9. Sınıf Dil ve Anlatım 1. Ünite Ders Notları ve Özeti

I.ÜNİTE İLETİŞİM,DİL VE KÜLTÜR
1. İLETİŞİM
Duygu, düşünce ve isteklerin yazı, konuşma ve görsel-işitsel 
akla gelebilecek her türlü araçla aktarılmasına iletişim denir.
İletişimin kurulmasında altı temel öğe kullanılır:
* Kaynak(Gönderici) * Alıcı
* İleti (Mesaj) * Kanal(İletim yolu)
* Bağlam(Ortam) * Dönüt(Geri bildirim)
* Kaynak(Gönderici) : Duygu düşünce ve isteğin 
aktarılmasında sözü söyleyen kişiye denir.
* Alıcı : İletilen sözü alan kişiye denir.
* İleti (Mesaj) : Gönderici ile alıcı arasında aktarılan 
duygu,düşünce ya da isteğe denir.
* Kanal(Araç) : Gönderici ile alıcı arasındaki iletinin 
gönderilme şekline denir.
* Bağlam(Ortam): İletişimin gerçekleştiği yere denir.
* Dönüt(Geri bildirim) :Alıcının göndericiye verdiği tepkiye 
(cevaba) denir.
İletişim Niçin Gereklidir?
 Kişi, sosyal çevrede sağlıklı ve mutlu bir yaşam 
sürmek için iletişim kurmak zorundadır.
 İletişim hayatın vazgeçilmez bir gereğidir.
 Ruhsal ve bedensel ihtiyaçlarımızı gidermek için 
iletişim gereklidir.
 Toplumsal yasa vu kuralları sağlıklı bie şekilde 
işletebilmek için gereklidir.
Gösterge ve Türleri:
Kendi dışında başka bir şeyi gösteren,düşündüren,onun yerini 
alabilen,kelime,nesne,görünüş ve olgulara gösterge denir.
Türleri:
a) Dil Göstergesi: Söz veya yazıyla gerçekleştirilen her türlü 
eylem bu gruba girer.
b) Doğal Gösterge: Ülkelerin doğal güzellikleri,yaprakların 
sararması…
C) Sosyal Gösterge: Trafik ışıkları,görgü kuralları…
İletişim Kurarken Kullanılan Göstergeler Nelerdir?
* Dil göstergeleri : Söz veya yazıyla gerçekleştirilen her türlü 
eylem bu gruba girer.İnsan duygu ve düşüncelerini en iyi 
şekilde dil ile anlatır. Dille gerçekleştirilen iletişim resim, 
şekil, işaret ve vücut diliyle yapılan iletişimden daha güçlü ve 
daha kullanılışlıdır.
* Dil dışı göstergeler : Resim,şekil,işaret,hareket,jest ve 
mimikler bu gruba girer.
2. İNSAN,İLETİŞİM VE DİL
İletişim Türleri: 
* Dille gerçekleştirilen iletişim
* Jest ve mimiklerle gerçekleştirilen iletişim
* Resim,şekil,çizgi gibi sembollerle gerçekleştirilen iletişim
* Simgelerle gerçekleştirilen iletişim
Dil Nedir? 
Dil, insanlar arasında anlaşmayı sağlayan,kendisine özgü 
yasaları olan ve ancak bu yasalar çerçevesinde gelişen, temeli 
bilinmeyen zamanlarda atılmış seslerden örülmüş bir anlaşma 
sistemidir.
Dilin Önemi ve Özellikleri
* Dil, gelişmiş bir iletişim aracıdır. 
* Dil, seslerden oluşmuş bir anlaşma sistemidir.
* Tam anlamıyla anlatma ve anlaşma; seslerden örülü kurallar 
bütünü olan “dil” ile sağlanır.
* Dil, düşünce ve zekânın bir göstergesidir. 
* Dil, canlı bir varlıktır.
* Dil, sosyal bir varlıktır. 
* Dil, bir ortaklıktır.
Dilin Millet Hayatındaki Yeri ve Önemi
* Dil birliği, milleti oluşturan özelliklerin başında gelir.
* Bir milletin dili; onun tarihi, dini ve kültürüyle iç içedir. 
* Millet için gerekli olan her şey, dilde saklanır.
* Dil; milletin manevî ve kültür değerlerini, millet olabilme 
özelliklerini bünyesinde sımsıkı muhafaza eder.
* Dil, milleti meydana getiren bireyler arasında ortak duygu 
ve düşünceler meydana getirir.
* Dil, milletin birlik ve bütünlüğünü sağlayan en güçlü bağdır.
Dilin İşlevleri
a) Heyecan bildirme işlevi
Of!Canımı sıkma.
b) Göndericilik işlevi
Su,iki hidrojen,bir oksijen molekülünden oluşur.
c) Alıcıyı harekete geçirme işlevi
Aç artık şu kapıyı.
d) Dil ötesi işlevi
Yapım eki almış sözcüklere türemiş sözcük denir.
e) Kanalı kontrol işlevi
Söylediklerimi anladın mı?
f) Şiirsellik işlevi
Avazeyi bu aleme bir Davut gibi sal
Baki kalan bu kubbede bir hoş sada imiş
3. DİL- KÜLTÜR İLİŞKİSİ
En genel anlamıyla kültür bir toplumun maddi ve manevi 
alanda ortaya koyduğu tüm eserlerdir. Toplumların yaşam 
biçimleri, gelenek-görenekleri kullandıkları araç gereçleri, 
inançları, dili, sanat anlayışı vb. kültürü oluşturur.
Toplumlar yüzyıllar boyu maddi ve manevi alanda çok değerli 
eserler üretmişlerdir. Bu eserler gelecek kuşaklara dil 
sayesinde aktarılır. Örneğin İslâmiyet’ten önceki döneme ait 
destan, koşuk, sağu, savlar, Orhun Yazıtları, Dede Korkut 
Hikâyeleri, Yunus Emre’nin şiirleri dil sayesinde günümüze 
dek yaşamışlardır. Günümüz gençleri o eserleri okuyarak o 
dönemle ilgili bilgi sahibi olabilirler. Bu bilgilenme dil 
sayesinde olmaktadır. Bu bakımdan dil önemli bir kültür 
taşıyıcısıdır.
DİL VE KÜLTÜRÜN ORTAK ÖZELLİKLERİ:
a) Dil ve kültür geçmiş ile gelecek arasında bir köprü vazifesi 
görür.
b) Bir toplumun oluşmasında ve ayakta kalmasında ortak dil 
ve kültürün önemli bir payı vardır.
c) Kültür ve dil bir toplumun yaşayış biçiminden önemli izler 
taşır.
d) Kültür ve dil bir milletin en önemli ortak özelliklerindendir.
LEHÇE: Bir dilin tarih içerisinde bilinmeyen bir dönemde 
kendinden ayrılmış olup büyük farklılıklar gösteren kollarına 
denir.Örn: Çuvaşça,Yakutça
ŞİVE: Bir dilin bilinen tarihi seyri içinde kendinden ayrılmış 
olup bazı farklılıklar gösteren kollarına denir.Örn: Kırgızca, 
Kazakça,Azerice …
AĞIZ: Bir ülke içinde aynı dilin farklı konuşma şekillerine 
denir. Yörelere göre söyleyiş farklılıkları vardır ama yazılış 
aynıdır. Örn: Karadeniz ağzı,Ege ağzı…
KONUŞMA DİLİ VE YAZI DİLİ :
Kelime dağarcığı yazı diline göre sınırlı olan ve günlük 
hayatta kullanılan doğal dile konuşma dili denir.
Bir ülkede resmi dil olarak kabul edilen ve her alanda aynı 
kurallarla kullanılan dile yazı dili denir.
Konuşma Dili ve Yazı Dili Arasındaki Farklar :
a) Bir ülkede bir yazı dili varken birden fazla konuşma dili 
vardır.
b) Konuşma dili doğaldır yazı dili yapma bir dildir.
c) Yazı dilinde kurallar varken konuşma dilinde yoktur.
d) Yazı dilinin kullanım sahası konuşma diline göre daha 
geniştir.
e) Konuşma dili günlük hayatta farklılık gösterirken yazı dili 
göstermez.
ARGO: Bir dil içinde belli bir grubun sözcüklere yeni anlamlar vererek kullanmasıyla oluşan konuşma şekline denir. 
* Bu sözcükler ancak bu grup içinde kullanılır ve bu gruba 
dahil olan kişiler anlamlarını bilebilir.
* Argo günlük hayatta ve edebiyatta bir malzeme olarak 
kullanılabilir.