Aöf 4. Sınıf Denetim Dersi 4. Ünite Ders Notları

2013 Denetim Güz Dönemi Final Sınavı Deneme Soruları ve Cevapları
http://nettebuldum.blogspot.com/2013/02/2013-denetim-guz-donemi-final-snav.html



Denetim 5. Ünite Ders Notları
http://nettebuldum.blogspot.com/2013/02/denetim-5-unite-ders-notlar-2013-final.html
Denetim 6. Ünite Ders Notları
http://nettebuldum.blogspot.com/2013/02/denetim-6-unite-ders-notlar-2013-aof.html
Denetim 7. Ünite Ders Notları
http://nettebuldum.blogspot.com/2013/02/denetim-7-unite-ders-notlar-2013-aof.html
Denetim 8. Ünite Ders Notları
http://nettebuldum.blogspot.com/2013/02/denetim-8-unite-ders-notlar-aof-2013.html

Daha önce yayınladığımız Denetim Dersi 1. Ünite ders notlarında bir göz atın; http://nettebuldum.blogspot.com/2012/11/aof-4-snf-denetim-unite-1-ders-notlar.html

1. Ünite soruları ve cevapları için

http://nettebuldum.blogspot.com/2012/11/denetim-dersi-1-unite-2013-guz-donemi.html
4. Sınıf Denetim Güz Dönemi Ara Sınav 2. Ünite Soruları ve Cevapları
http://nettebuldum.blogspot.com/2012/12/aof-4-snf-denetim-guz-donemi-ara-snav-2.html
4. Ünite Ders Notları;
http://nettebuldum.blogspot.com/2012/12/aof-4-snf-denetim-dersi-4-unite-ders.html
3. Ünite Ders Notları
http://nettebuldum.blogspot.com/2012/12/aof-4-snf-denetim-dersi-3-unite-ders.html

1. Ünite Deneme Sınavı
http://nettebuldum.blogspot.com/2012/12/2013-3-snf-denetim-guz-donemi-ara-snav.html
2. Ünite Deneme Sınavı (40 Soru)

http://nettebuldum.blogspot.com/2012/12/2013-aof-4-snf-denetim-2-unite-guz.html

ÜNİTE 4
İÇ DENETİM
Küreselleşme, teknolojinin gelişimi ve bilgi toplumunun sınırsız olanakları ile denetim mesleğinin dünya ile birlikte yeniden yapılandığı bir süreç başlatmıştır.
İç denetçilik mesleğinin işlevlerinin arttığı, bir dönem başlamış ve gelişerek sürmektedir. iç denetim mesleğinden talep edilen hizmetler artmıştır. Bilinen işlevlerinin yanı sıra kurumsal yönetim, risk yönetimi konularında yeni görev alanları eklenmiştir. İç Denetimin Tanımı ve işlevi
İç Denetim : Organizasyon içinde bağımsız olarak kurulan ve işletme faaliyetlerini bağımsızca inceleyen, analiz eden ve değerlendiren bir işlevdir.
İç Denetim : Bir kurumun faaliyetlerini geliştirmek ve onlara değer katmak amacını güden bağımsız ve nesnel (objektif) bir güvence ve danışmanlık faaliyetidir.
Güvence hizmetleri ; Kurumun risk yönetimi, kontrol ve yönetişim süreçlerine dair bağımsız bir değerlendirme sağlamak amacıyla kanıtların nesnel bir şekilde incelenmesidir. Güvence hizmetleri; iç denetçinin bir kurum, faaliyet, işlev, süreç, sistem veya bir başka unsur hakkında bağımsız görüş veya kanaat sunabilmek için eldeki kanıtların nesnel bir şekilde değerlendirmesini içerir. Mali yapıya, performansa, mevzuat ve düzenlemelere uyma; bilgi sistemleri güvenliğine ve "özen denetimine" yönelik görevler bu kapsamdaki örneklerdir.
Güvence hizmetlerinin üç tarafı vardır.
Süreç sahibi: Bir kurum, faaliyet, işlev, süreç, sistem veya başka bir unsurun doğrudan içinde olan kişi veya grup,
İç denetçi : Değerlendirmeyi yapan kişi veya grup, Kullanıcı : Değerlendirmeyi kullanan kişi veya grup
Danışmanlık hizmetleri; Herhangi bir idari sorumluluk üstlenmeden bir kurumun faaliyetlerini geliştirmek ve onlara değer
katmak amacını güden, niteliği ve kapsamı denetlenen ile birlikte kararlaştırılan istişari faaliyetleridir. İç denetçi, danışmanlık
hizmeti verirken nesnelliğini muhafaza etmeli ve idari sorumluluk almamalıdır
- Usul ve yol göstermek, tavsiyede bulunmak, işleri kolaylaştırmak ve eğitim vermek;
- Tavsiye niteliğinde olup genellikle görevlendirmeyi talep edenin özel talebi üzerine gerçekleştirilir.
- Danışmanlık hizmetlerinin ınitelik ve kapsamı, değerlendirmeyi talep edenle iç denetçi arasındaki sözleşmeye tabidir.
- Herhangi bir idari sorumluluk üstlenilmez
Danışmanlık hizmetlerinin genellikle iki tarafı vardır: İç Denetçi : Tavsiye veren kişi veya grup
Görevin Müşterisi : Tavsiye talep eden ve alan kışı veya grup
İç denetimin amacı: Gözden geçirilen faaliyetlerle ilgili nesnel analizler, değerlendirmeler, tavsiyeler ve yorumlar yaparak yönetimin tüm üyelerine sorumluluklarını etkili bir biçimde yerine getirmede yardımcr olmaktır.
İç denetimin Işlevleri ;
- İç denetim,yönetsel bir kontroldür; diğer kontrollerin etkinliğini ölçer ve değerlendirir.
- İç denetim, yönetim hedeflerinin gerçekleşme yolunda olduğu konusunda yeterli güvence sağlamada yararlanılan bir
yönetim aracıdır.
- İç denetim, mali nitelikteki faaliyetler ile mali nitelikte olmayan faaliyetlerin gözden geçirilerek değerlemesinin yapıldığı bir
denetim türüdür.
- İç denetim, işletmedeki kontrollerin etkinliğini ölçmeyi ve bu kontrolleri değerlemeyi hedef alır. Çok önemli bir yönetim kontrol
aracıdır.
- İç denetim, üst yönetim için aynı zamanda müşavirlik/danışmanlık hizmeti de vermekte ve yönetimin bilgiye dayanan kararlar
almasını sağlamaktadır.
- İç denetim raporlarında faaliyetlerin etkinliği ve verimliliği araştırılarak bu konuda yönetime tavsiyelerde bulunur.
- İç denetim; işletme içerisinde faaliyetlerin önceden belirlenen standartlara, politikalara ve hedeflere uygun bir şekilde yerine
getirilip getirilmediğini kontrol eden bir birimdir.
- İç denetim faaliyetleri, çok çeşitli hukuki ve kültürel ortamlarda; kurum içinden ve dışından kişilertarafı ndan gerçekleştirilmektedir.
- İç denetim, tüm dünyada farklı ortamlarda ve farklı yapı ve hedeflere sahip kuruluşlarda uygulanmaktadır.
- İç denetim faaliyeti, bu faaliyeti yerine getirecek iç denetçilerin nitelikleriyle bu faaliyetin nasıl yapılacağını belirten çalışma
yaklaşımlarının tanımlandığı bir özelliğe sahiptir.
- Kriz dönemlerinde iç denetimin etkili bir yönetim aracı olarak kullanılması,akılcı bir_yaklaşım olacaktır.



Risk Değerleme
Risk değerlendirme yöntemleri, finansal tablolardaki önemli yanlışlık riskini değerlendirme amacıyla uygulanır.
Planlanan bulma riski = Kabul edilebilir denetim riski Doğal risk x Kontrol riski
Kontrol Testleri
Denetçi, her bir işlem sınıfını denetim amacıyla bağlantılı olarak kontrolleri test ederek kontrol riskini değerlendirir. Bunu başlangıç kontrol riskiyle karşılaştırarak yeterli kanıt toplama amacına yönelik olarak denetim tekniklerinde gerekli gördüğü değişiklikleri yapar.
Kontrol testi kapsamında;
Kontrolleri yürüten personelle görüşme yapılması
Belge kayıt ve raporların incelenmesi
Kontrollerin ilgili olduğu faaliyetin gözlemlenmesi
Seçilmiş kontrollerle ilgili uygulamanın başından sonuna kadar aynen yapılması

Tözel Testler
Firıansal tablo kalemlerinin parasal tutarlarının doğruluğunu anlamak amacıyla uygulanır. Üç grupta ele alınır; İşlemlere ilişkin tözel testler, Analitik yöntemler ve Hesap kalanlannın detaylı incelenmesi
işlemlere ilişkin Tözel Testler: işlem sınıflarına uygulanan bu testler; işlemlerin gerçekleşmesi, tam ve doğru olması, cari döneme ilişkin olması ve uygun şekilde hesaplara aktarılarak sınıflandırılmış olması amaçlarına yönelik testlerdir. Tözel kanıt toplamaya yarayan teknikler:
Belge incelemesi,
Çalışanlarla görüşmeler yapılması, işlemin yeniden yapılması Tutarların yeniden hesaplanması
Analitik Yöntemler
Kaydedilmiş tutarların beklentilerle karşılaştırılmasını kapsar. Denetimin planlanması aşamasında ara dönem verilerine göre analitik yöntemlerle öngörülen değerler, denetimin sonun da dönem sonu verilerine göre hesaplanan
oranlarla (rasyolarla) karşılaştırılarak aradaki farklara bakılır, gerekirse daha detaylı incelemelerle önemli yanlışlıklar tespit edilebilir.
Hesap Kalanların Detaylı incelenmesi
Bilanço ve gelir tablosunda yer alan büyük defter hesaplarının kalanlarının incelenmesi amacına yönelik testlerdir. Hesap Kalanlarının Detaylı İncelemesinde kanıt toplamaya yarayan teknikler;
Fiziksel incelemeler,
Doğrulamalar,
Belgelerin incelenmesi,
işlemleri uygulayanlarla görüşmeler
Tutarların yeniden incelenmesi


DENETİM PROGRAMININ HAZIRLANMASI
Denetimde hangi tür testlerin kullanılacağı ve hangi yoğunlukta uygulanacağının seçimi, iç kontrollerin etkililiği ve doğal risklerin düzeyine bağlı olarak değişiklik gösterir.
Denetçiler; risk değerlendirme yöntemleriyle belirlenmiş olan riskleri karşılayacak yeterli denetim kanıtı elde etmek için kontrol testleri, işlemlere ilişkin tözel testler, analitik yöntemler ve hesap bakiyelerinin detaylı incelenmesi şeklindeki testlerin birleşimini kullanırlar. Bu bileşime, bulgu/kanıt karması denir.
Denetim programı denetimin performansını da ölçmeye yarayacaktır. Denetim programı, birçok işletmede bilgisayarda hazır-tanır. Bilgisayarda hazırlanan programlar, denetçiye planlama aşamasında hangi yordamları uygulayacağı konusunda da reh­berlik eder.
Birleştirilen kanıtlar onaylandıktan sonra sorumlu ortak; önemlilik, birleştirilmiş kanıtlar, doğal risk, kontrol riski, hile riski gibi hususları dikkate alarak bütün denetim amaçlarını tatmin edecek şekilde denetim programını hazırlar ya da mevcut programda gerekli değişiklikleri yapar.
Kurs öğrencilerim': için hazırlanmıştır. Clcretsizdir
10 DENETİM
Geleneksel anlamda iç denetim faaliyetlerinin hedefi, her türlü riski bulmak ve ortadan kaldırmaktır.
Günümüzde ise iç denetim; bireye ve hataya dayalı yaklaşımdan organizasyona, sürece ve sisteme odaklı bir yaklaşıma dönüşmektedir.
!! Dünün işlem ve hata odaklı iç denetim yaklaşımı, bugün süreç odaklı, işin etkinliğinin artırılmasına yönelik stratejik akıl ortaklığına doğru değişim ve gelişim göstermiştir.
!! İç denetim yapısının yeterliliğinden ve etkinliğinden yönetim sorumludur.
İşletmelerde iç denetim; risk ve kontrol değerleme faaliyetlerine destek sağlar,
İşletme faaliyetlerini izler,
Faaliyetlere ilişkin risk ve kontrol faaliyetleri ile ilgili önerilerde bulunur,
Kontrollerin uygunluğunu ve etkinliğini test eder.
*Mali denetim, uygunluk denetimi, operasyonel denetim ve bilgi sistemleri denetimi gibi çeşitli denetim faaliyetlerini içerir.
Bu işlev ve kapsam özellikleri ile iç denetim;
işletmelerde mali raporlama sisteminin güvenilirliği,
Yasa ve düzenlemelere uygunluk,
Faaliyetlerin ekonomikliği, etkinliği ve verimliliği,
Bilgi sistemlerinin güvenilirliği için vazgeçilmez, olmazsa olmaz faaliyetlerden biri olarak kabul edilmelidir.
ULUSLARARASI İÇ DENETİM STANDARTLARI
ULUSLARARASI İç DENETIM STANDARTLARI, İç denetim uygulamalarının temel ilkelerini tanımlamak, katma değerini ifade ve teşvik etmek, performansının değerlendirilmesine imkan sağlamak amacıyla geliştirilen standartlardır. Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü tarafından geliştirilmiştir.
2006 yılında Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü (IIA) yönetim kurulu, Mesleki Uygulama Çerçevesi'ni ve IIA'nın rehber yapısını ilgili süreçler doğrultusunda gözden geçirmekle görevli bir uluslararası komite ve çalışma grubu oluşturdu.
Mesleki Uygulama Konseyi(PPC), Uluslararası Mesleki Uygulama Çerçevesi'nin(UMUÇ) onaylanması ve yayımlanmasını koordine etmektedir.
! Mesleki Uygulama Çerçevesi "Kırmızı Kitap (Red Book)" olarak da bilinmektedir.
Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü (IIA) tarafından ilan edilen rehberin temelini düzenleyen Uluslararası Mesleki Uygulama Çerçevesinin kapsamı, resmi rehberi kapsamak üzere daraltılmıştır. Resmi rehber, iki sınıf rehberden oluşmaktadır ;
Zorunlu Rehber: İç denetimin mesleki uygulaması için zorunlu rehberde ortaya konan kurallarla uyum, gereklidir ve elzemdir. UMUÇ'un üç zorunlu unsuru şunlardır: İç Denetimin Tanımı, Etik Kuralları ve İç Denetimin Uluslararası Mesleki Uygulama Standartlandı r.
Kuvvetle Tavsiye Edilen Rehber: Kuwetle tavsiye edilen rehber, resmi bir onay sürecinden geçerek IIA tarafından onaylanır. UMUÇ'un kuwetle tavsiye edilen unsurları şunlardır: Pozisyon Raporları, Uygulama Önerileri (Zorunlu olmasa da IIA tarafından tavsiye edilmektedir), Uygulama Rehberleridir.
Uluslararası standartlar; farklı endüstri ve ortamlarda, ölçek ve özellikleri farklı kurumsal yapılarda gerçekleştirilen iç denetim
faaliyetinden beklenen sonuçların etkili bir şekilde gerçekleştirilmesine imkan tanımaktadır.
Standartlara uyum sağlamak esastır.
Uyum sağlanamadığı durumlar, özel durum açıklaması gerektirir.
Standartlar, iç denetim uygulamasının nasıl olması gerektiğini gösterir.
Standartlar, iç denetçilerin bulunduğu her türlü kurum ve şirkette iç denetim mesleğinin tamamına hizmet etmek için
oluşturulmuştur.
Standartlar, Mesleki Uygulama Çerçevesi'nin bir parçasıdır.
iç denetçiler, iç denetim hizmetlerini standartlara uygun şekilde yerine getirmelidir.
Standartlar, iç denetim mesleğinin zorunlu rehberliği olarak kabul edilmektedir.
Tüm iç denetim mesleği mensuplarını bağlamaktadır.
Standartlar, iç denetim mesleğinin bir disiplin içinde yürütülmesi ve katma değer yaratma özelliğinin ortaya çıkabilmesi
bakımından büyük öneme haizdir.
Standartların yapısı.,
Nitelik standartları ve
Performans standartları şeklinde ikiye ayrılmıştır.
Nitelik standartları, iç denetim faaliyetlerini yürüten kurumların ve kişilerin özelliklerine yöneliktir.
Performans standartları, iç denetimin doğasını açıklar ve bu hizmetlerin performansını değerlendirmekte kullanılan kalite ölçütlerini sağlar.

Standartların amaçları şunlardır :
İç denetim uygulamasını, olması gerektiği gibi temsil eden temel ilkeleri tanımlamak,
Katma değerli iç denetim faaliyetlerini teşvik etmeye ve hayata geçirmeye yönelik bir çerçeve oluşturmak,
İç denetim performansının değerlendirilmesine uygun bir zemin oluşturmak,
Gelişmiş kurumsal süreç ve faaliyetleri canlandırmak.
Nitelik Standartları ve Performans Standartları aşağıda kodlarıyla listelenmiştir. Nitelik Standartları
1000 - Amaç, Yetki ve Sorumluluklar
1010 - İç Denetim Tanımının, Etik Kurallarının ve Standartların iç Denetim Yönetmeliğinde Tanınması
1100 - Bağımsızlık ve Objektiflik
1110 - Kurum içi Bağımsızlık
1111 - Yönetim Kurulu ile Doğrudan Etkileşim
1120 - Bireysel Objektiflik
1130 - Bağımsızlık veya Objektifliğin Bozulması
1200 - Yeterlilik ve Azami Mesleki Özen ve Dikkat
1210 - Yeterlilik
1220 - Azami Mesleki Özen ve Dikkat
1230 - Sürekli Mesleki Gelişim
1300 - Kalite Güvence ve Geliştirme Programı
1310 - Kalite Güvence ve Geliştirme Programının Gereklilikleri
1311 - İÇ Değerlendirmeler
1312 - Dış Değerlendirmeler
1320 - Kalite Güvence ve Geliştirme Programı Hakkında Raporlama
1321 - " Uluslararası iç Denetim Mesleki Uygulama Standartlarına Uygundur" ibaresinin Kullanılması
1322 - Aykırılıkların Açıklanması
Performans Standartları
2000 - İç Denetim Faaliyetinin Yönetimi
2010 - Planlama
2020 - Bildirim ve Onay
2030 - Kaynak Yönetimi
2040 - Politika ve Proseciürler
2050 - Eş Güdüm (Koordinasyon)
2060 - Üst Yönetim ve Yönetim Kuruluna Raporlamalar
2100 - İşin Niteliği
2110 - Yönetişim/Kurumsal Yönetim
2120 - Risk Yönetimi
2130 - Kontrol
2200 - Görev Planlaması
2201 - Planlamada Dikkate Alınması Gerekenler
2210 - Görev Amaçları
2220 - Görev Kapsamı
2230 - Görev Kaynaklarının Tahsisi
2240 - Görev iş Programı
2300 - Görevin Yapılması
2310 - Bilgilerin Tespiti ve Tanımlanması
2320 - Analiz ve Değerlendirme
2330 - Bilgilerin Kayıtlı Hale Getirilmesi
2340 - Görevin Gözetim ve Kontrolü
2400 - Sonuçların Raporlanması
2410 - Raporlama Kıstasları
2420 - Raporlamaların Kalitesi
2421 - Hata ve Eksiklikler
2430- "Uluslararası iç Denetim Mesleki' Uygulama Standartlarına Uygun Olarak Yapılmıştır" ibaresinin Kullanılması
2431- Görevlendirmelerde Aykırılıkların Açıklanması
2440 - Sonuçların Dağıtımı
2500 - ilerlemenin Gözlenmesi
2600 - Yönetimin Artık (Bakiye) Riskleri Üstlenmesi
12 DENETİM
İç Denetimin İşletme Organizasyonunda Yeri ve Önemi :
İç denetim, kurumun amaçlarına ulaşmasında yönetimin en temel yardımcılarından biridir. İç denetim, birey ve hata odaklı klasik yaklaşımın terk edildiği süreç odaklı yeni yaklaşımı ile proaktif bir işlev üstlenmiştir. Bu yeni işlevin anahtar ifadesi "değer yaratmak"tır. Öncelikle işletme yönetimlerinin bu yönde beklentisi olmalı, iç denetimin işlevi hakkında yeterli bilgisi bulunmalıdır. Bu görev, iç denetçilere düşmektedir. İç denetçilerin yetkinlikleri, teknoloji ve metodolojilerinin yeterli, öz güven ve iddia sahibi olması gerekir.
işletmelerde iç denetim faaliyetine önem verilmesi, yönetim tarafından gerekli ve yeterli kaynakların ayrılması, iç denetim biriminde nitelikli personelin görevlendirilmesinin ve gelişmelerinin sağlanması, çalışmalarının desteklenmesi, raporlarının öncelikle değerlendirilmesi ve gerekli aksiyonların alınması büyük önem taşımaktadır.
İç denetim faaliyetinin geliştirilmesine ve etkinleştirilmesine imkân sağlamayan, gerekli kaynakları ayırmayan işletmelerin karşı karşıya kalacağı riskler bazı durumlarda faaliyetlerini sürdürmelerine imkan tanımayacak noktalara gelmesine neden olur.
Yönetim kurulu, yöneticiler ve iç denetçilerin kriz dönemlerinde el ele vermesi, krizin yönetilmesinde iş birliği ve paylaşım ortamı oluşturarak risklerin azaltılması konusunda kontrol yöntemleri önermesi, kontrol ortamının güçlendirilmesine odaklanması; işletmenin yönetim kalitesi, güven kazanma, risk ve kontrol farkındalığı, fırsatların değerlendirilmesine yardımcı olacaktır. Bu bağlamda iç denetim faaliyetinin işletmelerde başlatılması için ise genellikle üç temel yaklaşımdan biri tercih edilebilir .
Bu yaklaşımlar;
İşletme içinde iç denetim birimi kurularak veya iç denetçi istihdam edilerek iç denetim faaliyetinin başlatılması (iç kaynak kullanılması)
İşletme dışı profesyonel bir kurumdan iç denetim hizmeti alınması (dış kaynak kullanılması)
İşletme içi ve dışı kaynakların birlikte kullanılması (eş kaynak kullanılması)dır.
İç Denetim Birimi Örgütsel Konumu (İç Kaynak Yaklaşımı)
İç denetim faaliyeti, sadece işletme içi kaynaklarla yürütülen bir faaliyet olmayıp dış kaynak kullanımına da açık bir faaliyettir. Hangi yaklaşımın tercih edilmesi gerektiği ise işletme ölçeği, yönetimin tutum ve anlayışı ile işletmenin faaliyet gösterdiği endüstride konuya ilişkin düzenlemelerin öngördüğü esaslara göre belirlenmektedir.
İç denetim faaliyeti, bağımsız ve tarafsız güvence ve danışmanlık işlevini yerine getirmesini sağlamaktadır.
Kriz yönetiminde, iç denetimin standartları arasında yer alan suistimallerin tespiti, risk yönetimi, kontrol süreçlerinin ve yeterliliğinin değerlendirilmesi, iş devamlılığı ve finansal raporlama ile ilgili hususlar bu konuda örnek gösterilebilecek standartlardan bazılarını ifade eder.
İç denetim biriminde bir yönetici ile yeterli nitelik ve sayıda iç denetçi görev yapmalıdır.
iç denetim yöneticisi, iç denetim faaliyetini faaliyetin kuruma değer katmasını sağlayacak etkili bir tarzda yönetmek zorundadır.
İç denetim faaliyeti bağımsız olmalı ve iç denetçiler, görevlerini yaparken nesnel davranmalı; sorumluluklarını yerine getirmek için gereken bilgi, beceri ve diğer vasıflara sahip olmalı; çalışmalarında azami mesleki özen ve dikkat göstermelidir.
Kurumsal Yönetim, Risk Yönetimi ve İç Kontrol - İç Denetim ilişkisi
İç denetim: işletmenin risk yönetimi, kontrol ve kurumsal yönetim süreçlerinin etkinliğini değerlendirmek ve geliştirmek amacına yönelik sistemli ve disiplinli bir yaklaşım getirerek kurumun amaçlarına ulaşmasına önemli katkılarda bulunan, kuruma yardımcı olan bir faaliyettir.
Kurumsal Yönetim ve İç Denetim
Kurumsal yönetim: Bir şirketin hak sahipleri ve kamuoyunun menfaatlerine zarar vermeyecek şekilde, mali kaynakları ve insan kaynaklarını kendine çekmesini, verimli çalışmasını ve bu sayede de hissedarları için uzun dönemde ekonomik kazanç yaratarak istikrar sağlamasını mümkün kılan kanun, yönetmelik ve gönüllü özel sektör uygulamaları bileşimidir.
Kurumsal yönetimle ilgili düzenlemeler, dört temel ilkeye odaklanır:
Adillik,
Şeffaf! 1 k
Hesap verebilirlik
Sorumluluk.
Adillik ilkesi: Şirket yönetiminin bütün hak sahiplerine karşı eşit davranmasıdır. Azınlık hissedarlar ve yabancı ortaklar da dahil olmak üzere hissedar haklarının korunmasını ve yapılan sözleşmelerin uygulanmasını ifade eder.
Şeffaflık ilkesi: Şirketin kamuoyu ile doğru, açık ve karşılaştırılabilir bilgi paylaşımını gerektirmesidir.
Hesap verebilirlik ilkesi: Yönetim kurulunun, tepe yönetimin performansını bağımsız bir şekilde izlemesini ve tepe yöneticilerin hissedarlara karşı hesap verebilirliğinin temin edilmesini ifade eder.
Sorumluluk ilkesi: Şirketlerin hissedarları için değer yaratırken toplumsal değerleri yansıtan kanun ve düzenlemelere uyum gösterecek şekilde faaliyet göstermesidir.

Kurumsal yönetim: Şirket yönetiminde, iş süreçlerinde ve paydaşlarla ilişkilerde; eşitlik, şeffaflık, hesap verebilirlik ve sorumluluk yaklaşımıyla şirket faaliyetlerinin etkinlik ve verimliliği, raporlama güvenirliği, yasal düzenlemelere uygunluk, paydaşların hak ve çıkarlarının korunması için güvence sağlayan yaklaşım ve ilkelerin ifadesi olarak şirket ve kurumların varlıklarının sürekliliğini hedeflemektedir.
Kurumsal yönetimin uygulama etkinliğinde: Yönetim kurulunun liderliği, denetim komitesinin etkin gözetimi, kurumsal risk yönetimi, uluslararası standartlarda iç ve dış denetimin rol ve sorumlulukları bulunmaktadır.
Kurumsal yönetim içinde iç denetimin rolünü değerlendirdiğimizde süreçlerin iyileştirilmesi, insan kaynağının gelişimi, kurumsal performans ve verimlilik yönetimi, iç iletişim, iyi uygulamaların paylaşılması, katma değer yaratılmasında rolü olduğunu görülür. İç denetim, şirket ve kurumlarda yönetsel hesap verebilirlik müessesinin yerleşmesine çok büyük katkı sağlamaktadır. Güvence ve danışmanlık faaliyetlerinin işlevsel anlamda bağımsız ve tarafsız yürütülmesi için gereken bir faaliyettir. Risk yönetiminin bir parçası olarak önleyici niteliği bulunmaktadır. iç denetim; kurumsal yönetim kalitesini geliştirir, kurumsal değeri yükseltir. Pay ve menfaat sahipleri için güvence sağlar. Kurumsal itibarın sigortasıdır.
Risk Yönetimi ve İç Denetim
199011 yıllarda ABD ve Avrupa'da küreselleşme (globalleşme) ile teknolojik gelişmelere bağlı baş döndürücü gelişmeler, şirketlerin ve kurumların karşı karşıya kaldıkları riskleri çeşit ve boyut olarak önemli miktarda artırmıştır. Şirketlerin faaliyette bulundukları alanlarda karşı karşıya bulundukları riskler; Piyasa, kredi, operasyon, likidite, faaliyet, uyum, itibar, yasal, ülke riski gibi riskler olarak söylenebilir.
Risk: Şirketlerin ve kurumların hedeflerini gerçekleştirmesini engelleyecek, kayıplara neden olabilecek her türlü olayın gerçekleşme olasılığı olarak ifade edilebilir.
Uluslararası düzeyde yaşanan krizlere ve birçok büyük şirketin batmasına neden olan olaylara bakıldığında olumsuzlukların temelinde risklerin etkin bir şekilde yönetilememesinin olduğu görülür.
Risk yönetimi: Şirketlerin faaliyetleri sırasında ortaya çıkabilecek risklerin önceden belirlenmesi, tanımlanması, değerlendirilmesi, ölçülmesi ve bu riskleri azaltacak veya ortadan kaldıracak önlemler bütünüdür.
Risk yönetimi: Şirketin karşılaşabileceği kayıpların önlenmesi, çeşitli senaryolara göre oluşabilecek zararların ölçülmesi, belirsizliklerin önlenmesi, manevra gerektiren durumlarda hızlı karar alma imkanı sağlaması, gelir dalgalanmalarının azaltılması, yapılacak işlerdeki risklerin daha iyi değerlendirilerek sağlıklı karar alınması, karşılaşılabilecek sürprizlere hazırlıklı olunması, kaynakların daha etkili ve verimli kullanılması gibi çok çeşitli faydaları nedeniyle şirketler ve tüm kurumlar için çok önemli bir yönetim aracıdır.
Risk yönetimi: Şirketleri çeşitli olumsuzluklara karşı korumanın yanı sıra şirketlere fırsatlardan yararlanma imkanını da sağlar. Risk yönetiminin amacı: Riskten kaçınmak değil riski yoneterek, fırsatlardan yararlanarak şirket için maksimum faydanın elde edilmesidir.
Etkin bir risk yönetiminin aşamaları ;
« Risklerin belirlenmesi,
Risklerin ölçülmesi ve değerlendirilmesi, « Risklerin yönetilmesi ile risklerin kontrol edilmesi,
Denetimi ve raporlanması olarak belirtilebilir
Risk yönetiminin ortaya çıkmasını ; türev ürünlerin piyasaya çıkması, krizler ve büyük şirket iflasları tetiklemiştir. Stres testleri, senaryo analizleri, riske maruz değer modelleri gibi ölçüm yöntemleri kullanılmaya başlanmıştır.
Türkiye'de risk yönetimi kavramı ile tanışma, 2001 yılında bankacılık sektöründe Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK)'nun yaptığı bir düzenleme ile olmuştur.
TÜSİAD' in tanımına göre kurumsal risk yönetimi; şirketi etkileyebilecek potansiyel olayları tanımlamak, riskleri şirketin kurumsal risk alma profiline uygun olarak yönetmek ve şirketin hedeflerine ulaşması ile ilgili olarak makul bir derecede güvence sağlamak amacı ile oluşturulmuş; şirketin yönetim kurulu, üst yönetimi ve tüm diğer çalışanları tarafından etkilenen ve stratejilerin belirlenmesinde kullanılan, kurumun tümünde uygulanan sistematik bir süreçtir.
Kurumsal risk yönetiminin bir şirkete sağladığı başlıca faydalar;
« Sürdürülebilir karlılık ve büyümenin sağlanması,
« Gelir dalgalanmalarının minimize edilmesi,
Risk kararlarının daha sağlıklı alınması,
Sürprizlere hazırlıklı olunması,
« Stratejilerin ve alınan risklerin uyumlu olması,
Fırsatların ve tehditlerin daha iyi tespit edilmesi,
Rekabet gücünün artırılması,
« Etkili kaynak kullanımı,
« Yasa ve düzenlemelere uyum,
« itibar ve güvenin korunması,
« Kurumsal yönetim kalitesinin sürekliliği,
Şirket değerinin yükselmesi


14 DENETİM
Riskin etkisini azaltmak, şirket yönetimini sürprizlerden korumak için kontroller geliştirilmesi ve bu kontrollerin iş süreçlerine
yerleştirilmesi gerekir. İç denetim; muhasebe ve mali raporlama sisteminin işlediği, güvenilirliği, iç kontrollerin yerindeliği, risk yönetiminin etkinliği konularında yönetim kuruluna gerekli güvenceyi sağlayabilecek etkili araçlardan biridir.
Şirket yönetim kurulunun, pay ve menfaat sahiplerine karşı sorumluluklarını etkin bir biçimde yerine getirebilmesi için şirketlerde mutlaka iç denetim faaliyetine ihtiyaç olmaktadır.
İç denetimin tespit ve bulgularınin dikkate alınması, risk yönetim sisteminin etkinleştirilmesine imkan tanıyarak işletmenin faaliyetlerini daha güvenli bir şekilde gerçekleştirilebilmesini mümkün kılacaktır.
İç Kontrol ve İç Denetim
İç kontrol, risk yönetimi ile birlikte son yıllarda finans kurumları başta olmak üzere birçok kurum ve düzenleyici otorite tarafından üzerinde en çok durulan konuların başında gelmektedir. Bunun temel nedeni de özellikle 1980-1990'11 yıllarla iflas eden veya büyük kararlarla karşılaşan kurumlarda yeterli iç kontrol mekanizmalarının oluşturulmamasıdır.
İç kontrol sisteminin üç temel amacı vardır.
Birincisi: Finansal raporlamanın güvenilirliğini sağlamaktır.
İkinci: Standartlaşmış süreçler yardımıyla faaliyetlerin etkinliğini ve verimliliğini artırrnaktır.
Üçüncü: İç kontrol sisteminin gerek işletme içi gerekse yasal düzenlemelerin getirdiği kurallara uygunluğun sağlanmasında yardımcı olması, güvence sağlamasıdır. İç kontrol sisteminin bir işletmede var olmamasının olumsuz sonuçları; para ve mal kaybı, hatalı kararlar alınması, suistimal ve dolandıncılıklarla karşı karşıya kalınması, gelir kaybı ve amaçlara ulaşılamamasıdır.
* İç kontrol sisteminin etki alanları: Organizasyon yapısı ve yetkiiendirme sistemi, politikalar ve yazılı yordamlar, insan kaynakları yönetimi, muhasebe sistemi ve mali kontrol, bütçe ve yönetim raporlama sistemidir.
İç kontrol: Farklı sorumluluklar taşımakla birlikte tüm kurum personelinin içinde yer aldığı, sadece belli bir zamana ilişkin bir politika ya da uygulama değil kurumun her seviyesinde süreklilik gösteren bir yapı, süreç ve sistemdir. Kontrollerin işlemlerin yapıldığı süreçte ve aynı anda gerçekleştirilmesi, büyük önem taşımaktadır. Ancak bu şekilde, etkin ve kendi kendine işleyen bir iç kontrol sisteminden bahsetmek mümkün olacaktır.
İç Kontrol: Süreç ve iş akışları içine yerleştirilen, kişilerden etkilenen, işletmenin amaçlarına ulaşmasında kullanılan araçtır. İç kontrol: Makul ölçüde güvenilirlik sayar.
İç kontrol ve iç denetim birbirinden farklı, ancak birbirini tamamlayan iki kavram olarak değerlendirilmelidir.
İşietmede etkin bir iç kontrol sisteminin oluşturulmasının yararları ;
« Yasal ve kendi iç düzenlemelerine uygun şekilde faaliyet gösterilmesine imkan tanır.
işletmenin yasal yaptırımlarla karşılaşmasının önüne geçer. « Gelir kayıplannın ve maddi kayıpların oluşmasına engel olur.
Suistimal ve dolandıncılık girişimlerinden kaynaklanan riskleri azaltır.
işletmenin itibannın korunmasına katkılarda bulunur. işletmenin kar ve performans hedeflerine ulaşmasında yardımcı olur. « Hedeflere ulaşılmasına imkan sağlar.
Kamu Yönetimi ve İç Denetim
Kamu yönetiminde iç denetim faaliyetleri, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'yla başlamıştır.
Kamu mali yönetim ve kontrol sistemi iki tür denetimi içermektedir.
Birinci: İdarelerin üst yöneticilerinin hesap verme sorumluluğu kapsamında görev yürüten iç denetim;
İkincisi ise; TBMM adına görev yürüten Sayıştay tarafından gerçekleştirilen dış denetimdir.
Kamu Yönetimi Kanunu'yla iç denetçiierin yerine getirmeleri gereken görevler ;
« Nesnel risk analizlerine dayanarak kamu idarelerinin yönetim ve kontrol yapılanın değerlendirmek,
« Kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılması
Bakımından incelemeler yapmak ve önerilerde bulunmak,
Harcama sonrasında yasal uygunluk denetimi yapmak,
« Kamu idaresinin harcamalarının, mali işiemlere ilişkin karar ve tasarruflannın; amaç ve politikalara, kalkınma planına,
programlara,
« Stratejik olanlara ve performans programlarına uygunluğunu denetlemek ve değerlendirmek,
« Mali yönetim ve kontrol süreçlerinin sistem denetimini yapmak ve bu konularda önerilerde bulunmak,
Denetim sonuçlan çerçevesinde iyileştirmelere yönelik önerilerde bulunmak,
« Denetim sırasında veya denetim sonuçlarına göre soruşturma açılmasını gerektirecek bir duruma rastlandığında ilgili
Kamu iç denetçileri, bu görevlerini yerine getirirken uluslararası kabul görmüş kontrol ve denetim standartlarına uygun şekilde hareket ederler.
« İç denetçiye asli görevinin dışında hiçbir görev verilemez.
« İç denetçiler, denetim sonunda görüşlerini içeren bir rapor düzenleyerek doğrudan kurumun en üst yöneticisine sunarlar.
« Üst yönetici, raporda yer alan hususları değerlendirerek ilgili birimler ile mali hizmetler birimine gereğinin yapılması için iletir. Kamuda iç denetçi olarak atanacakların taşıması gereken özellikler:.
İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenen alanlarda en az dört yıllık yükseköğrenim görmüş olmak,
« Kamu idarelerinde denetim elemanı olarak en az beş yıl veya iç Denetim Koordinasyon Kurulunca belirlenen alanlarda
en az sekiz yıl çalışmış olmak,
« Mesleğin gerektirdiği bilgi, ehliyet ve temsil yeteneğine sahip olmak,
« İç Denetim Koordinasyon Kurulunca gerekli görülen diğer şartları taşımak.
BAĞIMSIZ DENETİM SÜRECINDE İÇ DENETİM
Dünya ekonomisinin küreselleşmesi ile ticaretin ulusal sınırları ortadan kalkmış; muhasebe, mali raporlama ve denetim uygulamalarının küresel standartlarda yapılması; ortak bir işletme dili sağlanması açısından önem kazanmıştır. Muhasebe ve mali raporlama uygulamalarında şeffaflık vazgeçilmez olmuştur.
OECD, Dünya Bankası, Sarbanes Oxley Kanunu ve AB Komisyonunun kurumsal yönetim ilkeleri düzenlemelerinde; uluslararası finansal raporlama standartlarına uygun, şeffaf mali tablo ve raporların üretilmesi, denetim standartlarının uluslararası düzeyde oluşturulması ve denetçinin de denetlerımesi; şirket yöneticilerinin, yönetim ve denetim kurullarının sorumluluklarının arttırılması, şirketlerin kurumsal yönetim derecelendirilmesinin yapılması daha fazla anemsenmıştir.
İç denetim faaliyeti; iç kontrol sisteminin sürekli değerlendirilmesi suretiyle yönetim ve faaliyetleri inceleyerek ölçme, izleme ve öneriler geliştirerek yönetime yardımcı olmakta ve bu rolü ile bağımsız denetim için de temel bir rol üstlenerek destek sağlamaktadır.
Denetçilerin; faaliyetleri ile işletme sahipleri (ortaklar), yönetim kurulu ve yöneticiler, işletme çalışanları, tedarikçileri ve müşterileri, kredi kuruluşları, yatırımcılar, derecelendirme kuruluşları, resmi kurumlar ve sivil toplum kuruluşları için gerekli bilgileri sunma sorumluluğu bulunmaktadır.
İşletme ile ilgili mali olan ve olmayan bilgilerin zamanında, doğru, eksiksiz, anlaşılabilir bir şekilde kamuoyuna doyurulması, saydamlık (şeffaflık) olarak tanimlanmakta; tüm pay ve çıkar sahipleri, kendilerine sunulan bilgilerin saydamlığının güvencesi olarak denetçileri görmektedirler.
Sermaye piyasalarında faaliyet gösteren işletmelerin bağımsız denetim esasları, Sermaye Piyasası Kurulunca (SPK) belirlenmektedir.
İç Denetimin Kapsamı ve Amaçları (SPK düzenlemelerine göre);
Muhasebe ve iç kontrol sistemlerinin gözden geçirilmesi
Finansal bilgiler ile faaliyet bilgilerinin incelenmesi
işletmenin, finansal nitelikli olmayan kontrolleri de dahil olmak üzere, faaliyetlerinin etkinliği ve yeterliliğinin gözden geçirilmesi
Kanunlar, diğer yasal gereklilikler ve düzenlemeler ile işletme yönetimi politikalar, kuralları ve diğer iç gerekliiiklere uyumun gözden geçirilmesi.
İç Denetim ile Bağımsız Denetçi Arasındaki İlişki
« iç denetimin rolü, işletme yönetimi tarafından belirlenir ve amaçları, bağımsız denetimden farklıdır.
« İç denetim işlevinin amaçlar!, yönetimin isteklerine göre değişmekte , bağımsız denetçinin öncelikli işi, finansal tablolann
önemli yanlışlık içerip içermediğinin tespitidir.
« İç denetim, işletmenin bir parçasıdır. Bağımsız bir denetçinin finansal tablolar hakkında sağlıklı görüş verebilmesi için sahip
olması gereken bağımsızlık seviyesine ulaşması mümkün değildir.
« Bağımsız denetçi, bağımsız denetim çalışması ile ilgili görüşünden tek başına sorumludur ve bu sorumluluk, iç denetim
çalışmalarından yararlanılmak suretiyle azaltılamaz.
« Finansal tablolann bağımsız denetimi sırasında yapılan değerlendirmelerin tümü, bağımsız denetçiye aittir.
« Bağımsız denetçi, finansal tablolardaki yanlış beyan riskini değerlendirebilmek için iç denetim faaliyetlerini yeterince
kavrayarak bağımsız denetim planı ve yordamlanni sağlıklı bir şekilde belirler.
« Etkili bir iç denetim, bağımsız denetim yordamlarının içeriğine ve zamanlamasına etkinlik kazandınr; ancak söz konusu yor‑
damlar' tamamen ortadan kaldırmaz.
« iç denetim, bağımsız denetim yordamının yapısı, zamanlaması ve kapsamı açısından yaratacağı değişikliklerin faydalannı
belirlemesine etki eder.
BAĞIMSIZ DENETİM, İÇ DENETİM, İÇ KONTROL İLİŞKİSİ


İŞLETME YÖNETIMI Raporlama
iç
DENETİM İş Birliği BAĞIMSIZ
DENETİM


İŞLETME
iç
KONTROL Değerleme

Örgüt Yapısındaki Konumu: İç denetimin işletme içindeki özel konumu ve bunun tarafsızlığa etkisidir. İç denetim, çalışmalarını işletmenin en üst yönetim kademesine rapor eder ve işletme faaliyetlerine ilişkin olarak başka bir sorumluluk üstlenmez. İç denetçi­lerin her durumda bağımsız denetçilerle iletişim kurabiliyor olması gerekir.
iç Denetim işlevinin Kapsamı: İşletme içinde uygulanan iç denetim işlevinin içeriği ve kapsamıdır. Bağımsız denetçi; işletme yönetiminin iç denetimin önerilerini dikkate alıp almadığını, kanıtlayıcı bilgi ve belgeler üzerinden değerlendirin.
Teknik Yeterlilik: İç denetimin teknik bakımdan yeterli, eğitimli ve uzman kişiler tarafından yapılıp yapılmadığı hususunun tespitidir.
Mesleki Özen: İç denetimin planlama, denetleme, gözden geçirme ve belgeleme faaliyetlerinin uygun olarak gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği hususunun tespitidir. Denetim el kitapları, çalışma programlan ve çalışma kâğıtlarının yeterliliği dikkate alınır.
İç Denetim Çalışmalarının Değerlendirilmesi
Bağımsız denetçi, iç denetim çalışmalarından yararlanmayı planlarken iç denetimin ilgili döneme ilişkin taslak planını göz önünde bulundurur ve söz konusu planı, denetimin mümkün olan en erken aşamasında tartışmaya sunar. İç denetçilerle belirli aralıklarla toplantı yapılması, bağımsız denetçilerle iç denetçilerin işbirliğini daha etkin kılar.
Bağımsız denetçi; iç denetim raporlanndan haberdar olmak, onlara erişebilmek ve iç denetçilerin dikkatini çeken bağımsız denetim çalışmasını etkileyebilecek önemli olaylar hakkında bilgi edinmek ister. Aynı şekilde bağımsız denetçi de karşılaştığı iç denetim çalışmalarını etkileyebilecek önemli hususlar' iç denetçilerle paylaşır. Çalışma hakkında çeşitli bağımsız denetim tekniklerini uygular.
Belirli bir iç denetim çalışmasının değerlendirilmesi; bu çalışmanın ve bunlara esas teşkil eden programların kapsamının, yeterliiiğinin ve iç denetim için yapılan ön değerlendirmenin uygunluğunu koruyup korumadığının değerlendirilmesini kapsar.
İç denetim değerlendirmelerinde dikkate alınacak unsurlar ;
İç denetim çalışmasının yeterli teknik eğitimi ve ehliyeti olanlar tarafından yapılması ve çalışmada görev alan yardımcıların
doğru bir şekilde yönlendirilip bu yardımcılann çalışmalannın uygun şekilde gözden geçirilmesi ve belgelendirilmesi,
Ulaşılan sonuçların makul temellere dayanmasını teminen yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtlarının toplanması,
Ulaşıları sonuçların koşullara uygunluğunun ve hazırlanan raporun yapılan çalışmanın sonuçlarıyla tutarlılığının sağlanması,
İç denetim tarafından açıklanan istisnai hususların uygun şekilde çözüme kavuşturulması
Bağımsız denetin] tekniklerinin yapısı, zamanlaması ve kapsamı; bağımsız denetçinin ilgili denetim alanına atfettiği
önemli yanlışlık riski seviyesine, iç denetim için yapılan ön değerlendirmeye ve iç denetim tarafından yapılan çalışmanın değerlendirilmesine göre değişir.
Bağımsız denetçi, değerlendirilen iç denetim çalışmasının sonuçlarını ve bu çalışma üzerinde uygulanan bağımsız denetim tekniklerini belgelendirmek zorundadır