Kişi Hak ve Özgürlükleri Nelerdir?

TEMEL ÖZGÜRLÜKLER

A.Düşünce, Kanaat ve İfade Özgürlüğü

Demokrasinin esası düşünce ve ifade özgürlüğüdür; düşünce ve ifade etme

özgürlüğü ile örgütlenme hakkı, demokrasinin olmazsa olmaz koşuludur. Düşünce ve

ifade özgürlüğü, düşüncelerinden dolayı rahatsız edilmemek, düşün Dernek, vakıf,

sendika, oda ya da siyasi parti şeklinde örgütlenme hakkı ile toplantı ve

gösteri hakkı düşünce ve ifade özgürlüğünün bir parçasıdır.

Bize göre, düşünce, ifade ve örgütlenme hakkının tek sınırlaması şiddet ve

terördür; hiçbir düşünce ve onun ifadesi, şiddet ve terör içermedikçe kamu

güvenliği ve düzenini tehdit etmez.

Demokratik sistemlerin vazgeçilmez unsurları olan siyasi partiler farklı

görüşlere sahiptirler. Tek tip düşüncenin farklı adlarla örgütlenmesini

demokrasi sayan anlayışı reddediyoruz. Farklı düşüncelere ve siyasi partiler

üzerinde baskı ve kısıtlamaları, demokratik anlayışa aykırı, gerici bir

zihniyetin ürünü olarak görürüz. 

Devletin ve doğal olarak bu yapı içerisinde yer alan yasama, yürütme ve yargı

erklerinin en temel görevi, en geniş anlamda insan hakları ve özgürlükleri

korumak ve adaleti temin etmektir. Düşünce ve bilgileri her vasıta ile aramak,

elde etmek, yararlanmak ve yaymak hakkını gerektirir.

B.Din Ve Vicdan Özgürlüğü

Türkiye, din ve laiklik tartışmalarını artık aşmak zorundadır. Bunun için

yapılacak iş evrensel normlara göre bir laiklik tanımı ve uygulamasıdır.

Bu ülkede yaşayan herkesin din ve vicdan özgürlüğünü savunur. Herkes din, kanaat

ve vicdan özgürlüğüne, ibadet ve dini vecibelerini bireysel ve toplu olarak

yerine getirme hakkına sahip olmalıdır. Din, vicdan ve kanaat özgürlüğü temel

insan hakları içinde yer alır. Bu hak, din seçme, dinini tek başına veya

topluca, açık olarak ya da özel surette, öğretim, tatbikat ve ibadetlerle açığa

vurma ve örgütlenme özgürlüğünü de içerir.

Laiklik, kanunların ilim, akıl ve insanların tecrübelerine dayanarak yapılmasını

gerektirir. Ancak laiklik, asla dinsizlik veya din karşıtlığı olarak

algılanamaz; aksine laiklik, isteyenin istediği inancı ve dini seçebilmesi,

bunun gereklerini özgürce yerine getirebilmesi ve devletin bu konularda

kesinlikle taraf olmaması ve bu hakları korumasıdır.

C.Yerleşme Ve seyahat Özgürlüğü

Kişinin istediği yerleşim yerine yerleşebilme, istediği yerleri gezebilme ve

dolaşma özgürlüğüne sahiptir. Ancak bu özgürlük; 

• Suç işlenmesini önlemek

• Sosyal ve ekonomik gelişmeyi sağlamak

• Sağlıklı ve düzenli şehirleşmeyi sağlamak

• Toplumun ortak mallarını korumak gibi sebeplerden dolayı sınırlandırılabilir

D.Haberleşme Özgürlüğü

Herkes, haberleşme hürriyetine sahiptir. Haberleşmenin gizliliği esastır.

Millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel

ahlâkın korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması

sebeplerinden biri veya birkaçına bağlı olarak usulüne göre verilmiş hâkim

kararı olmadıkça; yine bu sebeplere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan

hallerde de kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emri bulunmadıkça;

haberleşme engellenemez ve gizliliğine dokunulamaz. Yetkili merciin kararı yirmi

dört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını kırk sekiz

saat içinde açıklar; aksi halde, karar kendiliğinden kalkar.

İstisnaların uygulanacağı kamu kurum ve kuruluşları kanunda belirtilir

E. Bilim ve sanat hürriyeti

Herkes, bilim ve sanatı serbestçe öğrenme ve öğretme, açıklama, yayma ve bu

alanlarda her türlü araştırma hakkına sahiptir.

Yayma hakkı, Anayasanın 1 inci, 2 İnci ve 3 üncü maddeleri hükümlerinin

değiştirilmesini sağlamak amacıyla kullanılamaz.

Bu madde hükmü yabancı yayınların ülkeye girmesi ve dağıtımının kanunla

düzenlenmesine engel değildir.

F.Basın Özgürlüğü

Bilgilendirme, öğretme ve öğrenme etkinliklerinin gazete, dergi, radyo ve

televizyon aracılığıyla yapılması özgürlüğüdür. Devlet, basın ve haber alma

hürriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır.

Basın hürriyetinin sınırlanmasında, Anayasanın 26 ve 27 inci maddeleri hükümleri

uygulanır.

Devletin iç ve dış güvenliğini, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü tehdit

eden veya suç işlemeye ya da ayaklanma veya isyana teşvik eder nitelikte olan

veya Devlete ait gizli bilgilere ilişkin bulunan her türlü haber veya yazıyı,

yazanlar veya bastıranlar veya aynı amaçla, basanlar, başkasına verenler, bu

suçlara ait kanun hükümleri uyarınca sorumlu olurlar. Tedbir yolu ile dağıtım

hâkim kararıyla; gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunun açıkça yetkili

kıldığı merciin emriyle önlenebilir. Dağıtımı önleyen yetkili merci, bu kararını

en geç yirmi dört saat içinde yetkili hâkime bildirir. Yetkili hâkim bu kararı

en geç kırk sekiz saat içinde onaylamazsa, dağıtımı önleme kararı hükümsüz

sayılır.

Yargılama görevinin amacına uygun olarak yerine getirilmesi için, kanunla

belirtilecek sınırlar içinde, hâkim tarafından verilen kararlar saklı kalmak

üzere veya kovuşturmasına geçilmiş olması hallerinde hâkim kararıyla; Devletin

ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünün, millî güvenliğin, kamu düzeninin,

genel ahlâkın korunması ve suçların önlenmesi bakımından gecikmesinde sakınca

bulunan hallerde de kanunun açıkça yetkili kıldığı merciin emriyle

toplatılabilir. Toplatma kararı veren yetkili merci, bu kararını en geç yirmi

dört saat içinde yetkili hâkime bildirir; hâkim bu kararı en geç kırk sekiz saat

içinde onaylamazsa, toplatma kararı hükümsüz sayılır.

Süreli veya süresiz yayınların suç soruşturma veya kovuşturması sebebiyle zapt

ve müsaderesinde genel hükümler uygulanır.

Türkiye’de yayımlanan süreli yayınlar, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez

bütünlüğüne, Cumhuriyetin temel ilkelerine, millî güvenliğe ve genel ahlâka

aykırı yayımlardan mahkûm olma halinde, mahkeme kararıyla geçici olarak

kapatılabilir. Kapatılan süreli yayının açıkça devamı niteliğini taşıyan her

türlü yayın yasaktır; bunlar hâkim kararıyla toplatılır.

G. Din Ve Vicdan Hürriyeti

Herkes, vicdan, dinî inanç ve kanaat hürriyetine sahiptir.

14 üncü madde hükümlerine aykırı olmamak şartıyla ibadet, dinî ayin ve törenler

serbesttir.

Kimse, ibadete, dinî ayin ve törenlere katılmaya, dinî inanç ve kanaatlerini

açıklamaya zorlanamaz; dinî inanç ve kanaatlerinden dolayı kınanamaz ve

suçlanamaz.

Din ve ahlâk eğitim ve öğretimi Devletin gözetim ve denetimi altında yapılır.

Din kültürü ve ahlâk öğretimi ilk ve orta-öğretim kurumlarında okutulan zorunlu

dersler arasında yer alır. Bunun dışındaki din eğitim ve öğretimi ancak,

kişilerin kendi isteğine, küçüklerin de kanunî temsilcisinin talebine bağlıdır.

Kimse, Devletin sosyal, ekonomik, siyasî veya hukukî temel düzenini kısmen de

olsa, din kurallarına dayandırma veya siyasî veya kişisel çıkar yahut nüfuz

sağlama amacıyla her ne suretle olursa olsun, dini veya din duygularını yahut

dince kutsal sayılan şeyleri istismar edemez ve kötüye kullanamaz