9.Sınıf Edebiyat - Manzume ve Şiir Etkinlikleri

Manzume ve Şiir

HAZIRLIK

1. Yukarıdaki fotoğraflarda neler görüyorsunuz? Anlatınız.

1.

2. Sınıfınıza getirdiğiniz manzume ve şiiri arkadaşlarınıza okuyunuz. Okuduğunuz metinlerin birbirinden ne yönlerden farklı olduğunu belirleyiniz.

2. Manzumede olay örgüsü vardır. Olay örgüsü, yer, zaman, mekandan oluşur. Şiirde olay örgüsü yoktur. Manzume düz yazı çevrilebilir ama şiir çevrilemez.

3. Aşağıdaki metinleri okuyunuz. Hangi metinde hikâyeye benzeyen bir anlatım vardır? Belirtiniz.

3. Evim şiirinin hikayeye benzeyen tarafları vardır.

EVİM

Dedemden yadigâr olan bu evi

Kışın fırtınası, yazın alevi

Daha ben doğmadan ihtiyarlatmış.

Fikrim bir hülyaya bazen dalar da

Düşünür, derim ki: “Bu odalarda

Kim bilir kaç kişi oturmuş, yatmış.”

Şimdi bir ben varım, bir de annem var,

Benim ömrüm onun, onunki benim.

Zaten ondan başka dünyada nem var?

Senelerden beri, akşam oldu mu,

Donuk gözleriyle ıssız yolumu

Ondan başka yok ki bir bekleyenim.

Yusuf Ziya ORTAÇ

DÖRTLEME

Gurur

Sevdiceğim, gerçeğimsin, yoğumsun, varımsın,

Hırçın denizimsin, köpüklü dalgalarımsın.

Bir esrik rüzgâr esiyor göz bebeklerinde

Dört mevsim boyuncasın, tekmil ilkbaharımsın.

Fevzi HALICI

İNCELEME

1. metin

NERGİS İLE YANKI

2. metin

DOĞUNUN SEVDALARI

1.Sınıfınızda iki gruba ayrılınız. Okuduğunuz birinci ve ikinci metni aşağıdaki yönergelere göre inceleyiniz. İnceleme sonucunda grup görüşlerini sözcünüz aracılığıyla tahtaya yazınız.

a. Metinlerin hangisinde anlatılanlar düz yazı olarak anlatılabilir? Neden?

a. NERGİS İLE YANKI çevrilebilir. Olay örgüsü var ve çevrildiğinde anlam bozulmaz.

b. Metinlerde ahenk unsurlarında olan akrostiş, aliterasyon, asonans, kafiye, iç kafiye kullanılmış mıdır? Belirtiniz.

b. Her ikisinde de kullanılmıştır. Zaten manzume ile şiirin ortak tarafları her ikisinde ahenk unsurları vardır.

c. Metinlerde ölçü kullanılmış mıdır? Belirtiniz.

c. Serbest ölçü kullanılmıştır.

ç. Metinlerde yapı nasıl oluşturulmuştur?

ç. Dizelerle oluşturulmuş ve serbest yazılmıştır.

d. Metinlerin hangisinde anlam daha açık, hangisinde sezgi ve imgeye dayandırılmıştır?

d. NERGİS İLE YANKI anlam daha açık diğeri ise sezgiye bırakılmıştır, imgeler vardır.

e. Metinlerde kullanılan kavramlar nelerdir? Bu kavramlar nerelerde, nasıl kullanılmıştır? Hangi metinde gerçek anlamlı kavramlara daha çok yer verilmiştir?

e. NERGİS İLE YANKI şiirinde gerçek anlamlı kelimeler daha fazladır.

f. Metinlerin hangisindeki gerçeklik yaşanan gerçekliğe daha yakındır?

f. NERGİS İLE YANKI gerçekliğe yakın değildir.

g. Metinlerin hangisinde dizeler şiir cümleleri olarak düzenlenmiştir?

g. Doğunun Sevdalarında düzenlenmiştir.

ğ. Metinlerin hangisinde başlangıcı, gelişmesi ve sonucu belli olan bir olay anlatılmıştır?

Ğ. NERGİS İLE YANKI şiiri giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşmuştur.

h. Metinlerin hangisi manzume (manzum hikâye), hangisi şiirdir? Manzume ile şiir arasındaki farklar nelerdir?

h. NERGİS İLE YANKI manzume , DOĞUNUN SEVDALARI şiirdir. Manzumede olay örgüsü var şiirde imge ve sanat var. Manzumede kelimeler gerçek anlamlı şiirde sanatlı ve mecazlıdır. Manzume düz yazıya çevrilirse anlamını kaybetmez şiir düz yazıya çevrilemez.

2. Okuduğunuz manzumenin olaylarını aşağıya yazınız.

2. Nergis dünyaya geldiğinde su perisi olan annesi onu falcıya ömrünün uzun uzun olup olmayacağını öğrenmeye gider. Kendini görmezse ömrü uzun olacak der falcı. Nergis büyür ve herkesi sevdiği biri olur. Ormandayken bir ses duyar ve seslenir o sese. Kimse yoktur sadece kendi sesi ona yankı yapmaktadır. Zamanlar o sese aşık olur ve belli bir zaman sonra ormanın içindeki bir akarsuda kendini görür ve bu güzelliği hayran kalıp dona kalır ve ondan bir çiçek haline gelir.

3. Okuduğunuz manzumedeki olay, yaşanmış bir olay mıdır? Böyle bir olayın insanlar arasında yaşanabilme ihtimali var mıdır? Manzumedeki olayı kimler yaşamıştır? Bu olay nerede, ne zaman ve nasıl yaşanmıştır?

3. Yaşanmamıştır. Mitolojik bir olaydır kimsenin başından geçmemiştir.

4. Manzumede verilen olayın başlangıcı, gelişmesi ve sonunda neler olduğunu anlatınız.

4. Başlangıcı nergisi doğumu, gelişme bölümü kendi sesini duyup ona aşık olması , bitiş ise kendine akarsuda görüp donması ve çiçek olması.

5. Manzumeden neler öğrendiniz? Manzume hangi efsaneden yola çıkılarak oluşturulmuştur? Manzumeler öğretici yönü olan metinler midir? “Doğunun Sevdaları” adlı şiirin niçin duygusal bir biçimde oluşturulduğunu tartışınız. Tartışma sonucunda ulaştığınız sonucu tahtaya yazınız.

5. Nergis çiçeği efsanesinde yola çıkılarak oluşturulmuştur. Öğreticidir. Doğunun Sevdaları şiiri ise duygusal ordaki amaç bir estetik zevk uyandırmak ve çağrışımda bulunmaktır.

6. Lirik, epik, dramatik, satirik, pastoral vb. anlatımların şiirlerin oluşmasındaki rolünü açıklayınız.

6. Lirik şiir duygusal, epik şiir yiğitçe, mertçe, dramatik şiir karşılıklı konuşma şeklinde, satirik eleştirel, pastoral ise köy ve kır yaşamını anlatır. Bu gösteriyor ki bunlar şiirin anlatımı belirleyen özellikleridir.

7. Aşağıdaki şemayı inceleyiniz. Verilen bilgi hangi metne uyuyorsa o metnin bölümüne “x” işareti koyunuz.

Özellikler		1. metin		2. metin
Duygusal bir dil kullanılmış.				XXX
Coşku, heyecan ve kahramanlığı anlatan bir dil kullanılmış.				XXX
Hüzün ve sevinci yansıtan bir dil kullanılmış.		XXX		XXX
Alaycı bir dil kullanılmış.
Tabiattaki varlıkların güzelliğini anlatan bir dil kullanılmış.		XXX		XXX
Mecaz ve imgeye dayalı bir dil kullanılmış.				XXX

8. “Nergis ile Yankı” ve “Doğunun Sevdaları” adlı metinlerde işlenen tema nedir? Bu tema, metinlerde hangi yönlerden ele alınmıştır?

8. Sevdadır. Birisi olay örgüsü yönünden ele alınmıştır diğeri de yaşanmış sevda üzerinden ele alınmıştır.

9. “Nergis ile Yankı” ve “Doğunun Sevdaları” adlı metinlerin hangisini okuduğunuzda gözünüzde bir olay, kişiler ve yer canlanıyor?

9. Nergis ile Yankı’da oluyor.

10. “Nergis ile Yankı” ve “Doğunun Sevdaları” adlı metinlerden hangisi kişisel bir duyguyu ve bu duygunun şairde oluşturduğu çağrışımları anlatıyor? Metinlerden örneklerle düşüncenizi belirtiniz. Verdiğiniz cevaplara göre hangi metinde anlatma ve göstermenin, hangi metinde bireysel duygular ve çağrışımların verilmesi daha ön planda tutulmuştur?

10. Doğunun Sevdaları kişisel duyguları ve şairde oluşturduğu çağrışımları içerir. Nergis ile Yankı’da anlatma ve gösterme diğer şiirde bireysel duygu ve çağrışım vardır.