12. yüzyılda Ahmet Yesevi tarafından
dörtlüklerle ve hece ölçüsüyle yazılmış dini,
tasavvufi ve öğretici bir eserdir. Dörtlüklerin
her birine "hikmet" adı verilmiş ve bu
hikmetler Orta Asya ve Anadolu'da yayılarak
halkı derinden etkilemiştir. Yesevilik
tarikatının da kurcusu olan Ahmet Yesevi daha
sonra Anadolu'da kurulan pek çok tarikata
kaynak olmuştur.
Genel olarak dervişlik hakkında övgülerden bu
dünyadan şikâyetten cennet ve cehennem
tasvirlerinden, peygamberin hayatından ve
mucizelerinden bahsedilir. Dini ve ahlaki
öğütler veren şiirlere de yer vermiştir. Hece
ölçüsü olarak 4+3 ve 4+4+4 kullanılmıştır.
Özellikleri:
* Kitapta Allah aşkı Peygamber sevgisi
işlenmiştir.
* Hikmet: Hoş, hayırlı anlamlarına gelir
* Sade ve yalın bir dil kullanılmıştır.
* Aruz ve hece ölçüsü kullanılmıştır.
* Dörtlük ve beyitle yazılmıştır.
* 144 hikmet ve 1 münacaat 'tan oluşur.
* Eser karahanlı türkçesinin hakaniye
lehçesiyle yazılmıştir
* İstifham (soru sorma) ve Tecahul-i Arif
(bilmezlikten gelme) sanatları kullanılmıştır.
* Ahmet Yesevinin hikmetlerinin birleşmesiyle
oluşmuştur.
* Ahmet Yesevi hikmetleri Karahanlı
Türkçesiyle söylemiştir.
* Hikmetler dini tasavvufi şiirlerdir.
* Allah'a yakın olma isteği vardır.
* Şiirlerde ulusal öğeler(ölçü, nazım biçimi,
yarım uyak)ile İslamlıktan gelme yabancı
ögeler(din ve tasavvuf konuları, yabancı
sözcükler)bir arada kullanılmıştır.
* Eserin uyaklanışı abcd dddb eeeb
şeklindedir. Dördüncü dizelerin birbiriyle
uyaklı oluşu hatta zaman zaman aynen
tekrarlanışı bu şiirlerin musiki ile okunmak
için söylendiğini gösterir.
* Divan-ı Hikmet'i Ahmet Yesevi yazmamıştır.
Ahmet Yesevi'nin kurduğu tarikattaki Şaban
Durmuş, Ahmet Yesevi'nin görüşlerini ve
düşüncelerini kitap haline getirmişlerdir.
* Didaktiktir ve manzum bir eserdir
0 Yorumlarınız