2013 - 2014 11. Sınıf Dil ve Anlatım Sayfa 66 - 67 Soruları ve Cevapları ( Evrensel Yayınları )

ÖN HAZIRLIK

1. Çalıştığı alanda ün yapmış kişiler hakkında yazılmış biyografiler bulup okuyunuz.

2. Atatürk ve Halil İnalcık hakkında yazılmış birer biyografi bularak okuyunuz.

3. Siyaset, askerlik, bilim, sanat, edebiyat, spor alanlarında tanınmış kişilerin hayatını konu alan bir film izleyiniz (“Akıl Oyunları”, “Piyanist”, “Çağrı”, “Ali” vb.).

4. Bulunduğunuz çevrede biyografisini yazabileceğiniz bir kişi belirleyiniz. Biyografisini yazmaya karar verdiğiniz kişi hakkında bilgi ve belgeler toplayınız.

5. Biyografilerin kültür tarihindeki yerini ve önemini araştırınız.

6. Monografi türünün özelliklerini araştırınız.

HAZIRLANALIM

1. Hazırlık amacıyla izlediğiniz filmin konusunu, filmdeki olayların kimin hayatı etrafında meydana geldiğini belirtiniz.

2. (...)

Ağaca bir taş attım.

Düşmedi taşım.

Düşmedi taşım.

Taşımı ağaç yedi.

Taşımı isterim.

Taşımı isterim.

Nurullah Ataç, bu şiiri şöyle değerlendirir. “Giriştiği işi başaramamış, umutları boşa çıkmış bir kişinin perişanlığını duyuyorum o şiirde, o duygu bence çok iyi anlatılmış.”

“Ağaç” şiirinin dizelerinin arkasındaki öykü şudur: Necip Fazıl Kısakürek, çıkardığı dergi için şiir ister Orhan Veli ve Oktay Rifat’tan. İki arkadaş birer şiir verirler Kısakürek’e. Ne var ki şiirlerinin yayımlanmadığını görürler. Bunun üzerine kafa kafaya verip söz konusu şiiri kaleme alırlar. Şiirin başlığının “Ağaç” olmasının nedeni, Kısakürek’in dergisinin bu adı taşımasıdır.

Sunay Akın

“Bir insanın hayalini hiç kimse kendi gibi anlatamaz çünkü gerçek iç yaşantısını ancak insan kendi bilir.”

Jean Jacquez Rousseau (Jan Jak Russo)

Yukarıdaki metin ve özdeyişte yazarların dile getirmek istedikleri sizce nedir? Düşüncelerinizi açıklayınız.

3. Başarılı, tanınmış kişiler hakkında yazılmış biyografiler okumanın yaşamımıza nasıl katkısı olabilir? Düşüncelerinizi açıklayınız.

Başarılı kişilerin hayat hikayelerini okumak bizlere birçok yönden yarar sağlar. Onların başarılı olmak için verdiği mücadeleleri, azimlerini örnek alırız. Tanınmış, başarılı kişilerin insanlarla ilişkileri, güçlü ve zayıf yönleri, tercihleri bizlere kendi hayatımızla ilgili düşünme ve karar verme fırsatını sunar.

1. ETKİNLİK

Dört beş kişilik gruplar oluşturunuz. “Dünyaca Tanınmış Tarihçimiz Halil İnalcık” adlı metnin ve sınıfa getirdiğiniz biyografilerin yazılış amaçları, dil-anlatım ve şekil özelliklerini grupça inceleyiniz. Grup içinde tartışarak bu tür metinlerin ortak özelliklerini problem çözme yöntemiyle belirlemeye çalışınız. Tespit ettiğiniz özellikleri bir rapor hâlinde yazınız. Grup sözcünüzü belirleyiniz. Sözcünüz aracılığıyla çalışmanızı sınıftaki arkadaşlarınıza sununuz.

Biyografi türü ve özelliklerini aşağıdaki linklerden bulabilirsiniz:

www.sorucenneti.net/siir-bilgisi-duz-yaz...fi-otobiyografi.html

www.sorucenneti.net/edebiyat-bilgileri/b...-ve-ozellikleri.html

www.edebiyatogretmeni.tk/11-sinif-dil-ve...ler-ve-sozlu-anlatim

Biyografinin yazılış amacı:

Tanınmış kişilerin çektikleri sıkıntıları, karşılaştıkları engelleri, başarıya ulaşmada gösterdikleri gayretleri anlatmaktır. Okuyucunun, topluma örnek olan bu kişileri yakından tanıma imkanı bulması, bu insanların başarı öykülerinden hareketle kendi koşullarını en iyi şekilede değerlendirme yolunu seçmesi amaçlanır.

Biyografilerde dil göndergesel işlevde kullanılır.

Biyografiler nesnel olmalıdır.

Biyografilerde gereksiz ayrıntılara girilmez.

Biyografiler açık, yalın, duru bir dille yazılır.

Biyografilerde daha çok açıklayıcı anlatıma başvurulur. Konuya göre öyküleyici ve betimleyici anlatımlara da başvurulabilir.

2. ETKİNLİK

“Dünyaca Tanınmış Tarihçimiz Halil İnalcık” adlı metinden hareketle yazarın Halil İnalcık ile ilgili biyografiyi yazmadan önce ne tür hazırlıklar yaptığını, hangi bilgi ve belgelerden faydalandığını belirtiniz. Bir biyografi yazmak için ne tür ön hazırlıklar yapılabileceğini, hangi kaynaklardan yararlanılabileceğini tartışınız. Ulaştığınız sonucu açıklayınız.

Yazar, Halil İnalcık'ın hayat hikayesini yazmadan önce araştırma yapmıştır. Halil İnalcık'ın babası hakkında bilgi edinmiştir. Tarih kitaplarını, Halil İnalcık'ın kendi hayatıyla ilgili yazılılarını incelemiştir.

Biyografi yazmadan önce yaşam öyküsünü yazacağımız kişiyle ilgili kütüphane ve internette araştırma yapmalıyız. Biyografisini yazacağımız kişinin ailesi, yakın çevresi, iş arkadaşları ile görüşmeliyiz, o kişiyle ilgili yazılı ve görsel kaynak bulunduran kişilerle görüşmeliyiz.

3. ETKİNLİK

“Dünyaca Tanınmış Tarihçimiz Halil İnalcık” adlı metinden hareketle Halil İnalcık'ın ne zaman doğduğunu, çocukluğunun nasıl bir çevrede geçtiğini; mizacı ve kişisel özelliklerini belirtiniz. Yetiştiği aile ve çevrenin onun kişiliğinin oluşmasında etkili olduğunu düşünüyor musunuz? Size göre metinde bu bilgilerin verilme amacı nedir? Düşüncelerinizi açıklayınız.

Halil İnalcık 26 Mayıs 1916'da doğmuştur.

Çocukluğu, savaş ve kargaşanın yaşandığı bir döneme denk gelir.

İlkokulda okurken Latin harfleriyle tanışır.

Çocukluğunda Arapça ve Farsça eğitimini almıştır.

Ailesinin, yakın çevresinin desteği ve Abdülbaki Gölpınarlı, Fuat Köprülü gibi tarih ve edebiyat ustalarının katkılarıyla büyük bir tarihçi olmuştur.

Araştıran, çalışan, üreten bir insandır.

Tarih yazarlarının kanıtlarla hareket etmesi gerektiğini savunur.

Türk tarihi hakkında uydurulan birçok yalanın, aksi yöndeki kanıtlarla ortadan kaldırılabileceğine inanır.

4. ETKİNLİK

“Atatürk (Kişiliği, İlkeleri, Düşünceleri)” adlı biyografiden alınan yukarıdaki bölümden haraketle Atatürk'ün kişisel özellikleri ve düşünce hayatıyla ilgili çıkarımlarınızı belirtiniz.

Atatürk'ün kişisel özellikleri:

Vatanını ve milletini sever.

Zorluklardan yılmaz, çözüm yolu arar.

Kararlı ve cesurdur.

Akıl ve sağduyu ile hareket eder.

Birleştiricidir.

Milletin psikolojisini ve içinde bulunduğu şartları çok iyi bilir.

İleri görüşlüdür.

Millete ve orduya güvenir.

Milletin bağımsızlığını her şeyin üstünde görür.



5. ETKİNLİK

Sınıfınızda dört beş kişilik gruplar oluşturunuz. Sınıfa getirdiğiniz, Atatürk hakkında yazılmış biyografileri grup arkadaşlarınızla inceleyiniz. Metinlerden hareketle Atatürk'ün kişilik özellikleri ve düşünce hayatını konu alan bir metin hazırlayınız. Hazırladığınız çalışmayı sununuz.

6. ETKİNLİK

Halil İnalcık hakkında okuduğunuz biyografilerde verilen bilgiler ders kitabınızda yer alan bilgilerle örtüşüyor mu? “Dünyaca Tanınmış Tarihçimiz Halil İnalcık” adlı biyografide verilen bilgilerle sizin araştırdığınız metinlerdeki bilgiler arasında çelişkiler olup olmadığını belirtiniz. Yaptığınız etkinlikten hareketle biyografilerde bazı gerçekleri gizlemenin, kurmaca-ya yer vermenin nasıl sonuçlar doğurabileceğini tartışınız. Ulaştığınız sonuçları açıklayınız.

Halil İnalcık hakkında okuduğunuz biyografilerde verilen bilgiler ders kitabınızda yer alan bilgilerle örtüşmektedir. 

Çelişki yoktur.

Biyografilerde kurmacaya yer verilmez.

Biyografiler gerçekleri yansıtır, yansıtmalıdır.

Biyografide gerçekler gizlenirse biyografisi yazılan kişi hakkında yanlış bilgi edinilir.

7. ETKİNLİK

Dört beş kişilik gruplar oluşturunuz. Grup arkadaşlarınızla “Dünyaca Tanınmış Tarihçimiz Halil İnalcık” adlı metnin paragraflarının konusunu bulunuz. Konuların birbirleriyle ilişkişini belirleyiniz. Yaptığınız çalışmayı sınıfa sununuz.

8. ETKİNLİK

İncelediğiniz metinlerden ve ön hazırlıkta yaptığınız araştırmadan hareketle biyografilerin kültür tarihindeki yerini ve önemini açıklayınız.

Biyografi türünün ilk örneğinin eski Yunan'da Plutarkhus'un "Hayatlar" adlı eseri olduğu kabul edilir.

Diğer ilk örnekler:

17. yüzyılda İngiltere'de William Roper'in Thomes More hakkında yazdığı biyografi

18. yüzyılda Samuel Johnson'un James Boswell'in hayatını yazdığı biyografi

20. yüzyıla kadar yazılan biyografilerde biyografisi yazılan kişinin hayatının yanı sıra erdemleri, ahlaki özellikleri de veriliyordu.

20. yüzyılda başlayan modern biyografide ise nesnel bir yaklaşım görülür.

Türk edebiyatında biyografiye yakın türler:

Siyer kitapları: Hz. Muhammed'in hayatı

Kısas- enbiyalar: Peygamber kıssaları

Tezkiretü'l Evliyalar: Evliyaların yaşamını anlatan eserler

Şairler tezkireleri: Şirlerin hayatını anlatan eserler.

Tezkireler biyografi türünün edebiyatımızdaki ilk örnekleridir. Türk edebiyatında ilk şairler tezkiresi Ali Şir Nevai'nin Mecalisü'n Nefais adlı eserdir.

Anadolu'da yazılan ilk şairler tezkiresi Heşt Behişt (Sehi Bey) adlı eserdir.

16. yüzyıld Latifi'nin yazdığı Tezkiretü'ş Şuara da önemli bir eserdir.

9. ETKİNLİK

• “Dünyaca Tanınmış Tarihçimiz Halil İnalcık”, “Mustafa Kemal Anadolu'da” ve “Paris Pişmiş” adlı metinlerde anlatıcının kim olduğunu belirtiniz. Anlatıcının biyografiyi hazırlayan kişiyle ilişkisini açıklayınız.

“Dünyaca Tanınmış Tarihçimiz Halil İnalcık”, “Mustafa Kemal Anadolu'da” adlı metinlerde anlatıcı 3. tekil kişidir. Pariş Pişmiş adlı metinde ise anlatıcı yazarın kendisidir. Cümleler 1. tekil kişi ağzından kurulmuştur.

• “Dünyaca Tanınmış Tarihçimiz Halil İnalcık” ve “Paris Pişmiş” adlı metinleri yazılış amaçları ve anlatıcıları bakımından karşılaştırınız. Metinlerden hareketle biyografi ve otobiyografi aracındaki benzerlik ve farklılıkları belirtiniz.

Paris Pişmiş adlı metnin yazılış amacı yazarın kendisini tanıtma isteğidir. Diğer metinlerde ise başka birinin hayat hikayesini aktarma isteği vardır.