10. Sınıf Edebiyat Sayfa 182 Soruları ve Cevapları ( Biryay Yayınları )

SAYFA 182:

1a.METNİN İLETİSİ:  insan elindekiyle yetinmelidir, daha çoğunu istememelidir; istediği takdirde elindekini de yitirebilir."

b.Olay örgüsü ve kişiler bu iletiye uygun olarak düzenlenmiştir.Bu ögeler iletiyi vermek için birer araç olarak kullanılmıştır.

5.ETKİNLİK:

A.HARNAME MESNEVİSİNDE KİŞİLER VE ÖZELLİKLERİ

Öykünün kahramanlarından eşek, zayıf, güçsüz, yük taşımaktan bitkindir. Sırtında yaralar açılmış, dudağı sarkmış, yaşamın zorluklarına göğüs geremeyecek kadar perişan bir duruma düşmüştür, öküzler ise eşeğin karşıtı besili, boynuzları ay gibi, yük taşı­mayan, yular ve palan kaygısı olmayan sağlıklı ve ta­lihli hayvanlardır. Yaşlı eşek; ulu, kâmil, âkil, ehil, fâzıl niteliklerinden anlaşılacağı gibi güngörmüş bil­ge olan bir varlıktır. Ekin sahibi, çıkarlarını koruyan öfkeli biridir.

Öyküde zayıf eşek, şairin kendisi; öküzler, Şeyhi'ye verilen tımarın (toprakların) ilk sahipleri ile yet­kili kişi ve kuruluşlardır. Yaşlı bilge eşek ise Osman­lı toplumunu belirli ülkü ve düşünceler doğrultusunda yönlendiren aydınlar ve düşünürlerdir. Bunlar şiirde "bilge-filozof" olarak tanıtılmaktadır.

b.Temsil edilen kişilerin benzerleriyle karşılaşmak mümkündür.

2.Mesnevide ”otlak buğday tarlası” şeklinde de mekan ifadeleri vardır.Mekan olayların geçtiği yer işlevine sahiptir.

b.Mekan yeryüzünde bilinen bir yer değildir.

c.Mekanlar yer adı olarak geçmiş tasvire yer verilmemiştir.

3.Belirsiz zaman ifadeler vardır.

4.Metindeki kişi ,zaman ve mekan arasındaki ilişki uuymludur.

6.ETKİNLİK:

b.Harnamenin yazılış amacı yaşanan bazı olayları edebi bir biçimde ifade etmektedir.Bu nedenle eserde,şiir dilinin ifade biçimleri kullanılmıştır.

c.Metnin mısra örgüsü beyittir. Kafiye şeması: aa/bb/cc/dd/ee/ff/gg/hh...

Kafiyeli olan, "zâr/nizâr" sözcüklerinde, üç ses benzeşmesinden olan zengin kafiye vardır. Su-da idi/ kısu-da idi" sözlerinde yer alan "-da" hal ekleriyle "idi" sözcükleri aynı görevde olduğundan rediftir. Ka­lan bölümlerde iki ses benzeşmesinden oluşan tam kafiye vardır.

5.Metnin teması elindeki ile yetinmektir.Tema evrenseldir.

b.Şeyhi, II. Murat döneminde yaşamıştır. Bu fabl şairin padişaha sunduğu bir övgüde "Münasip Hikâye" başlığı altında yer almıştır. Eser, 126 beyitten oluş­maktadır. Şair, mesnevisinin başında padişahı över. Devrinde herkesin mutlu olduğunu; kendisinin ise ke­derli olduğunu belirtir. Yaşamda rahatlık istedikçe zahmet çektiğini, mutluluk istedikçe belaya düştü­ğünü dile getirir, öyküsünde kendisini bu eşekte sim­geleyerek Sultan Murat'tan yardım diler.

c.Metindeki tema ve tema etrafında şekillenen olaylar,sosyal hayattaki bireylerin ellerindekilerle yerinme,onlara rıza gösterme,daha fazlasını elde etmek için birtakım yollara sapma ilkeleriyle örtüşmektedir.

d.Elindeki ile yetinme teması insana özgü  bir gerçekliği dile getirmektedir.

6.Harname mesnevi geleneğine bağlıdır.

7.Anlatıcı her şeyi bilen olayların öncesi ve sonrasına hakim olan ilahi bakış açılı hakim anlatıcıdır.