2013 - 2014 10. Sınıf Türk Edebiyatı Sayfa 34 - 35 Soruları ve Cevapları ( Biryay Yayınları )

10. Sınıf Türk Edebiyatı Kitabı Cevapları (BİRYAY) Destan Dönemi Türk Edebiyatı (sayfa 34-35)

ANLAMA-YORUMLAMA

Destan Dönemini temsil eden bu görsel ögelerle ilgili düşüncelerinizi belirtiniz.
Üstte solda yer alan resim hayat ağacıdır. Türk mitolojisinde ağaç miti önemli bir yere sahiptir. Gökten ağaca bir ışık düşer, ağacın içinden bir veya birkaç dünyaya gelir. Destanlarımızda ağaç miti kullanılmıştır.
Sağdaki resimde Göktürk savaşçısı görülüyor. Göktürklerin günlük hayatında at, ok, yay önemli bir yere sahiptir. Bunlar savaşta ve avlanmada kullanılan silah ve araçlardır.

2. Destan dönemindeki "mit"lerin bir bölümü günlük yaşamın içinde yer almaktaydı. At, ok, yay, ağaç gibi. İnanışlarla bağlantılı "mit"ler, insanların duygu ve düşünce dünyasını, kültürünü etkilemiştir. (ışık, kırklar gibi)

3 a) İnsanların tabiatla veya üstün güçlerle mücadelesinde yapılan kahramanlıklar abartılarak nesilden nesile aktarılmış, hayal gücü kullanılarak olağanüstülükler eklenmiş, böylece mitolojik unsurlar ortaya çıkmıştır.
b) Mitoloji ögeler, o dönemini dilini ve sanatını etkilemiştir. Mitolojik ögelerin etkisiyle anlatımda abartma, olağanüstülük, hayal gücü, yüceltme gibi özellikler görülmüştür. Zaman zaman sanatlı, zaman zaman şairane söyleyişle dil ve anlatımın zenginleştiği görülür.

4. Anonim olan sözlü anlatım ürünleri toplumun ortak malıdır. Toplumun kültürel değerlerini yansıtır. Destanlarda bir milletin mücadelelerini, bağımsızlık çabalarını, hayata bakışını, inanışlarını, milleti millet yapan değerleri görürüz.

DEĞERLENDİRME

1. Destan, geleneksel olarak yayılan veya toplumun hayal gücüyle biçim değişti­ren tanrı, tanrıça, evrenin doğuşu ile ilgili hayalî, alegorik bir anlatımı olan halk hikâyesine denir.
• Destan Dönemi ile destanların ortaya çıktığı zaman dilimi belirtilmektedir.
• Sözlü edebiyat mitolojik dönemde başlamıştır.
• Mitolojik öğeler, dönemin yaşam ve inanç biçimiyle ilişkilidir.
• Ergenekon Destanı Göktürklere ait bir destandır.

2 Aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A. Destan Döneminde kavimlerin özelliklerinin destanlara yansımaması
B. Mitolojik öğelerin doğuşuna, insanların korktukları doğa olaylarının neden olması
C. Mitlerin, efsaneleşen kavram veya kişiler olması
D. Farklı uygarlık ve kavimlerde de destan döneminin var olması
E. Destanlara, halkın zihniyetinin ve beğenisinin yansımış olması

Cevap: A ( Destan döneminde kavimlerin özellikleri destanlara yansımıştır.)

sayfa 35

3.  Destanlarda olağanüstü öğelerin bulunmasını neye bağlıyorsunuz? Düşüncelerinizi belirtiniz.

Destanlarda mitolojik unsurların olması, milletlerin kahramanlıkları önemseyip bunları yüceltmesi, konunun ilgi çekici ve etkileyici hale getirilmesi...

4. Destanlarımızı geniş bir coğrafya ve tarih içerisinde incelemek gerektiği ve destanlarımızın çeşitliliği, zenginliği anlatılmaktadır.

5.  Aşağıdakilerden hangisi Türk destanlarındaki mitolojik öğelerden biri değildir?

A.  Ağaç

B.  Gemi

C.  Işık

D.  Kutlu Dağ

E.  Kurt

CEVAP: B (Gemi)

6.  Aşağıdakilerden hangisinde sözlü edebiyat ürünleri bir arada verilmiştir?

A.  Koşma, ninni

B.  Masal, mesnevi

C.  Atasözü, kaside

D.  Halk hikâyesi, gazel

E.  Destan, atasözü

Cevap: E

7.  Mitolojik öğelerin gelecek nesillere aktarılmasında sözlü edebiyat ürünlerinin üstlendikleı rolün önemini açıklayınız.

Destan, masal, efsane gibi sözlü edebiyat ürünleri mitolojik ögeleri geleceğe taşırlar.