Kutadgu Bilig Nedir? Kutadgu Bilig Özellikleri

İLK İSLAMİ ÜRÜNLER
KUTADGU BİLİG: 
Kutadgu Bilig, Türk dilinin en temel 
eserlerinden ve Türk dili araştırmalarının en 
mühim kaynaklarındandır. İslâmî Türk 
edebiyatının adı bilinen ilk şair ve düşünürü 
Balasagun'lu Yusuf Has Hacib tarafından 
kaleme alınmıştır.
Eserini Balasagun'da yazmaya başlayan Yusuf, 
1068 yılında memleketinden ayrılarak Doğu 
Karahanlı Devleti'nin merkezi olan Kaşgar'a 
gitmiş ve eserini 18 ay sonra, 1069 (Hicrî 462) 
yılında burada tamamlamıştır. Kitabını 
bitirince bunu, Karahanlı hükümdarı Tabgaç 
Buğra Han'a sunmuş, Han da eseri çok 
beğendiği için Yusuf'u, takdiren "Hâs Hâcib 
(Ulug Hâcib)" tayin etmiştir.
Kutadgu Bilig'deki kahramanların temsil 
ettikleri değerler:
Kutadgu Bilig, dört ana karakter arasında 
geçen diyaloglardan oluşmaktadır. Eserdeki bu 
dört ana karakterin her birinin belirli bir 
sosyal rolü vardır ve her biri belirli bir değeri 
temsil eder.
Küntogdı hükümdardır ve hukuku/adaleti 
temsil eder; Aytoldı vezirdir ve 
saadeti/devleti temsil eder; Ögdülmiş de 
vezirdir ve aklı temsil eder; Odgurmış ise 
akibeti/kanaati temsil eder. 
"Kutadgu" kelimesi, "saadet, kut" manasındaki 
"kut" kelimesinin üzerine isimden fiil yapan 
"+ad-" ekiyle fiilden isim yapan "-gu" ekinin 
eklenmesi sonucu oluşmuştur ve "bilig"le 
beraber "saadet, mutluluk veren bilgi/ilim" 
anlamını taşımaktadır.
Eser, insanlara dünyada tam anlamıyla kutlu 
olmak için gereken yolu göstermek amacıyla 
kaleme alınmıştır. Yusuf Hâs Hacib, eserinde 
aruz ölçüsünü kullanmıştır. İlâveler ile birlikte 
yaklaşık 88 başlık altında toplanan eserin esas 
kısmını oluşturan bölüm kısaltılmış mütekarip 
yani fa'ulun fa'ulun fa'ulun fa'ul ve vezniyle 
yazılmıştır. Kaside tarzında ve aa ba ca 
şeklinde devam etmektedir. Zamanenin 
bozukluğundan ve dostların cefasından 
bahseden 40 beyitlik bir parça ise evvelki 
parçanın vezninde ve tarzındadır. Kitap sahibi 
Ulu Hâs Hâcib Yusuf'un kendi kendisine 
nasihat vermesinden bahseden 41 beyitlik 
parça da kaside tarzındadır.
O dönem için Türk edebiyatında yeni olduğu 
tahmin ve tasavvur edilen aruz ölçüsünün 
ilâve parçalardaki kafiye dışında, şair 
tarafından pürüzsüz bir şekilde kullanıldığı 
görülmektedir. Eser, yarı hikâye ve yarı temsil 
tarzında yazılmış olup, arada hareketi 
hazırlayıcı ve izah edici monologlara ve canlı 
tasvirlerin bulunduğu sahnelere yer 
verilmiştir.
Kaşgârlı Mahmut ve onun eseri Divânü 
Lügati't-Türk ile çağdaştır, hatta hemen 
hemen aynı yıllarda yazılmış olması o dönem 
Türkçenin gördüğü itibar açısından da dikkate 
değer