Benlerin Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri – Ben Nasıl Oluşur?

Ciltteki “ben”ler Ciddiye Alınmalı..

Genel Bakış 
Et benleri, cildinizde melanosit denen ve genellikle zararsız olan pigmentli hücreler topluluğudur. Tek başına ya da gruplar halinde ortaya çıkabilirler. Benlere nevi, tek bir bene de nevüs denir. Benlerin çoğu gövdede bulunur, ancak, yüz, kol ve bacaklarda da sıkça bulunabilir. Benler, kafa derisi, tırnağınızın altı, koltuk altlarınız ve genital organlarınızın etrafı gibi görülmesi zor olan yerlerde de bulunabilir.
İnsanların çoğu, sahip olduğunuz sayının yaşam boyunca değişiyor olmasına rağmen, 10 � 40 et benine sahiptir. Yeni et benleri yetişkinliğin ortalarına doğru ortaya çıkabilir ve t benleri yaklaşık olarak 50 yıl sürdüğünden, bazıları siz yaşlandıkça ortadan kaybolur. 
Et benlerinin büyük çoğunluğu zararsızdır fakat nadir durumlarda et benleri kanseröz hale gelebilir. Et benlerini ve diğer pigmentli lekeleri izlemek cilt kanserinin teşhisinde önemli bir adımdır özellikle malign melanomun. Tüm melanomların önceden mevcut olan et benlerinden gelişmemelerine rağmen, pek çoğu bir et beninin veya cildinizdeki koyu renkli bir lekenin içinde veya kenarında başlarlar.

Belirtiler ve Semptomlar 
Tipik bir benin basit, kahverengi bir leke olmasına rağmen, benlerin çoğu çeşitli renklerde, şekillerde ve büyüklüklerde bulunmaktadır. Et renginde, kırmızımsı kahverengi, ortadan koyu kahverengiye doğru veya mavi renkli; ovalden yuvarlağa kadar değişen şekilli ve bir topluiğne başı kadar küçük veya bütün bir organı kaplayacak kadar büyük olabilirler. Çapı 8 inçten fazla olan benler ve doğumda mevcut olanlar özel bir problemdir. En öldürücü cilt kanseri formu olan malign melanom riskini önlemek için çıkarılmalarına ihtiyaç olabilir. 
Bir benin yüzeyi pürüzsüz veya kırışıklı, yassı veya kabartılı olabilir. Bir ben bazen yassı ve kahverengi olarak ortaya çıkıp sonra hafifçe kabartılı ve daha açık renkli hale gelebilir. Bazıları küçük bir sap oluşturacak kadar kabartılı hale gelebilirler ve sonunda yavaş yavaş yok olabilirler. Diğerleri basitçe ortadan kaybolur. 
Benlerin çoğunun 20 yaş itibariyle gelişmesine rağmen, orta yaşlara kadar görülmeye devam edebilirler. Yaşamınızda benlerin değişime daha uygun oldukları belli bazı zamanlar vardır; örneğin ergenlik ve hamilelikte ve doğum kontrol haplarının kullanımı sırasındaki hormonal değişikliklerden dolayı daha koyu renkli, daha açık renkli ve daha çok olmaları muhtemeldir.

Risk Faktörleri 
Benlerin birkaç tipinde kansere dönüşme riski daha fazladır. Bunların arasında bulunanlar şunlardır:

• Doğumda mevcut olan büyük benler. Doğumda mevcut olan büyük benler, konjenital nevi veya konjenital dev kıllı nevi diye adlandırılır. Bu benler, cilt kanserinin ölümcül bir şekli olan malign (habis) melanom riskinizi arttırabilir. Genellikle, bir yetişkinin avuç içi boyunda olan benler daha fazla riske sahiptir. Doğumda mevcut olan, yetişkin birinin avuç içi boyunda olan ya da daha büyük olan benlerinizi doktorunuzun muayene ettirin.
• Ailelerin bireylerinde yaygın olan benler. Altı milimetre kadar olup ortalamadan daha büyük ve şekilleri düzensiz benler, atipik (displastik) benler olarak bilinmektedir. Bu benlerin kalıtsal olması mümkündür. Koyu kahverengi, göbeklerinin etrafında daha açık renkli ve düzensiz kenarlı olduğu için, çoğu zaman kızartılmış yumurta gibi tarif edilmektedir. Genel olarak kırmızı ya da bronz gibi görülebilirler. Displazik benleriniz varsa, malign melanom gelişme riskiniz daha yüksektir.
• Çok sayıda benler. Kalem ucu silgisinden daha büyük boyutlarda çok sayıda beniniz varsa, melanom gelişme riskiniz daha fazladır.

Doktora Başvurma Zamanı 
Yirmi yaşından sonra erişkinlik çağında yeni bir ben ortaya çıkarsa, doktorunuza görünün. Aşağıdaki bulgu ve belirtiler tıbbi bir soruna işaret eder:

• Ağrılı ise
• Kaşıntı veya yanma varsa
• Sızıntı veya kanama varsa
• İltihaplı ise
• Pullu veya kabuklu ise
• Aniden farklı boyut, şekil, renk veya yükseklikte değişiklik gösteriyorsa

Eğer herhangi bir ben sizi endişelendiriyorsa, doktorunuza görünün veya bir cilt hatalıkları uzmanına sevk edilmeyi isteyin.

Tarama ve Tanı 
Cilt muayenenizi yapmayı da, önleyici tıbbi bakımınızın bir parçası olarak seçebilirsiniz. Size uygun olan bir program için doktorunuzla görüşün. Genel prensip, 20 ile 39 yaşlar arasında olanlarda her 3 yılda bir ve 40 yaş ve daha üstünde olanlarda her yıl yapmaktır.
Doktorunuz, kafa deriniz, avuç içleriniz, ayak tabanlarınız ve butlarınızın arası da dahil olmak üzere, cildinizi tepeden tırnağa kadar inceleyecektir. Eğer doktorunuz bir benin, kanserli olduğundan kuşkulanırsa, doku örneği alabilir (biyopsi) ve mikroskobik tetkike gönderebilir.

Kişisel Bakım 
Periyodik olarak benlerinizi kontrol etmeye ek olarak, kendinizi kanseröz değişikliklerden korumak için koruyucu önlemler de alabilirsiniz:

• Güneşin dik olduğu zamanlardan kaçının. En iyisi güneşe fazla maruz kalmaktan kaçınmaktır fakat eğer dışarıda olmanız gerekiyorsa, ultraviyole ışığının en yoğun olduğu 10 ve 14 saatleri arasında güneşte kalmaktan kaçının.
• Güneş kremi kullanın. Dışarıya çıkmadan yirmi ila 30 dakika önce en azından 15 güneşten koruma faktörüne (SPF) sahip olan bir güneş kremi kullanın. Özellikle eğer yüzüyorsanız veya hareketli aktivitelerde bulunuyorsanız her iki saatte bir tekrar uygulayın. Bazı güneş kremleri ultraviyole A (UVA) ve ultraviyole B (UVB) olmak üzere her iki ultraviyole ışını tipini bloke eden maddelere sahiptir. Etiketinde avobenzon, titanyum dioksit veya transparan veya mikro-dağılmış çinko oksit içerdiği listelenmiş olan güneş kremlerini seçin. Ve bir güneş kreminin güneşten korunma programının sadece bir parçası olduğunu aklınızda tutun.
• Örtünün. Geniş kenarlı şapkalar, uzun kollar ve diğer koruyucu kıyafetler de hasar veren UV ışınlarından kaçınmanıza yardımcı olabilir. Özellikle UV radyasyonu bloke etmek için muamele görmüş olan kumaşlardan yapılmış kıyafetleri giymeyi de dikkate almak isteyebilirsiniz.

Eğer görünümü çirkin olan bir beniniz varsa, sivilce ve benleri kapatmak için özel kapatıcı makyaj malzemeleri kullanmayı tercih edebilirsiniz. Eğer beninizden bir kıl çıkıyorsa, cilt yüzeyinden bunu kesmek mümkündür. Dermatologlar benlerden kılı kalıcı olarak uzaklaştırabilir. Eğer sakalınızda bir ben varsa, sürekli tıraş olurken tahrişe neden olabileceğinden, doktorunuzdan alınmasını isteyebilirsiniz. Travma ve sürtünmeye müsait olan, vücudunuzun diğer bölümlerindeki benlerin çıkarılmasını isteyebilirsiniz.
Bir beni keser ya da tahriş ederseniz, bu bölgeyi temiz tuttuğunuzdan emin olun. Eğer beniniz iyileşmiyorsa doktorunuza görünün.

NEVÜSLER (BENLER)Tıpta “Nevüs”, halk arasında “Ben” adı ile anılan deri oluşumları, çok farklı görünümde ve yapıda olabilmekle beraber, genellikle kastedilen; yuvarlak veya oval deriden hafif kabarık 3-5 mm büyüklükte, siyah-kahverengi sertçe yapılardır. Bunlar; pigment üretici hücreye çok benzeyen özel hücrelerin deri içinde bir alanda yuvalanması sonucu gelişirler. Doğuştan itibaren var olabilecekleri gibi çoğu çocukluk döneminde, bir kısmı da sonraki bir zamanda ortaya çıkarlar. Benler 2 nedenle tıbbi açıdan önem taşırlar;

1. Bazı ben tiplerinin zamanla malignleşme (kötü huylu bir şekle dönme) riskine sahip olması,
2. Pigment üretici hücrelerden gelişen “Melanom” adındaki malign oluşumunun iyi huylu bir ben olarak algılanıp tedavisiz bırakılması.

Bu nedenle risk taşıyan benlerin özelliklerinin ve bir bende rastlanabilecek hangi değişimlerin önemli olduğunun bilinmesi gerekir;

• 0.5-1 cm’den büyük olması
• Sınırın girintili çıkıntılı asimetrik olması
• Rengin alacalı olması (yer yer siyah, kırmızı, kahverengi, beyaz)
• Ayak tabanı, el ayası ve parmak uçlarında yer alması
• Sayılan bu özellikleri taşıyan benlerin ailede de olması
• Geçmişte zaman zaman yanık yapacak şekilde yoğun güneşlenmelerin olması

Var olan bir benin;

• Neden yokken kanaması
• Üzerinde ülser gelişmesi
• Rengin hızla koyulaşması
• Rengin etrafa yayılması (veya etrafta beyazlanma olması)
• Kaşınma, acıma gibi belirtilerin olması

Günümüzde malign melanom için en etkin tedavi, olabildiğince erken teşhis edilip cerrahi olarak etraflıca çıkarılmasıdır. Başlangıçta ve sonra zaman zaman yayılma olasılığına karşı gerekli incelemeler yapılır. Bir bene cerrahi girişim uygulandığında malignleşebileceği veya yayılabileceği inanışı YANLIŞ ve maalesef yaygın bir inanıştır. Ben veya bene benzeyen oluşumlarla ilgili herhangi bir kuşkuda sağlık kuruluşuna başvurmak en doğru davranış olacaktır.