10. Sınıf Dil ve Anlatım Sayfa 131 Soruları ve Cevapları ( Ekoyay Yayınları )

SAYFA 131
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

A) Aşağıdaki cümlelerin sonuna yargılar doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
• Açıklayıcı betimlemelerde kişisel yorum ve izlenimlere de yer verilir. ( Y )
• Tasvir bilgi amaçlı metinlerde de kullanılabilir. ( D )
• Tasvir, tek başına bir yazı türü değildir, diğer türlerle birlikte kullanılır. ( D )
• Fiziki portrede bir kişinin iç dünyası, karakteri, davranışları tasvir edilir. ( Y )
• Heyecan uyandırmayı amaçlayan tasvirlerde öznel bir tavır sergilenir. ( D )
• “Tembele iş buyur sana akıl öğretsin.” cümlesinde “tembel” sözcüğü sıfat görevindedir. ( Y )
• “Akacak kan, durgun su, gelecek yıl” tamlamalarındaki sıfatlar türemiş yapıdadır. ( D )

B) Aşağıdaki cümlede boş bırakılan yerleri doldurunuz.
• Bir kişinin, nesnenin ya da yerin görünüşünün insanda uyandırdığı izlenimleri zihinde can­landırarak anlatmayı amaçlayan anlatım tarzına BETİMLEMEdenir.
• Betimleme FİZİKSEL ve RUHSAL olmak üzere ikiye ayrılır.
• Yazarın evrendeki varlıklarla ilgili izlenimlerini, onların niteliklerini sanatlı bir anlatımla ilettiği betimlemeye SANATLI BETİMLEME denir.
• İnsanı konu alan tasvirlere PORTRE denir.
• Tasvirler ROMAN, HİKAYE, ANI, GEZİ türleri içinde kullanılabilen bir anlatım biçimidir.
• “Derenin üstüne tahtadan bir köprü yapmışlar.” cümlesinde “-den” eki geldiği sözcüğün  SIFAT göreviyle kullanılmasını sağlamıştır.

C
1-D, 2-B, 3-E, 4-E, 5-B, 6-B, 7-E, 8-E

D

1. İzlenimsel Betimleme: Yazar; gördüklerini kendi duygularını da katarak betimler. Bu açıdan kişisel kanı ve izlenimler ön plandadır. Roman, hikâye, masal gibi kurgusal metinlerde kullanılır.

Açıklayıcı Betimleme: Bu tür tasvirler, bilgi vermek amacıyla yazılan metinlerde kullanılır. Genel ayrıntılar üzerinde durur. Ayrıntılar, objektif olarak verilir.

Daha çok ders kitaplarında kullanılır.

2. Betimlemeler; varlıkların, kavramların nitel veya nicel özelliklerini verir. Sıfatlar da bu görevde kullanılan
sözcükler olduklarından bunların bir arada kullanılması gerekir.

3. Betimleme yapılmış metinler, okuyucusunun zihninde bir tablo gibi canlanır. Metinde kullanılan sözcükler, betimledikleri varlığın birçok iç ve dış özelliklerini gözler önüne serer.