11. Sınıf Edebiyat Sayfa 164 -169 Soruları ve Cevapları ( Bir yay Yayınları )

11. Sınıf Edebiyat Kitabı Cevapları Milli Edebiyat Döneminde Sade Dil ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir Sayfa 164-169

IV. Ünite: MİLLÎ EDEBİYAT DÖNEMİ

SAYFA 164

a. Sade Dil ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir

Hazırlık

1. “Vatan sevgisi”yle ilgili duygularınızı belirtiniz.

2. Hece ölçüsünün İslamiyet Öncesi Türk Edebiyat Dönemi ile bağlantısını açıklayınız.

Hece ölçüsü Türk şiirinin milli ölçüsüdür. İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı Döneminde hece ölçüsü kullanılmıştır. İslamiyet’ten sonra İslamiyet’in Türkler tarafından kabul edildiği ilk döneme baktığımızda hece ile aruzun bir arada kullanıldığını görüyoruz. Sonraki dönemlerde divan edebiyatında Arap ve Fars edebiyatlarının etkisiyle aruz ölçüsü kullanılmış. Halk edebiyatında hece ölçüsü kullanılmıştır.

1. metin

CENGE GİDERKEN

Ben bir Türk’üm dinim, cinsim uludur,

Sinem, özüm ateş ile doludur,

İnsan olan vatanının kuludur,

Türk evladı evde durmaz; giderim!

Yaradan’ın Kitab’ını kaldırtmam,

Osmancığın bayrağını aldırtmam,

Düşmanımı vatanıma saldırtmam,

Tanrı evi viran olmaz; giderim!

Bu topraklar ecdadımın ocağı,

Evim, köyüm hep bu yerin bucağı,

İşte vatan! İşte Tanrı kucağı!

Ata yurdun evlat bulmaz; giderim!

Tanrı’m şahit, duracağım sözümde,

Milletimin sevgileri özümde,

Vatanımdan başka şey yok gözümde,

Yâr yatağın düşman almaz; giderim!

Ak gömlekle gözyaşımı silerim.

Kara taşla bıçağımı bilerim.

Vatanımçün yücelikler dilerim.

Bu dünyada kimse kalmaz; giderim!

Mehmet Emin Yurdakul

Türk Sazı

Okuduğunuz şiiri ahenk öğeleri yönünden inceleyerek tespitlerinizi aşağıya yazınız.

Ses tekrarları : ulu, dolu, kulu (Örnek olarak ilk dörtlükten alınmış, dize sonlarındaki ses tekrarları) Sözcük tekrarı var. Her dörtlüğün sonunda “giderim” sözcüğü tekrar edilmiş.

Redif :ilk dörtlükte–dur, ikinci dörtlükte –dırtmam, dördüncü dörtlükte –ümde … Her dörtlüğün son dizesinde –maz giderim rediftir. Rediflere yer verilmiş. sorucenneti.net

Ölçü : Hece ölçüsü

Uyak düzeni : aaab, cccb, dddb, eeeb…

a) Okuduğunuz şiiri, Servet-i Fünûn Dönemi şiirlerinden biriyle ses ve söyleyiş özel­liği yönünden karşılaştırıp farklılıkları sıralayınız.

Mehmet Emin Yurdakul’un Cenge Giderken şiirini Servet-i Fünun şiirleriyle karşılaştırırsak

Cenge Giderken şiirinde sade bir dil kullanılmıştır. Servet-i Fünun şiirlerinde örneğin Elhan-ı Şita (Cenap Şahabettin)’da ağır ve sanatlı bir dil kullanılmış. Cenge Giderken şiirinde halk şiirinden esinlenme var. Halk şiiri nazım şekli olan koşma tarzı uyak düzeni ve 11’li hece ölçüsü kullanılmış. Koçaklamalara benzer yiğitçe bir söyleyiş görülüyor. Şair halk söyleyişini vermeye çalışmış. Şair, imgelere yer verse de aşırı sanat yapma endişesi yok. Milli duyguyu yansıtmaya çalışmış, toplum için sanat anlayışıyla yazmış şiiri. sorucenneti.net

Elhan-ı Şita şiirinden bahsederek Servet-i Fünun şiirlerinin özelliklerini ortaya koyacak olursak Cenap Şahabettin, karın yağışıyla ilgili duygularını ortaya koyuyor. Bireysel bir konu işlenmiş, dil ağır ve sanatlı, aruz ölçüsü kullanılmış, karamsar, duygulu bir söyleyiş var. Elhan-ı Şita şiirinde hayal unsurları oldukça fazla yer alıyor. Elhan-ı Şitâ şiiri serbest müstezat nazım şekliyle yazılmıştır.

Tan yeri atmadan şafak sökende

Düşmanın üstüne hörelenmeli

Düşman kalkan alıp kılıç çekende

Yiğit on beş yerinden yaralanmalı

Köroğlu

b) Köroğlu’na ait dörtlükteki kahramanca söyleşiyi Mehmet Emin’in şiirinde hissedi­yor musunuz? Belirtiniz.

Kahramanca söyleyiş Mehmet Emin’in şiirinde hissedilmektedir. Mehmet Emin Yurdakul’un şiirinde halk ozanlarınkine yakın bir söyleyiş görülüyor.

Kaynak; edebiyatfatihi.blogspot.com