2013 - 2014 10. Sınıf Türk Edebiyatı Sayfa 9 -17 Soruları ve Cevapları ( Biryay Yayınları )

Araştırma

1.Uygarlık Tarihi ve Edebiyat Tarihi

Edebiyat tarihi, bir ulusun çağlar boyunca meydana getirdiği ebebî eserleri inceleyerek, düşünceler ve duyguda izlediği yolu, geçirdiği evreleri bize tanıtır. Bu bakımdan uygarlık tarihinin önemli bir koludur.

Uygarlık veya medeniyet, bir ülke veya toplumun veya diğer zeki canlı türlerinin, maddi ve manevi varlıklarının, düşünce, sanat, bilim, teknoloji ürünlerinin tamamını ifade eder. Uygar kelimesi, yerleşik hayata ilk geçen Türk kavimi olan Uygurlardan gelmektedir.

2…….

3. Çanakkale Savaşı

Çanakkale Savaşı, I. Dünya Savaşı sırasında 1915-1916 yılları arasında Gelibolu Yarımadası'nda Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında yapılan deniz ve kara muharebeleridir.[9] İtilaf Devletleri; Osmanlı İmparatorluğu'nun başkenti konumundaki İstanbul'u alarak İstanbul ve Çanakkale boğazlarının kontrolünü ele geçirmek, Rusya'yla güvenli bir tarımsal ve askeri ticaret yolu açmak, Alman müttefiklerinden birini savaş dışı bırakarak İttifak Devletlerini zayıflatmak amaçları ile ilk hedef olarak Çanakkale Boğazı'na girmişlerdir. Ancak saldırıları başarısız olmuş ve geri çekilmek zorunda kalmışlardır. Savaş sonucundan iki taraf da çok ağır kayıplar vermiştir.

Osmanlı İmparatorluğu, Almanya'nın Rusya'ya savaş ilan ettiğı 1 Ağustos 1914'ün hemen ertesi günü, Almanya ile bir ittifak antlaşması imzalamıştır. Bu antlaşma, İmparatorluk'un eninde sonunda Almanya'nın ana gücü oluşturduğu İttifak Devletleri safında fiilen savaşa gireceği anlamına gelmektedir. Enver Paşa, fiilen savaşa girmeyi, seferberliğin tamamlanmamış olması ve Çanakkale Boğazı savunmasının tamamlanmaması gibi gerekçelerle ertelemeye çalışmıştır. Ancak Almanya, bir an önce savaşa fiilen girilmesi için baskılarını sürdürmüştür. Bu baskılar, Akdeniz'de İngiliz donanması önünden çekilen Goeben ve Breslau savaş gemilerinin İstanbul'a gelmesiyle bir oldu bittiye getirilmişti. Daha sonra Osmanlı Donanması'na bağlı bir grup gemiyle Karadeniz'e açılan bu gemiler 27 Ekim 1914 tarihinde Rus limanlarını bombalayınca Rusya, Osmanlı İmparatorluğu'na savaş ilan etmiştir.

Birleşik Krallık Donanma Bakanı Winston Churchill, 1914 yılı Eylül ayında Çanakkale Boğazı'nın donanmayla geçilerek İstanbul'un işgalini öngören bir planı Başbakan Herbert Asquith'e vermiştir. Plan, çeşitli evrelerden geçerek uygulamaya kondu ve Birleşik Krallık ve Fransa gemilerinden oluşan bir donanmanın Boğaz'a geniş çaplı ilk saldırıları 1915 Şubat ayında başlatıldı. En güçlü saldırı ise 18 Mart 1915 günü uygulamaya konuldu. Ancak Birleşik Donanma ağır kayıplara uğradı ve deniz harekatından vaz geçilmek zorunda kalındı.

Deniz harekatıyla İstanbul'a ulaşılamayacağı anlaşılınca bir kara harekatıyla Çanakkale Boğazı'ndaki Osmanlı sahil topçu bataryalarını ele geçirmek planı gündeme getirilmiştir. Bu plan çerçevesinde hazırlanan İngiliz ve Fransız kuvvetleri 25 Nisan 1915 şafağında Gelibolu Yarımadası'nın güneyinde beş noktada karaya çıkarılmıştır. İngiliz ve Fransız çıkarma kuvvetleri her ne kadar Seddülbahir ve Arıburnu sahillerinde köprübaşları oluşturmayı başardılarsa da Osmanlı kuvvetlerinin inatçı savunmaları ve zaman zaman giriştikleri karşı taarruzlar sonucunda Gelibolu Yarımadası'nı işgalde başarılı olamadılar. Bunun üzerine sahildeki kuvvetler takviye edilmek için Arıburnu'nun kuzeyinde Suvla Koyu'na 6 Ağustos 1915 tarihinde yeni kuvvetlerle bir üçüncü çıkarma yapılmıştır. Ancak 9 Ağustos'ta Kurmay Albay Mustafa Kemal'in Birinci Anafartalar Muharebesi olarak bilinen karşı taarruzunda İngiliz Komutanlığı ihtiyat tümenini ateş hattına sürerek sahilde tutunmayı ancak başarabilmiştir. Mustafa Kemal ertesi gün Kocaçimentepe – Conk Bayırı hattında yeni bir karşı taarruz gerçekleştirmişti, bu hattaki Anzak birliklerini de geri atmıştır. İngiliz ve Anzak kuvvetlerinin İkinci Anafartalar Muharebesi olarak bilinen genel taarruzları ise Osmanlı savunmasını aşamamıştır. Tüm bu gelişmelerin sonrasında İngiliz, Anzak ve Fransız kuvvetleri Gelibolu Yarımadasını 1915 yılı Aralık ayı içinde tahliye etmiştir.

                                         HAZIRLIK ÇALIŞMALARI

1.edeb. eserlerde tarihi konular işlenerek gençliğimizin tahimizi unutmaması, tarih sevgisi sağalnır.

2…..

3. Osmancık, Küçük Ağa, Vurun Kahpeye, devlet Ana….

1.etkinlik

Toplumlarım tarih boyunca ulaşmış olduğu gelişimme uygarlık tarihi denir.

1.Metin

* Göktürk Yazıtlarında Bumin Kağan ve istemi Kağan’ın Göktürk devleti ni nasıl büyüttükleri analtımış.

2. metin

 Göktürk devletinin bağımsızlığını nasıl kazandığı analtılmış.

3. metin.

Saakrya savaşı’nın nasıl kazanıldığı anlatılmış.

4. metin:

Saakrya Meydan Muharebesi’nin  nasıl kazanıldığı anlatılmış.

Metinlerin anlatım yönünden karşılaştırılması:

1.metin de çoşkulu bir anlatım var. Nutuk  türünde bir metin.

2. metin. Öğretici metin dil göndergesel işlevde kullanılmış.  Sözcükler gerçek anlamalrında kullanılmış.  Düz bir anlatım var.

3. metin. Öyküleyici analtım ön planda.

4. metin Öğretici metin. dil göndergesel işlevde kullanılmış.  Sözcükler gerçek anlamalrında kullanılmış.  Düz bir anlatım var.

c. evet diyebiliriz.

sayfa 15

3. Etkinlik

a. Edebiyat Tarihi: edebiyatımızın geçmişten günümüze biriktirmiş olduğu eserleri, bunların yazarlarını, edebi devirleri, edbi akımları inceleyen bilim dalıdır.

b.Edebiyat tarihi.........> Şair ve yazarlar

                                ..........> Edebi eserler

                                ...........> Edebi devirler

                                ...........>Edebi akımlar

                                ...........> Dönemin sosyal ve siyasal   yapısı ( zihniyet) ile ilişkisi

                                ............>Edebi türler

c. Uygarlık tarihi kültür alanalrının bileşimidir. farklı kültür alanalrı birleşip uygarlık tarihini oluştururlar. toplumlar geçmişten günümüze bir kültür birikimi oluşturmuşlar ve bununla varlıklarını devam ettirmişlerdir.

ç. Edebi eserlerin ve etkinliklerin de tarihi gelişimi vardır.Örneğin  anlatmaya bağlı metinler modern anlamda roman anlayışına gelene kadar bir gelişim göstermiştir. destanlar- masallar- mesneviler- halk hikayeleri- hikaye- roman ggibi.

sayfa 16. 4. Etkinlik

a.  Ergenekon Destanında  bir saldırı sonucu iki aile hariç bütün fertlerini kaybeden bir  Türk boyunun Ergenekon denen dağların arasında sarp  bir yere gelip yerleşmesi, burada çoğalmaları, dağı eritip dışarı çıkmaları ve öçlerini almaları analtılır. Bu destan ile Hüsn Ü Aşk mesnevisi arasında olaya dayalı metin olması bakı8mından benzerlik vardır. hsün üö Aşk mesnevisi manzum bir anlatıma sahip ergeenkon Destanı ise mensur anlatıma sahiptir.

b.  Edebi eserde yapı ve tema tarih içinde gelişerek mederleşmiş son şeklini almıştır.

c. edebi eserlerin ve edebi etkinliklerin de bir tarihi gelişimi vardır. her toplunum edebiyatı tarih içinde gelişerek günümüze ulaşmış kendini geliştirmiştir.

sayfa 17.

a. Bu sorunun ilk kısmı  araştırama bölümünde cevaplandı. oraya bakınız. Çanakkale Savaşında yaşananlarla bu şiirde anlatılanlar birbiriyle örtüşmektedir.  Fark olarak şiirde olayalr kurmaca şeklind eifade edilmiş. bu yönüyle var olan gerçeklikten ayrılmıştır.

b.Mehmet Akif Ersoy edebiyatımızda önemli bir yere sahip bir isimdir. tarihte varlık yokluk mücadelesi verdiğimiz dönemlerden biri olan Kurtuluş Savaşı dönemini en iyi yansıtan Edebiyatçıalrımız arasındadır.

c.  Küçük Ağa- Vurun kahpeye- Yaban- Osmancık- Diriliş.

                                  

                        DEĞERLENDİRME

1. Aşağıdaki cümlelerin başına yargılar doğrı ise D , yanlış ise Y yazınız.

(  D)   Mesneviler islamiyatin etkisinde gelişen Türk edebiyatı ürünüdür.

( D) Edebi eserler edebiyat atrihi kadar atrih için de önemli birer malzemedir.

(  Y) Edebiyat atrihi için sanatçılar önemli birer malzeme değildir.

2.  D Edebi eserlerin bölümleri

3.  B   Destan- Mesnevi- masal- hikaye- roman

4. Aşağıdaki cünlelerde boş bırakılan yerlere uygun sözcükleri yazınız.

* Roman Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatına ait bir türdür.

* Edebiyat tarihi edebi dönemler, sanatçılar ve  bunların eserlerini inceler.