HAZIRLIK sayfa
78.
1. Tarihin ilk dönemlerinden
bu yana insanların seyretme ihtiyacını karşılamak üzere hangi
sanat
dallarının oluşturulduğunu
belirtiniz.
İlk tiyatro şenliği M.Ö. 534 yılında Atina’da yapılmıştır.
Antik çağda tiyatro, üst sınıfa özgü bir etkinlikti. Her yıl Dionysos’u kentin
hangi ileri geleninin onurlandıracağına karar verilir ve bu kişi etkinlikleri
düzenlerdi. Bu nedenle sosyal itibarla doğrudan ilgiliydi. Tanrı adına bir
yarışma yapılır ve en iyi oyun, hazırlayan kişinin itibarını arttırırdı.
Festival niteliğinden dolayı popüler olarak nitelendirilebilecek olan antik
tiyatro, günümüze de örnekleri kalmış olan, genellikle amfitiyatro olarak
adlandırılan sahnelerde sergilenirdi.
Türk Tiyatro Tarihi
Türk boyları Anadolu’ya gelirken sözlü ve yazılı
edebiyatlarının yanı sıra eğlence ve temaşa geleneklerini de getirmişlerdi.
Bunlar, bugün de Türkistan’da rastlanan “binam”, Orta Asya’dan Azerbaycan’a
değin geniş bir alanda varlığını sürdüren “çadırhayal” gibi kukla oyunlarıyla
çeşitli gölge ve seyirlik oyunlardır. Şamanlık ve islamlıktan başka zaman
içinde, başta Bizans olmak üzere Anadolu’daki yerel kültürlerden de etkilenen bu
oyunlar kuşaktan kuşağa aktarılarak ve yeni öpelerle zenginleştirilerek günümüze
değin gelmiştir
2. Daha önce seyrettiğiniz bir
tiyatronun konusunu kısaca özetleyerek oyunun sizi en çok
etkileyen
özelliğini
açıklayınız
Namık Kemal’in zavallı çocuk
adlı tiyatrosunu özeti:
Namık Kemal'in son oyunudur.
Abdulhamit'in ilk senelerinin hissi hayatına tesir etmektedir Recaizade'nin
Vuslat'ı ile Abdulhak Hamit'in İcli Kızı’ndan, Uşakzade'nin Bir Olünün
Defteri'ne kadar bütün bir edebiyatta bu küçük piyesin havasını buluyoruz
Piyesin asil konusunu,19asrin en moda mevzularından biri olan ana-babanın
çocuklarını kendi menfaatlerini düşünerek evlendirmelerinin felaketle
neticelendiği davası olustur(10) Bu anlatımlı basit oyunun etkisi oldukça
büyüktür Zavallı Çocuk çıktığı zaman o donemin bütün kalem sahiplerine bir örnek
olmuştur
Zavallı Çocuk'ta görücü yoluyla
evlenmeye karsı çıkar On beş perdelik Celaleddin Harzemsah, Namık Kemal'in en
beğendiği yapıtı olarak bilinir Oyun, Mogollar'a karsı İslam dünyasını koruyan
Celaleddin Harzemsah'ın kişiliği çevresinde gelişir Bu eserde Namık Kemal, İslam
birliği düşüncesini kapsamlı bir biçimde sergilemiştir.
Şefika , babası Halil Bey’ in
öksüz bir akrabası olduğu için yanına aldığı Ata ile birlikte büyümüştür Bir
süre sonra zengin bir paşa ile evlendirilen Şefika , gönlü Ata’ da olduğu için
bu acıya dayanamaz ve hastalanır Kısa süre içerisinde verem , Şefika’yı ölümün
eşiğine getirir Okuldan izinli gelen tıbbiye öğrencisi Ata , Şefika’nın ölmek
üzere olduğunu görünce , eczaneden aldığı zehri içer , ikisi birlikte
ölürler
1. Etkinlik
a.Grup olarak seçip okuduğunuz
“orta oyunu, Karagöz, trajedi, komedi, müzikli tiyatro”
türündeki
oyunların konularını grup
sözcüleriniz aracılığıyla arkadaşlarınıza aktarınız.
b. Okuduğunuz bu metinlerin,
kitabınızdaki “Çıldır Gölü Efsanesi”nin ve seyrettiğiniz
tiyatroların
ortak özelliklerini
belirleyerek aşağıya sıralayınız.
Tiyatro metinlerinin
özellikleri
a. Canlandırmaya dayalı metinlerdir.
b. Karşılıklı diyaloğa dayanırlar.
c. Kişilerin davranışları parantez iççinde
verilir.
d. Seyircinin önünde canlı oynanır.
1. Aşağıdaki soruları
cevaplayınız.
a. Sizce, yazılı bir edebî
eser (örneğin; Çalıkuşu, Yaprak Dökümü, Köprü vb.) film
senaryosuna
nasıl çevrilebilir?
Açıklayınız.
Bu tür eserler diyalog üzerine oluşturularak sahneye
uyarlanırlar. Sahne ve kişililerin davranışları ile ilgili bölümler parantez
içinde anlatılır.
b. Bir romanı okumakla aynı
romanı dizi film şeklinde izlemek arasında nasıl farklar
olabileceğini
belirtiniz.
Filmde her ayrıntı yoktur. Romanda ise daha fazla ayrıntıya
ulaşabiliriz.
c. Bu sorulardan hareketle
seyretmenin, niçin edebiyattan farklı bir sanat etkinliği
olduğunu
açıklayınız.
Seyretme görme ve duyma üzerine kurulur. Bu yüzden
edebiyattan farklı bir türdür.
2. Etkinlik
a. “Tiyatro, tiyatro metni,
dram, drama, dramatik tür, oyun” kelimelerinin anlamlarını
defterinize
yazınız. Bu kelimelerin başka
hangi anlamlarda kullandığını belirtiniz.
Tiyatro: Tiyatro, bir
sahnede, seyirciler önünde oyuncuların sergilenmesi amacıyla hazırlanmış
gösteridir. Farklı bir şekilde duyguların ve olayların hareket(jest)ve
konuşmalarla anlatılmasıdır
Tiyatro metni:
Göstermeye bağlı anlatımla oluşturulmuş eserlere tiyatro metni
denir.
Dram : Trajediyle
komediyi bir araya getiren tiyatro çeşididir. Modern tiyatronun sürekli olarak
aristokrat zümrenin yaşayışını veya sadece hayatın gülünç taraflarının sahneye
konmasını yeterli bulmayarak hayatı birçok tarafıyla temsil etme arzusundan
doğmuştur.
Drama : İçinde gerilim,
çatışma, zengin olaylar, karşıtlıklar bulunan herhangi bir yapıt ya da
olay
Dramatik tür: Dramla,
yani oyun türü ile ilgili olan. 2. Oyun türü ile kesin ilintisi olmadan, içinde
gerilim, çatışma, zengin olaylar, karşıtlıklar bulunan herhangi bir yapıt ya da
olay. 3. Zaman ve konu bakımından gerilimli ve bölümlü yoğunluğu olan bir yapıt
türü
Oyun: Sahnede
canlandırılmak için yazılmış metin
b. Okuduğunuz “Çıldır Gölü
Efsanesi” adlı metnin, drama ile ilişkisini açıklayınız.
Çıldır Gölü Efsanesi de sahnede canlandırılmak üzere
oluşturulan bir metindir.
3. Etkinlik
Aşağıdaki kelime gruplarının
anlamlarını, ait oldukları dönemleri, yaptığınız araştırma ve 10.
sınıf
Türk edebiyatı dersinde
edindiğiniz bilgilerden de yararlanarak tabloya yazınız.
|
Kelimeler
|
Anlamları
|
Ait
oldukları dönem
|
|
Tiyatroya gitmek
|
Tiyatro oyunu seyretmek
|
Modern dönem
|
|
Temaşa etmek
|
Seyretmek, bakmak
|
Osmanlı dönemi- İslami
devri
|
|
Temaşa sanatı
|
Oyun, temsil, piyes, tiyatro, sahne
sanatları.
|
Osmanlı dönemi- İslami
devri
|
|
Görsel sanatlar
|
Görsel sanatlar göze hitap eden ürünler çıkaran
sanatlardır
|
Modern dönem
|
|
Tiyatro metni
|
sahnede canlandırılmak için yazılmış
metin
|
Modern
dönem
|
• Modern dönemlerde,
göstermeye bağlı edebî metinleri ifade etmek için yukarıdaki
kelimelerden
hangisinin kullanıldığını
belirtiniz. Tiyatro terimi kullanılmaktadır.
• Modern dönemlerde, göstermeye bağlı edebî metinleri ifade
etmek tiyatro terimi kullanılmaktadır.
DEĞERLENDİRME
1.
Aşağıdaki bilgiler doğru ise yay ayraç içine "D", yanlış ise "Y"
yazınız.
( D ) Anlatmaya bağlı
metinlerdeki “olay örgüsü” teriminin karşılığı tiyatro metinlerinde “dramatik
örgü”dür.
( Y ) Orta oyunu ve Karagöz
modern Türk tiyatrosu çeşitlerindendir.
(…D ) Drama metinlerinde hâkim
anlatım türü “söyleşmeye bağlı (diyalog) anlatım”dır.
( D ) “Anayasa ve Topkapı” iki
adın birleşip kaynaşmasıyla oluşmuş birleşik addır.
2.
Aşağıda anlamı verilen kelimeleri uygun şekilde
eşleştiriniz.
Sahnelenmek için yazılmış
oyunların tümü.
TİYATRO
Acıklı, üzüntülü olayları, bu
olayların bazen güldürücü yönlerini DRAM
de katarak konu alan sahne
oyunu veya televizyon filmi
Seslendirilmek veya sahnede
oynanmak üzere hazırlanmış OYUN
eser,
piyes.
3.
Aşağıdakilerden hangisi, Karagöz, meddah ve orta oyunu gibi seyirlik halk
oyunlarının özelliklerinden biri değildir?
A. Göze ve kulağa seslenmeleri
B. Güldürü ögesine yer
vermeleri
C. Şive taklitlerinden
yararlanmaları
D.
Tek kişilik gösteri olmaları
E. Sözlü tiyatro örneği
olmaları
(1992-ÖYS)
4.
Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun kelimeleri
yazınız.
• Tiyatroda dramatik örgüde
görev alan kişilerden erkeklere … AKTÖR…………
, bayanlara …….AKTİRİS……denir.
• Dramatik metinler …DRAM………… , TARJEDİ…………… , …KOMEDİ………… şeklinde
gruplandırılır.
• “Okuldan koşarak geldi.”
cümlesinde “koşarak” kelimesi türemiş bir …KELİMEDİR( ZAR FİİL)………………… .
• “Birazı, birkaç” kelimeleri
…BELGİSİZ… zamirlerdir.
bu yaz yazı http://yeniedebiyat.blogspot.com sitesinden alınmıştır.
0 Yorumlarınız