10. Sınıf Edebiyat Sayfa 97 - 98 Soruları ve Cevapları ( Biryay Yayınları )

Sayfa 97

Okuduğunuz metnin olay örgüsünü olayların oluş sırasına göre belirleyiniz. Tespitlerinizi aşağıdaki şemaya örnekteki gibi yazınız.

		—>	Gûzende cadı, Kayser'in yardım istemesi üzerine askerlerini toplayıp onunyanına gelir.
			Kuzende Cazu koynundan çıkardığı taşa efsun okuyup Seyyid’e atar.
		—>	Seyyid Kuzande cazunun attığı okla ateş içinde kalır. Ateş içinden ejderhalar çıkar.
			Seyyid peygamber duasını okur ve Aşkar’a biner…..
		—>	Kayser kaçar ancak yakalanıp seyyidin huzuruna getirilir.
			Seyyid Kayserden Müslüman olmasını ister.
		—>	Kayser seyyidin Müslüman ol çağrısına karşı öneride bulunur.
Olayörgüsü
			Kayserin isteği seyyid, halife ve diğer ulular tarafından görüşülür.
			Seyyid kayserden şehirde gön kadar yer ister
			Seyyid şehirde yer tutup pek çok kilise ve dükkanı harap eder
		—>	Kayser Seyyidi halifeye şikayet eder
			Seyyid, kayserin kendisini halifeye şikayetine sert tepki gösterir.
		—>	Seyyid ve yanındakiler Cuma namazı kılıp İstanbul’dan Malatya’ya giderler

a.  Metnin yapısınıoluşturan ögeler (olay, kişiler, zaman ve mekân) ile ilgili tespitlerinizi defterinize yazınız. Sonuçları arkadaşlarınızla paylaşınız.

Kişiler: Seyit Battal, Halife,Esatur Kayser...
Zaman: "Bir gün, ertesi gün,sonra, o dem" gibi belirsiz zaman ifadeleri..."
Mekan: " Rum İstanbul ,Malatya şehri, gibi mekanlar...
 Mekan tam belirgin değildir. Meydan, şehir, gibi belirsiz mekanlar verilmiştir.
 Metinde zaman kavramı da belirgin değildir. “Yedi yıllık haracı alıp” ifadesinde zaman kavramı var. İstanbul’dan Malatya’ya gidiş ifadeleri var.
 Metin, kişi ve zaman uyum içindedir. Mekan savaş yaşanan bir yere uygundur. Kişiler askerlerden oluşmakta
Metnin teması kahramanlık.

b.  Battal Gazi, destanın başkahramanıdır. Olağanüstü güçlere sahip Müslüman bir savaşçıdır. Kayserin çağırdığı Gûzende cazıyla ve onların askerleriyle mücadele etmektedir.

•   Metindeki diğer kişilerin de olay örgüsünde nasıl bir işlevi olduğunu belirtiniz. Onların özelliklerini açıklayınız.

Mekan, kişiler ve zaman bir uyum içerisinde olay örgüsü etrafında şekillenmiştir ki bize anlamsız ve garip gelen bir yanı yoktur. Olay örgüsünü şekillendirmek için verilmiştir.

c. Metindeki olayların geçtiği mekânın nasıl anlatıldığını söyleyiniz. Mekânın, olayların oluşumu sırasındaki işlevini belirtiniz.

Mekanlarda hakkında ayrıntılı bilgi verilmemekle birlikte kısa tasvirler yapılmıştır. Mekanlar  sadece olayların geçtiği yerleri kısaca vurgulamak için verilmiştir.

Sayfa 98

ç. Metindeki kişiler, zaman ve mekân arasında nasıl bir bağlantı olduğunu söyleyiniz.

Mekan, kişiler ve zaman bir uyum içerisinde olay örgüsü etrafında şekillenmiştir ki bize anlamsız ve garip gelen bir yanı yoktur. Olay örgüsünü şekillendirmek için verilmiştir.

d. Okuduğunuz metinden, zamanı belirten ifadelere örnekler veriniz. Bu ifadelerden yararlanarak olayların geçtiği zamanı söyleyiniz. Zamanın anlatımında geriye dönülerek başka olayların da aktarılıp aktarılmadığını belirtiniz.

Belirgin tarihsel bir dönem yoktur . Belirsizdir.

a.  Seyyit Battal Gazi ve Battalnâme'nin yazıya geçirildiği dönem hakkındaki bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.

Seyit Battal Gazi’nin VIII. yüzyılın ilk yarısında, Emevilerin Bizans’a karşı yaptıkları savaşlarda kahramanlıklar gösterdiği söylenmektedir. Hakkında söylenen kahramanlık hikâyeleri de ilk olarak XII. yüzyılda yazıya geçirilmiştir.

b.  Battalnâme metnini kitabınızdaki "Uygurların Türeyişi ve Göçleri" adlı destan ve olağanüstü güçlere sahip kahramanların bulunduğu günümüze ait bir filmle karşılaştırınız. Eserlerin benzer ve farklı yönlerini sıralayınız.

Yaptığınız karşılaştırmadan hareketle "XIII-XIV. yüzyıllardaki olay çevresinde oluşan edebî metinlerin kaynağı, İslamiyet öncesi destanlar ve İslami dönemde oluşan hikâyelerdir." diyebilir miyiz? Tartışınız. Ulaştığınız sonucu sözlü olarak ifade ediniz.

Battalname ile daha önceki metinler tema olarak aynıdır. İki dönemde kahramanlık duygusu işlenmiştir. Kişilerde ise daha önceki dönemde Türklük için mücadele eden bir kişi varken diğerinde İslamiyet için mücadele eden kişi ve kişiler vardır.

c.  Metinde anlatılanların, eserin yazıya geçirildiği dönemde Anadolu'da yaşanmış hangi tarihî gerçekleri dile getirdiğini belirtiniz.

8.asırda başlayıp İstanbul'un Sultan Mehmet tarafından fethine kadar beş yüz yıl devam  etmiş önce Arap-Bizans sonra Türk-Bizans mücadelesinin atmosferi içinde doğmuş bir destan olmasından dolayı, anadoludaki türk-bizans mücadelesinin tarihi gerçekleri bulunuyor.

ç. •Metnin temasını söyleyiniz. Temanın, eserin yazıya geçirildiği dönemde yeni tanışılan İslami kültürün "gaza ve fetih" düşüncesiyle ilişkisini açıklayınız.

Battalname'de Battal Gazi'nin Anadolu'da Hıristiyanlarla yaptığı savaşlar konu edilmektedir. Bu savaşlarda merkez saha genellikle Malatya yöresidir. Savaşlar İslâmiyet-Hıristiyanlık mücadelesi şeklinde dini bir hüviyet taşır. Cihad ve gaza ruhu kendini kuvvetli bir biçimde hissettirir. Battal Gazi bu savaşlarda bir "evliya" karakteri sergiler. Devler ve cadılarla savaşır; okuduğu dualarla büyüleri bozar; ateşte yanmaz; göz açıp kapayıncaya kadar uzun mesafeler aşar; Hızır'la yoldaştır, sıkışık zamanlarda ondan yardım görür. Kâfirleri İslâm'a davet eder, davetini kabul etmeyenleri öldürür. Her savaşın sonunda elde ettiği malı mülkü din uğruna savaşan yiğitlere dağıtır.

•   Metnin temasının evrensel olup olmadığını tartışınız. Ulaştığınız sonucu kısaca belirtiniz.

Battalname’nin teması evrenseldir. Her dönemde yazılabilir.