Anlatmaya Bağlı Edebî Metinleri İnceleme Yöntemi
HAZIRLIK
1. Aşağıdaki paragrafları okuyunuz. Bu paragraflardan hangileri sosyal ve siyasi bir olayı anlatmaktadır?
1. Namık Kemal’ ait olan 2. metin sosyal ve siyasi bir olay anlatmaktadır.
2. Sınıfınıza getirdiğiniz metinleri okuyunuz. Metinlerin, yazıldıkları dönemin sosyal, siyasi, ekonomik yapısını ve sanat anlayışını yansıtıp yansıtmadığını belirleyiniz.
2.
3. Görsel ögelerdeki nesneler arasında nasıl bir ilişki vardır? Bir öyküde veya romanda böyle parça bütün ilişkisi kurulabilir mi? Tartışınız. Tartışmanız sonucu ortaya çıkan görüşü tahtaya yazınız.
3. Resimler arasında bir ilişki vardır. Bu ilişki parça – bütün ilişkisidir. Roman ve öyküde de bu ilişki söz konusudur. Roman ve hikayede anlatılanlar geniş bir olay dizisi olarak meydana geldiği için anlatılan parçalardan bütüne ulaşılarak anlatılır.
4. Bir olayı anlatırken zihninizde nasıl bir sıralama yaparsınız? Açıklayınız.
4. Olayları oluş sırasına göre anlatırız. Olayın bir başından bir sonundan anlatmayız. Bir sıralanış ya da oluş sırası vardır ve bunu dile getiririz.
5. Okuduğunuz hikâyenin olayını / olaylarını belirtiniz.
5.
6. Okuduğunuz bir masal ya da hikâyeyi, olaylarını esas alarak bölümlere ayırınız. Ayırdığınız bu eser bölümlerinin birbiriyle ilişkisini inceleyiniz. Metin bölümlerinin çevresinde oluşan ve onlara metin içindeki anlamlarını kazandıran temel çatışmayı bulunuz.
6.
7. “Şiddetin eğiticilik yönü olmadığı”nı anlatan bir afiş, bir hikâye, bir sinema filmi, bir heykel ya da bir atasözü arasında nasıl bir ilişki vardır? Tartışınız. Tartışmanız sonucunda ortaya çıkan görüşü tahtaya yazınız.
7. Tema olarak aynı olsalar da anlatım tarzları aynı değildir. Hikayede tasvir betimlemeler ön plana çıkarken sinemada ise buna göre yok, onun insan zihninde canlandırdığı görsel olarak ele almak durumundadır.
8. Fotoğraflardaki görüntüler birbirinin aynı mıdır? Neden?
8. Zaman olarak farklı dilimlerde olduğu için mekan aynı olsa da farklı resimler gibi görünmektedir.
9. Fotoğraflarda gördüklerinizi defterinize yazınız. Yazdıklarınızı birbirinize okuyunuz. Fotoğraflarda herkes aynı ayrıntılara mı dikkat etmiştir? Açıklayınız.
9. Aynı ayrıntılara dikkat etmeyiz. Birinde gece olunca ay ve ışık gibi şeyler dikkat çekerken diğerinde yani gündüz de ise mekanın kendisi dikkat çekmektedir.
10. Sınıfınıza getirdiğiniz masal ve hikâye bölümlerini okuyunuz. Bu bölümlerin anlatıcılarını belirlemeye çalışınız.
10.
11. Destan, masal, hikâye ve roman türlerinden hangisinin bir diğerine örnek olduğu konusunda yaptığınız araştırmaya göre anlatmaya bağlı metin türlerinden hangisi ilk önce oluşturulmuştur? Bu türün etkisi romanlarda var mıdır? Belirtiniz.
11. Destanlar diğerlerinden daha önceki dönemlerde ortaya çıkmıştır. Anlatmaya bağlı özellikler ve olay örgüsü, yer , zaman, mekan gösterme konusunda örneklik teşkil etmiştir.
12. Aşağıdaki paragraflardan hangisi farklı yorumlara daha açıktır? Niçin?
12. “PİRE MAHMUT’UN SEVDASI” isimli metin yoruma açıktır. Çünkü sanatsal metindir. Sanatsal metinler de okuyucunun bilgisine ve kültürüne göre okuyucudan okuyucuya farklılık gösterir.
13. Sait Faik Abasıyanık’ın hikâyesini okuyunuz. Okuduğunuz hikâyeden yazarın özel yaşamı hakkında hangi bilgileri edindiniz? Açıklayınız.
13.
14. Aşağıda verilen yazıyı okuyunuz. Yazarın hikâyelerinde yaşamından izler olup olmadığını belirtiniz.
14. Verilen metinde Sait Faik’in hayatı üzerine anlatılanlar vardır. Yaşamından izleri görebilmekteyiz.
ÇÖZÜMLEME / İNCELEME
1. metin
İNTİBAH
1. “İntibah” romanından alınan bu bölümde hangi sosyal ve siyasal olaylar hakkında bilgi edindiniz? Aşağıya yazınız.
1. Sosyal Hayat: Kadınların feraceli ve çarşaflı olarak gezmeleri, eğitim ve öğretime önem verildiği, insanların gezi yerlerini sevdiklerini ile ilgili bilgi sahibi olabiliriz.
Siyasi Hayat: Bu metinde yok.
2. “İntibah” adlı romanın yazıldığı dönemde, halkı edebiyatla eğitme anlayışı hâkimdi. Romanın kahramanı Ali Bey, devrinin iyi yetişmiş fakat hayat tecrübesi olmayan gençlerini temsil etmektedir. Yazar, kitaba alınan bölümde romanın yazıldığı döneme hâkim olan zihniyeti ne ölçüde yansıtabilmiştir (Bu soruyu cevaplandırırken Tanzimat Dönemindeki sosyal yaşantı hakkında edindiğiniz bilgileri de kullanınız.)?
2. Romanı genel olarak düşündüğümüzde Ali Bey döneminde bulunan bütün özellikleri yansıtmaktadır. Mesela dönemin eğlence yerlerinden biri olan Çamlıca mekanı çok güzel ele alınmıştır. Tanzimat’ta sosyal hayatta kadın erkek herkes Batılılaşma sevdalısı içindedir. Bu metinde biz sadece Ali Bey nasıl bir eğitim aldığını görebilmekteyiz. Bu o dönemin zihniyetine uygun düşer.
2. metin
TELGRAF
İlhan TARUS
3. “Telgraf” adlı metinde köylünün hangi sorunu işlenmektedir? Cumhuriyetten sonra yazılan eserlerde köyün ve köylünün sorunlarını işleme anlayışı ve metnin yazıldığı dönemde tartışılan ülke sorunlarını eserde ne ölçüde verilebilmiştir? Açıklayınız.
3. Köylünün su probleminin işlemiştir. Döneminin zihniyetini yansıtmıştır. Özellikle su işlerine bakan memurların köylü ve halka karşı olan ilgisizleri çok güzel dile getirilmiştir.
4. “Telgraf” adlı metinde yazarın köylülerin eğitimini, kültürünü, yaşam tarzını yansıttığı cümlelerden birini aşağıya yazınız.
“…Çocuk korkusu değil ha! İki adım geriden toprak göçürüverir aşağı… Kaç insan gitti böyle böyle…
…Uluova’nın su sıkıntısını, Mısır’daki sağır sultan bile duymuştu.
— Anam, canavarlar mı basıy acab?
— Babam, dağ üstümüze mi yıkılıy?” gibi cümleler kullanılmıştır.
5. a. Sınıfınızda iki grup oluşturunuz. Gruplarınızla “İntibah” ve “Telgraf” adlı metinlerin yazarlarının, metinleri yazdıkları dönemdeki kültür ve sanat hayatıyla ilgilenip ilgilenmediklerini tartışınız. Tartışmanız sonucunda vardığınız karar, metinde anlatılanlarla uyum sağlıyor mu? Açıklayınız.
a. Her iki metinde yazıldıkları dönemin kültür hayatıyla ilgilenmişlerdir. O dönemden izleri bulabilmekteyiz. Metinlerle anlatılanlar yazıldıkları ya da anlatıldıkları dönemle uyum sağlıyor.
b. “İntibah” ve “Telgraf” adlı metinlerin, bu konuda yaptığınız araştırmadan hareketle yazıldıkları dönemin sosyal, ekonomik, siyasi yapısını ve sanat anlayışını nasıl yansıttıklarını belirtiniz. Bu eserlerde sadece sosyal ya da ekonomik yapı hakkında bilgi vardır diyebilir misiniz? Tartışınız. Ulaşılan görüşü tahtaya yazınız.
b. Bu döneme sosyal, ekonomik, siyasi yapısını ve sanat anlayışları kurmaca gerçeklik olarak ele alınmıştır. Ama yazarlar içinde bulunduğu dönemin özelliklerini eserlere ister istemez aktarırlar. Mesela Telgraf metninde kompresör ve motopomplar geçmekte bu da bize yakın tarihimizde yazıldığı gösterir. İşte yazar böyle kelimelerle dönemin özelliklerini ister istemez anlatmak durumunda kalır.
Kaynak: http://edebiyatogretmeniyiz.com
0 Yorumlarınız