2013 - 2014 10. Sınıf Edebiyat Sayfa 56 - 63 Soruları ve Cevapları ( Biryay Yayınları )

SAYFA 57:

• 1) Oğuz Kağan Destanının teması kahramanlık, Köktürk Yazıtlarının teması ise Türk ulusunun benliğini unutmaması ve birlik olması gerektiğidir.
• Sözlü dönemde de yazılı edebiyata (edebiyat fatihi özgün içerik) ait ilk örneklerde de arı bir dil kullanılmıştır.Köktürk Yazıtlarında ise kısa cümleler ,ÖzTürkçe bir dil olması,aliterasyonlu bir anlatım ve bir söylev niteliği taşıyan dil kullanılmıştır.
• Sözlü edebiyat döneminde daha çok ölüm, tabiat,aşk ayrılık gibi temalar üzerinde durulmuş;yazılı edebiyata ait ilk örneklerde ise daha çok sosyal, siyasi,idari konular ve dini içerik (uygur metinleri) vardır.

SAYFA 58:

1.ETKİNLİK:

Köktürk  Yazıtları, Moğolistan'ın kuzeyinde, Baykal gölünün gü­neyinde, Orhun ırmağı vadisindeki Koşo Saydam gölü yakınla­rındadır.

b)  Orhun’da yerleşen Türkler tarafından kullanıldığı için de Türük, Türk Alfabesi denir. Türklere mahsustur ve Esik Kurgan yazısına benzer. Hunlar, Göktürkler ve sathi olarak da Asya ve Avrupa’ya yayılan Türk kavimleri, kullanmıştır. Bu alfabede resmin göze hitap ettiği ve ses haline geldiği açıkça görülür. Göktürk alfabesi otuz sekiz harften meydana gelir. Dördü sesli olup, sekiz sesi karşılar, gerisi sessizdir. Ayrıca ok, ko, uk, ku, ük, kü, nç, nd, gibi heceler ayrı harflerle gösterilmiştir.edebiyat fatihi özgün içerik) Sesli harfleri, sessizler okutur. Sağdan sola doğru yazılır. Tonyukuk, Kültigin ve Bilge Kağan hatırasına yazılıp, dikilen Orhun Abideleri bu alfabenin şaheser numunesidir. Bunlar ayrıca Türkçe'nin bilinen ilk yazılı metinleridir. 

2) Köktürk Yazıtları, Türk tarihi, toplum yaşamı, kültürel yapısı yönünden de aydınlatıcı bilgilerle doludur. Yazıtlar Göktürk Kağanlığı'nın resmi ağızdan yazılmış bir tarihi görünümündedir. Tarihte ilk kez Türk adıyla kurulan bu devlet bozkır devletlerinin (edebiyat fatihi özgün içerik) belirgin özelliklerini taşır. Aynı soydan gelen bütün boylarını "il" adıyla oluşturacak yapıda merkezi otoriteye bağlanması, siyasal erkin hemen bütünüyle orduya dayandırılması, dolayısıyla da iktisadi gücün bu orduyla sağlanması.

Döneme özgü özellikler:

• Kağanın "kut"lu olduğu inancı(Tanrı gibi gökte olmuş Türk Bilge Kağan...)
• Gök Tanrı inancı( inanç sistemi)
• Devlet idaresindeki birtakım unsurlar:(şadpıt, tarkat, buyruk beyleri...)
• Ordunun sevk edilmesi, düzenlenen askeri seferler
• Dönemin yer adları:(Ötüken,Şantung Ovası,Demir Kapı,İnci Nehri,Tibet)
• Çinlilerle anlaşmalar yapıldığı (siyasi zihniyet)
• Çinlilerle ipek,altın , (edebiyat fatihi özgün içerik)  gümüş ticareti yapıldığı (ekonomik zihniyet
• Çinlilerin Türklere yaptığı hileler, entrikalar...(siyasi ilişkiler)
• Kısa cümlelerin kullanılması, dilin ÖzTürkçe olması,anlatımda aliterasyonlar görülmesi,bir söylev niteliğinde olması edebi zevki yansıtmaktadır.

3) Köktürk Yazıtlarını (Orhun , Âbideleri), yazılı edebiyatımızın ilk ve muhteşem örneğidir. Modern Türkçemizin tüm  kuralları, günümüzün bir çok sözcüğü, doğal ve olgun bir söyleyişle, sanki bugünün yapıtlarıymış gibi karşımızdadır.
Bu yazıtlar, bu yönleriyle (edebiyat fatihi özgün içerik)  Türk tarihine ışık tutan önemli belgelerdir. Göktürk Yazıtları, bir hakanın, halkına hesap vermesi, halkın devlete, millete karşı görevlerinin hatırlatılması, düşmanın hilelerine  nasıl karşılık verileceğinden söz edilmesi ve Türklerin yüksek ahlak ve seciyesinin anlatılması açısından önemlidir.
Bu anıtlar Türk adının, Türk milletinin isminin geçtiği ilk Türkçe metindir. Türk tarihinin taşlar üzerine yazılmış ilk belgesidir.
Türk töresinin, Türk medeniyetinin, yüksek Türk kültürünün yazılı belgesidir.
Türk hitabet sanatının erişilmez bir şaheseridir. Hükümdârâne eda ve ihtişamlı bir hitap tarzının yazılı örneğidir. Yalın ve keskin üslubun şaşırtıcı örnekleridir. Türk dilinin kaynağı, Türk yazı dilinin başlangıcının bilinmeyen dönemlere kadar gittiğinin delilidir.
Eski Türkçeyi gerek Göktürk, gerekse Uygur Türklerinin bıraktığı eserlerden takip ettiğimiz için de bu yazıtlar, ayrı bir öneme sahiptir...

4) Türk adının geçtiği ilk edebi metin ve şuan bilinen en eski ve ilk Türkçe metin Göktürk yazıtlarıdır. Göktürk yazıtlarında; taşlar üzerine yazılmış ilk Türk tarihi, Türk devlet adamlarının millete hesap vermesi, milletle hesaplaşması, devletin ve milletin karşılıklı vazifeleri, Türk nizamının, Türk töresinin, Türk medeniyetinin, yüksek Türk kültürünün büyük vesikası, Türk askerinin dehasının, Türk askerlik sanatının esasları, Türk feragat ve faziletinin anlatılması yönünde önemli bir yeri vardır Türk Tarihi açısından.

     Göktürk Yazıtları, Türk tarihi, toplum yaşamı, kültürel yapısı yönünden de aydınlatıcı bilgilerle doludur. Yazıtlar Göktürk Kağanlığı'nın resmi ağızdan yazılmış bir tarihi görünümündedir. Tarihte ilk kez Türk adıyla kurulan bu devlet bozkır devletlerinin belirgin özelliklerini taşır. Aynı soydan gelen bütün boylarını "il" adıyla oluşturacak yapıda merkezi otoriteye bağlanması, siyasal erkin hemen bütünüyle orduya dayandırılması, dolayısıyla da iktisadi gücün bu orduyla sağlanması.

SAYFA 59:

A) Açıklayıcı anlatım türü...

b) ONUNCU YIL NUTKU:                                                            KÖKTÜRK YAZITLARI

hitap edilen kesim:  TBMM üyelerinin şahsında Türk Milleti...    Köktürk Yazıtları Türk milleti

TEMEL DÜŞÜNCE: Milletimizin tehlikelere karşı uyanık olması"  Türk ulusunun benliğini unutmaması ve birlik olması gerektiği 

DİL VE ANLATIM: Güçlü bir söylev dili                     Yer yer gerçekçi tarih dili;  yer yer eleştiri cümleleri yer yer güçlü bir söylev dili kullanılmıştır."

 (edebiyat fatihi özgün içerik) 

 c)    Kısa cümleler kullanılmıştır.

d)Kısa cümlelerin kullanılması, dilin ÖzTürkçe olması,anlatımda aliterasyonlar görülmesi,bir söylev niteliğinde olması 

SAYFA 60:

3.ETKİNLİK:

İkisi de doğru...

ANLAMA YORUMLAMA

4.ETKİNLİK:

YAZILI DÖNEM EDEBİ ESERLERİ:

KÖKTÜRK YAZITLARI

UYGUR YAZITLARI 

SAYFA 61:

YAZILI EDEBİYAT DÖNEMİ

- Bu dönemdeki ürünler Göktürkçe ve Uygurca ile verilmiştir.

- Hem sade halk diline dayalı bir anlatım, hem de sanatlı bir söylev diliyle yapılan anlatım kullanılmıştır.

- Hem dini hem de din dışı ürünler verilmiştir.

-Uygur metinlerinde Çince'nin etkisi vardır. Ancak Göktürk metinlerinde saf Türkçe kullanılmıştır.

6.ETKİNLİK:

KÖKTÜRK YAZITLARININ TEMEL DÜŞÜNCESİ

 Bilge Kağan'ın milletine nutuk tarzında öğütleridir.Türk ulusunun benliğini unutmaması ve birlik olması gerektiğidir.

DEĞERLENDİRME:

1) D,D,D

2) E

3)C

4.

www.edebiyatfatihi.blogspot.com   

SAYFA 62:

2.ÜNİTE SONU ÖLÇME-DEĞERLENDİRME

1)

•  iSLAMİYET ÖNCESİ DÖNEMDE
• 10.YY
• SÖZLÜ VE YAZILI EDEBİYAT
• 8.YY

2) A

3) ŞEHNAME > İRAN

RAMAYANA > HİNT

KALEVELA > FİN

NİBELUNGEN > ALMAN

GLIGAMIŞ >SÜMER 

4) B

5) Bu dönemde şiirle müzik iç içedir. X

Hece ölçüsü kullanılmıştır. X

Dil sade Türkçedir X

Şiir söyleyen kişilere ozan,kam,baksı,şaman gibi adlar verilirdi. X

Şiirlerde söz sanatları ve benzetmeler kullanılırdı. X

Eserlerde sanatsal amaç güdülmüştür. 

Aşk doğa ölüm ve dini inançlar konu olarak alınmıştır. X

Şiirlerde daha çok zengin uyak kullanılmıştır. 

6) D

7) C

8) Alp ER Tonga Destanı: Saka Türkleri

Bozkurt Destanı : Göktürkler

Türeyiş : Uygurlar

Şu : Saka Türkleri

Ergenekon : Göktürkler

Oğuz Kağan : Hunlar

9) Türk adının geçtiği ilk edebi metin ve şuan bilinen en eski ve ilk Türkçe metin Göktürk yazıtlarıdır. Göktürk yazıtlarında; taşlar üzerine yazılmış ilk Türk tarihi, Türk devlet adamlarının millete hesap vermesi, milletle hesaplaşması, devletin ve milletin karşılıklı vazifeleri, Türk nizamının, Türk töresinin, Türk medeniyetinin, yüksek Türk kültürünün büyük vesikası, Türk askerinin dehasının, Türk askerlik sanatının esasları, Türk feragat ve faziletinin anlatılması yönünde önemli bir yeri vardır Türk Tarihi açısından.

     Göktürk Yazıtları, Türk tarihi, toplum yaşamı, kültürel yapısı yönünden de aydınlatıcı bilgilerle doludur. Yazıtlar Göktürk Kağanlığı'nın resmi ağızdan yazılmış bir tarihi görünümündedir. Tarihte ilk kez Türk adıyla kurulan bu devlet bozkır devletlerinin belirgin özelliklerini taşır. Aynı soydan gelen bütün boylarını "il" adıyla oluşturacak yapıda merkezi otoriteye bağlanması, siyasal erkin hemen bütünüyle orduya dayandırılması, dolayısıyla da iktisadi gücün bu orduyla sağlanması.

10) E

bu yazı edebiyatfatihi.blogspot.com sitesinden alınmıştır. Bu tarz yazıları bu sitede de bulabilirsiniz.