İşyerinde Yangına Karşı Alınacak Güvenlik Tedbirleri

TECRİT EDİLMİŞ BÖLÜM:

Ani yangın veya patlama tehlikesi arz eden ameliyeler; işçiyi tehlikede bırakmayacak şekilde düzenlenmiş tesislerin bulunduğu ayrı binalarda veya ateşe dayanıklı duvarlarla ayrılmış bölümlerde yapılacaktır
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:109)

MERDİVEN BOŞLUĞUNA UZAKLIK:

İşçilerin, işyerinin herhangi bir kısmında, ateş ve dumana karşı korunmuş bir merdiven boşluğuna veya ateş kesici bir duvarın kapısına ulaşabilecekleri uzaklık;
1) Çok tehlikeli yerlerde 15
2) Tehlikeli ve az tehlikeli yerlerde 30
metreyi geçmeyecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:110)

GEÇİTLER -ÇİFT ÇIKIŞ YERİ:

100 den (100 dahil) az işçi çalıştırılan işyerlerinde, geçit yollarının genişliği, en az 120 santimetre olacak ve 100 den fazla işçi çalıştırılan işyerlerinde, her 100 kişi için bu genişlik, 60 santimetre artırılacaktır.
500 den (500 dahil) fazla işçi çalıştırılan işyerlerinde, en az 2 çıkış yeri bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:111)

MERDİVEN BOŞLUĞUNA KAPI:

Merdiven boşlukları ile imdat çıkış yollarının her iki tarafında, kolaylıkla açılan ve kendiliğinden kapanabilen ateş kesici yanmaz kapılar bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:112)

YANGIN ÇIKIŞ KAPISI:

Çıkış kapıları, menteşeli olacak ve dışarıya açılacaktır. Bu kapıların kullanılmasında sakınca görüldüğü hallerde, yatay sürgülü kapılar kullanılacaktır. Çıkış kapılarının arasındaki uzaklık 5 metreden fazla ve kapı genişlikleri de 120 santimetreden az olmayacaktır. Çıkış kapıları kolayca görülecek şekilde işaretlenecek ve bu kapıların önünde ve civarında çıkış veya bunların görülmesini güçleştirecek hiç bir engel bulundurulmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:113)

ÇIKIŞ KAPISINDA KİLİT:

İşyerlerinde çalışma saatleri içinde hiç bir giriş ve çıkış kapısı kilitli veya bağlı bulundurulmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:114)

YANMAZ ASANSÖR BOŞLUĞU:

İşyerlerindeki asansör boşlukları yanmaz malzeme ile korunmayan asansör boşluklarında insan ve yük taşıyacak asansör tesis edilmeyecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:115)

YANGIN SÖNDÜRME MALZEMESİ VE EKİBİ:

Yangın tehlikesine karşı etkili ve yeterli söndürme malzemesi ile bu malzemenin kullanılmasını öğrenmiş personel veya ekipler, çalışma süresince işyerlerinde hazır bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:116)

YANGIN İÇİN BASINÇLI SU:

İşyerlerinde yangının söndürülebilmesi için yeterli miktar ve basınçta su bulundurulacaktır.
Genel şebekeden basınçlı su sağlanamadığı hallerde,yeterli suyu verecek depolar veya havuzlar yapılacak ve bunlardan veya akarsulardan suyu çekecek motorlu pompa ve boru tesisatı yapılmış olacak veya seyyar motopomplar bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:117)

MOTOPOMPLAR:

İşyerlerinde suyu çekecek motorlu pompa ve boru tesisatı ile motopomplar her an iyi işler halde bulundurulacaktır. Motopomplar en az 6 ayda bir defa kontrol edilecek ve kontrol tarihleri motopompun üzerine yazılacaktır. Motopomplarla günde bir defa, beş dakika su ile işletme deneyi yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:118)

YANGIN MUSLUKLARI:

İşyerlerindeki yangın muslukları,kolay erişilir uygun yerlerde tesis edilecek ve soğuk havalarda suyun donmasını önlemek için, tesisat gerekli şekilde korunacaktır. Yangın muslukları, sık sık açılıp akıtılarak borularda ve tesislerde tortuların birikmesi önlenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:119)

YANGIN HORTUMLARI:

İşyerlerinin uygun yerlerinde yeterli miktarda yangın hortumu bulundurulacak, yangın hortumları, yangın muslukları, ve diğer yangın söndürme tertibatının bağlantıları (rekor ve vanaları) mahalli itfaiye normlarına uygun olacaktır.Lastik olmayan hortumlar, her kullanıştan sonra boşaltılıp kurutularak kontrol edilecektir. Lastikli hortumlar en geç üç ayda bir kontrol edilecektir.Yırtık, delik ve bağlantıları bozuk hortumlar kullanılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:120)

YANGINDA SU YASAĞI:

Alüminyum veya magnezyum tozlarının yanması halinde, karpitin depolandığı veya suyun teması ile yanıcı veya zehirli gazlar çıkması muhtemel yerler ile gerilim altındaki elektrik tesislerinin bulunduğu yerlerde çıkan yangınlarda hiç bir suretle su kullanılmayacaktır.Yağ, akaryakıt, boya veya organik tozlar gibi parlayıcı maddelerin yangınlarında ve alçak gerilim elektrik tesislerindeki yangınlarda su kullanılmayacak, ancak gayet ince su serpintisi veya su sisi ile yangın savunması yapılacaktır. Yangında suyun kullanılmayacağı yerler ile bunların girişlerine ve işyeri giriş kapısı üzerine gerekli uyarma levhaları konulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:121)

SU SİSİ PÜSKÜRTME TESİSİ:

Su sisi püskürtme tesisi vanaları, daima açık tutulacak ve bu vanalar gerektiğinde ancak sorumlusunun izni ile kapatılabilecektir. Püskürtmenin etkili bir şekilde yayılmasını sağlamak için, her püskürtücü kafa altında en az 60 cm.lik bir boşluk bırakılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:122)

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI:

İşyerlerinde yangın başlangıçlarında kullanılmak üzere, otomatik püskürtücüler bulunan yerler de dahil, seyyar yangın söndürme cihazları bulundurulacaktır. Bu cihazlar, işyerinde çıkabilecek yangınların çeşidine ve yapılan işin özelliği ile işyerlerindeki maddelerin cinsine etkili nitelikte olacaktır.Yangın söndürme cihazları, görünür ve erişilir yerlere konulacak ve önlerinde engel bulundurulmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:123)

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI:

Parlayıcı sıvılar, yağlar veya boyalardan doğacak yangınlarda su kullanılmayacak, su yerine, içinde köpük, karbon tetraklorür, karbondioksit ve bikarbonat tozu veya diğer benzeri etkili maddeler bulunan yangın söndürme cihazları kullanılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:124)

CİHAZIN YANGINA UZAKLIĞI:

Gerilim altındaki elektrik tesis ve cihazlarında çıkan yangınlarda, karbondioksitli, bikarbonat tozlu veya benzeri etkili diğer tiplerde yangın söndürme cihazları, gerilim değeri ve tesis ile söndürme cihazları arasındaki uzaklıklara ait aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurularak kullanılacaktır.
15 kv. a kadar gerilimli tesislerde : 1 metre,
15-35 kv. a kadar gerilimli tesislerde : 2 metre,
35 kv. dan yukarı gerilimli tesislerde : 3 metre,
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:125)

KUM KOVALARI:

Magnezyum veya alüminyum toz ve talaşlarının bulunduğu yerlerde çıkabilecek yangınlara karşı, sulu, karbondioksitli ve köpüklü bütün söndürücülerin kullanılması yasaktır. Bu çeşit yangınların, çemberlenmek suretiyle etkili şekilde tecridini sağlamak için, işyerlerinde yeteri kadar kuru ve ince kum veya mıcır gibi yanmaz maddeler bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:126)

YANGIN SÖNDÜRME ARAÇLARI:

124, 125, 126 ncı maddelerde sözü edilenlerin dışındaki maddelerin yangınlarına karşı; söndürme araçları olarak, su veya kum dolu kovalar ve sodyum bikarbonat tozlu, karbondioksitli, köpüklü, asitli veya benzeri tiplerde seyyar yangın söndürme cihazları bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:127)

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI:

Seyyar yangın söndürme cihazları,en az 6 ayda bir defa kontrol edilecek ve kontrol tarihleri, cihazlar üzerine yazılacaktır. Köpüklü tip (Sodyum bikarbonat – asitli) yangın söndürme cihazları, en az senede bir defa tamamen boşaltılıp yeniden doldurulacaktır.Karbondioksitli, bikarbonat tozlu, karbon tetraklorürlü ve benzeri kimyasal maddeli yangın söndürme cihazları, kullanılıştan sonra derhal yeniden doldurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:128)

YANGIN EKİBİNİN EĞİTİMİ:

Yangına karşı savunma ile görevli personel, işyerinin yangın durumuna ve kullanacakları yangın söndürme cihazlarının özelliklerine ve bu cihazların içindeki kimyasal maddelerin doğuracakları tehlikelere karşı eğitileceklerdir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:129)

YANGIN ALARM TERTİBATI:

İşyerlerinde yeteri kadar,otomatik çalışan veya el ile hareket ettirilen alarm tertibatı bulundurulacaktır.
Otomatik alarm tertibatının düğmeleri, iyi görülebilir ve erişilebilir bir yere ve özellikle imdat çıkış yolları üzerine konulacaktır.Yangın alarm sesleri, işyerinde bulunabilecek diğer bütün sesli cihaz veya tertibattan ayrı bir perdede ve işyerinin her tarafından kolayca duyulabilecek güçte olacaktır.Yangın ve alarm tesisleri işyerinin aydınlatma ve kuvvet şebekesinden ayrı bir kaynaktan beslenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:130)

ALARM VE TAHLİYE DENEMELERİ:

İşyerlerinde 6 ayda bir alarm ve tahliye denemeleri yapılacak, bu denemeler, yetkili ve tecrübeli bir şef, işyeri bekçileri ve yeteri kadar yardımcılardan kurulu bir ekibin gözetimi altında yapılacak ve işyeri yangın planına uygun olarak tertiplenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:131)

YANGIN SÖNDÜRME TATBİKATI:

Özel itfaiye teşkilatı bulunan işyerlerinde, en az ayda bir defa yangın savunma ve söndürme denemeleri, özellikle beklenmedik anlarda ve gerçek yangın şartlarına en uygun bir şekilde yapılacak ve bu sırada gerekli savunma teçhizat ve tertibatı da kullanılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:132)

YANGIN SÖNDÜRME EKİBİ:

Özel itfaiye teşkilatı bulunmayan işyerlerinde, bekçiler ile çalışanlar arasından yeteri kadar yardımcılar seçilerek bir yangın söndürme ekibi kurulacak ve bu ekip personeline, yangın halinde yapacakları görevler gösterilecek ve yangına karşı savunma eğitimi yapılacak, ayrıca hangi söndürme cihaz ve aletlerinin, hangi çeşit yangına karşı kullanılacağı da öğretilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:133)

İŞÇİLERE EĞİTİM:

İşverenler, yeni aldıkları işçilere, bir yangın tehlikesi halinde kullanılacak cihaz ve aletlerin yerlerini ve imdat çıkış yollarını göstereceklerdir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:134)

KÖMÜR STOKLARI:

İşyerlerindeki kömür stokları, eni 3 boyu 6 ve yüksekliği 3 metreyi aşmayan yığınlar halinde olacaktır. Uzun süre bekletilecek kömür yığınlarının üstü güneş ve yağmura kapalı olacak, en geniş kesitleri hakim rüzgaraçevrilecektir. Hava cereyanını çoğaltmak için, yığınların içine delikli borular (filtreler) konulacak ve yığınlara hariçten herhangi bir ısı gelmemesi için, gerekli tedbir alınmış olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:135)

KÖMÜR SİLOLARI:

İşyerinde 65 °C den daha sıcak bulunan toz halindeki kömürler, soğutulmadan silo ve depolara konulmayacaktır. Bu silo ve depolar, yanmaz maddeden yapılmış olacak ve ocak, fırın, buhar borusu ve benzeri ısı verici kaynaklardan uzak bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:136)

TALAŞ DEPOSU:

Talaş, saman veya benzeri parlayıcı malzemenin 1 tondan fazlası, ayrı kagir binalarda veya işyeri dahilinde tavan, taban, duvar ve kapıları yanmaz maddeden yapılmış yerlerde depolanacaktır.Buraların pencere ve kapılarına, cam ve güneş ışığını doğrudan doğruya geçirebilen şeffaf malzeme konmayacaktır.1 tondan daha az miktarda bulundurulması gerektiği hallerde, bu malzeme, madeni kapakları kendiliğinden kapanan, ayaklı sandıklar içinde bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:137)

UYARI LEVHALARI:

Patlayıcı, parlayıcı veya kolay yanıcı maddelerin bulunduğu veya işlendiği yerlerde, sigara içilmesi, kibrit veya çakmak taşınması ve yakılması ve her türlü alev veya kıvılcım yaratabilecek maddelerin bulundurulması yasaktır. Bu husus, iş yerlerinin gerekli yerlerinde uyarma levhaları ile belirtilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:138)

TEHLİKELİ ATIKLAR:

İşyerlerindeki parlayıcı, patlayıcı,yanıcı ve benzeri atıklar, toplattırılacak, işyerinde veya işyerinden uzaklaştırılarak zararsız hale getirilecek veya yok edilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:139)

ATIKLARIN İMHASI:

Parlayıcı, patlayıcı, yanıcı ve benzeri atıklar, açık havada yakılarak yok edilirken gerekli tedbirler alınacak ve yakma işi, bina veya malzemeden en az 15 metre uzakta yapılacak ve kolay parlayıcı atıklar, usulüne uygun ve ayrı olarak yok edilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:140)

ATIK MALZEMELER:

İşyerlerindeki kül, cüruf ve kurum yığınları, çukurlara veya binalardan en az 15 metre uzaklıkta bir yere konulacaktır. Bu çukurlar ve yerler tamamen dolmadan, bunlar işyerinden uzaklaştırılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:141)

İşyerlerindeki Makinalarda ve Tezgahlarda Alınacak Güvenlik tedbirleri

KAYIŞ-KASNAK VE KAPLİN KORUYUCULARI:

Tahrik makinelerinin bütün hareketli kısımları ile transmisyon tertibatı ve bütün tezgah ve makinelerin tehlikeli olan kısımları, uygun şekilde korunmuş olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:142)

KORUYUCULARIN İPTALİ:

Transmisyon tertibatı ile tezgah ve makinalara ait koruyucuların, emniyet teçhizat ve tertibatının çıkarılması veya işe yaramaz hale getirilmesi yasaktır. Bu koruyucular, ancak kontrol, ayar, bakım ve onarım sırasında kaldırılacak ve işin bitiminde derhal yerine takılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:143)

KORUYUCUDA ARIZA:

Bir tezgah veya makinada, arıza veya bunların koruyucusunda bir kusur ve yetersizlik görüldüğü hallerde, makina ve tezgah derhal durdurulacak ve ilgililere haber verilecek ve arızası olduğu veya kusurlu koruyucusu bulunduğu tespit edilen tezgah veya makinada, herhangi bir kimsenin çalışmasını önleyecek tedbirler alınacak ve durum, bunların üzerine bir levha asılarak belirtilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:144)

TAHRİK MAKİNALARI:

Tahrik makinalarının volanları, gerektiğinde krank mili ve piston kolları uygun şekilde korunmuş olacak ve bu makinalara elle ilk hareket verilmesi gereken hallerde, güvenlik tedbirleri alınacaktır. Bir tehlike anında tahrik makinalarının uzaktan durdurulması sağlanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:145)

REGÜLATÖR:

Aşırı hız artışları nedeniyle tehlikeli olabilen tahrik makinalarda, otomatik hız sınırlayıcıları (regülatör) ile bunların bozulması halinde, otomatik olarak makinayı durduracak tertibat bulunacaktır.Toplu regülatörler, gerekli nitelik ve sağlamlıkta koruyucu içine alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:146)

KORUYUCULAR:

Makina ve tezgah koruyucularının hazırlanması, imali ve kullanılmasında aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Koruyucular, çalışmalarda her türlü teması kesecek şekilde tehlikeli kısmı örtmüş olacaktır.
2) Koruyucular, işçinin ve makinanın çalışmasına, yağlama, kontrol ve onarımına engel olmayacak, üretimi zorlaştırmayacak şekilde yapılacak ve mümkünse makinanın sabit bir parçasına bağlanacaktır.
Bunların hareketli olanları, el ile kolayca veya otomatik olarak çalışır bir şekilde yapılacaktır.
3) Koruyucular, çalışan işçilerin çarpma ve düşmelerine, taşınan malzemelerin darbelerine dayanacak sağlamlıkta yapılmış olacaktır.
4) Koruyucular, fazla bakıma ihtiyaç göstermeyecek tarzda yangın ve pasa dayanıklı maddeden yapılmış olacaktır.
5) Koruyucular, döküm, saç, boru veya profil demir, tel kafes, ahşap, plastik veya yerine göre uygun sağlamlıkta başka malzemeden yapılacak ve kendileri bir tehlike yaratmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:147)

TRANSMİSYON ODASI TERTİBATI:

Tahrik makinalarına bağlı mil, kasnak ve kayış gibi transmisyon kısımları, ayrı ve kapalı bir yerde bulunduğu takdirde, transmisyon tertibatı 170 cm. yükseklikte ve iyi aydınlatılmış olacak, taban kuru, sağlam ve düzgün bulunacak ve bakım ustasının geçtiği yerlerde güvenlik sağlanacak ve buralara yetkisiz kimseler girmeyecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:148)

MAKİNALARA KORUYUCU:

Çalışılan yerden 260 cm. yükseklik içinde bulunan transmisyon milleri, mil uçları, kavramları, mile bağlı dönen kısımlar, dişli çarklar, kayış ve kasnaklar, zincir ve dişliler, uygun nitelik ve sağlamlıkta bir koruyucu içine alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:149)

TRANSMİSYON TERTİBATI ALTINA KORUYUCU:

Çalışılan yerden 260 cm.den daha yükseklikte olan ve altında geçit bulunan veya işçi çalışan yerlerdeki transmisyon tertibatında; kayış genişliği 150 zincir genişliği 20 mm.den fazla, kasnak veya dişli araları 3 metreden açık olanların alt tarafı boydan boya ve uygun şekilde ve genişlikte kapatılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:150)

KASNAĞIN YATAK TARAFINA KORUYUCU:

Çalışılan yerden 260 cm.den daha yüksekte olan ve elle yağlanan yatakları mil üzerinde bulunan kasnakları, çapı 15 cm.den fazla ve kasnağın yatağa olan mesafesi 90 cm.den az ise, kasnağın yatak tarafı korunmuş olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:151)

ÇATLAMIŞ KASNAKLAR:

Çatlamış veya kenarlarından parça kopmuş olan kasnaklar hiçbir şekilde kullanılmayacak ve mil üzerinde olanları da çıkartılacaktır.Parçalı ahşap kasnaklar, devamlı nemli yerlerde kullanılmayacaktır. Aşırı korozyon bulunan ortamda çalışan kasnaklar korozyona dayanıklı malzemeden yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:152)

KAYIŞ KOPMASINA KARŞI ÖNLEM:

Transmisyon kayışlarının geri tertibatı, sağlam yapılmış ve kayış kopmasında bir kazayı önleyecek şekilde tespit edilmiş olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:153)

TRANSMİSYON KAYIŞLARI:

Transmisyon kayışları eksiz olacak, ekli olduğu hallerde ek yerleri sağlam bir şekilde dikiş, perçin ve özel raptiyelerle tespit edilmiş bulunacaktır.Bu kayışlar, hareket durmadan doğrudan doğruya el ile aktarılmayacak ve takılıp çıkarılmayacak ve bunların reçinelenmesi, kayışın kasnaktan ayrıldığı yerden olacak ve doğrudan doğruya el ile yapılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:154)

TRANSMİSYON YATAKLARI:

UZUN AĞIZLI YAĞDANLIK:

Transmisyon yatakları, paralel bir eksen üzerinde bulunacak, bakımlı olacak ve hareket esnasında yağlanmayacaktır.Yatakların kolay erişilmeyen, tehlike yerlerine yağdanlık ve gresör konulmayacak veya bunların ağızları tehlikesiz ve kolay erişilen bir yere kadar uzatılacaktır.Hareket halinde yağlama yapılması teknik zorunluluğu bulunan hallerde, uzun ağızlı özel el yağdanlıkları kullanılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:155)

KUMANDA TERTİBATI:

Bir motor veya tahrik makinasından doğrudan doğruya hareket almayan tezgah ve makinalarda, avara kasnağı ile veya başka bir usulle ayrı ayrı durdurup çalıştırma sağlanacak bir kumanda tertibatı bulunacaktır. Bu tertibat, işçinin kolayca erişebileceği bir yerde ve kendiliğinden harekete geçmeyecek şekilde yapılmış olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:156)

ELEKTRİK ŞALTERLERİ:

Makina ve tezgahların elektrik şalterleri aşağıdaki özellik ve nitelikte olacaktır :
1) Şalter ve kumanda düğmeleri, kendiliğinden veya herhangi bir çarpma ile makinayı hareket ettirmeyecek şekil ve özellikte yapılmış olacak ve işçinin kolayca kullanabileceği yerde bulunacaktır.
2) Bir işçinin bir makina veya tezgahın çeşitli kısımlarında çalışması gerektiği hallerde, bu tezgahın birden fazla durdurma ve bir tane çalıştırma düğmesi bulunacaktır.
Bir tezgahın çeşitli kısımlarında birden fazla işçi çalıştığı hallerde, her işçi için bir çalıştırma ve bir de durdurma düğmesi bulunacak, ancak bütün çalışma düğmelerine basılmadan makine çalışmayacak, buna karşılık, durdurma düğmelerinin birine basmak suretiyle makina duracaktır.
3) Bir makina ve tezgah üzerinde birden fazla elektrik motoru bulunduğu hallerde, tezgahın bütün faaliyetini durduracak bir ana şalteri veya bir veya daha fazla durdurma düğmesi bulunacaktır.
4) Çalıştırma düğmeleri yeşil, durdurma düğmeleri kırmızı renkte olacaktır.
5) Bir atölyede bulunan makine ve tezgahların ayrı ayrı durdurma tertibatından başka, atölyedeki veya kısımdaki makine ve tezgahları tamamen durduracak bir ana şalteri veya başka bir tertibatı bulunacaktır.
6) Bir atölye veya kısımda bulunan makine ve tezgahlar, bir yerden çalıştırıldığı ve kumanda edildiği ve bunların hareketlerinin kumanda yerinden görülemediği hallerde, uygun haber verme sistemi kurulacak, çalışmaya başlamadan önce sesle ve ışıkla haber verilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:157)

OPERASYON NOKTALARINDA KORUYUCU:

Her makine ve tezgahta, talaş kaldıran, şekillendiren, ezen, delen, kesen veya başka şekilde işlem yapan kısım ile iş alıp verirken tehlikeli olan yerler gibi operasyon noktası denilen bölgeler, herhangi bir kazanın meydana gelmesini önleyecek şekilde korunacak ve bunun için gerekli bütün tedbirler alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:158)

PEDAL KORUYUCUSU:

Ayak pedalı ile çalışan makina ve tezgahların pedalları üzerinde bir koruyucu bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:159)

MAKİNA PARÇALARINDA GÜVENLİK:

Makina ve tezgahlarda bulunan kapak, sürgü ve örtülerin beklenmeyen hareketleri sonucunda, ağırlıkları ile çarpma ve ezme gibi tehlikeler meydana getirmemeleri için gerekli güvenlik tedbirleri alınmış olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:160)

KAYNAK İŞLERİNDE ASPİRASYON:

Döküm, demir ve kaynak işlerinin yapıldığı yerlerde çalışma esnasında çıkan duman, gaz, koku, is, toz ve buharlar, mevzii aspirasyon tertibatı ile dışarı atılacak ve erimiş maden veya tavlanmış malzeme ile çalışılan yerler, aşırı derecede nemli olmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:161)

DÖKÜM POTALARINA DİŞLİ TERTİBATI:

Kapasitesi 900 kg. veya daha fazla olan potalarla yapılacak döküm işlerinde, dişli tertibatı kullanılacaktır. Elle taşınabilen potaların, döküm esnasında devrilip düşmesine engel olmak için taşıma halkası üzerinde bir kilitleme tertibatı bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:162)

ŞAHMERDANLAR:

İşyerlerindeki şahmerdanlarla çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Ayak pedalının üzerinde koruyucu olacağı gibi, pedal kolları da uygun şekilde kapatılmış olacaktır.
2) Çalışma sırasında parça fırlamalarına karşı şahmerdanın etrafına seyyar paravanalar konacak ve tabladan dışarı taşacak kalıplar kullanılmayacak ve kalıpların köşeleri sivri, kenarları keskin olmayacaktır.
3) Onarım ve kalıp bağlama sırasında piston ile pleyt arasına, ani harekete engel olacak sağlam takozlar konacak ve pleyt temiz tutulacaktır.
4) Buhar veya hava basıncı ile çalışan şahmerdanlarda, daimi çalışır durumda emniyet supabı, stop valfları, basınç düşürme vanaları veya otomatik regülatörler bulunacaktır.
5) Buharlı şahmerdanlarda boşaltma (blöf) musluğu bulunacak ve buhar boruları, iyi izole edilmiş olacaktır.
6) Şahmerdanlarla çalışma sırasında, parçanın bir elle tutulduğu, ve diğer elin boşta kaldığı hallerde, ayak pedalı yerine el kumandası yapılacak ve her iki elin boşta kaldığı hallerde, çift el kumandası uygulanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:163)

GAZ TÜPLERİNDE GÜVENLİK:

Otojen kaynak aparatları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Kaynak yapılan yerlerde, kullanılmakta olan gaz tüplerinden başka gaz tüpleri bulundurulmayacaktır.
2) Gaz tüpleri, çalışma anında dik duracak ve devrilmemeleri için gerekli tedbirler alınacak ve tehlike anında kolayca sökülecek şekilde bağlanmış olacaktır.
3) Gaz tüplerinin taşınması tekerlekli özel araçlar kullanılacak ve bu tüpler kullanılmadıkları zaman, valfleri kapanacak ve bu valfleri koruyan başlıkları takılacaktır.
4) Oksijen tüpleri, yağlı elle tutulmayacak, tüplerin valfleri, manometre ve diğer teçhizatı yağlanmayacaktır.
5) Atölyede bulunan gaz ve oksijen boruları ile şalumoya gelen hortumlar, ayrı ayrı ve diğer tesislerden de kolaylıkla ayrılacak renkte olacaktır.
6) Şalumolar, çalışır durumda gaz tüpü üzerine veya başka bir teçhizata asılmayacak ve gazlar tamamen kesilmedikçe şalumo bırakılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:164)

DEMİR TESTERE TEZGAHI:

SIÇRAYAN SUYA KARŞI ÖNLEM:

Demir testere tezgahlarında soğutucu sıvı kullanıldığı hallerde, bu sıvıların sıçramasını ve dışarı taşmasını önleyecek siper yapılacak veya gerekli tedbirler alınacaktır.Şerit ve demir testere tezgahlarında testerelerin koruyucuları ahşap testere tezgahlarında belirtilen usullere göre yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:165)

DEMİR TESTEREDE SAÇ KORUYUCU:

DEMİR TESTEREYE UZAKTAN KUMANDA:

Sıcak parçaların kesildiği demir testere tezgahlarında sıçrayan kıvılcım ve parçalara karşı en az 3 mm. kalınlığında saç koruyucular yapılacak ve tezgahın uzaktan kumanda tertibatı bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:166)

KOLLU DEMİR TESTEREDE GÜVENLİK:

Kollu demir testere tezgahlarında tehlikeli hareketli kısımlar, uygun bir şekilde korunmuş olacak ve kesilecek parça, sağlam olarak bağlanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:167)

TEZGAH PARÇALARI:

İmalat ve takım tezgahlarında talaş kaldıran takımlar, bağlamalar, ve işlenen parçalar, tezgah çalışırken sökülüp takılmayacak, ayar yapılmayacak ve gevşetilmeyecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:168)

MATKAP VE FREZE TEZGAHLARI:

Matkap ve freze tezgahları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır :
1) Her çeşit matkap ve freze tezgahlarında işlenen parça, takımla beraber dönmemesi için uygun şekilde bağlanacak veya mengene ile tespit edilmiş olacaktır.
2) Döner tablalara bağlanan parçanın çıkıntılı kısımları, uygun şekilde koruyucu içine alınacaktır.
3) Parça işlenirken, kesici takım ağzında bulunan talaşlar temizlenmeyecek ve soğutucu sıvının sıçramasına karşı, siperler yapılacaktır.
4) Çıkan talaşlar elle süpürülmeyecek ve bu iş için uygun fırçalar kullanılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:169)

TORNA TEZGAHINDA GÜVENLİK:

Torna ve benzeri tezgahlar ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır :
1) Otomatik torna tezgahları ile otomatik tezgahların operasyon noktaları, uygun şekil ve nitelikte koruyucu içine alınacaktır.
2) İşçilerin kayış veya aynayı tutarak elle fren yapmaları önlenecektir.
3) Geçit ve ara yollara bakan tezgahlarda talaş fırlamalarına karşı gerekli tedbirler alınacaktır.
4) Rovelver ve otomat tezgahlarında çubuk halinde olan malzemeler, uygun koruyucu içine alınacaktır.
5) Ağaç tornalarında, özellikle uzun parçaların işlenmesinde, parçanın gevşeyerek fırlamasına karşı, gerekli koruyucu tedbir alınacak, kundura kalıbı, ökçe ve tahta topuk gibi parçaların işlenmesinde, döner kalemlerin temas eden kısımları hariç diğer kısımları uygun koruyucu içine alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:170)

PLANYA TEZGAHLARINDA GÜVENLİK:

Planya ve vargel tezgahlarının etrafındaki boşluklar, 60 santimetreden az olmayacak bu açıklığın sağlanamadığı veya hareketli tablanın üzerine konan işin tabladan taştığı hallerde, tezgahın her iki başı uygun korkuluklarda korunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:171)

TAŞLAMA TEZGAHLARINDA GÜVENLİK:

Taşlama ve polisaj tezgahları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Zımpara taşları, gerekli sağlamlıkta yapılmış olacak ve taştan fırlayabilecek parçalara karşı, uygun koruyucu içine alınacaktır.
2) Tezgaha bağlanacak zımpara taşları, işin ve tezgahın özelliğine uygun olacak, taşın devir adedi, tezgahınkinden fazla olmayacaktır.
3) Taşlama ve polisaj tezgahlarındaki dönen kısımların yataklanması, yağlanması, ayarlanması ve bakımı, teknik gereklere uygun olacaktır.
4) Çalışan işçilerin baş ve gözlerini, sıçrayan parçalardan ve kıvılcımlardan korumak için gerekli tedbirler alınacaktır.
5) Çalışma sırasında meydana gelecek tozları, çıktığı yerde toplayacak bir aspirasyon tertibatı yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:172)

ZIMPARA TAŞLARINDA GÜVENLİK:

Zımpara taşları koruyucularında, aşağıdaki özellikler bulunacaktır:
1) Zımpara taşı koruyucusu, toz emecek özellikte ve gerekli sağlamlıkta yapılmış olacaktır.
2) Zımpara taşı koruyucusu, milin ucunu, sıkma somununu ve flanjlarını içine alacak teknik gereklere göre zımpara taşının çevresini ve yanlarını kapatacak nitelikte yapılmış ve tezgahın gövdesine sağlam bir şekilde bağlanmış olacaktır.
3) Çapı 150 milimetreden büyük olan zımpara taşlarının koruyucuları, çelik saç veya dökümden yapılacaktır. Daha küçük çaptaki taşların koruyucuları, yeteri kadar sağlam olmak şartıyla diğer metal veya alaşımlardan yapılabilir. Et kalınlığı 10 mm.den az, çelik döküm veya saç kalınlığı 5 milimetreden az olan koruyucular, çapı 40 santimetre ve genişliği 10 santimetreden daha büyük olan taşlarda kullanılamazlar. Çapı 30 santimetreden büyük ve kalınlığı 12 milimetreye kadar olan ve çevre hızı 70 metre/saniyenin üstünde bulunan kesici taşların koruyucusu 3 ila 6 milimetre kalınlığında çelik saçtan yapılmış olacaktır.
4) Yeni takılan bir zımpara taşı ile koruyucu arasında, çap yönündeki boşluk 40 milimetreden az olacak, yan boşlukların her biri 30 santimetre taş çapına kadar 20 milimetreden ve daha büyük çaplardaki taşlarda ise 25 milimetreden fazla olmayacaktır.
5) Çalışma sonucu aşınan taşların, koruyucuya nazaran küçülmesi ile taşlama ağzında artan boşluğu ayarlayabilmek için, koruyucunun önünde ayarlı bir kapak bulunacak ve bu kapak, taşla koruyucu önündeki açıklığı 6 milimetreye indirecek şekilde ayarlanacaktır.
6) Koruyucunun taşlama ağzı açıklığı, genel olarak 90 dereceden fazla yapılmayacak ve koruyucunun üst kenarının yatayla açısı 65 dereceden fazla olmayacaktır.
7) Yüzey taşlama tezgahlarında,taşlama ağzı açıklığı 125 dereceye çıkarılabilecek durumda olacak ve takım bileme tezgahlarında koruyucunun taşlama açıklığı 60 dereceden fazla olmayacaktır.
8) Seyyar zımpara taş aparatları, koruyucusuz kullanılmayacak ve koruyucunun taşlama ağzı 180 dereceden fazla olmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:173)

ZIMPARA TAŞLARI:

Zımpara taşlarının tezgaha bağlanmasında aşağıdaki tedbirleri alınacaktır :
1) Madeni bir kısma yapıştırılmamış veya herhangi bir şekilde mile bağlanmamış zımpara taşları, taşın çapına ve şekline uygun bir flanjla tezgaha takılacaktır.
2) Zımpara taşları, yerlerine takılmadan önce kontrol edilecek çatlak ve hasarlı olanları kullanılmayacaktır.
3) Zımpara taşları, tezgaha takılırken flanjla taş arasına, çapı flanj çapından küçük olmayan kağıt, kauçuk ve deri gibi yumuşak malzemeden yapılmış uygun pullar konulacaktır.
4) Zımpara taşının takıldığı miller, tekniğe uygun yapılmış ve yataklanmış olacak, salgısız dönecek ve sıkıştırma somunları, dönme yönünde gevşemeyecek, tarzda vidalanmış olacaktır.
5) Zımpara taşları, imalatçının belirttiği karakteristiklere uymayan tezgahlarda kullanılmayacaktır.
6) Zımpara taşları, imalatçının belirttiği hızın üzerinde kullanılmayacak ve taşın karakteristiğini gösteren ve taşın üzerine yapıştırılmış olan etiket hiç bir surette koparılmayacaktır.
Düz satıhlı zımpara taşlarının yan yüzeyleri kullanılmayacaktır.
7) Suni zımpara taşlarının kullanıldığı yerlerde tabii zımpara taşları kullanılmayacaktır.
8) Tabii zımpara taşı kullanıldığı hallerde, taşın çevresel hızı 15 metre 1 saniyeyi geçmeyecek ve taş, uygun koruyucu içine alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:174)

MESNET:

Elle yapılan taşlama işlerinde, taşlanacak parça bir mesnet veya tabla üzerinde tutulacaktır. Mesnet veya tabla, sağlam ve taşın şekline uyacak tarzda yapılmış olacak, taşla aralarındaki açıklık 3 milimetreyi geçmeyecek şekilde ayarlanabilecektir. Taş dönerken mesnet veya tabla, hiç bir nedenle ayar edilmeyecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:175)

SOĞUK YERDEKİ ZIMPARA TAŞI:

Soğuk yerlerde bulunan taş tezgahlarında, ilk çalışmada veya yeni taş takıldığında, taş zorlanmayacak ve taşa yavaş yavaş yüklenilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:176)