2013 - 2014 11. Sınıf Dil ve Anlatım Sayfa 145 - 146 Soruları ve Cevapları ( Evrensel İletişim Yayınları )

SAYFA 145

7.   “Yazın Okuru Aranıyor”, “Sevgi” ve ‘Topacın İpi Vardır Ama” adlı metinleri incelemek amacıyla sınıfınızda üç grup oluşturunuz. Grupların hangi metni inceleyeceğini belirleyiniz. Daha sonra grup arkadaşlarınızla metni yazım kuralları, bağlaşıklık, bağdaşıklık ve akıcılık bakımından inceleyiniz. İncelemelerinizi tamamladıktan sonra metinde büyük harflerin nereler­de kullanıldığını, hangi tür birleşik kelimelerin bitişik hangilerinin ayrı yazıldığını, bağlaşıklık ve bağdaşıklığın nasıl sağlandığını, metinde akıcılığı bozan söyleyişlerin yer alıp almadığını, sayıların nasıl yazıldığını, yanlış yazılan kelimeler olup olmadığını grup sözcünüz aracılığıyla sınıf arkadaşlarınıza sununuz.

.......................

8.  “Yazın Okuru Aranıyor” ve “Sevgi” adlı denemelerden alınan aşağıdaki cümlelerde noktalama işaretlerinin hangi amaçlarla kullanıldığını tabloya verilen örnekteki gibi yazınız.

ırnak işareti	* Yazın derslerinde en alışılmış yarı yıl ödevlerinden biri *  "Okuduğunuz romanı özetleyin."dir. *  Hem "sevgi'ye bir konulardan bir konu gözüyle bakıla­maz ki. *  Bir an için bugün Charles Dickms'm "Antikacı Dükkanı'nı salt televizyon izlencelerinde yer aldı diye izle­yenleri getirin gözünüzün önüne.	Vurgulanmak istenen ifadeler, açıklamalar ve eser adları tırnak içine alınır.
Virgül	*  Kafasında, kendi bilgi birikiminde, yaşantısında bunlar­dan hangi birini nereye koyacağını bilmeden, salt görsel bir tutkuyla bakar da bakar. *  Ne mutlu sana, seni seviyorum. *  Evet, gönüllü yazın okuru aranıyor!	Birinci cümlede ilk iki virgül eş görevli sözcük ve sözcük gruplarını ayırmada kullanılmış. bilmeden sözcüğünden sonra kullanılan virgül anlama karışıklığını önlemek için ögeyi ayırmada kullanılmış. İkinci cümlede sıralı cümleleri ayırmak için kullanılmış. Evet, hayır gibi kabul ve ret bildiren sözlerden sonra kullanılmış.
Noktalı virgül	* Bir kurmaca metnin anlamı; okurun kafasında, duyar­lığında, işinde, gücünde sürer; dal budak salar, büyür, yaşamla yeniden yazılır.	Noktalı virgülün ilk kullanımı, içinde virgüller bulunan cümlede özneyi diğer ögelerden ayırmak için. Diğer noktalı virgül, içinde virgüller bulunan sıralı cümleleri ayırmada kullanılmış.
Üç nokta	*  Önemli olan benim, bir de benim sevgim, ötesi bir ilinek... * Anne sevgisi, baba sevgisi, karı-koca sevgisi, teyze sevgisi *(...) makine sevgisi, insan sevgisi, Tanrı sevgisi... *  Ne var ki biz dünyayı tekmeliyoruz...	Sözün bitmediğini, devam ettiğini Örneklerin devam ettiğini Sözün devamının okuyucunun hayal gücüne bırakıldığı
Sora işareti	*  Tükenecek şey mi sevgi? *  Okumak da ne söz?	Soru bildiren cümlelerin sonuna konur.
Ünlem işreti	*Aha, dünya da aynen bunun gibi dönüyor! * "Yardım" nerde, sevenin tüm varlığını bu varlığını kendisi­ne armağan eden sevdiğine adaması nerde!	Seslenme ve ünlemlerden sonra cümle devam ediyorsa
Düzeltme işareti	*Okuma yazma bilmeyenlerin resmî kaynaklara göre yüzde kırk bir gibi hiç de küçümsenmeyecek bir oran oluşturduğu Türkiye'de (...) okur sayısı umut kırıcı ölçüde düşüktür. * Sayfalarına okur gözünün değmediği bir yapıt, kâğıttan, mürekkepten, kartondan başka bir şey değildir.	Resmî sözcüğünde i ünlüsünün uzun okunduğunu göstermek amacıyla ayrıca “resim” sözcüğünün ek almış hali olan “resmi” sözcüğünden ayırmak amacıyla Kâğıt kelimesine getirilen düzeltme işareti inceltme amacıyla (“k” ünsüzü ince söylenecek) kullanılır.

9.  Yazdığınız denemeleri incelemek amacıyla ikişer kişilik gruplar oluşturunuz. Grup arka­daşınızın yazdığı ve kendi yazdığınız denemeyi yazım, noktalama, bağlaşıklık, bağdaşıklık akı­cılık bakımından inceleyiniz. “Yazın Okuru Aranıyor”, “Sevgi” ve “Topacın İpi Vardır Ama” adlı metinlerle ilgili yapılan çalışmaları da dikkate alarak yazdığınız metinlerde yazım, noktalama, akıcılık, bağlaşıklık ve bağdaşıklık hataları bulunup bulunmadığını belirleyiniz. Çalışmanızı tamamladıktan sonra daha önce yazmış olduğunuz metinlerle ilgili hazırlanan raporları ince­leyiniz. Yazma çalışmalarında hangi konularda ilerleme kaydettiğinizi, hangi konularda eksik­liklerinizin olduğunu, bu eksikliklerin hangi nedenlerden kaynaklandığını ve bu eksiklikleri gidermek için neler yapabileceğinizle ilgili bir öz değerlendirme yazınız. Yazdığınız denemeyi ve hazırladığınız öz değerlendirmeyi öğretmeninizin değerlendirmesi amacıyla öğrenci ürün dosyanızda saklayınız.

SAYFA 146

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

A.   Aşağıdaki cümlelerde yargı doğru ise yay ayraç içerisine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.

• Denemelerin kendine özgü bir tekniği ve planı vardır.                                                                ( D )

• Deneme yazarı ele aldığı düşünceyi kanıtlamak zorundadır.                                                     ( Y )

•  Denemelerde genellikle sanat, kültür, felsefe, edebiyat ve siyaset gibi konular ele alınır. (D )

• Denemeler duygu ağırlıklı yazılardır. Yazar sıklıkla duygusallığa yer verir.                              ( D )

• Deneme yazarı konuyu kendi kendine tartışıyormuş gibi ele alır.                                           (D )

•  Deneme yazarı ele aldığı konuyla ilgili sorunları dile getirerek bu sorunlara çözüm bul­maya çalışır.              ( D)

B.   Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları yanıtlayınız.

1.  Deneme, kökeni 16. yüzyıla dayanan bir edebiyat türüdür. Rönesans’la birlikte özellikle Avrupa’da birey olarak insanın önem kazanması yazarları, aydınları; insanı kurmaca bir dünya­nın ve belli kalıpların içinde ele alan anlatı türlerinden farklı bir yazın arayışına yöneltmiş, böylece ilk ve tipik örneğini Motaigne (Monteyn)’in “Denemeler” adlı eserinde veren deneme türünü doğurmuştur. Buna paralel olarak yazarlar da kurmaca türlerde işleyebildikleri insani durumları samimi, dolayısıyla daha özgür biçim ve olanaklarıyla irdeleme fırsatını bulmuşlardır.

Bu parçadan aşağıdakiler den hangisi çıkarılamaz?

A)    Deneme türü ilk kez Batı edebiyatında ortaya çıkmıştır.

B)     Bu türün öncüsü Motaigne’dir.

C)    Denemeler kurmaca metinler arasında yer almaz.

D)    Denemelerin öznesi nesnel gerçeklik içinde yaşayan insandır.

E)     Denemeler okuyucu tarafından en çok sevilen yazılardır.

2.  Yazar bir konuyu işlerken iyi ya da kötü yanlarını kişisel bir tavırla ele alır. Bu tür metinleri             türüne yaklaştıran yön, denemecinin yargı vermekten kaçınmaması, kimi zaman da

konuyu araştırmacı bir tutumla hatta bilimsel bir bakış açısıyla işlemesidir. Ancak..... denemede

yazar yargı verirken çözümleyici bir tavır sergiler, katı kesin yargılar vermez.

Yukarıdaki paragrafta noktalı yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangileri getirilebilir?

A) Söyleşi, öğretici                                             B) Eleştiri, eleştirel                                 C) Fıkra, öğretici

D) Makale, felsefi                                                E) Hikâye, kurmaca

C.  Aşağıdaki soruları sözlü olarak yanıtlayınız.

Deneme roman, şiir, öykü, tiyatro gibi kurmaca nitelikli edebî türlerle üslubun önem ka­zandığı gezi, anı, eleştiri, mektup ve günlüğün oluşturduğu diğer türler arasında bir ara bölge oluşturması bakımından oldukça önemli bir yere sahiptir. Bir başka deyişle deneme, kurmaca özellikler taşıyabildiği gibi yazarın ve konuların gerçekliğini de içerir. Bu durum, deneme tü­ründe asli öznenin “insan” oluşundan kaynaklanır. Tabii, kurmaca türlerde de aynı durum söz konusudur ancak denemenin öznesi artık nesnel gerçeklik içinde yaşayan gerçek insandır.

1.  Yukarıdaki parçada denemelerin hangi özelliği üzerinde durulmaktadır?

Denemeler hem kurmaca hem de gerçeklik özelliğine sahiptir.

Deneme, kurmaca yönü olduğu için edebi metinlerle temasa geçer, gerçekliği yansıtması bakımından öğretici metinler içindedir Bu bakımdan deneme ara bölgede yer alan bir türdür.

2.  Deneme ve sohbet türü arasındaki farklılıkları belirtiniz.

Deneme türündeki yazılarda da sohbette olduğu gibi içtenlik ön plandadır. Ancak denemedeki içtenlikle sohbette­ki içtenlik aynı değildir. Denemelerde daha çok, düşünen insanın kendi dünyasındaki bütünlüğü, hoşgörüyü sağ­layan, onu sevimli ve tutarlı kılan içtenlik söz konusudur. Sohbette yazar okur ile konuşur gibi bir anlatımı tercih eder. Böyle yapmakla okuru etkilemeye ve yönlendirmeye çalışır.

Denemede yazar, kendisiyle konuşuyormuş gibi tavır takınır. Sohbette ise okuyucuyla konuşuyormuş tarzda bir anlatım vardır.

Soruların bir kısmı www.sorucenneti. net sitesinden alınmıştır.