2013 - 2014 9.Sınıf Türk Edebiyatı Sayfa105 - 112 Soruları ve Cevapları ( Fırat Yayıncılık )

Anlatmaya Bağlı Edebî Metinleri İnceleme Yöntemi   sayfa 105 -112

3. metin

AKSOYLU TİMSAHA KARŞI

Aisopos (Ezop)

4. metin

KOCA DUHA OĞLU DELİ DUMRUL’UN HİKÂYESİ

Anonim

b. “Aksoylu Timsaha Karşı” ve “Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi” adlı metinlerin ortak yönlerini aşağıya yazınız.

b. Olağanüstü özellikler vardır.

İnsan dışındaki varlıklar eserlerde kişi olarak kullanılmıştır.

Olay örgüsü, yer, zaman ve kişi unsurundan oluşmuştur.

Edebi metin özellikleri gösterirler.

Kullanılan kelimeler mecaz ve yan anlamlıdır.

Bir anlatıcısı vardır.

c. Bu metinlerin anlam ve birimlerini belirleyiniz. Anlam birimlerini belirlerken olay, kişi, mekân unsurlarının metinde nasıl kullanıldıklarından hareket ediniz.

c. Olaya dayalı metinler serim, düğüm ve çözüm bölümlerinden oluşur. bu bölümler bir araya gelerek metni oluşturur. verilmek istenen anlam bu birimlere yerleştirilerek verilir.Kişi, mekan ve zaman unsurları birleşerek metin olay örgüsünü oluşturmuştur.

ç. Bu metinlerin anlam birimlerini belirlerken metnin hangi unsurlarının bir arada bulunması gerektiğini belirtiniz.

Ç.Metinde geçen anlam  Olay örgüsü, yer, zaman, kişi unsurlarıyla ortaya konur.

d. Metnin anlam birimleri arasında nasıl bir ilişki vardır? Belirtiniz.

d. Her olay bir bütünlük arzeder. Metni meydana getiren unsurlar birleşerek olayı ortaya çıkarır. bu olay bir olay örgüsü içerisinde verilir. Olay örgüsü;  yer, zaman ve kişinin birleşiminde oluşur.

e. Bu metinlerin olaylarını tespit edip metinlerin kaçar olay içerdiğini belirtiniz.

e. Birden fazla iç içe geçmiş durumdadır.

7. “Adaya Vapur” adlı metni okuyunuz. Metnin kenarlarında boş bırakılan yerlere paragraflardaki olayları yazınız.

7.İstanbul’da Adalara giden bir adamın vapur içindeki düştüğü durumu anlatır. Memur olmaya giden roman kahramanımız gittiği yerde nerde kalacağınız ve neler yapacağınız düşünürken bir güzel kız gelir ve ona geminin Adalar’a gidip gitmediğini sorar. O da bilemez, kızarır, utanır ve gemideki diğer insanlara karşı  komik duruma düşer.

8. Sınıfınızda dört gruba ayrılınız. “Adaya Vapur” metnindeki olayların nedenini ve bu olayların sonucunu bularak olay örgüsünü çıkarınız ve şemalaştırınız. Grup sözcüleri, gruplarının hazırladığı olay örgüsü şemasını tahtaya çizsin. Çizilen şemalardaki benzerlik ve farklılıkları bulunuz.

8. Metnin olay örgüsü:

Çocuğun Adalar'a memur olarak atanması

Gemiyle Adalar’a yolculuğu

Yol boyunca nerde kalacağını  ve akrabalarıyla ilgili durumları düşünmesi

Bilinmezlere rağmen neşesini ve mutluluğunu koruması

Şehirli güzel bir kızın buna bu gemi Adalar’a gidiyor mu diye soru sorması

Cevap veremeyen kahramanımız utanması ve komik duruma düşmesi

9. “Aksoylu Timsaha Karşı”, “Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi” ve “Adaya Vapur” adlı metinlerin yazarları gördükleri, duydukları vb. olayları konu olarak işlerken ne gibi değişikliklerle vermişlerdir? Metinlerden örneklerle açıklayınız.

9. “Aksoylu Timsaha Karşı”, “Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi” ve “Adaya Vapur” hikayeleri gerçeği olduğu gibi birebir yansıtmayan eserlerdir. edebi eser gerçeği alır değiştirir ve kurmaca haline getirir.  Bu metinlerde de yazarlar kendi hayatlarında gördükleri konuları eserlerine alırlarken olduğu gibi anlatmamış. Onları kendi içlerinde değiştirerek kurgulayarak anlatmışlar.

10. “Adaya Vapur” adlı metindeki karşılaşma yaşanmamış olsaydı hikâyenin sonu aynı şekilde mi biterdi? Yazar kendi istediği gibi bir son oluşturabilmek için mi olay örgüsünü böyle düzenlemiştir? Tartışınız. Tartışmanız sonucunda hikâyelerde olay örgüsünün hangi amaçla düzenlendiğini belirtiniz.

10. Aynı şekilde bitmezdi. Yazar bu olay her nekadar yaşanmış bir olay olsa da onu kendine göre kurgulamıştır. Evet , yazar kendi sitediği gibi bir son oluşturabilmek için olay örgüsünü böyle düzenlemiştir. Hikayelkerde olay örgüsü temel düşünceyi ortaya koymak için kurgulanır.

11. “Aksoylu Timsaha Karşı” adlı metinde olduğu gibi tilki ve timsahın soylarıyla, geçmişleriyle övünmeleri mümkün müdür? Bu metinde yazar, insanlarla ilgili hayal, tasarı ve izlenimlerini nasıl dile getirmiştir? İnsana özgü gerçekliğin bu metinde verilirken değiştirilip değiştirilmediğini tartışınız. Tartışmanız sonucu oluşan fikri tahtaya yazınız.

11.Mümkün değildir.Çünkü insan dışındaki varlıkların insan gibi düşünmediklerini biliyoruz. her varlığın kendine özgü özellikleri vardır. düşünme yeteneği insan ait bir unsurdur. fakat burada tilki ve timsaha verilmiş.  Anlatılmak istenenin hayvanlar üzerinden alegori yapmıştır. İnsana özgü gerçeklik kişileştirme yoluyla ele alınmıştır.burada insana ait gerçeklik değiştirilerek verilmiştir.

12. “Aksoylu Timsaha Karşı”, “Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi” ve “Adaya Vapur” adlı metinlerdeki olayların benzeri olaylar çevrenizde yaşanıyor mu? Bu olayları yaşayan insanlara benzer kişiler çevrenizde yaşıyor mu? Normal hayatta yaşanan gerçeklikle edebî metinlerde anlatılan gerçekliğin benzerlik ve farklılıklarını aşağıya yazınız.

12. “Aksoylu Timsaha Karşı”, “Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi”  metinlerinde olay çevremizde rastlamak mümkün değildir.  bu metinler olağanüstülükler içeriyor.

“Adaya Vapur” metnindeki olayın benzerine ise çevremizde rastlayabiliriz. Adaya Vapur metnindeki kişilere günlük hayatta rastlayabilkiriz ama diğerlerine günlük hayatta rastlanmaz. Normal hayatın gerçekliği ile edebi metinlerin gerçekliği aynı olmaz. Normal hayattaki gerçeklik net ve nesnelken edebi metinlerdeki gerçeklik kurmacadır. Yoruma açıktır.

13. Aşağıdaki tipler, “Aksoylu Timsaha Karşı”, “Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi” ve “Adaya Vapur” adlı metinlerin hangisinde vardır? Karşısına yazınız.

13.

Yalan söyleyen, övünen :                          Aksoylu Timsaha Karşı

Dobra konuşan :                                          Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi

Sonunu hesaplamadan konuşan, cahil : KocaDuha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi

Geleceğe ilişkin hayalleri olan ama bazı insanlar yüzünden hayallerinden vazgeçen : Adaya Vapur

14. “Adaya Vapur” adlı metindeki gencin arkadaşı, olayların içinde hangi özelliğiyle yer almıştır? Buna göre “arkadaş”a tip mi karakter mi diyebilirsiniz? Nedenleriyle açıklayınız.

14. Olayların akışına yardımcı olmak amacıyla ikinci dereceden şahıs olarak yer almaktadır. Burada arkadaş tip’tir. Çünkü bütün özelliği ile benzer nitelikteki insanlara tip denir. olayın başından sonuna özelliklerini korumuştur.

 15. Aşağıdaki metinlerdeki olayların geçtiği mekânları aşağıya yazınız.

15.

Aksoylu Timsaha Karşı : Su boyunda

Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi :   Kuru bir çay üzerine kurulu bir köprü , ev, kır gibi mekanlar…

Adaya Vapur :Gemi,deniz

Yazdığınız bu mekânların hangisini haritadan gösterebilirsiniz? Bu mekân metinde ayrıntılı olarak anlatılmış mıdır? Mekân bir binada mı, bir sokakta mıdır? Ayrıntılı olarak tasvir edilmiş midir? Niçin?

“Aksoylu Timsaha Karşı”, “Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi”ndeki yerleri gösteremeyiz ama Adaya Vapur metninde geçen mekanı gösterebiliriz.  Adaya Vapur metninde mekan ayrıntılı olarak anlatılmışken diğer  metinlerdeki mekanlarda tasvire çok yer verilmemiş. bu metinlerde mekan olayı ortya çıkarmak için kullanılmıştır.

16. “Aksoylu Timsaha Karşı” adlı metindeki tilki ile timsahın su boyunda buluştuğu ve ikinci metindeki Deli Dumrul’un çayın üstüne köprü yaptırdığı zamanı gün, ay ve yıl olarak belirtiniz. Metinlerdeki zaman gerçek yaşamdaki zaman gibi niçin tarihe, saate dayanmıyor? Görüşlerinizi belirtiniz.

16.Her iki metinde de olayların hangi zaman diliminde olduğunu bilemiyoruz. Zaman kavramları saat, tarih olarak verilmemiştir. Zaman belirsizdir.

17. “Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi” adlı metnin kişileri, zamanı ve mekânı hakkındaki düşüncelerinizi yazılı olarak anlatınız, yazdığınız metni sınıfta okuyunuz.

17.Deli Dumrul hikayesinde tema kahramanlıktır bu yüzden  Deli Dumrul, hikayenin gerçek kahramanıdır ve bütün olaylar onun etrafında şekillenir. Her metinde şahıslar birinci dereceden ve ikinci dereceden kişiler olarak ikiye ayrılır. Deli Dumrul'un etrafında kümelenen diğer karakterler ise asıl kahramanımıza yardımcı olmak için kurgulanmuşlardır. Mekan kuru bir çayın üzerinde, evde ve dış mekan olarak bilinen yerlerde geçmektedir. Zaman ise net olarak bilinmemektedir.

18. “Adaya Vapur” adlı metindeki memur ile bir gündüz vakti İstanbul arasında bir bütünlük var mıdır? “Aksoylu Timsaha Karşı” adlı metindeki tilki niçin memur olma hayali kuramıyor? Açıklayınız.

18." Adaya Vapur" adlı  metnindeki kişiler günümüzdeki insanlarla uyum sağlamaktadır.Aksoylu Timsaha Karşı metnindeki varlıklar insan olmadığı  için onlar memur olma hayali kuramazlar. Hayal kurma insana özgü bir davranıştır.

19. Aşağıdaki şemayı “Adaya Vapur” adlı metne göre doldurunuz.

Olay: Memur olma hayali bir gencin birilerinin yapmış olduğu davranışlar yüzünden hayallarin vaz geçip vaz geçmeme durumunda bir gencin hikayesi

Kişi / Kişiler: Genç, güzel kız, teyze, vapurdaki diğer insanlar, gencin arkadaşı

Zaman: Yaz mevsimi

Mekân: İstanbul , Adalar, Gemi  

Şemaya yazdığınız ögeler olmasaydı hikâyedeki iletide ne gibi eksiklikler olurdu? Açıklayınız.

Bir olayın ortaya konması için bu unsurlar olmazsa olmaz ögelerdir. bu yüzden bu unsurlar eksik olsa olay örgüsü ortaya konamazdı.