11. ve 12. Yüzyıllarda İslamiyet ve Türk Kültürü (Edebiyat) | Konu Anlatımı

Türkler orta asyada yaşadığı dönemde çadır kültürü veya çadır medeniyeti denilen bir hayat sürmekteydiler. Atlı göçebe denilen bu yaşayış tarzı Türkler'in İslamiyeti kabulüne kadar sürmüştür.

Türkler 751 yılında yapılan Talas savaşıyla İslamiyetle tanıştılar. Bu savaş Müslüman Araplarla Çinliler arasında oldu Türkler Araplara yardım ederek savaşın kazanılmasını sağladı. Bu savaştan sonra Araplarla Türkler arasında gerek ticari gerekse kültürel etkileşim başlamış oldu.

Müslümanlığı kabul eden ilk Türk devleti Karahanlılardır. 10. yüzyılın ilk yarısında hükümdar Satuk Buğra Han Müslümanlığı kabul etti. Türkler' de kitleler halinde Müslüman olmaya başladı.

Türkler İslamiyet' i kabul ettikten sonra şehirlerde toplanmış, kültür ve medeniyet merkezi kurmuşlardır. Camiyi şehrin merkezi kabul eden anlayış hakim olmuştur. İbadet edilen bu mekanların yanına hastane ve kütüphane, medrese gibi yapılar yapılmış, sosyal ve kültürel mekanlar oluşturulmuştur. Bu yapıların bütününe külliye ismi verilir. Ticaret alanları, külliyelerin yakınlarında kurulmuştur.

Yeni Kültürün Edebiyata Yansıması

Türkler İslamiyeti kabul ettikten sonra Kur'an ' ı Kerim ve temel kitapları Arapça olmasından dolayı Arapça öğrenmişlerdir. Medreselerde bilim dili Arapçadır. Edebiyat dili Farsça olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Bu durum Anadolu Selçuklu' larından sonra kurulan Anadolu Beyliklerine kadar sürmüştür. 15 Mayıs 1207 tarihinde Karaman oğlu Türkçe' yi devlet dili olarak ilan etmiştir. 

Osmanlı Devleti' nin kurulmasından sonra Türkçe İmparatorluk dili olmuştur. 15. yüzyıldan sonra Arapça - Farsça Türk Diline kurallarıyla Türk Diline girmiştir.

Geçiş Dönemi Eserleri

1-) Kutat-gu Bilig = Yusuf Has Hacip

2-) Atebetül-Hakayık = Edip Ahmet Bin Yük Neki

3-) Divan-ı Lügat-it Türk = Kaşgarlı Mahmut

4-) Divan-ı Hikmet = Ahmet Yesevi

1-) Kutat -gu Bilig = Yusuf Has Hacip

Kutlu bilgi anlamına gelir. Adaletli, erdemli, ahlaklı olmayı amaçlayan bir toplumun konuşmasını söylemek isteyen edebiyatımızın ilk siyaset örneğidir. Mesnevi nazım biçimiyle yazılmıştır. 6645 beyittir. Edebiyatımızın ilk mesnevisidir. Hakaniye lehçesi kullanılmıştır. Aruz ölçüsü kullanılmıştır. Didaktik (öğretici) bir eserdir.
Karahanlı hükümdarı, Tubgaç Buğra Han' a sunulmuştur. Hakaniye (Karahanlı) Türkçesiyle yazılmıştır.

Ödülmiş = Akıl, Zeka = Vezirin oğlu
Ay-Toldu = Saadet = Veziri sembolize eder.
Kün-Togdı = Adalet = Hükümdar
Odgurmuş = Akıbet ( Hayatın Sonu) =Vezirin oğlunun arkadaşı

2-) Atebetül-Hakayık

Karahanlı (Hakaniye) diliyle yazılmıştır. Yazarı Edip Ahmet Bin Yükneki dir. Bu yazar bir din adamıdır fakat başarılı bir şair değildir. Eserini aruz ölçüsüyle ve mesnevi tarzıyla yazmıştır. Eserin ismi hakikatlerin eşiği anlamına gelir. Eserde 44 beyit 1001 dörtlük vardır. Edip Ahmet eserinde bilim öğrenmenin faydalarını cömertliğin övülmesini, cimriliğin yerilmesini, alçak gönüllülüğü ve bunun gibi konuları anlatmıştır. Bu açıdan eser didaktik bir nasihatnamedir. Eserde bolca arapça ve farsçaya rastlamak mümkündür. Edip Ahmet son olarak bu eseri adının yaşaması, eserden faydalanılması, gelecek kuşaklara hatıra kalması amacıyla yazmıştır.

3-) Divan-ı Hikmet

Ahmet Yesevi yazmış olduğu şiirlerini topladığı kitaba Divan-ı Hikmet adını vermiştir. Ahmet Yesevi Türklere Müslüman' lığı ve tasavvufu öğretmek için Hikmet denilen şiirler yazdı. Bu şiirler 10.000 lerce seveni tarafından bütün Türk coğrafyasında halka öğretildi. Ahmet Yesevi' nin Hikmetleri İslamiyet etkisinde gelişen Türk edebiyatı nazım şekillerinden İlahi'nin ilk örnekleri olarak kabul edilir.

• Ahmet Yesevi Dini-Tasavvufi Türk halk şiirinin kurucusu kabul edilir.

Şiirleri dörtlüklerle, hece ölçüsüyle yazılmıştır. Dili sadedir.

4-) Divan-i Lugat-i Türk

1071 yılında Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılmıştır. Bağdat halifesine sunulmuştur. Eserin anlamı Türk dillerinin sözlüğüdür. Türkçe' nin ilk sözlüğüdür. Yazar Doğu Türkistan' dan Hazar çevresinde yaşayan bütün Türk boylarını gezerek eserini oluşmuştur. Farklı Türk Boylarındaki kelimeleri karşılaştırmalı sunmuştur.
Lehçelerin gramer yapılarıyla ilgilide bilgiler vermiştir. Ayrıca Türk kültürü coğrafyası ve tarihine ilişkin bilgilerde eserinde mevcuttur. Bu eserde eski Türk edebiyatına ait sagu, koşuk, sav, gibi eserler günümüze kadar ulaşmıştır. Türk Boyları haritası yer almaktadır. Türkçe' nin ilk ansiklopedik kaynağıdır. Kaşgarlı Mahmut bu eserini arapçanın yoğun olarak kullanıldığı dönemde Türkçe' ye sahip çıkmak ve Araplara Türkçe' yi öğretmek amacıyla yazmıştır.

Read more

9. Sınıf Edebiyat Sayfa 132-133 ( Fırat Yayınları )

ANLAMA – YORUMLAMA

“İntibah” adlı roman
1. Ali Bey, iyi yetiştirilmek isteniyor, çünkü babası yok ve aile olarak eğitim öğretime önem veren bir ailedir. Bu ailenin en önemli özelliği olarak eğitim ve kültüre önem vermeleridir. Abli Bey, kültürlü yetişince hem kendisine hem de içinde yaşadığı topluma faydalı bir insan olması istenmektedir. Günümüzde de Ali Bey gibi iyi yetişip sosyal yaşantıyı ya da çevreden gelebilecek kötü­lükleri bilmeyen gençler var. Bu tarz gençler özellikle çeşitli ideoloji ve fikirlerin veya içindeki yetiştiği toplumun özelliklerine uymayan bir yaşam tarzını benimseyerek topluma ters düşebilmekteler.

2. Tanzimat Dönemi romanları genellikle İstanbul’da yaşanan olayları konu edinir. Sizce bunun sebebi nelerdir?
2. Tanzimat Döneminde roman yazarları sadece İstanbul’u bilirler ve oranın dışında yaşamayı sürdürmemişlerdir. Dolayısıyla yazar içinde bulunduğu anlatacağı için romanlarda mekan olarak sadece İstanbul geçer. İstanbul’un dışına daha sonraki yıllarda yani Milli Edebiyat döneminde çıkılır.

3. Günümüz saati ile “İntibah” romanının kahramanı Ali Bey’in gezmeye çıktığı saat arasında kaç saat fark vardır? Tanzimat Döneminde niçin alaturka saat kullanılıyordu? Bu saat sistemi ne zaman, niçin değişti?
3. Alaturka saat, ayrı bir saat değil ayrı bir ayar aslında, akşam güneş batışıyla saatinizi 12:00′ye ayarlıyorsunuz, ertesi gün aynı şekilde yine ayarlıyorsunuz. Dikkatli olmak gerek, çünkü bu saat ayarı standart değil, güneşin batışı her akşam değiştiği için, her gün düzeltmek zorundasınız. Bu saat sistemi Cumhuriyet’in ilanından sonra değişti. 1 Ocak 1926’tan sonra değişti. Bu sistemin değişmesinde en büyük neden Türkiye’nin değişen dünya sistemine uyum sağlaması için yapılmıştır.

4. Telgraf adlı metindeki olay günümüzde de yaşanabilir mi? Bu tür sorunlar nasıl çözümlenebi­lir?
4. Bütünüyle yaşanamaz ama halen bazı yerlerde su sıkıntısı vardır.

5. Telgraf adlı hikâyede köylüler önce suyu istiyor sonra istemiyorlar. Bu çelişki neden kaynaklan­maktadır? Köylüler suyu kullanma konusunda yeterince bilinçlendirilseydi bu çelişki yine de yaşanır mıydı? Açıklayınız.
5. Önce hiç olmadığı için istiyorlar fakat daha sonra da fazla fazla gelince istemiyorlar. Köylüler suyu kullanma konusunda yeterince bilinçli olmadıkları belli. Bilinçli olsalardı bu çelişki yaşanmazdı.

6. “Aksoylu Timsaha Karşı” adlı metinde tilki, timsahın ailesinin güreşçiliğiyle nasıl alay ediyor? Metnin sonunda niçin ders verici bir cümle yer almıştır?
6. Sırtının pütür pütür olmasında dolayı alay ediyor. Eğer ailen iyi güreşçi olsaydı sırtın yere gelmekten pütür pütür olmazdı diyerek alay ediyor. Metnin sonunda “Aklını başına devşirmeden bir işe girişenler, o işin üstesinden gelemedikleri gibi bir de ele güne karşı gülünç olurlar, üstlerine güldürürler herkesi. Akılsız başlarının cezasını çekerler.” diyerek verilmek istenen kıssadan hisseyi dile getiriyor.

7. Çok övünen insanlar, hangi durumlarda zorluk yaşayabilirler?
7. Çok övünmek ve kibir insana mutluluk getirmez. Bu tarz insanlar çevrelerinde pek sevilmezler ve bunlar kendilerini olduklarında farklı gösterdiklerinden dolayı gerçek ortaya çıkınca gülünç duruma düşerler.

8. Deli Dumrul, günümüz İstanbul’unda yaşasaydı köprü yaptırabilir miydi? Onu engelleyen kim ya da ne olurdu?
8. Hayır yaptıramazdı. Günümüzde devlet sistemi ve polisi veya jandarma gibi özellikler olduğu için bu tarz şeylere izin verilmezdi. Günümüzde herkesin yaptığı işler belli sistemlere göre ayrılmış. Bunun dışına çıkılması mümkün değil. Kurallar kaideler belli.

9. Deli Dumrul hikâyesinde manzum ve mensur bölümlerin iç içe olmasını ve olayların mensur, duyguların ise manzum bölümlerde verilmesinin nedeni nedir?
9. Metinlerin birbirinden etkilenmesi ile açıklayabiliriz. Daha önce destanlarda duygular böyle açıklanıyor ama zaman içerisinde yeni türler girse de edebiyatımıza bir öncekinden etkilenme oluyor.

10. Deli Dumrul niçin kılıç ve atla savaşıyor? Deli Dumrul’un yaşadıklarına göre bu hikâye hangi edebî döneme ait olabilir?
10. Bu hikaye 11 ve 15. Yüzyıl arasındaki olayları anlatıyor. Deli Dumrul hikaye Geçiş Dönemi Türk edebiyatı dönemine aittir.

11. “Adaya Vapur” metnindeki genç, İstanbul’a nereden gelmiş olabilir? Günümüzde bu gencin yaşadığı sorunu hâlâ yaşayanlar var mı? Bu insanların çektikleri sıkıntılar nelerdir?
11. İstanbul’un dışından ya da Anadolu’dan gelmiş olabilir. Vardır. Bu insanlar kırsal kesimden geldikleri için çevreye uyum sağlamakta sıkıntı yaşamaktalar ya da içine kapanık insanlar oldukları için uyum sağlamakta sorun yaşıyorlar.

12. “Adaya Vapur” metnindeki genci İstanbul’dan ve memurluktan soğutan olay nedir? Gençle alay edilmesini nasıl değerlendiriyorsunuz?
12. Gence soru soran bayanın onunla alaycı tavırları genci İstanbul’dan ve memurluktan soğutmaktadır.

13. “Adaya Vapur” metninde duygular mı yoksa olaylar mı daha ön planda verilmiştir? Neden?
13. Duygulara hitap eden bir metindir. Durum hikayeciliği ile yazılmıştır. Nedeni ise buradan neler dolup bittiğinden ziyade var olan durum karşısında kişinin ne hissettiği önemlidir.

14. “Boş Bilgi” adlı metnin kişisi Pin-Man’ın kimsenin yapamayacağı bir iş arayışında olmasının sebepleri neler olabilir? Sizin böyle bir tutkunuz var mı? Böyle bir tutku, her zaman Pin-Man’ın yaşadığı gibi zararlı mıdır? Neden?
14. Herkesten farklı görünme isteğidir. Bu tutku zararlı olmasa da bazen insanlar o kadar uğraşıp sonunda hiçbir elde edemeyebiliyorlar.

15. “Koca Öküz’ün Ölümü” adlı hikâyedeki Yusuf nasıl bir kişiliğe sahiptir? Yusuf ve babası Koca Öküz’ün ölümüne üzülüyorlar mı? Seviniyorlar mı? Bu olayda Yusuf’un takındığı tavır onun kişiliğiyle nasıl ilişkilendirilebilir?
15. …

16. Yusuf ve babası, Koca Öküz’ü ararken kendi çektikleri sıkıntıları niçin hatırlıyorlar?
16. Kendi yaşamı ile öküzün yaşamı arasında bağlantı kuruyor. Çalışma ve ezilme yönünden …

17. Koca Öküz’ün “ruhunun boyunduruktan kurtulması” sözünden ne anlıyorsunuz?
17. Her türlü esaretten kurtulma olarak anlayabiliriz.

18. “Boş Bilgi” ve “Koca Öküz’ün Ölümü” adlı metinlerin teması günümüzde nasıl yaşanabilir?
18.Bu iki metnin teması günümüzde de yaşanabilir, farklı şekilde olsa da konular değişik olunca bu iki tema evrensel olduğu için günümüzde de ele alınabilir.

19. “Boş Bilgi” ve “Koca Öküz’ün Ölümü” adlı metinlerin temasıyla ilgili bir karikatür ya da resim yapınız.
19. …

20. “Boş Bilgi” ve “Koca Öküz’ün Ölümü” adlı metinlerin temasının evrensel bir tema olup olma­dığını tartışınız. Tartışma sonucu ortaya çıkan görüşü tahtaya yazınız.
20. Evrensel temalardır.

21. “Alişimin Kaşları” adlı metinde mekân tasvirlerine çokça yer verilmesinin sebebi ne olabilir?
21. Anlatılan olayın ve olayların geçtiği mekanları daha anlaşılır olması ve kişi ve eşyalara ait detayları ön plana çıkararak anlatımı etkili kılmak amacıyla çokça betimleme kullanılmış olabilir. Bir de anlatıcı kamera sessizliği ile yani gözlemci bakış açısıyla yazıldığı için ayrıntılı şekilde anlatılmalıdır..

22. “Alişimin Kaşları” adlı metinde anlatıcı niçin kamera görevi görmektedir? Metnin kişisi tasvir­leri kendi anlatsaydı metindeki anlatım daha mı etkili olurdu? Niçin?
22. Metnin içinde biri anlatsaydı aynı etkiyi sağlayamazdı çünkü kahraman bakış açısında anlatıcı görebildiği ya da ulaşabildiği şeyleri anlatacağı için diğerlerine göre daha az anlatıma sahip olabilir.

23. “Alişimin Kaşları” adlı metindeki olaylar ne zaman yaşanıyor?
23. 20. yüzyılda 1960’lardan sonra yazılmış olabilir.

24. “Bin Bir Gece Masalları” adlı metnin kişileri kimlerdir? Bu kişiler hangi olayı yaşıyorlar?
24. Şehrazat, Alaaddin ve annesi vardır. Bunlar lambadan cin çıkıyor ve onların isteklerini yerine getiriyor.

25. “Anne Kalbi” adlı metni yaşlı bir kadın mı yoksa yazar mı yazmıştır? Sizce niçin böyle bir anlatım tercih edilmiştir?
25. Yazar metnin annenin ağzından kaleme almıştır. Böyle anlatımda anlatım kişilerinden biri olan annenin dile getirdiği özellikler diğerlerinden daha etkili olmaktadır.

26. Gözlemci bakış açısını kullanarak kısa bir hikâye yazınız. Yazdığınız hikâyeyi sınıfınızda okuyunuz.
26. Cevabı size kalmış…

27. “Kalevala” adlı metinden öğrendiklerinize göre Vainamoinen ile İlmarinen, Sampo’yu niçin çalmak istiyorlar?
27. Mutluluğu yakalamak için…

28. Sampo’nun yere kök salması ve onu sökmek için dev gibi bir öküzün kullanılması, normalde mümkün müdür? Destanı oluşturanlar niçin böyle bir anlatıma ihtiyaç duymuşlardır?
28. Değildir. Ama destanlar olağanüstü anlatıma vardır. Bunda da en büyük etken destanlar halkın ortak kültürü oldukları ve anonim olarak yazıldıkları için zaman içerisinde abartıya yer verilmektedir.

29. “Kalevala” V. yüzyıldan XII. yüzyıla kadar yaşanan değişik olayları konu edinen bir destandır. “Karıncalar” ise XX. yüzyılda yazılan bir hikâyedir. “Kalevala” ile “Karıncalar” hikâyesinin oluşması arasında yüzyıllar olmasına rağmen, iki metnin benzer yönlerinin olmasını neye bağlarsınız? Açıklayınız.
29. Metinler farklı yüzyıllarda ortaya çıksa da birbirlerinden etkilenir. Sonra ortaya çıkanlar daha önce ortaya çıkanların yapısı ve konusundan etkilenirler.

30. Belirsiz bir zamanda gerçekleşen bir olay hayal ediniz ve anlatınız. Anlatımınıza nasıl başladınız? Neden böyle bir anlatımı tercih ettiniz? Açıklayınız.
30. Cevabı size kalmış…

31. Günümüz filmlerinde destan, efsane, masal tarzında konuların işlenmesinin nedeni ne olabilir? Felsefe Taşı, Yüzüklerin Efendisi, Karayip Korsanları gibi filmlerin ilham kaynağı neler olabilir?
31. İçerik olarak eskiye yönelme ve onu alıp kullanma günümüzde çok yaygındır. Bu tarz filmlerde olağanüstü olay ve konular her zaman ilham kaynağı olmuştur.

32. “Ben” adlı metnin kahramanının psikolojik durumu hakkında bilgi veriniz. Siz benliğinizi aramak için neler yapardınız?
32.

33. “Ben” adlı metnin anlamı ile sizin metinden ne anladığınız arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız.
33.Yoruma açık bir metindir ve farklı anlam yoğunluğu oluşturabilir.

34. “Ben” adlı metni beğenip beğenmediğinizi ve metinden farklı anlamlar çıkarıp çıkarmadığınızı belirtiniz. Metni beğenme ya da beğenmeme ölçütleriniz nelerdir? Metinden niçin farklı anlamlar çıkardınız? Belirtiniz.
34. Cevabı size kalmış…

35. “Ben”, “Alüminyum” ve “Be-Dîden-i Süheyl Be-Nakş-ı Kubbe” adlı metinlerin başlığı, paragrafları ve beyitleri birbiriyle anlam yönünden bütünlük taşıyor mu? Bu metinlerden bir bölümü çıkarırsanız anlam bütünlüğü hâlâ var diyebilir misiniz? Niçin?
35.Anlam yönünden bir bütünlük taşıyor. Çıkarırsanız anlam bütünlüğü bozulabilir.

36. “Ben”, “Alüminyum” ve “Be-Dîden-i Süheyl Be-Nakş-ı Kubbe” adlı metinlerde kullanılan dil, metinlerin yapısına ve anlamına uygun mu? Örneklerle açıklayınız.
36.

37. “Ben”, “Alüminyum” ve “Be-Dîden-i Süheyl Be-Nakş-ı Kubbe” adlı metinleri okurken hangisinde daha çok duygulandınız ve hangi duyguyu algıladınız?
37. Cevabı size kalmış…

38. Mesneviler manzum hikâyelerdir ve uzun şiirlerden oluşur. Okuduğunuz mesnevi, böyle bir şiirin kısa bir bölümüdür. Günümüzde niçin mesnevi yazılmıyor? Belirtiniz.
38.Günümüzde bu geleneğin yerini hikaye ya da roman geleneği almıştır. Artık mesnevi söyleme geleneği bitmiştir.

39. Olayları şiir gibi mi yoksa düz yazı gibi mi yazmak daha kolaydır? Tartışınız. Tartışmanız sonucu ortaya çıkan düşünceyi tahtaya yazınız.
39. Anlatacağınız olay ya da durumlara göre değişmekle birlikte mesnevi yazmak daha zordur.

40. “Çatışma” adlı hikâyeyi beğenip beğenmediğinizi nedenleriyle birlikte açıklayınız.
40. Cevabı size kalmış…

41. “Çatışma” adlı hikâyedeki olayın gerçekten yaşanması mümkün müdür? Babalık duygusunu yetişkin her erkek hissedebilir mi? Neden?
41. Mümkündür. Elbette herkes bu duygu hissedebilir. Çünkü hikayedeki olaylar insana özgü gerçekle ele alınmış ve bu şekilde anlatılmıştır.

42. “Çatışma” adlı hikâyede neden ölü bir kadın, yaşayan bir çocuk hayal ediliyor? Bu hayal yazara mı yoksa metnin kahramanına mı aittir? Tartışınız. Tartışmanız sonucunda metin-yazar ilişkisi hakkında vardığınız yargıları bir kâğıda yazarak sınıf panosuna asınız.
42. Metin ve yazar arasında bir ilişki var. Hikayeyi yazar kendi hayatından yola çıkılarak ele almıştır.

Read more

9.Sınıf Edebiyat Sorular Ve Cevapları Sayfa 94-99 Fırat Yayıncılık

1. Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma
(Masal ve Destandan, Hikâye ve Romana; Karagöz ve Seyirlik Oyunlardan Modern Tiyatro Metinlerine)
HAZIRLIK
1. Sınıfınıza getirdiğiniz metinleri okuyunuz. Okuduğunuz metinlerin birbirine benzeyen ve birbirinden farklı olan yönleri nelerdir? Belirleyiniz.
1.
2. Sınıfınıza getirdiğiniz Karagöz ve tiyatro metnini canlandırınız. Bu metinleri okurken ve canlandırırken yaptığınız etkinliklerde bir farklılık sezdiniz mi? Anlatınız.
2.
ÇÖZÜMLEME / İNCELEME
1. metin
BALIKÇI
GÜZELİ
1. Metindeki olay nedir? Belirtiniz.
1.

• Güzel olan balıkçının oğlunun mektepte okumaması
• Babasının yanında balık satmaya başlaması
• Sarayın önünde balık satarken saraydaki hanımın bunu görüp onunla evlenmek istemesi
• Hanımın balık aldıktan sonra fazlaca altın vermesi ve balıkçının babasının bu durumdan rahatsız olması
• Padişah kızının oğlana onunla evlenmek istemesini dile getirmesi ve oğlanın bir gün balıkçı olduğumu hatırlar ve başıma kalkarsın diye cevap vermesi
• Padişah kızının bu duruma itiraz etmesi
• Padişah kızının balıkçının oğlunun başına kakması
• Balıkçının oğlunun konuşmaması ve Mısır’a gitmesi
• Kızın da arkasında gitmesi
• Mısır padişahının padişah kızının idam ettirmesi
• Oğlanın inadından dönüp padişah kızıyla beraber tekrar dönmesi

2. a. Metindeki olay nerede ve hangi zamanda geçmektedir? Metindeki olayın geçtiği yeri ve yaşandığı zamanı belirtmede zorlandınız mı? Neden?
a. Metinde yaşanan zamanı belirtmekte elbette zorlanmaktayız. Masallarda mekan ve zaman belirtilmez.

b. Olay çevresinde oluşan metinlerde olay veya olay örgüsü bulunmalı mıdır? Niçin?
b. Bu tarz metinlerde en önemli unsur olaydır ve mutlaka bulunması gerekmektedir.

3. Balıkçı ve sultanın hangi ülkenin insanları olduğunu metinden öğrenebiliyor musunuz? Neden?
3. Nerde olduğunu bilemeyiz ama sultanın sadece Mısır’a gittiğini bilebilmekteyiz.

4. Metindeki olağanüstü olaylar nelerdir?
4. Sultanın kocasının balıkçı olduğunu başına kakınca balıkçı kocasının konuşma yeteneğini kaybetmesi
Geminin direğinin som altından olması ve yelkenlerinin atlastan ( ipekten) olması.

2. metin
MALÇI MERGEN

5. “Malçı Mergen” adlı metinde ve özette adı geçen yerleri haritadan gösterebilir misiniz? Neden?
5. Gösteremeyiz. Sanatsal metin oldukları için kurmaca metinlerdir.

6. “Malçı Mergen” adlı gerçeğe uymayan hangi olayları, durumları öğrendiniz?
6. Sıçanın otları yemesiyle eski halinden on kat daha iyi olması,
Malçı’nın da aynı ottan şifa bulması…
Altı kulaklı aygırın varlığı…
Atın sihirli olması ve konuşması ,
Atın Malçı’ya ad vermesi, kendi adını da değiştirmesi,
Malçı’nın şarkı söylemesiyle kurumuş yerlerin yapraklanması , ağaçların yapraklanmaya başlaması

7. Malçı’nın ve atının yetenekleri doğal bir durum mudur? Neden?
7. Yine aynı şekilde normal değildir, kurmaca gerçekliktir.

3. metin
O EN GÜZEL SEVGİ
8. İncelediğiniz metinlerin hangisinde tasvirlere yer verilmiştir? Metinlerden örneklerle soruyu cevaplandırınız.
8. Balıkçı Güzeli : “Bunun çok güzel, civan gibi bir oğlu varmış.”
Malçı Mergen : “ Ak ormanlık dağın koltuğunda , yer altı suyunun kenarında , sayılamayacak kadar mal besleyen dağ gibi serveti besleyen altı köşeli keçe evinde Aybıçı adlı bay yaşarmış…”
O en güzel sevgi : “Kırmızı ışıklı reklam yazıları ya da THY’nin o kocaman beyazlı , açık mavili reklamı bu sis içinde çok kötü gözüküyordu…”

9. Her üç metni, cümlelerinin yüklemleri açısından inceleyiniz. Cümlelerin hangi zaman kipleriyle bitirildiğini belirleyiniz. Edebî türlere göre cümlelerin zaman kipleri değişiyor mu? Belirtiniz.
9. Geçmiş zaman ekiyle kullanılmışlardır. Fakat anlatılan metinlere göre değişmektedir. Balıkçı güzelinde öğrenilen geçmiş zaman, Malçı Mergen’de öğrenilen geçmiş zaman, O en güzel sevgi metninde ise görülen geçmiş zaman kullanılmıştır.



4. metin
KARAGÖZ OYUNU
10. Bu bölümde incelediğiniz metinlerin benzer ve farklı yönleri nelerdir? Anlatmaya bağlı edebî metinlerin hangi türleri içinde yer alırlar? Açıklayınız.
10. Bu bölümde ele alınan metinlerin ortak özelliği olay çevresinde gelişen edebi metin olmaları ve olay, yer, zaman, kişi ve etrafında oluşmalarıdır. Farklılıkları ise diğer 3 metin anlatmaya bağlı metinken Karagöz Oyunu metni göstermeye bağlı edebi metin olmasıdır.

11. “Karagöz Oyunu” adlı metindeki olayın kişileri kimlerdir? Bu metinde niçin karşılıklı konuşmaya yer verilmiştir? İncelediğiniz diğer metinlerde karşılıklı konuşma verilemez miydi? Görüşlerinizi belirtiniz.
11. Karagöz ve Hacivat kişileridir. Göstermeye bağlı metin olduğu içindir. Çünkü burada diyaloglar önemlidir. Karışıklık olabilirdi.

5. metin
AH ŞU GENÇLER
12. İncelediğiniz metinlerden hangileri sahnede canlandırılabilir? Bu metinlerin hangisinde yay ayraç içinde açıklamalar vardır? Bu açıklamalar niçin verilmiştir?
12. Canlandırılabilir. Ayraç içindeki yerler okuyucuya kişilerin neler yaptığını tasvir eden bölümlerdir. Hikaye ve romandaki betimlemelerin işlevini yapar.

13. İncelediğiniz tiyatro metinlerini diğer üç metinden ayıran dil ve ifade farklılıklarını belirtiniz.
13. Diğer metinlerde anlatım ve ifadeler zihinde canlandırmaya yani tasvir yeteneğine uygunken tiyatro metni göstermeye uygundur. Birinde duygu ve düşünceleri ifade etmek gerekirken tiyatroda o duygu ve düşünceleri sahnede canlandırmaya uygundur.

14. “Ah Şu Gençler” adlı metindeki olay kaç kişi arasında geçmektedir? Karagöz metninde olayı niçin sadece iki kişi yaşamaktadır?
14. “Ah Şu Gençler” altı kişi arasında geçmektedir. Karagöz metninde ise olay örgüsü iki kişi arasında meydana geldiği için iki kişidir.

15. “Karagöz” metni ile “Ah Şu Gençler” metni arasında gördüğünüz farklılık ve benzerlikleri aşağıya yazınız. Bu metinlerin türü nedir? Bu metinler hangi sahne sanatında kullanılabilir? Belirtiniz.

Farklılıklar	Benzerlikler
Sahneleri farklıdır.	Göstermeye bağlı metindir
Karakterleri farklıdır	Olay, yer, zaman, kişi vardır.
Karagöz doğaçlama, Ah Şu Gençler yazılı metne dayanır.

14. Hazırlık bölümünde yaptığınız araştırmayı da kullanarak aşağıdaki tabloyu tamamlayınız.

TİYATRO TÜRLERİ
Geleneksel Tiyatro Türleri		Modern Tiyatro Türleri
Karagöz		Trajedi
Orta Oyunu		Komedi
Meddah		Dram
Köy Seyirlik Oyunu

ANLAMA – YORUMLAMA
1. “Balıkçı Güzeli” ve “Malçı Mergen” adlı metinlerde kullanılan unvanları aşağıya yazınız.Bu unvanlar günümüzde de kullanılıyor mu? Bu unvanlar metinlerde niçin kullanılmıştır?
1. Padişah, Sultan, Bay, Kağan , Hanım gibi unvanlar kullanılır ve bunlar kişileri özellikleriyle daha iyi tanıtmak için kullanılır.

2. “Balıkçı Güzeli”, “Malçı Mergen” ve “O En Güzel Sevgi” adlı metinlerdeki olaylar geçmiş zaman kipleriyle verilmiş. Siz bir olayı görseydiniz ya da duysaydınız hangi zaman kipiyle anlatırdınız?
2. Gördüğüm olay ise görülen geçmiş zaman (-di), duyduğum bir olay ise öğrenilen geçmiş zaman (-miş) olarak kullanırdım.

3. Okuduğunuz ilk üç metnin hangisinde günümüzde görebileceğiniz bir manzara betimlenmektedir?
3. O En Güzel Sevgi, günümüze yakındır.

4. Aranızdan, Karagöz ve Hacivat’ı canlandıracak iki arkadaşınızı seçiniz. Arkadaşlarınız, okuduğunuz metni canlandırsınlar. Metni okuduğunuzda mı yoksa canlandırılan oyunu seyrettiğinizde mi daha çok zevk aldınız? Neden?
4.

5. “Karagöz ve Hacivat” adlı metindeki “Hacivat” mı yoksa “Ah Şu Gençler” adlı metindeki “delikanlı” mı daha cahildir? Nedenleriyle açıklayınız.
5.

6. İncelediğiniz metinlerin özelliklerinden yola çıkarak anlatmaya bağlı edebî metinlerin hangi edebî türleri oluşturduğunu adlarını belirterek sıralayınız.
6. Anlatmaya Bağlı Edebi Metinler: Masal, Destan, Halk hikayesi, Mesnevi, Manzum hikaye, Hikaye , Roman, Fabl,
gibi türlerdir.

DEĞERLENDİRME
1. Aşağıdaki cümleleri, bu bölümde öğrendiğiniz bilgilere göre tamamlayınız.
a. Olay çevresinde oluşan EDEBİ metinler ANLATMAYA ve GÖSTERMEYE bağlı metinler olarak iki grupta incelenir.
b. Anlatmaya bağlı edebî metinler; masal, DESTAN, halk HİKAYESİ, hikâye ve ROMAN .
c. Göstermeye bağlı METİNLER, TİYATRO türlerini oluşturur.
ç. Geleneksel Türk tiyatrosu karagöz oyunu, KÖY seyirlik OYUNU gibi dallara ayrılır.
d. Tiyatro SAHNE sanatlarının bir dalıdır.

2. Anlatma ve gösterme sırasında dilde ve anlatılanların ifadesinde nasıl bir değişiklik olur?
2. Anlatmaya bağlı metinlerde tasvirleri daha ayrıntılı yapmalısınız. Göstermeye bağlı metinlerde ise o duygu ve düşünceleri sahnelenecek şekilde ortaya koymanız gerekir.

3. Aşağıdakilerden hangisi olay çevresinde oluşan edebî metinlerdendir?
A. Makale
B. Şiir
C. Deneme
D. Manzume
E. Gezi yazısı
CEVAP:D

4. Tiyatroda oyuncular, metni yazıldığı gibi canlandırmak zorunda mıdırlar? Niçin?
4. Hayır. Genelde yönetmen ve oyuncuların metinden çıkardıklarına göre değişir. Mesela herkes Hamlet eserini sahneye koymuştur ama herkes farklı şekilde aktarır.

5. Anlatmaya bağlı her metinde bir olay olmalı mıdır? Neden?
5. Kesinlikle olmalıdır. Çünkü olay çevresinde gelişen metinlerdir.

kaynak:http://edebiyatogretmeniyiz.com

Read more

9.Sınıf Edebiyat Sayfa 101- 105 Soruları ve Cevapları Fırat Yayıncılık

Anlatmaya Bağlı Edebî Metinleri İnceleme Yöntemi
HAZIRLIK
1. Aşağıdaki paragrafları okuyunuz. Bu paragraflardan hangileri sosyal ve siyasi bir olayı anlatmaktadır?
1. Namık Kemal’ ait olan 2. metin sosyal ve siyasi bir olay anlatmaktadır.
2. Sınıfınıza getirdiğiniz metinleri okuyunuz. Metinlerin, yazıldıkları dönemin sosyal, siyasi, ekonomik yapısını ve sanat anlayışını yansıtıp yansıtmadığını belirleyiniz.
2.

3. Görsel ögelerdeki nesneler arasında nasıl bir ilişki vardır? Bir öyküde veya romanda böyle parça bütün ilişkisi kurulabilir mi? Tartışınız. Tartışmanız sonucu ortaya çıkan görüşü tahtaya yazınız.
3. Resimler arasında bir ilişki vardır. Bu ilişki parça – bütün ilişkisidir. Roman ve öyküde de bu ilişki söz konusudur. Roman ve hikayede anlatılanlar geniş bir olay dizisi olarak meydana geldiği için anlatılan parçalardan bütüne ulaşılarak anlatılır.

4. Bir olayı anlatırken zihninizde nasıl bir sıralama yaparsınız? Açıklayınız.
4. Olayları oluş sırasına göre anlatırız. Olayın bir başından bir sonundan anlatmayız. Bir sıralanış ya da oluş sırası vardır ve bunu dile getiririz.

5. Okuduğunuz hikâyenin olayını / olaylarını belirtiniz.
5.

6. Okuduğunuz bir masal ya da hikâyeyi, olaylarını esas alarak bölümlere ayırınız. Ayırdığınız bu eser bölümlerinin birbiriyle ilişkisini inceleyiniz. Metin bölümlerinin çevresinde oluşan ve onlara metin içindeki anlamlarını kazandıran temel çatışmayı bulunuz.
6.

7. “Şiddetin eğiticilik yönü olmadığı”nı anlatan bir afiş, bir hikâye, bir sinema filmi, bir heykel ya da bir atasözü arasında nasıl bir ilişki vardır? Tartışınız. Tartışmanız sonucunda ortaya çıkan görüşü tahtaya yazınız.
7. Tema olarak aynı olsalar da anlatım tarzları aynı değildir. Hikayede tasvir betimlemeler ön plana çıkarken sinemada ise buna göre yok, onun insan zihninde canlandırdığı görsel olarak ele almak durumundadır.

8. Fotoğraflardaki görüntüler birbirinin aynı mıdır? Neden?
8. Zaman olarak farklı dilimlerde olduğu için mekan aynı olsa da farklı resimler gibi görünmektedir.

9. Fotoğraflarda gördüklerinizi defterinize yazınız. Yazdıklarınızı birbirinize okuyunuz. Fotoğraflarda herkes aynı ayrıntılara mı dikkat etmiştir? Açıklayınız.
9. Aynı ayrıntılara dikkat etmeyiz. Birinde gece olunca ay ve ışık gibi şeyler dikkat çekerken diğerinde yani gündüz de ise mekanın kendisi dikkat çekmektedir.

10. Sınıfınıza getirdiğiniz masal ve hikâye bölümlerini okuyunuz. Bu bölümlerin anlatıcılarını belirlemeye çalışınız.
10.

11. Destan, masal, hikâye ve roman türlerinden hangisinin bir diğerine örnek olduğu konusunda yaptığınız araştırmaya göre anlatmaya bağlı metin türlerinden hangisi ilk önce oluşturulmuştur? Bu türün etkisi romanlarda var mıdır? Belirtiniz.
11. Destanlar diğerlerinden daha önceki dönemlerde ortaya çıkmıştır.  Anlatmaya bağlı özellikler ve olay örgüsü, yer , zaman, mekan gösterme konusunda örneklik teşkil etmiştir.

12. Aşağıdaki paragraflardan hangisi farklı yorumlara daha açıktır? Niçin?
12. “PİRE MAHMUT’UN SEVDASI” isimli metin yoruma açıktır. Çünkü sanatsal metindir. Sanatsal metinler de okuyucunun bilgisine ve kültürüne göre okuyucudan okuyucuya farklılık gösterir.
13. Sait Faik Abasıyanık’ın hikâyesini okuyunuz. Okuduğunuz hikâyeden yazarın özel yaşamı hakkında hangi bilgileri edindiniz? Açıklayınız.
13.

14. Aşağıda verilen yazıyı okuyunuz. Yazarın hikâyelerinde yaşamından izler olup olmadığını belir­tiniz.
14. Verilen metinde Sait Faik’in hayatı üzerine anlatılanlar vardır. Yaşamından izleri görebilmekteyiz.

ÇÖZÜMLEME / İNCELEME
1. metin
İNTİBAH
1. “İntibah” romanından alınan bu bölümde hangi sosyal ve siyasal olaylar hakkında bilgi edindiniz? Aşağıya yazınız.
1. Sosyal Hayat: Kadınların feraceli ve çarşaflı olarak gezmeleri, eğitim ve öğretime önem verildiği, insanların gezi yerlerini sevdiklerini ile ilgili bilgi sahibi olabiliriz.
Siyasi Hayat: Bu metinde yok.

2. “İntibah” adlı romanın yazıldığı dönemde, halkı edebiyatla eğitme anlayışı hâkimdi. Romanın kahramanı Ali Bey, devrinin iyi yetişmiş fakat hayat tecrübesi olmayan gençlerini temsil etmektedir. Yazar, kitaba alınan bölümde romanın yazıldığı döneme hâkim olan zihniyeti ne ölçüde yansıtabilmiştir (Bu soruyu cevaplandırırken Tanzimat Dönemindeki sosyal yaşantı hakkında edindiğiniz bilgileri de kullanınız.)?
2. Romanı genel olarak düşündüğümüzde Ali Bey döneminde bulunan bütün özellikleri yansıtmaktadır. Mesela dönemin eğlence yerlerinden biri  olan Çamlıca mekanı çok güzel ele alınmıştır. Tanzimat’ta sosyal hayatta kadın erkek herkes Batılılaşma sevdalısı içindedir. Bu metinde biz sadece Ali Bey nasıl bir eğitim aldığını görebilmekteyiz. Bu o dönemin zihniyetine uygun düşer.

2. metin
TELGRAF
İlhan TARUS

3. “Telgraf” adlı metinde köylünün hangi sorunu işlenmektedir? Cumhuriyetten sonra yazılan eserlerde köyün ve köylünün sorunlarını işleme anlayışı ve metnin yazıldığı dönemde tartışılan ülke sorunlarını eserde ne ölçüde verilebilmiştir? Açıklayınız.
3. Köylünün su probleminin işlemiştir. Döneminin zihniyetini yansıtmıştır. Özellikle  su işlerine bakan memurların köylü ve halka karşı olan ilgisizleri çok güzel dile getirilmiştir.

4. “Telgraf” adlı metinde yazarın köylülerin eğitimini, kültürünü, yaşam tarzını yansıttığı cümlelerden birini aşağıya yazınız.
“…Çocuk korkusu değil ha! İki adım geriden toprak göçürüverir aşağı… Kaç insan gitti böyle böyle…
…Uluova’nın su sıkıntısını, Mısır’daki sağır sultan bile duymuştu.
— Anam, canavarlar mı basıy acab?
— Babam, dağ üstümüze mi yıkılıy?” gibi cümleler kullanılmıştır.

5. a. Sınıfınızda iki grup oluşturunuz. Gruplarınızla “İntibah” ve “Telgraf” adlı metinlerin yazarlarının, metinleri yazdıkları dönemdeki kültür ve sanat hayatıyla ilgilenip ilgilenmediklerini tartışınız. Tartışmanız sonucunda vardığınız karar, metinde anlatılanlarla uyum sağlıyor mu? Açıklayınız.
a. Her iki metinde yazıldıkları dönemin kültür hayatıyla ilgilenmişlerdir. O dönemden izleri bulabilmekteyiz. Metinlerle anlatılanlar yazıldıkları ya da anlatıldıkları dönemle uyum sağlıyor.

b. “İntibah” ve “Telgraf” adlı metinlerin, bu konuda yaptığınız araştırmadan hareketle yazıldıkları dönemin sosyal, ekonomik, siyasi yapısını ve sanat anlayışını nasıl yansıttıklarını belirtiniz. Bu eserlerde sadece sosyal ya da ekonomik yapı hakkında bilgi vardır diyebilir misiniz? Tartışınız. Ulaşılan görüşü tahtaya yazınız.
b. Bu döneme sosyal, ekonomik, siyasi yapısını ve sanat anlayışları kurmaca gerçeklik olarak ele alınmıştır. Ama yazarlar içinde bulunduğu dönemin özelliklerini eserlere ister istemez aktarırlar. Mesela Telgraf metninde kompresör ve motopomplar geçmekte bu da bize yakın tarihimizde yazıldığı gösterir. İşte yazar böyle kelimelerle dönemin özelliklerini ister istemez anlatmak durumunda kalır.
Kaynak: http://edebiyatogretmeniyiz.com

Read more

9.Sınıf Edebiyat Sorular ve Cevapları Sayfa 105-112 Fırat Yayıncılık

Anlatmaya Bağlı Edebî Metinleri İnceleme Yöntemi
3. metin
AKSOYLU TİMSAHA KARŞI
Aisopos (Ezop)

4. metin
KOCA DUHA OĞLU DELİ DUMRUL’UN HİKÂYESİ
Anonim

b. “Aksoylu Timsaha Karşı” ve “Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi” adlı metinlerin ortak yönlerini aşağıya yazınız.
b. Olağanüstü özellikler vardır.
İnsan dışındaki varlıklar eserlerde kişi olarak kullanılmıştır.
Olay örgüsü, yer, zaman ve kişi unsurundan oluşmuştur.
Edebi metin özellikleri gösterirler.
Kullanılan kelimeler mecaz ve yan anlamlıdır.
Bir anlatıcısı vardır.

c. Bu metinlerin anlam ve birimlerini belirleyiniz. Anlam birimlerini belirlerken olay, kişi, mekân unsurlarının metinde nasıl kullanıldıklarından hareket ediniz.
c. Kişi, mekan ve zaman unsurları birleşerek metin olay örgüsünü oluşturmuştur.

ç. Bu metinlerin anlam birimlerini belirlerken metnin hangi unsurlarının bir arada bulunması gerektiğini belirtiniz.
Ç. Olay örgüsü, yer, zaman, kişi…

d. Metnin anlam birimleri arasında nasıl bir ilişki vardır? Belirtiniz.
d. Bu anlam birimleri arasında en önemlisi olay örgüsüdür. Zaten bu metinlerin diğer ismi olay çevresinde gelişen edebi metinlerdir. Olay örgüsü;  yer, zaman ve kişinin birleşiminde oluşur.

e. Bu metinlerin olaylarını tespit edip metinlerin kaçar olay içerdiğini belirtiniz.
e. Birden fazla iç içe geçmiş durumdadır.

7. “Adaya Vapur” adlı metni okuyunuz. Metnin kenarlarında boş bırakılan yerlere paragraflardaki olayları yazınız.
7.İstanbul’da Adalara giden bir adamın vapur içindeki düştüğü durumu anlatır. Memur olmaya giden roman kahramanımız gittiği yerde nerde kalacağınız ve neler yapacağınız düşünürken bir güzel kız gelir ve ona gemini Adalar’a gidip gitmediğini sorar. O da bilemez, kızarır, utanır ve gemideki diğer insanlar komik duruma düşer.

8. Sınıfınızda dört gruba ayrılınız. “Adaya Vapur” metnindeki olayların nedenini ve bu olayların sonucunu bularak olay örgüsünü çıkarınız ve şemalaştırınız. Grup sözcüleri, gruplarının hazırladığı olay örgüsü şemasını tahtaya çizsin. Çizilen şemalardaki benzerlik ve farklılıkları bulunuz.
8.

• Çocuğun memur olarak atanması
• Gemiyle Adalar’a gitmesi
• Yol boyunca nerde kalacağını  ve akrabalarıyla ilgili durumları düşünmesi
• Kendisini bekleyen bütün belirsizliklere rağmen neşesini ve mutluluğunu koruması
• Şehirli güzel bir kızın buna bu gemi Adalar’a gidiyor mu diye soru sorması
• Cevap veremeyen kahramanımız utanması ve komik duruma düşmesi

9. “Aksoylu Timsaha Karşı”, “Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi” ve “Adaya Vapur” adlı metinlerin yazarları gördükleri, duydukları vb. olayları konu olarak işlerken ne gibi değişikliklerle vermişlerdir? Metinlerden örneklerle açıklayınız.
9. “Aksoylu Timsaha Karşı”, “Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi” ve “Adaya Vapur” yazarlar kendi hayatlarında gördükleri konuları eserlerine alırlarken olduğu gibi anlatmazlar. Onları kendi içlerinde değiştirerek kurgulayarak anlatırlar. Olduğu gibi anlatmak bilimsel ya da öğretici metinlerin  işi olarak göze çarpar. Ama yazarlar kurmaca gerçekliği kullanmak zorundadır.

10. “Adaya Vapur” adlı metindeki karşılaşma yaşanmamış olsaydı hikâyenin sonu aynı şekilde mi biterdi? Yazar kendi istediği gibi bir son oluşturabilmek için mi olay örgüsünü böyle düzenlemiştir? Tartışınız. Tartışmanız sonucunda hikâyelerde olay örgüsünün hangi amaçla düzenlendiğini belirtiniz.
10. Aynı şekilde yaşanmazdı. Çünkü yazar olayın sonucu bu karşılaşmaya bağlamıştır. Buna göre düzenlenmiştir. Hikayedeki olayların düzenlenme elbette ki bir şeyler öğretmek değil, olayları, durumları ve düşünceleri anlatıp estetik zevk vermek için yazılmıştır.

11. “Aksoylu Timsaha Karşı” adlı metinde olduğu gibi tilki ve timsahın soylarıyla, geçmişleriyle övünmeleri mümkün müdür? Bu metinde yazar, insanlarla ilgili hayal, tasarı ve izlenimlerini nasıl dile getirmiştir? İnsana özgü gerçekliğin bu metinde verilirken değiştirilip değiştirilmediğini tartışınız. Tartışmanız sonucu oluşan fikri tahtaya yazınız.
11.Mümkün değildir. Anlatılmak istenenin hayvanlar üzerinden alegori yapmıştır. İnsana özgü gerçeklik kişileştirme yoluyla ele alınmıştır.

12. “Aksoylu Timsaha Karşı”, “Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi” ve “Adaya Vapur” adlı metinlerdeki olayların benzeri olaylar çevrenizde yaşanıyor mu? Bu olayları yaşayan insanlara benzer kişiler çevrenizde yaşıyor mu? Normal hayatta yaşanan gerçeklikle edebî metinlerde anlatılan gerçekliğin benzerlik ve farklılıklarını aşağıya yazınız.
12. “Aksoylu Timsaha Karşı”, “Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi”  metinlerinde olay çevremizde rastlanmazken “Adaya Vapur” metnindeki olayın benzerine çevremizde rastlayabiliriz. Adaya Vapur metnindeki kişilere  var ama diğerlerini göremeyiz. Normal hayatın gerçekliği ile edebi metinlerin gerçekliği aynı olmaz. Normal hayattaki gerçeklik net ve nesnelken edebi metinlerdeki gerçeklik kurmaca olup göreceli yani özneldir. Yoruma açıktır.

13. Aşağıdaki tipler, “Aksoylu Timsaha Karşı”, “Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi” ve “Adaya Vapur” adlı metinlerin hangisinde vardır? Karşısına yazınız.
13.
Yalan söyleyen, övünen : Aksoylu Timsaha Karşı
Dobra konuşan : Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi
Sonunu hesaplamadan konuşan, cahil : Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi
Geleceğe ilişkin hayalleri olan ama bazı insanlar yüzünden hayallerinden vazgeçen : Adaya Vapur

14. “Adaya Vapur” adlı metindeki gencin arkadaşı, olayların içinde hangi özelliğiyle yer almıştır? Buna göre “arkadaş”a tip mi karakter mi diyebilirsiniz? Nedenleriyle açıklayınız.
14. Olayların akışına yardımcı olmak amacıyla figüratif kadro olarak yer almaktadır. Burada arkadaş tip’tir. Çünkü bütün özelliği ile benzer nitelikteki insanlara tip denir. Yani buradaki insana benzer çok sayıda kişiyi görebilmekteyiz.

15. Aşağıdaki metinlerdeki olayların geçtiği mekânları aşağıya yazınız.
15.
Aksoylu Timsaha Karşı : Su boyunda
Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi : Kuru bir çay  üzeri, ev gibi mekanlar…
Adaya Vapur :Gemi

Yazdığınız bu mekânların hangisini haritadan gösterebilirsiniz? Bu mekân metinde ayrıntılı olarak anlatılmış mıdır? Mekân bir binada mı, bir sokakta mıdır? Ayrıntılı olarak tasvir edilmiş midir? Niçin?
“Aksoylu Timsaha Karşı”, “Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi”ndeki yerleri gösteremeyiz ama Adaya Vapur metninde izah edilen gösterebiliriz. Yine Adaya Vapur metninde ayrıntılı olarak anlatılmışken bu mekanlar diğer iki mekan tasvirler çok verilmemiş. (Olayların nerde geçtiği sorusuna yukarıda cevap verilmiştir.)

16. “Aksoylu Timsaha Karşı” adlı metindeki tilki ile timsahın su boyunda buluştuğu ve ikinci metindeki Deli Dumrul’un çayın üstüne köprü yaptırdığı zamanı gün, ay ve yıl olarak belirtiniz. Metinlerdeki zaman gerçek yaşamdaki zaman gibi niçin tarihe, saate dayanmıyor? Görüşlerinizi belirtiniz.
16. Hangi zaman diliminde olduğunu bilemiyoruz. Zaman kavramları saat, tarih olarak verilmemiştir.

17. “Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi” adlı metnin kişileri, zamanı ve mekânı hakkındaki düşüncelerinizi yazılı olarak anlatınız, yazdığınız metni sınıfta okuyunuz.
17. Deli Dumrul, hikayenin gerçek kahramanıdır ve bütün olaylar onun etrafında şekillenir. Diğer karakterler ise asıl kahramanımıza yardımcı niteliğe sahip kişilerdir. Mekan kuru bir çayın üzerinde ve evde geçmektedir. Zaman ise net olarak bilinmemektedir.

18. “Adaya Vapur” adlı metindeki memur ile bir gündüz vakti İstanbul arasında bir bütünlük var mıdır? “Aksoylu Timsaha Karşı” adlı metindeki tilki niçin memur olma hayali kuramıyor? Açıklayınız.
18. Aksoylu Timsaha Karşı metnindeki insana ait gerçeklik insan dışındaki varlıklarla ifade edildiği için onlar memur olma hayali kuramazlar. Adaya Vapur metnindeki kişilerse günümüzdeki insanlarla uyum sağlamaktadır.

19. Aşağıdaki şemayı “Adaya Vapur” adlı metne göre doldurunuz.
Olay: Memur olma hayali bir gencin birilerinin yapmış olduğu davranışlar yüzünden hayallarin vaz geçip vaz geçmeme durumunda bir gencin hikayesi
Kişi / Kişiler: Genç, güzel kız, teyze, vapurdaki diğer insanlar, gencin arkadaşı
Zaman: Yaz mevsimi
Mekân: İstanbul , Adalar, Gemi ,Sirkeci

Şemaya yazdığınız ögeler olmasaydı hikâyedeki iletide ne gibi eksiklikler olurdu? Açıklayınız.
Kişi, yer, zaman birleşip olay örgüsünü meydan getirir. Bu üç özellikten bir eksik olursa olay örgüsü eksik kalır ve üç özellikten biri değişirse  olay örgüsü de kendiliğinden değişir.

Read more

9.Sınıf Edebiyat Sorular ve Cevapları Sayfa 112 -120 Fırat Yayıncılık

Anlatmaya Bağlı Edebî Metinleri İnceleme Yöntemi
6. metin
BOŞ BİLGİ
20. “Boş Bilgi” adlı masalın olaylarını ve temel çatışmasını bularak aşağıya yazınız.
20. Pin Man isimli gencin en büyük tutkusu kimsenin yapmadığı işi yapmaktır. Bunun için ne yaparım diye düşünürken ejderha yapmaya karar verir. Birinden bunun eğitimini alır. Beş yıl boyunca çok ağır koşullarda bu işi yapar ama bu işi öğrendikten sonra işe girmek isterr. Şehre geldiğinde  bir tüccar ne işi yapabileceğini sorar. Ejderha avcılığı yapacağını söyleyince kimse böyle bir ihtiyacı olmadığı için işsiz kalır.
Temel Çatışma: Faydalı ve Faydasız Bilgi

21. Sıraladığınız olaylardan ve masalın başlığından yola çıkarak masalı meydana getiren birimlerin ortak paydası nedir? Bulunuz. Bulduğunuz ortak paydayı metnin teması diyebilir misiniz? Niçin?
21.  Olay örgüsü, yer, zaman, kişi , anlatım ve temel çatışmadır. Bütün bunlar başlıkla birlikte temayı ele verir.

7. metin
KOCAÖKÜZ’ÜN ÖLÜMÜ
22. “Koca Öküz’ün Ölümü” adlı metnin temasını ve bu temayı besleyen düşünceleri aşağıya yazınız.
22. Teması          “Koca Öküz’ün  Ölümü”dür. Bu temayı besleyen düşünceleri olay örgüsünün hikayenin başından  sonuna kadar öküzün kaybolması ve ölüsünün bulunması üzerine kurulmuştur.

23. “Koca Öküz’ün Ölümü” adlı metinden, yazıldığı dönemdeki köylülerin yaşamı hakkında neler öğrendiniz? Bu bilgiler metnin temasıyla hangi yönlerden ilişkilidir?
23. Hayvancılıkla geçiniyorlar, fakir bir yaşamaları var. Yaşamları kendi yetiştirdikleriyle sağlayan insanlar. Öküzün ölümü fakir olan aileyi çok etkilemiştir çünkü ellerinde en önemli varlıklardan biridir ki temayı ve köylülerin yaşamını birbirinden ayrı düşünemeyiz.

24. “Boş Bilgi” ve “Koca Öküz’ün Ölümü” adlı metinlerin hangisinin teması döneminin sosyal yaşamını ve düşünce tarihini daha iyi yansıtmaktadır? Nedenleriyle açıklayınız.
24. Koca Öküz’ün Ölümü daha iyi yansıtmıştır. Çünkü diğer metinde anlatılan daha evrensel bir konu olup hemen hemen her devirde boş bilgi konusuna değinilebilir ama Koca Öküz’ün Ölümü metninde konu ve tema sadece o dönemin sosyal yaşamı anlatmaktadır.

25. “Alişimin Kaşları” ve “Bin Bir Gece Masalları” adlı metinleri okurken metinlerdeki olayları kimlerin gördüğüne dikkat ediniz. Olayları gören kişinin anlatımıyla metinlerin altındaki boşluklara birer paragraf ekleyerek hikâyeyi ve masalı devam ettiriniz.
25.
8. metin
ALİŞİMİN KAŞLARI
9. metin
BİN BİR GECE MASALLARI

26. “Alişimin Kaşları” adlı metnin anlatıcısı yazar mıdır? Anlatıcı kurmacanın içinde varlığı söz konusu olan bir kişi midir? Tartışınız. Tartışmanız sonucunda belirlediğiniz anlatıcıyı tahtaya yazınız.
26. Edebî metinlerde anlatıcı, kurmacanın sınırları içinde varlığından söz edilen kişidir. Anlatıcı, yazar ile kurmaca metin arasındaki kişidir.

27. “Bin Bir Gece Masalları” adlı metnin anlatıcısı Şehrazat mıdır, masalı yazıya geçiren kişi midir? Bu metni birinci tekil kişi ve ikinci tekil kişinin ağzından anlatınız. Anlattığınız metin, masalın anlatımına niçin benzemedi? Görüşünüzü belirtiniz.
27.  Burada anlatıcı Şehrazat’ın ağzından anlatan kişidir. Şehrazat değildir. Üçüncü bir şahıstır. Bu metni birinci tekil kişi ve ikinci tekil kişinin ağzından anlatılamaz; çünkü  o merkezli bir anlatım kullanılmıştır.

10. metin
ANNE KALBİ
I. “Yüksekkaldırım’da hayat başlamıştı. Dükkânının camlarını temizleyen bir radyocu, gazetesini aldı, çayını söyledi, simitçiyi beklemeye başladı. Tünelden, sıcak sıcak bir makine kokusu yayıldı.”
(c. Paragraftaki anlatıcı, bir kamera tarafsızlığıyla olup biteni ifade ediyor. Gözlemci, anlatıcının bakış açısıyla olayı anlatıyor. n )

II. “Alaaddin’in anası böylece satmak için lambayı alıp gidecekken onu pek kirli bulmuş ve Alaaddin’e ‘Oğlum, ilkin pek kirli olan bu lambayı temizleyeyim; böylece daha parlak olur, daha da fazla para getirir!’ demiş.”
(a. Paragraftaki anlatıcı her şeyi biliyor. İlahî bakış açısıyla olayı anlatıyor. )

III. “Tam on iki yıldır senden haber alameyordum. Ah, ne kadar özledim seni… Geceleri hep düşüme giriyorsun… Ağlayıp duruyorum akşam sabah, garip garip, ‘Ahmed’im, yavrum!’ diye diye.”
(b. Paragraftaki anlatıcının bilgisi, kahramanların birinin bilgisiyle sınırlıdır. Kahraman, anlatıcının bakış açısıyla olayı anlatıyor. n)

28. Yukarıdaki paragrafların anlatımını a, b, c seçeneklerinde verilen bilgilerle eşleştiriniz.
a. Paragraftaki anlatıcı her şeyi biliyor. İlahî bakış açısıyla olayı anlatıyor. n
II. “Alaaddin’in anası böylece satmak için lambayı alıp gidecekken onu pek kirli bulmuş ve Alaaddin’e ‘Oğlum, ilkin pek kirli olan bu lambayı temizleyeyim; böylece daha parlak olur, daha da fazla para getirir!’ demiş.”

b. Paragraftaki anlatıcının bilgisi, kahramanların birinin bilgisiyle sınırlıdır. Kahraman, anlatıcının bakış açısıyla olayı anlatıyor. n
III. “Tam on iki yıldır senden haber alameyordum. Ah, ne kadar özledim seni… Geceleri hep düşüme giriyorsun… Ağlayıp duruyorum akşam sabah, garip garip, ‘Ahmed’im, yavrum!’ diye diye.”

c. Paragraftaki anlatıcı, bir kamera tarafsızlığıyla olup biteni ifade ediyor. Gözlemci, anlatıcının bakış açısıyla olayı anlatıyor.
I. “Yüksekkaldırım’da hayat başlamıştı. Dükkânının camlarını temizleyen bir radyocu, gazetesini aldı, çayını söyledi, simitçiyi beklemeye başladı. Tünelden, sıcak sıcak bir makine kokusu yayıldı.”

29. “Alişimin Kaşları”, “Bin Bir Gece Masalları” ve “Anne Kalbi” adlı metinlerin hangisine tasvirlere hangisinde tahlillere, hangisinde açıklamalara yer verilmiştir? Metinlerin anlatıcıları bu anlatım tekniklerini kullanırken dile nasıl bir değer yüklemişlerdir?
“Matbaanın kapısındaki gürültü biraz hafifledi.”
“Boğaz vapurları diğer yandan köprüye yaslanmışlar, tatlı bir sabah uykusuna dalmışlardı.”
“Amanın dünyalar benim oldu.”
“… selam göndermişsin.”
29 Bunlar dile mecazi anlamlar yüklemiştir. Bunların yapılmasındaki amaç anlatılan kişi, eşya ya da duruma karşı detayları daha iyi anlatmaktır.

30. Yukarıdaki cümlelerde koyu yazılmış kelimeler hangi anlamlarda kullanılmıştır? İncelenen metinlerde dilin hangi işlevi ön plana çıkmıştır? Özellikle “Anne Kalbi” adlı metinde sizin duygularınızı etkileyen cümleler var mıdır? Böyle anlatımda dil hangi işlevdedir? “Anne Kalbi”, “Bin Bir Gece Masalları” ve “Alişimin Kaşları” adlı metinleri birbirinden ayıran dil özellikleri nelerdir?
30. Heyecan Bildirme işlevinde kullanılmıştır. Kullanılan kelimelerle anlatıcının kullanmış olduğu ifadeler bu üç metni birbirinden ayırır. Mesela Bin Bir Gece Masalları’nda anlatım diğerlerinden farklıdır.

31. Bildiğiniz bir yeri anlatınız. Anlatımınızda “Alişimin Kaşları” adlı metindeki gibi benzetmeler, mecazlar, çok anlamlı, yan anlamlı kelimeler kullandınız mı? Sizce metinlerin dili konuştuğunuz dilden ne gibi farklılıklar gösteriyor? Metinlerden örnekler vererek soruyu cevaplandırınız.
31. Cevabı size kalmış…

32. “Alişimin Kaşları” ve “Anne Kalbi” adlı metinleri tabloda verilen ölçütlere göre inceleyiniz. Metinlerden bu ölçütlere uyan örnekler bularak yazınız. Örnek bulamadığınız bölümü boş bırakınız.
32.

Ölçütler	Alişimin Kaşları	Anne Kalbi
Ünlemlere ve yansıma seslere yer verilmiş.		xxx
Deyimler,   tamlamalar, kalıplaşmış sözler kullanılmış.	xxx
Çok anlamlı kelime ve kelime grupları   kullanılmış.	xxx
Yöresel konuşma dilini veren   kelimeler kullanılmış.		xxx
Sıfatlar kullanılmış.	xxx	xxx
Benzetmeler   yapılmış.	xxx	xxx
Duyguları ifade eden kelimeler kullanılmış.		xxx
Kurallı cümleler kurulmuş.	xxx
Haber cümleleri kullanılmış.	xxx
Sebep sonuç bildiren cümleler kullanılmış.		xxx

11. metin
KALEVALA
33. “Kalevala” adlı metinde şiir ve düz yazının birlikte kullanılmasının nedeni ne olabilir?
33. Bir destan özelliği taşır. Destanlar en eski metinlerdir. Anlatımın olduğu yerler düzyazıyken ozanların dile getirildiği bölümler şiir şeklinde söylenerek anlatıma akıcılık ve etkileyicilik kazandırılmıştır.

34. “Kalevala” adlı metindeki olaylar, olayları yaşayan kişiler hangi olağanüstü özelliklere sahiptir? Metindeki olağanüstü özellikler metnin oluşturulduğu tarihî dönemdeki insanların yaşayışları ve inançları hakkında hangi bilgileri edinmenizi sağladı?
34. “Gökyüzünde yaşayan hava tanrıçası İlmatar, sudan ve rüzgârdan hamile kalır. Coşkun denizlerin sularında yıllarca çalkalanır, ıstırap çeker. Efsanevi bir kuş, İlmatar’ın dizine yuva yapar ve yumurtalarını buraya bırakır. Yumurtalar kırılınca denize dökülür. Yumurtaların parçalarından gökyüzü, güneş, ay ve bulutlar oluşur. İlmatar da yeryüzünü yaratır. Otuz yıl sonra ölümsüz ozan Vainamoinen (Veynemöynen)’i doğurur.”
Yukarıda anlatılan bölüm bunun olağanüstü bir metin olduğunu gösteriyor. Hangi dönemde yazıldığı ve yaşadığı dönemle ilgili bilgiye gelince destanlar mitolojik dönemde yazılırlar , toplumların ilkel döneminde dile getirilirler.

35. a. “Kalevala Destanı”, Elias Lönnrot tarafından 1827-1837 yılları arasında Fin topraklarında derlenmiş ve 1849’da yayımlanmıştır. Sizce destandaki olaylar 1800’lü yıllara mı yoksa daha önceki yıllara mı aittir? Bunu nereden anladınız?
a. Daha önceki yıllarda aittir. Çünkü buradaki olağanüstü özellikleri dile getirmek için insanların mitolojik dönemde yaşaması gerekir. İlkel toplumlarda meydana gelir. Özellikle dünyanın  bir kuş yumurtasından yaratıldığı fikri bu ilkel dönemin zihniyetini gösterir.
Kaynak:http://edebiyatogretmeniyiz.com

Read more

9.Sınıf Edebiyat Soruları ve Cevapları Sayfa 120-131 (Fırat Yayıncılık)

PADİŞAH İLE ÇOCUKLARI
b. “Kalevala” ve “Padişah ile Çocukları” adlı metinlerin birbirlerine benzeyen özelliklerini bulunuz.
b.

• Her ikisi de kurmaca ve sanatsal metindir
• Her ikisi anonimdir.
•  
• Kaynak:http://edebiyatogretmeniyiz.com
• Her ikisinde de olağanüstü özellikler var.
• Her ikisinde dört unsur olay olay örgüsü, yer, zaman ve mekan vardır.
• Her ikisi de olay çevresinde gelişen edebi metinlerdir.
• Her ikisinde bir anlatıcı vardır.
• Her ikisinde de dilin işlevlerinde heyecan bildirme işlevi kullanılmıştır.
• Her ikisinde kullanılan kelimeler mecaz ve yan anlam bakımından zengindir.

36. “Kalevala Destanı”nın bir bölümünü “Padişah ile Çocukları” adlı masalın sonuna ekleyerek okuyunuz. Bu durumda masalın anlatımında nasıl bir değişim olduğunu söyleyiniz.
36. Her  ne kadar ikisinde de anlatım varsa da Padişah ve Çocukları isimli metinde anlatım rivayet üzerine kuruludur ve ister istemez anlatımda değişim olur.

13. metin
KARINCALAR
37. “Karıncalar” adlı metinde yazarın kullandığı mitolojik özellikleri aşağıya yazınız. Metin, incelediğiniz hangi metinle bu yönden benzerlik göstermektedir? Belirtiniz.
37. Karıncalar metninde geçen Pan ismi Antik Yunan mitolojisinde doğayı temsil eden en büyük güçtür. Metin mitolojik unsurları barındırması yönünden Kalevala destanı ile benzerlik gösterir.

38. “Karıncalar” adlı hikâyenin girişi (serim) masalla benzerlik gösteriyor mu? Niçin? Edebî türler geliştikçe metin yapılarında nasıl bir değişim olmuştur? Metinlerden örneklerle soruyu cevaplandırınız.
38. Bir benzerlik gösteriyor. Edebi türler geliştikçe bir önceki etkilenir ve zaman içerisinde değişim gösterirler. Mesela önce destanlar vardır ve destan halk hikayesine geçilir. Geçiş hemen olmaz. Geçiş esnasında önce manzum olan destanlar zaman yerini düzyazı ve manzum karışık olan halk hikayesine bırakır.

39. “Kalevala”, “Padişah ile Çocukları” ve “Karıncalar” adlı metinlerde kullanılan kelimeler, metinlerin cümle yapıları, anlatıcıları ve anlatıcının olaya bakış açısı aynı mıdır? İnceleyiniz. “Karıncalar” adlı metin, üç metnin tarihî süreci içerisinde en son oluşturulan metin olduğuna göre bu metinde diğer anlatı türlerinin hangi özellikleri korunmuştur?
39. Aynı değildir. Yapıları bakımından Padişah ve Çocukları ile Karıncalar metni düzyazı Kalevala ise hem  düzyazı hem manzum şeklinde yazılmıştır. Karıncalar metni bir hikayedir ve en son yazılmıştır ama anlatıcı, yapı ve konu bakımından bir öncekilerden etkilenmiştir. Mesela hepsi anlatmaya bağlı türdür ve hepsinde de dört unsur olan olay, yer, zaman ve kişi vardır. Ama değişen şey biraz hikayenin diğerlerine nazaran günümüze yakın bir gerçekliğe sahip olmasıdır.

40. a. Aşağıda adları yazılı metinlerle ilgili olan tabloyu doldurunuz.

Metin   Adları	Kendinden   Önce Oluşan Metnin Türü	Hangi   Türden Etkilendiği	Kendinden   Sonra Yazılan Hangi Türe Kaynaklık Edebileceği
Kalevala	YOK	YOK	Masal, Efsane, Hikaye,   Halk Hikayesi…
Padişah ile   Çocukları	Destan	Destan	Efsane, Hikaye, Halk   Hikayesi…
Karıncalar	Destan, Masal, Efsane,   Hikaye, Halk Hikayesi, Mesnevi…	Destan, Masal, Halk   Hikayesi	YOK

b. “Kalevala”, “Padişah ile Çocukları” ve “Karıncalar” adlı metinler yirmi yıl sonra yazılacak bir metne kaynaklık edebilir mi? Tartışınız, tartışmanız sonucunda ulaştığınız yargıyı tahtaya yazınız.
b. Edebilir ama kesinlikle eder diyemeyiz.

41. Samim Kocagöz hangi geleneğe bağlı kalarak “Karıncalar” adlı metni yazmıştır?
41. Hikaye geleneğiyle yazmış ama destan kültüründen etkilenmiştir.

14. metin
BEN
42. “Ben” metnini özetleyerek aşağıya yazınız.
42.
Metni özetlerken metnin tamamını niçin yazmadınız? Özetlemede metnin anlamının nasıl oluştuğunu açıklayınız.
Hikaye, olay ağırlık bir hikaye olarak yazılmamış, daha çok durum hikayeciliği olarak yazılmıştır. Günlük hayatın içerisinde insanın düşündüğü, hayal ettiği iç dünyası ele alındığı için metni özetlemek zor olabilir. Oysa ki olaylar birbirini ardınca devam etmiş olsaydı bir şekilde özetlenebilirdi.

43. “Ben” adlı metni bir kez daha okuyunuz. Metni ikinci kez okuduğunuzda ilk okuduğunuzdan farklı olarak hangi ayrıntılar dikkatinizi çekti? Bu ayrıntılar arkadaşlarınızın da dikkatini çekmiş mi?
43. Cevabı size kalmış…

44. Edebî metinlerdeki yan anlamlar, metnin birkaç kez okunmasıyla daha iyi anlaşılır. Siz “Ben” adlı metni ilk okuduğunuzda mı yoksa ikinci okuyuşunuzda mı daha iyi anladınız? Neden?
44. Metin daha önce dediğimiz durum hikayeciliği ile yazıldığı için ilk okunuşta hemen anlamlandıramayabilir; çünkü insanın neler hissettikleriyle beraber acaba bu hikaye neden yazılmıştır diye sorarız  ve bu durumda herkes aynı yanıtı veremeyebilir.


15. metin
ALÜMİNYUM
45. “Alüminyum” adlı metinde yan, mecaz anlamlı kelimeler kullanılmış mıdır? Bilimsel eserlerle edebî metinlerdeki eserlerin birbirinden anlam yönünden farklılıkları nelerdir? Sıralayınız.
45. Kullanılmamıştır. Çünkü öğretici metindir. Anlam yönünden farklılık  yoktur . Sanatsal metinlerle öğretici metinler aynı olayı ya da nesneyi anlatırlar ama bir kurmaca ve sanatsal anlatırken diğeri bilimsel şekilde anlatır.

46. “Ben” ve “Alüminyum” adlı metinlerden anladıklarınızı kısaca anlatınız. Sizin ve arkadaşlarınızın anlatımlarında niçin farklılıklar oluştu? Açıklayınız.
46. Ben metninde farklılık olabilir; ama Alüminyum metninde farklılık olmaz. Çünkü bir nesneldir, diğeri özneldir.

16. metin
BE-DÎDEN-İ SÜHEYL BE-NAKŞ-I KUBBE
47. “Ben” adlı hikâye ile “Be – Dîden-i Süheyl Be – Nakş-ı Kubbe” adlı mesneviyi aşağıdaki özelliklere göre karşılaştırıp istenen bilgileri tabloya yazınız.

Aranacak   Özellikler	Ben	Mesnevi
Metnin yapısı nasıl oluşmuştur?	Düzyazı	Manzum – Beyit
Metnin anlatımı nasıl oluşmuştur?	Sanatsal bir anlatımı   var. Betimleme ve öyküleme kullanılmıştır.	Şiirsel ve imgelerle   örülüdür.
Metnin teması nedir?	Kişinin iç dünyası	Suheyl’in Kendini Kubbe   Görmesi
Metinden ne öğrendiniz?	Yoruma açıktır	Suheyl Kendini Aşkla   Kubbede Görmesi

48. Mesnevide şair, söylediklerinden başka neleri anlatmak istemiş olabilir? Metinde açıkça dile getirilmiş olanlarla açıkça dile getirilmemiş olanları da düşünerek metinden anladıklarınızı açıklayınız.
48. Mesnevide şair aşk ateşiyle kendini başka bir alemde görmüş olabilir. Oraya da ulaşmak için Suheyl ile aynı duygulara sahip olmak gerekir, demek istiyor olabilir.

49. “Ben” adlı metnin ilk paragrafındaki kelime ve kelime gruplarını anlamları yönünden inceleyiniz. İncelediğiniz kelime ve kelime gruplarında çok anlamlı kelimeler varsa belirleyiniz. Bunların metne anlam yönünden ne kazandırdığını açıklayınız.
49.

50. “Ben” adlı metinde yazar, gerçekten bilmediği bir şehirde kaybolmuş bir insan mıdır? Yoksa metnin kahramanı mı kaybolmuş bir insandır? Belirtiniz. Metinde edebî gerçeklik nasıl verilmiştir? Açıklayınız.
50. Metnin kahramanı kaybolmuş bir insandır. Metindeki yazarın yarattığı kahramandır. Burada edebi gerçeklik kurmaca gerçeklik olarak verilmiştir.

51. Aşağıda adları verilen üç metinle ilgili istenen bilgileri tabloya yazınız.

Aranacak   Özellikler	Ben	Alüminyum	Be   – Dîden-i Süheyl Be- Nakş-ı Kubbe
Metnin yazılış amacı nedir?	Estetik zevk vermek	Bilgi vermek	Estetik zevk vermek
Metnin yazılış amacı, metindeki anlamda nasıl   etkili olmuştur?	Üç metninde yazılış   amacıyla metindeki yapılan aynı doğrultudadır.
Metnin yazılış amacı, sezdirmek istediği anlam değerini   verebilmiş midir?	Okuyucunun  kültürüne , bilgisine göre değişir	Okuyucunun  kültürüne , bilgisine göre değişmez,   dolayısıyla vermiştir.	Okuyucunun  kültürüne , bilgisine göre değişir

17. metin
ÇATIŞMA
52. Sait Faik Abasıyanık hakkında Hazırlık bölümünde verilen bilgiye göre yazar hangi liseyi bitirmiştir? Paragrafta bu lisenin adı geçiyor mu? Yazarın hikâyedeki kendi tasviri o günün gençlerinin giyimine uygun mudur? Hikâyede olay nerelerde geçmektedir? Bu mekânlar yazarın yaşamının geçtiği yerler midir? Bunu hikâyedeki hangi paragraflardan anladınız?
52. Liseyi İstanbul Erkek Lisesinde başlayıp Bursa Erkek Lisesinde tamamlamıştır. İstanbul Lisesi olarak geçiyor. Yazarın tasvir ettiği o döneme uygun görülüyor. Yazarın yaşadığı yerlerdir. Aşağıdaki ifadelerden :
“Ben evlenmedim. Tabi çocuğum da olmadı. Ama varsa… Olabilir a. (…) O kadını hayal meyal görüyorum. Ben o zamanlar İstanbul Lisesinde talebe idim. Gülhane Parkı’nda tanışmıştık. Zor başlamıştı sevgimiz. Ama sonra, onun tarafından gelen, gitgide büyüyen ve benim sevgimi miniminicik eden bir aşkla bitmişti.
Orada, Kuruçeşme’deki koruda, ağaçların altına yatardım.”

53. Sait Faik Abasıyanık niçin İstanbul ve Adalar’da geçen bir olayı hikâye olarak yazmış olabilir?
53. Yaşamının geçtiği yerler buralardır ve yazdığı diğer yazılara bakılırsa İstanbul , Adalar ve Burgaz Ada gibi yerleri anlatır.

54. “Çatışma” adlı hikâyenin teması nedir? Bu temanın, yazarın yaşamındaki yerini hikâyeden örneklerle açıklayınız.
54. Sevgilinin yüzünden iki kişinin  karşı karşıya gelmesi. Eserin içeriğine bakılırsa yazarın hayatında önemli bir yeri vardır. Birebir kendi hayatından anlatmıştır.

55. Sait Faik Abasıyanık’ın “Çatışma” adlı hikâyesinden edindiğiniz bilgiye göre yazar, nasıl bir yaşam sürmüştür?
55. Birini sevmiş ama onu da başkası için bırakmış ve sevgiyi de her zaman içinde taşıyan biri.

56. “Çatışma” adlı hikâyeden, yazarın yaşadığı yıllardaki sosyal, siyasal olaylar hakkında bilgi edinebildiniz mi? Neden?
56. Siyasi olaylar hakkına bilgi sahibi olmasak da sosyal yaşamı gençlerin kılık kıyafet tasvirlerin yola çıkarak bir nebze olsun bilgi sahibi olabiliriz.

57. Yazar hakkında yaptığınız araştırmalardan edindiğiniz bilgilere göre Sait Faik Abasıyanık’ın hikâyelerinde günlük hayattan ve yaşamından izler ne ölçüde yer almıştır? Metinden de örneklerle açıklayınız.
57. Sait Faik, yaşamı itibariyle İstanbul , Adalar ve Burgaz Ada gibi yerlerde yaşamıştır ve eserlerinde de en çok buralardan bahsetmiştir. Balıkçıları ve balıkçı kahvelerini çok sevip oradaki insanları tasvir etmiştir.

58. Bu bölümde incelediğiniz “İntibah”, “Telgraf”, “Bin Bir Gece Masalları”, “Kalevala”, “Be-Dîden-i Süheyl Be-Nakş-ı Kubbe” adlı metinleri aşağıdaki özelliklere göre karşılaştırarak istenen bilgileri yazınız.

Aranacak   Özellikler	İntibah	Telgraf	Bin   Bir Gece Masalları	Kalevala	Be-Dîden-i   Süheyl Be-Nakş-ı Kubbe
Metnin   teması	Son Pişmanlık Fayda Vermez (Kitabın bütününe göre cevap verilmiştir.)	Köylünün su problemi	Alaaddin’in Lambası	Dünyanın yaratılışı	Aşk
Metindeki   olay örgüsünün nasıl   oluştuğu	Dönemin sosyal, siyasi özellikleri dikkate   alınarak olay örgüsü yer, zaman ve mekan etrafında oluşmuştur.	Dönemin sosyal, siyasi özellikleri dikkate   alınarak olay örgüsü yer, zaman ve mekan etrafında oluşmuştur.	Olağanüstü olaylardan yola çıkarak anlatılmıştır.	Olağanüstü olaylardan yola çıkarak anlatılmıştır.	Olağanüstü olaylardan yola çıkarak anlatılmıştır.
Olayın   insana özgü hangi gerçekliği verdiği	İnsana özgü gerçeklikle verilmiştir.	İnsana özgü gerçeklikle verilmiştir.	İnsana özgü gerçeklik yoktur.	İnsana özgü gerçeklik yoktur.	İnsana özgü gerçeklik yoktur.
Kişi-zaman-mekân   bütünlüğünün nasıl oluşturulduğu	Kişi ve mekan bütünlüğü sağlanmış ve okuyucuyu   rahatsız edici bir tarafın yoktur.	Kişi ve mekan bütünlüğü sağlanmış ve okuyucuyu   rahatsız edici bir tarafın yoktur.	Kişi , zaman ve mekan kavramları gerçeğe uygun   değildir.	Kişi , zaman ve mekan kavramları gerçeğe uygun   değildir.	Kişi , zaman ve mekan kavramları gerçeğe uygun   değildir.
Dil   özellikleri	Yer yer Arapça ve Farsça kelimeler vardır.	Yabancı kelimelerden uzaktır.	Yabancı kelimelerden uzaktır.	Yabancı kelimelerden uzaktır.	Arapça ve Farsça kelimelerle yüklüdür.
Metinde   tasvir ve tahlil olup olmadığı	Tasvirler var.	Tasvirler var.	Tasvirler var.	Tasvirler var.	Yoğun bir şekilde olmasa da var.
Metinde   dilin hangi işlevde kullanıldığı	Heyecan bildirme işlevinde kullanılmış.	Heyecan bildirme işlevinde kullanılmış.	Heyecan bildirme işlevinde kullanılmış.	Heyecan bildirme işlevinde kullanılmış.	Şiirsel işlevde kullanılmıştır.
Metnin hangi edebiyat geleneğiyle oluşturulduğu	Batı Etkisinde Türk Edebiyatıyla yazılmış olup   roman geleneğidir.	Batı Etkisinde Türk Edebiyatıyla yazılmış olup   hikaye geleneğidir.	Masal geleneğiyle yazılmıştır.	Destan geleneğiyle yazılmıştır.	Mesnevi geleneğiyle yazılmıştır.

Read more