Dede Korkut Hikayelerinin Özellikleri Nelerdir?

DEDE KORKUT HİKAYELERİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ

Destanlar olağan üstü olayların yoğunluğundan sıyrılmış ve günlük, sade olaylar da konu olmuştur. Destan niteliğine tüm Oğuzlar'ı etkilemesiyle ulaşmıştır. Hikayeler basit görünen olaylarla başlamış ama tüm Oğuzlar'ın etkilenmesiyle sonuçlanmıştır. 
Hikayelerde dersler verilmiş, halk bilgilendirilmek istenmiştir. Destanlaşmış tarih olayları anlatılmıştır. Oğuzların dini inançları belirtilmiştir, örneğin Alpler kafirlerle savaşa gitmeden evvel arı sudan abdest alıp, iki rekat namaz kıldıkları belirtilmiştir. Halkın iktisadi durumu da anlatılmıştır. Oğuzların daha çok hayvancılıkla geçindiği neredeyse her hikayede görülmektedir. Yalnız, Oğuzlar’da üstünlük zenginlikle, mal mülkle olmaz. Oğuzlar’da üstülük yiğitlikle olur. Erkek gençlerin isim alabilmesi için bir yiğitlik göstermesi gerekir. Yiğitlik gösteren delikanlıya Dede Korkut isim verir. Verdiği isimler genellikle delikanlının gösterdiği yiğitlikle alakalıdır. Mesala Boğaç Han’a ‘Boğaç’ ismi boğayı boğduğu için verilmiştir. Oğuzlar işlerini kendileri yapamazsa küçük düşerler. Üstünlüklerini kaybetmemek için yardım kabul etmezler. Kazan Han’ın hikayesinde de böyle olmuş, Kazan Han çobanı, yardımını engellemek için, ağaca bağlamıştır. 
Hikayelerde kadın da söz sahibidir. Kadın da hanlık edebilir. Kadın evlenirken güçlü, yiğit birini arar. Gerektiğinde kadın da savaşır fakat kadının savaşması erkeği küçük düşürür. 
Destanlarda yoğunlukla ideal Oğuz Alp'inin nasıl olması gerektiği anlatılıyorsa da Alplerin başına gelen olaylardan herkese pay düşüyor. Büyüklüğün ve güçlülüğün erdem ve hünere bağlı olduğu her fırsatta belirtilmiş. Düşmana karşı savaşmak da yiğitliğin, büyüklüğün göstergesidir. Verilen dersler bu kadarla da kalmıyor. Bunların bir kısmı doğrudan devlete ve yöneticilere bir kısmı da millete verilmek istenen derslerdir. 

1- Devlete Verilen Öğütler; 

Destanlarda genel bir ilke şeklinde Oğuz birliğini devam ettirme fikri işlenmiştir. Bu birliği devam ettirebilmek için devlete ve devlet adamlarına; 
Ekonomik güce sahip olma, 
Hüner ve erdem sahibi olma, 
Buyruk olmanın gereği anlatılmıştır. 
Destanlarda vurgulanan bu unsurlar sanırız dünya döndüğü sürece devam edecektir. 

Ayrıca Alplere de şöyle öğütler veriliyor; 
Ok atmada ve yay çekmede hünerli olmak 
Düşman ile savaşta üstün gelmek 
Ülkesine sahip çıkmak 
Zengin ve eli açık olmak ( ‘Aç doyurmak, yoksul donatmak‘ şeklinde geçen halka karşı merhametli ve cömert olmak ) 
Soylu olmak ve soyunu küçük düşürmemek. 

2- Halka Verilen Öğütler; 

Destanlarda halka Alpler kadar yer verilmese de. hem çoban gibi kahramanlarla hem de örnek Alplerle halka da bir takım dersler verilmiş; 
Devlete sadık olmak , 
Misafirperver olmak , 
Dedikodu yapmamak , 
Dürüst olmak , 
Korkak olmamak , 
Çocuğunu iyi yetiştirmek , 
Üstüne düşen görevi yerine getirmek , 
Eşine sadık olmak , 
Ana babaya hürmet etmek ... 
Bazı öğütler de var ki, pek çoğu atasözleri gibi kalıplaşmıştır; 
Ecel vakti ermeyince can çıkmaz. 
Çıkan can geri gelmez. 
Yığılı malın mülkün olsa da nasibinden fazlasını yiyemezsin. 
Kara eşek başına gem vursan katır olmaz, hizmetçiye elbise giydirsen hanım olmaz. 
Ve bunlar gibi pek çoğu doğrudan olarak mukaddimede verilmiş. Bir o kadar da hikayelerin manzum ve secili kısımlarında mevcuttur.