Sayfa
48-49-50-51
4. metin
BİR’LER
5. metin
2a.. İdördüncü metin
olarak verilen “Bir’ler” birer dizelik şiirlerdir. İkinci metin olarak verilen
dizeler ise farklı şairlerin şiirlerinden alınmış mısra-ı berceste (seçkin
dize)lerdir. Divan şairlerinin çoğu, gelişigüzel şiirler yazmaktansa derin
anlamlar içeren tek bir dize söylemeyi sanat yeteneği olarak kabul ederler. Bu
dizelerin her birinde bir anlam ve ses bütünlüğü olup olmadığını tartışınız. En
küçük şiir biriminin adı nedir? Belirtiniz.
2.a. Divan şiirindeki dizelerin her
birinde bir anlam ve ses bütünlüğü vardır. Şiirde yapının en küçük birimi
mısradır.
6. metin
GAZEL
7. metin
VATAN
MERSİYESİ’nden
8.
metin
Mani
b. Gazel,
VatanMersiyesi ve mâni aynı sayıda dizeden mi oluşmuştur? Bu şiirlerdeki dize
sayısının farklı oluşunun nedeni ne olabilir?
b. Aynı dize sayısından oluşmaz. Mani
dört dizeden oluşur gazel ise kitaptaki şekli ile 4 dize oluşur ama normalde 10
dize ile 30 dize arasında değişir. Bu farklılığı oluşmasında en büyük neden
gelenektir. Gelenekte gazel 5-15 beyitten mani ise tek dörtlükten
oluşur.
3. a.Şiir birimleri
dize, beyit, bent, kıta ve şiir cümleleri olarak gruplandırılıp adlandırılırken
hangi özellikler göz önünde bulundurulmuştur? Açıklayınız. Şiir birimlerinin
anlam ve ses kaynaşmasıyla bütünleşerek nazmın hangi özelliğini
oluşturabileceğini belirtiniz.
3.a. Bu gruplandırmalarda dize
sayıları belirleyici olmuştur. İki dize varsa buna beyit dört dize varsa buna
kıta denmiştir.
6.
metin
KARA
SEVDA
b. “Kara Sevda” adlı
şiirde kaç şiir cümlesi vardır? Bu şiir cümlelerindeki anlam hangi tema
etrafında bütünlenmiştir?Bu şiirin nazım şekli incelenen diğer metinlerden
farklı mıdır? Bu farklılığın nedenini tartışınız. Tartışmanız sonucu oluşan
ortak görüşü tahtaya yazınız.
b. 9 tane cümleden oluşmuş. Başlıktan
anlaşılacağı gibi tema Kara Sevda’dır. Farklıdır. Nedeni diğerleri gibi
dizelerdeki ölçüye dikkate edilmemiş ve serbest nazım şekli ile
yazılmıştır. Aruz ya da hece ile aynı şekil ortaya çıkmazdı. Dizelerdeki
hece ya da ses değerleri eşit olurdu.
7.
metin
UZLETTE
c. “Kara Sevda” ve
“Uzlette” adlı metinlerde ahenk nasıl sağlanmıştır? Bulunuz. Bu iki metinde
kullanılan ahenk unsurları, seçilen kelimeler, anlamı tamamlayan birimler niçin
aynı değildir? “Kara Sevda” adlı şiir günümüz şiirlerinden, Uzlette adlı şiir
ise Fecriati Topluluğu şiirlerinden bir örnektir. Bu açıklamalardan da
yararlanarak şiirlerin yazıldığı edebî dönemler ve şairlerin sanat
anlayışlarının bu farklılıkta ne kadar etkili olduğunu
belirtiniz.
c. Kara Sevda serbest nazımla
yazılmıştır. Buradaki ahenk unsurları için içses özellikleri, aliterasyon ve
asonanslara önem verilmelidir. Uzlette ise aruz kullanılmış ve buna göre kafiye
redif uyak düzeni kullanılarak ahenk sağlanmıştır. Şairler yaşadıkları dönemde
kullanılan yapıları kendi şiirlerine uygularlar.
ç. “Uzlette” adlı
metindeki şiirin birimini bulunuz. Bu metnin günümüz diline çevrilmiş hâli mi,
orijinal hâli mi daha ahenkli ve anlam yönünden bütünlük içindedir?
Görüşlerinizi nedenleriyle belirtiniz.
ç.Nazım birimi baştaki iki bölüm
dörtlük diğerleri üç ve tek dize olduğu buna bend demek durumundayız. Tabi
şiirin orijinal hali daha ahenklidir.
d. “Gazel”, “Kara
Sevda” “uzlette” adlı mtinleri ölçü, kafiye, seçilen kelimeler, şiir birimleri,
anlamın hangi temalar etrafınfa bütünleştiği yönlerinden inceleyerek
karşılaştırınız. Şiirlerde buduğunuz ortak ve farklı yönleri listeleyerek
arkadaşalrınıza sununuz.
d. Gazelde aruz ölçüsü, Kara Sevda’da
serbest nazım, uzlette aruz ölçüsü kullanılmış.
Gazel: -larla sen redif, -u yarım kafiye ,
kafiye düzeni: aa, ba , tema: aşk
nazım birimi:
beyit
Kara
Sevda: Belli bir
kafiye düzni ve kafiyesi yok.kafiye sayılabilecek sesler var ama bir düzen
içinde verilmemiş. Nazım birimi bent, teması: aşk
Uzlette: kafiye düzeni: abaa, cdcd,
eff,ghh, laciverdisi, şehvisi, nefesi, muktebesi,
redif
1.bent Laciverdisi, şehvisi,
2.bent nefesi, muktebesi, eflatun , meşhun
3.bent -yollar, -uzar
4.bent -elmas, ihsas renkli olan sesler tam
kafiyedir.
Nazım birimi bent, teması:
aşk
Dil, anlatım, nazım birimi ve
ölçü yönünden farklılık var.
Temalar ortak.
5.a. Aşağıdaki paragrafı ve
şiirleri okuyunuz. Bu paragraf ve şiirlerde kullanılan dil, birbirinin aynı
mıdır? Tartışınız. Bulduğunuz ortak sonuçları maddeleyerek bir poster
oluşturunuz. Bu posteri sınıfınıza asınız.
“Atatürk’ün belli bir sanat anlayışı olduğunu
zannetmiyorum. Fakat pek ince ve duygulu bir sanat âşığıydı. Hatta diyebilirim
ki bir edebî eseri en iyi, en doğru bir şekilde eleştirmesini bilirdi.
Çevresindeki yazarlara ancak bu eleştirmeleri sonunda bir değer verirdi.”
Yavuz
Bülent BAKİLER
Sana bağlandı gönüller o gün,
Baş kodu yoluna başı olan.
Sana eklendi sevgiler saygılar,
Yüceydin daha da yüceldin o zaman…
Atatürk bir destan oldu koskoca.
Selahattin
BATU
16. metin
Seherdi seçemedim
Dünyayı geçemedim
Günül bir top ibrişim
Dolaştı açamadım
17.Metin
KAR
b. Mânide kaç cümle vardır? Bu
cümleler kaç dizeye yayılmıştır?
b.3 tane cümle vardır ve anlatılar 4 dizeye
yayılmıştır.
c. “Kar” adlı metnin ilk
bendini bir cümle olarak aşağıya yazınız. Yazdığınız bu cümlede şiirin
duyarlılığı var mıdır? Niçin?
c. Şiiri düzyazıya çevirirseniz şiirde verilmek duyarlılık
gider.
ç. Mâni mi “Kar” şiiri mi
doğal dile daha yakındır? Neden? Belirlediğiniz metinde doğal dilin
imkânlarından nasıl yararlanılmıştır?
ç. Mani, halk edebiyatıyla ve halk söyleyişine daha
yakındır. Doğal dilin olanaklarından faydalanmıştır. Diğer şiirde ise sembolizm
ve imge kullanılmıştır.
6.a. “Kar” şiirinde “düşünce
ve mavilik” hangi sıfatlarla nitelendirilmiştir? Siz düşünce ve maviliği hangi
sıfatla anlatırdınız? Şair niçin sizinle aynı kelimeleri kullanarak şiir
yazmamıştır? Her insanın hayali ve düşüncesi neden birbirine benzemez?
Açıklayınız.
6.a. Her insan başka bir alem olduğu için kendi dünyasında
farklılıklar gösterir. Bizim anlatmış olduğumuz ifadelere bir başkası aynı
şekilde değerlendirmeyebilir.
b. “Kar” şiirinde şairin
sesini sorduğu, kimdir ya da nedir? Şair, “Kar” şiirinde hayallerini kelimelerle
anlatabilmiş midir? Niçin? İnsanın hayal ve düşüncelerinin kelimelerle
anlatılması mümkün müdür? Neden? Şairlerin, sınırlı olan anlatım gücüyle
sınırsız olan hayal ve düşünceleri anlatırken neye başvurduğunu birinci ve
ikinci metinden örneklerle açıklayınız.
b. Şairin sesini sorduğu kişi ya da nesne yoruma açıktır.
Anlatabilmiştir. Bazı insanlar bazen hayallerini ve duygularını anlatacak
kelimeler bulamayabilirler. Çünkü bu durum kişinin kendisiyle alakalıdır. Ya
kelime hazine yetersizdir ya da hayalleri anlatılamayacak ölçüdedir.
18. Metin
DAĞLAR
7.a. “Dağlar” adlı metnin ilk
dörtlüğünde şair, dağların kendisi için önemini anlatırken hangi kelimeleri
kullanmıştır?“Dağ” kelimesi şaire niçin “baş, saç, kar, deli rüzgâr”
kelimelerini çağrıştırmış olabilir? Düz yazılarda da şiirlerdeki gibi imgeler
kullanılabilir mi? “Yâri ellere vermek, yârini eller almak” kelime grubu çok sık
kullanılan bir anlatım tarzıdır. Bu tür durumların anlatıldığı kelime ya da
kelime gruplarına “imge” denilebilir mi? Düşüncelerinizi nedenleriyle
açıklayınız.
7.a. Denilebilir çünkü imge soyut kavramları somutlaştırmak
olarak ifade edebiliriz. Bu kelimelerle şair içinde durumu somut hale getirmiş
oluyor.
19. metin
NE FAYDA!
7. b“Ne Fayda!” adlı metinde
şair sevdiğine nasıl sesleniyor? Ona niçin “gülden ağır söyleyemeyeceğini”
belirtiyor? “Gülden ağır söylemek” sözünü hangi anlamda kullanmış olabilir?
Şair “ciğerpare” ve “gül” kelimeleriyle hangi soyut durumu somutlaştırmaya
çalışmaktadır?
7. aCiğerparem diye sesleniyor. Gülden ağır söylemek deyimi
de incitmemek anlamında kullanılmıştır. Ciğerpare ve gül kavramlarıyla da
sevgisini somutlaştırmış oluyor.
8. a İncelediğiniz dört şiiri
yeniden okuyunuz. Bu şiirlerde soyut düşünceyi somutlaştırmak için hangi imgeler
kullanılmıştır? Belirleyiniz. Söz sanatlarının imgelerin oluşmasında nasıl bir
işlevi olduğunu belirtiniz.
8. a.Bazı imgeler söz
sanatlarıyla oluşturulur. Teşbih, mecaz, istiare gibi sanatlarda imge söz
konusudur.
20. metin
b. Yukarıdaki beyitte hangi
varlıktan işiten bir insan davranışı bekleniyor? Hangi varlıktan intizar etmesi
(devamlı gözlemek) isteniyor? İnsan olmayan varlıkların (bu beyitte olduğu gibi)
insana ait özelliklerle (duyan, düşünen, hareket eden vb.) anlatıldığı sanata ne
ad verilir?
b Gülden insan
davranışı bekleniyor. Nergis’in de intizar etmesi bekleniyor. Burdaki söz sanatı
da kişileştirme (teşhis) dir.
c. Bakî’nin beytinde, hasreti
çekildiği söylenen kim olabilir? Hasreti çeken varlığın adı niçin “gül” olarak
adlandırılmıştır? Nergis çiçeğinin mitolojik hikâyesi hakkında neler
biliyorsunuz? Beyitteki benzetilen, benzeyen, benzetme yönü ve benzetme edatını
bularak aşağıya yazınız.
c. Beyitte sözü edilen sevgilidir. Gül semboldür. Divan
edebiyatında gül bülbül mamunu en çok kullanılan mazmunlar(kalıplaşmış ifadeler)
arasındadır. Bülbül seven (aşık) gül ise sevilen(sevgili)dir.
2. Nergis dünyaya geldiğinde su perisi olan annesi onu
falcıya ömrünün uzun uzun olup olmayacağını öğrenmeye gider. Kendini görmezse
ömrü uzun olacak der falcı. Nergis büyür ve herkesi sevdiği biri olur.
Ormandayken bir ses duyar ve seslenir o sese. Kimse yoktur sadece kendi sesi
ona yankı yapmaktadır. Zamanlar o sese aşık olur ve belli bir zaman sonra
ormanın içindeki bir akarsuda kendini görür ve bu güzelliği hayran kalıp dona
kalır ve ondan bir çiçek haline gelir.
Gül acı ve ıstırap çekme yönüyle nergise benzetilmiş.
Benzeyen : gül benzetilen: nergis , Benzetme yönü:
İntizar çekme Benzetme edatı: gibi
c. Beyitte sözü daha etkili
bir duruma getirmek için aralarında türlü yönlerle ilgi bulunan iki şeyden,
benzerlik bakımından güçsüz durumda olan varlığın adı nedir? Nitelikçe daha
üstün olan varlığın adı nedir? Bu sanata ne ad verilir?
Benzetme de zayıf olan “Benzeyen” , güçlü olan “Kendisine
Benzetilen”dir. Bu iki unsurun olduğu sanata benzetme (teşbih) adı
verilir.
9.a. Sınıfınızda iki gruba
ayrılınız. Aşağıda verilen beyitlerle “Dağlar” ve “Ne Fayda” adlı metinleri söz
sanatı kullanılması açısından karşılaştırınız. Bu şiirlerin aralarındaki farkı
belirleyiniz.
9.a. Kısa olması rağmen Ne Fayda şiirindeki söz sanatları
daha yoğundur. Diğer şiirde de var ama o kadar değil.
Ah eylediğim serv-i hırâmânın içindir
Kan ağladığım gonce-i handanın içindir
Fuzulî
(serv- i hırâmân: servi boy, gonce-i handan: gonca
gülüş)
Bakî çemende hayli perîşân imiş varak
Benzer ki bir şikâyeti var rûzgârdan
Bakî
(rûzgâr: 1. zaman, 2. yel; çemen: çimenlik, mec. dünya;
varak: yaprak)
b. “Serv-i hırâmân, gonce-i
handan” benzetmeleri bir imge midir? İmge ile söz sanatlarının oluşturulma amacı
ortak olabilir mi? Açıklayınız.
b. Evet buradakiler imgedir. Ortaktır. Anlatılan soyut
ifadeleri daha çarpıcı ve somutlaştırmak için kullanılmıştır.
21. metin
GEÇEN DAKİKALARIM
10. a “Geçen Dakikalarım” adlı
metinde “dakika” kelimesi sadece bir zaman birimi anlamı mı taşımaktadır? Bu
kelimenin çağrıştırdığı kavramlar nelerdir? Bu kelime, şiirde başka hangi
anlamları kazanmaktadır? Şiirdeki söyleyiş özelliği ve “nerdesiniz, yerdesiniz”,
“dakikalarım, korkarım”; “çaldı, kaldı” kelimelerindeki ses benzerlikleri,
şiirin sezdirmek istediği anlama ne ölçüde yardımcı
oluyor?
10.a. Hayır sadece dakika olarak kullanılmamıştır. Yaptığı
çağrışımlar; sararmış yaprak olabilir, yaşlanmış bir kişi olabilir. Ses
benzerlikleri de anlama elbette katkısı olacaktır.
b “Gün geldi, saat çaldı”
dizesindeki gün ve saat hangi anlamlarda kullanılmıştır? Şiirde mecaz anlamın,
gerçek anlamın önüne çıkmasının nedenini, konuda verilen diğer metinlerden
örneklerle açıklayınız.
b. Gün geldi, saat çaldı hayatın son bulması anlamında
kullanılmış olabilir. Şiirde şairin asıl vurgulamak istediği temel anlam değil
mecaz anlamdır. Şiirde önemli olan mecazların yoğunluğudur.
11. “Ne Fayda” adlı
şiiri Baki’den alınan beyit ile şiir dilleri açısından karşılaştırınız.
Benzerlikler ve farklılıkları aşağıya yazınız.
|
Benzerlikler
Söz sanatlarına yer verilmiş,
Mecazlı anlatım var.
|
Farklılıklar
Beyitle oluşturulan parça daha
sanatlı ve kapalı bir anlatıma sahip.
|
Gazelden alınan parçanın dili daha sanatlı ve anlam
yönünden daha kapalıdır. Düşünceler mazmunlarla ifade edildiği için daha
kapalıdır.
0 Yorumlarınız