12. Sınıf Türk Edebiyatı Sayfa 59 - 75 Soruları ve Cevapları ( Lider Yayınları )

12. Sınıf Türk Edebiyatı Kitabı Cevapları - Lider Yayınları - Serbest Nazım ve Toplumcu Şiir - Sayfa 59


Hazırlık Çalışması

a. Kitapta verilen metni okuyunuz.

b. Metne göre Nazım Hikmet, Türk şiirinin kalıplaşmış kurallarını yıkmış şiire daha serbest ve daha doğal bir söyleyiş getirmiştir. Şiir dilinde halkın dilini ön planda tutarak yeni bir çığır açmıştır.

2. Toplumcu Gerçekçi Şiir hakkında konu anlatımı bölümünde açıklama yapılmıştır. Bu bölümü okuyarak düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.

Serbest nazım ve toplumcu şiir hakkında


Serbest Nazım: Genellikle ölçü ve kafiyeye bağlı bulunmayan, dizelerindeki hece sayısı değişik olan şiirlerdir. Servet-i Fünûn’dan sonra kullanılmaya başlanan bu nazım şekli günümüzde çok yaygınlaşmıştır. Ölçü ve kafiye şiire ahenk verir. Serbest nazımlarda ise bu ahenk aliterasyon ve asonanslarla sağlanır.
Serbest nazmın, şairlerin kullanışlarına göre pek çok çeşitleri vardır. Bunun için de henüz belirginleşmiş bir kuralı yoktur.
Toplumcu Şiir: Halkı ve halkın sorunlarını anlatan şiir türüdür. Nazım Hikmet ve Rıfat Ilgaz’ın şiirleri buna örnektir. Yirminci yüzyılın başlarında, neredeyse tüm dünyada eşzamanlı olarak gelişen siyasal ve toplumsal hareketlere bağlı olarak yeni bir edebiyat akımı doğar.
Toplumsal gerçekçilik ya da sosyalist gerçekçilik adı verilen bu akım; şiirden, edebiyatın ve sanatın her alanına kadar geniş bir yelpazede etkisini gösterir. Emekçilerin sorunlarını, emek-sermaye çelişkisini ve yaşamsal kaygılarını konu alan bu akım, “toplum için sanat” görüşünü temsil eder.
Serbest Nazım ve Toplumcu Şiirin Özellikleri:
Pragmatik, yani çıkarcı şiirdir.
Şiir tezlidir, savunulan bir görüş vardır ve bu görüş kendini şiirde belli eder.
Şair, toplumun bir parçası olduğu için şiirlerini toplumsal bir kaygı ile yazmalıdır.
Şair ancak toplum şiirleri yazarak kendini geliştirebilir. Bireysellikten önce kolektiflik vardır.
Dilin harekete geçiren gücünden, etkisinden yararlanılmıştır.
Söylev üslubundan yararlanılmıştır.
Geniş kitlelere hitap etmek, onları harekete geçirmek için yazılmıştır.
Şiirde biçimden çok içeriğe önem vermişler bu sebeple de ölçüsüz, kafiyesiz şiirler yazmışlardır.
Gelecekçilik (Fütürizm) akımından etkilenmişlerdir.
Gelecekçilik (Fütürizm): 20. yüzyılın başlarında İtalya’da ortaya çıkan bu akımın sanatçıları, şiirde temel öğelerin cesaret, isyan ve cüret olduğunu savunmuşlardır. Edebiyatın durgun değil hareketli, barışçıl değil kavgacıl olmasını istemişlerdir. Savaşı övmüşler ve geçmişi kötülemişlerdir. Türk Edebiyatında Nazım Hikmet, ünlü Rus şairi gelecekçi Mayokovski’den etkilenmiştir.
Serbest Nazım ve Toplumcu Şiirin Önemli Temsilcileri
1. NAZIM HİKMET (1902 – 1963)
Toplumcu gerçekçi edebiyatın öncüsü olup, ilk şiirlerini ölçülü ve uyaklı yazmıştır.
Rusya’daki öğrenim yıllarında Fütürist şair Mayakovski’nin sanat görüşünü benimsemiş, ölçülü ve uyaklı şiiri bırakmıştır.
Rusya’dan döndükten sonra öz, biçim ve tema bakımından yeni şiirleriyle serbest nazmın ve toplumcu şiirin ilk örneklerini vermiş; bu yönüyle pek çok şairi etkilemiştir.
Şiir dışında roman, tiyatro, masal, mektup gibi türlerde eserler vermiştir.
“Memleketimden İnsan Manzaraları” ve Kuruluş Savaşı’nı anlattığı “Kuvayı Milliye Destanı” önemli eserlerindendir.
Eserleri:
Şiir: 835 Satır, Jokond ile Si-Ya-u, Memleketimden İnsan Manzaraları, Kuvayı Milliye Destanı
Tiyatro: Kafatası, Yusuf ile Menofis
Roman: Kan Konuşmaz
Masal: Sevdalı Bulut
Mektup: Kemal Tahir’e Mahpushaneden Mektuplar
2. RIFAT ILGAZ (1911 – 1993)
Toplumcu gerçekçi bir şair ve yazardır.
Özellikle 1940’lı yıllarda yoksulların yaşamlarını anlattığı şiirleriyle, toplumcu gerçekçi şairlerin önemli temsilcilerindedir.
“Markopaşa” dergisinde mizahi yazılar yazmıştır.
En önemli eserlerinden olan Hababam Sınıfı, başlangıçta tiyatro olarak yayımlanmıştır.
Eserleri:
Şiir: Sınıf, Yaşadıkça, Devam, Bütün Şiirleri
Roman: Karartma Geceleri, Sarı Yazma
Mizahi Hikâyeler: Don Kişot İstanbul’da, Radarın Anahtarı
Mizahi Romanlar: Hababam Sınıfı, Pijamalılar
3. CEYHUN ATUF KANSU (1919 – 1978)
Önceleri halk şiirinden etkilenen şair, 1940’lı yıllarda toplumcu gerçekçi şiire katılarak serbest şiirler yazmaya başlamıştır.
Şiirleri dışında makale, hikâye, deneme türlerinde de yazan sanatçı, “Dünyanın Bütün Çiçekleri”, “Kızamuk Ağıdı” adlı şiirleriyle sevilmiştir.
Eserleri:
Şiir: Bağbozumu Sofrası, Bağımsızlık Gülü, Sakarya Meydan Savaşı, Yanık Hava

SERBEST NAZIM VE TOPLUMCU ŞİİR (1920-1960) 

1.Şiiri bir kavga ve mücadelenin emrinde kullanırlar.
2.Şairlerin hepsi şiirlerinde cesaret, fırsat ve kanunlardaki boşluklara göre ideolojik davranır.
3.Bu tip şiirler yirminci yüzyıl başlarında yazılmaya başlamıştır.
4.Sürekli işçi-patron, ağa-köylü, köylü-şehirli, ordu-halk, polis-vatandaş çatışması üzerinde dururlar.
5.Dilin kalabalıkları harekete geçirme gücünden yararlanılmıştır.
6.Geniş kitlelere hitap etmek ve onları harekete geçirmek amacıyla yazılmıştır.
7.Toplumsal konularla alakalı şiirler yazmışlardır.
8.Günlük dili kullanmışlardır.
9.Şiir diline otobüs, fütürist abidesi, kolektivizm vb. yeni ifade ve kavramlar girmiştir.
10.Şiirde daha önce işlenmemiş konular yer almaya başlamıştır.
11.Serbest nazım geleneği vardır
12.İdeolojik içerikli şiirler yazmışlardır.
13.Söylev üslubundan yararlanılmıştır.
14.Dilin kalabalıkları harekete geçiren gücünden yararlanılmıştır.
15.Çoğu zaman çirkin kelimelerle horlayıcı, bayağılaştırıcı bazen de alaycı üslupla yazarlar.
16.İki kuşak halindedirler.
17.Nazım Hikmet (1. Kuşak)

NAZIM HİKMET:

1.1921 yılından itibaren şiirlerinde özellikle biçim yönünden fütürizm akımının temsilcisi olan ünlü Rus şairi Mayakovski’den etkilenmiştir.
2.Ölçüsüz, kafiyesiz şiirler yazmıştır.
3.Serbest şiirin ve toplumcu şiirin öncüsü olmuştur.
4.Çoğu zaman çirkin kelimelerle horlayıcı, bayağılaştırıcı bazen de alaycı üslupla yazarlar.
5.Salkım Söğüt (tanınmış şiiri)
6.Yanardağ (tanınmış şiiri)
7.Büyük İnsanlık (tanınmış şiiri)
8.Stronsium 90 (tanınmış şiiri)
9.Memleketim Üstüne Söylenmiştir (tanınmış şiiri)
10.Her Şey Uzaktadır (tanınmış şiiri)
11.İki Bin Senesinin Sanatkârlarına (tanınmış şiiri)
12.İstiklal (tanınmış şiiri)
13.Kerem Gibi (tanınmış şiiri)
14.Mevlana (tanınmış şiiri)
15.Yanardağ (tanınmış şiiri)
16.Yaralı Hayalet (tanınmış şiiri)
17.Memleketimden İnsan Manzaraları (şiir kitabı) 
18.Gece Gelen Telgraf (şiir kitabı) 
19.Portreler (şiir kitabı) 
20.Sekiz Yüz Otuz Beş Satır (835 Satır) (şiir kitabı) 
21.Sesini Kaybeden Şehir (şiir kitabı) 
22.Simavna Kadısıoğlu Şeyh Bedrettin Destanı (şiir kitabı) 
23.Taranta Babu'ya Mektuplar (şiir kitabı) 
24.Yirmi Sekiz Kanun-ı Sani (İlk kitabı, Moskov'da yayımlanmış (şiir kitabı) 
25.Kurtuluş Savaşı Destanı (şiir kitabı) 
26.Kuvva-yı Milliye Destanı (Kurtuluş Savaşı Destanı) (şiir kitabı) 
27.Ferhat ile Şirin(şiir kitabı) 
28.Kafatası (şiir kitabı) 
29.Unutulan Adam (şiir kitabı)



FÜTÜRİZM (GELECEKÇİLİK)
1.Yirminci yüzyılın başlarında İtalya’da ortaya çıkmıştır.
2.İtalyan şair, romancı, oyun yazarı ve yayın yönetmeni Filippo Tommaso Marinetti’nin 1909’da Paris’te Le Figaro gazetesinde yayımladığı bildiri fütürizmin (gelecekçiliğin) manifestosu oldu.
3.Rusya’da fütüristler kendi bildirgelerini yayımladı
4.Mayakovski, Velemir Hlebinikov fütürizme yöneldi
5.Bunlar Puşkin, Tolstoy ve Dostoyevski’yi reddettiler.
6.Bunlar şiirde sokak dilinin kullanılmasını istediler.
7.Eserlerinde mantıklı cümleler kurmayı reddederler.
8.Bunların parolası sözcüklere özgürlüktür.
9.Hayatta sürekli değişim vardır.
10.Bu değişim sanata yansımalıdır.
11.Kalıplaşmış nazım biçimlerini kullanmazlar
12.Yeni biçimler bulmaya çalışmışlardır.
13.Makine, hız, dinamizm anahtar kelimelerdir.
14.Filippo Tommaso Marinetti (kurucusu) 
15.Viladimir Mayakovski
16.Velemir Hlebinikov
17.Ezra Pound
18.Giovanni Papini

SAYFA 61

1.  Metinde ses ve anlam kaynaşmasından oluşan birimleri belirleyiniz. Belirlediğiniz bu birimlere ne ad verilmektedir?
1. Metinde ses ve anlam kaynaşmasından oluşan bi­rimler dizelerdir.

2.  Metinde hangi ahenk unsurlarından yararlanılmıştır? Bu unsurları inceleyiniz.
2. Metinde kelime tekrarları ve aliterasyonla ses ahengi sağlanmıştır.

3.  Metinde belli bir ölçü kullanılmış mıdır? Söyleyiniz.
3. Metinde belli bir ölçü kullanılmamıştır.

4.  Metinde ses akışının hangi unsurlarla sağlandığını belirleyiniz.
4. Metinde dizelerin anlam ilişkilerine göre di­zilmesi ile ses ahengi sağlanmıştır. Birlikte kullanılan kelimeler arasında genellikle ses bakımından yakınlık var.

5.  Metnin serbest nazım olması şaire söyleyiş kolaylığı sağlamış mıdır? Açıklayınız.
Metnin serbest olmasından dolayı söyleyiş kolaylığı sağlanmıştır. Şair ölçüye bağlı kalmadığı için daha rahat ve içten yazmıştır.

6.  Metnin belli bir mısra örgüsüne sahip olmayışı söyleyişi etkilemiş midir? Niçin?
6. Metinde belli bir mısra örgüsü olmasa da etkileyici bir söyleyiş vardır. Çünkü şair, halkın ifade imkânlarını bütün doğallığıyla şiire yansıtmıştır.

7.  Metni okurken vurgu ve tonlamaların nerelerde farklılaştığına dikkat ediniz. Bu farklılaşmaların ne­denlerini söyleyiniz.

8.  Metnin birimlerini belirleyiniz.
8. Metinde dizeler temel birim olarak kullanılmıştır.  “Memleketim” sözüyle başlayan dize öbeklerinin kendi | içinde anlam bütünlüğü vardır. "Memleketim" sözüyle başlayan bölümleri birer birim sayabiliriz.

9.  Metinde geçen söz sanatlarını bulunuz. Bunların şiire katkısını söyleyiniz. Kullanılan söz sanatları­nın halkın yaşantısındaki yerini açıklayınız.
Memleketim sözü tekrar edildiği için TEKRİR sanatı
 “Bedrettin, Sinan, Yunus Emre ve Sakarya" dizesinde tarihi şahsiyetler ve olaylar hatırlatılıyor - TELMİH
“Deve, tren, Ford arabaları ve eşekler" ulaşımla ilgili sözcüklerdir. —> TENASÜP sanatı
“Kavak, söğüt, kırmızı toprak” kelimeleri arasında anlam ilgisi var - Tenasüp
 Sular ve göller anlamca yakın sözcükler - Tenasüp
Aç, tok kelimeleri arasında TEZAT sanatı vardır.

Söz sanatları şiirdeki duygu ve düşünceleri daha etkili bir şekilde ortaya koyar. Halkın kullanımında da söz sanatlarının önemli bir yeri vardır. Atasözü ve deyimlerde söz sanatlarına yer verilir.

10.  Metinde şairin geniş kitlelere hitap etmek, onları harekete geçirmek amacı ile söz sanatlarını kullanmaması arasında bir ilişki var mıdır? Açıklayınız.
10. Metinde şair geniş kitlelere seslenmektedir.Bu şiirde Anadolu’nun ne kadar güzel ve değerli olduğunu dile getiren  şair edebi sanatları ikinci planda tutmuştur. Şair sanatlı söyleyişi amaçlamamıştır.

11.  Metinde Türkçenin yeni ve farklı bir söyleyiş kazanıp kazanmadığını tartışarak belirleyiniz.
Nazım Hikmet bu şiirde Türkçeye yeni bir söyleyiş getirmiştir. Doğal, yalın ve cesur bir söyleyişi yeğlemiştir. Halkın söyleyiş biçimini yansıtmıştır.

12.  Metinde değinilen sosyal problemler nelerdir? Bu sosyal problemler dile getirilirken söylev üslubun­dan yararlanılmış mıdır? Niçin?

Memleketin güzelliğini yansıtırken özgürlüklerin eksikliğini dile getirmiş. Özellikle son dizelerde bunu görüyoruz. (yarı aç, yarı esir)

13. Şair, ülkenin doğal güzelliklerini anlatırken şiir dilini zenginleştirmiştir.

14.  Metnin temasını bulunuz. Temanın işlenişinde şair kendine özgü nasıl bir tutum sergilemiştir? Söy­leyiniz.
Memleket özlemi - Geçim sıkıntısının olduğu, özgürlüklerin olmadığını dile getirse de şairdeki memleket özlemi hiç azalmamıştır.

15.  Temanın insana özgü gerçeklikle ilişkisini metinden örnekler vererek açıklayınız.
Şiirdeki tema, insana özgü gerçekliği olan bir temadır. Memleketin çeşitli bölge ve illerinden söz etmesi bunu gösteriyor.

16.  Metnin yapısal özelliklerini sıralayınız.

Şiirde ölçü yoktur. Belli bir uyak düzeni de yoktur. Dizeler uzunlu kısalı sıralanmıştır. Dizelerin ses akışına, ses ahengine göre sıralandığı görülüyor.

17.  Metnin yapısal özellikleri, teması, kullanılan dil ve anlatım özelliklerine bakarak hangi şiir geleneği­ne ait olduğunu söyleyiniz.
Cumhuriyet Dönemi serbest ve toplumcu şiir geleneğine uygun yazılmıştır.

18.  Toplumcu şairlerin şiirlerinde serbest nazım tekniğini kullanmalarının nedeni sizce nedir? Tartışarak belirleyiniz.
Şiir topluma düşüncelerini aktarmada araç olarak gördüklerinden ölçüyü şiiri sınırlayan bir unsur olarak görürler. Süslü, sanatlı söyleyişi önemsemeyen toplumcu şairler, söyleyişin gücünü serbest şiirde görürler.

19.  Metinden ne anladığınızı arkadaşlarınızla paylaşınız. Metnin nasıl bir sanat anlayışının ürünü oldu­ğunu söyleyiniz.

SAYFA 67
b)

	Senin Yerinde	O Belde
Farklı Yönleri	• Sevgi teması­ vardır.	• Hayal alemindeki bir yere duyulan özlem dile getirilmiş
Benzer Yönleri	•   İkisi de serbest müstezat biçiminde ve aruz ölçüsüyle yazılmıştır. •   İkisinde de bireysel bir konu işlenmiş •   Ağır ve süslü bir dil  •   İmge ve mecazlar yoğun olarak kullanılmıştır.

Tevfik Fikret'le Ahmet Haşim’in şiirlerinde şairane bir üslup ve biçim kaygısı görülür. Dil özenle kullanılmış, ahenk öğelerine (uyak, redif) yer verilmiştir. Nazım Hikmet’in şiirinde ise açık ve sade bir dil vardır. Anlaşılmak öncelikli amaçtır. Halkın söyleyiş özelliğine yakın bir anlatım görülür.

SAYFA 68

2. Memleketimi Seviyorum adlı metinde ülkemizin doğal güzellikleri olduğu fakat bazı yönlerden geri kaldığoı, demokrasinin tam anlamıyla yerleşmediği dile getirilmiş. Günümüzde bu sorunların bir kısmı giderilmiştir. Demokrasi açısında şiirin yazıldığı döneme göre daha iyi olduğumuzu söyleyebiliriz. (Ülkemizin eskiye göre artıları, eksileri kişilere göre farklı değerlendirilebilir.)

3. Memleketimi Seviyorum metni Türk şiirine konu zenginliği getirmiştir. Nazım Hikmet, belli kalıplar içerisinde ilerleyen Türk edebiyatına Anadolu halkının yaşam koşullarını, acılarını, sevincini katarak konu alanını genişletmiştir.

SAYFA 70

	Bir Yer Düşünüyorum	Memleketimin Şarkıları
Tema	Huzura duyulan özlem	Köylü olmak
Dil ve Anlatım	Açık ve sade bir dil kullanılmış. Betimlemeler var	Açık ve sade bir dili vardır. Duygu ve düşünceler bir köylünün dilinden aktarılmış
Yapı (ölçü, uyak, nazım birimi)	Şiirde ölçü yok­tur. Ancak dört­lüklerin sonunda ses ahengi yer alıyor.	Şiirde ölçü yok. Dizeler ses ahengiyle sıralanmıştır.

SAYFA 73

Bu yazının tamamı,  http://ders-kitabi-cevaplari.blogspot.com sitesinden alınmıştır.