11. Sınıf Edebiyat Sayfa 171 Soruları ve Cevapları ( Yıldırım Yayınları )

ARAŞTIRMA SORULARI AŞAĞIDAKİ BAĞLANTILARI TIKLAYINIZ...

SAF(ÖZ) ŞİİR

 Saf (Öz) Şiir

Fecr-i Âtî Dönemi’nde başlayıp Millî Edebiyat ve Cumhuriyet 
Dönemleri'nde etkili olan “saf şiir geleneği”nin genel özellikleri şunlardır:
 “Saf (öz)”sözcüğü; var olan bir şeyin katıksız, arı, halis, has olma haline denir. Saf şiirise “şiirin şiirsel olmayan unsurlardan ayıklanarak saflaştırılmış bir duruma getirilmesi” demektir.
 Türk edebiyatında saf şiirin ilk ve en önemli temsilcileri Ahmet Haşim ve Yahya Kemal Beyatlı’dır. Cumhuriyet Dönemi’nde ise Necip Fazıl Kısakürek, Cahit Sıtkı Tarancı, Ahmet Muhip  Dıranas gibi şairler bu şiir geleneğiyle ürün vermişlerdir.

SADE DİL VE HECEYLE YAZILAN ŞİİRLER

• “Toplum için sanat” anlayışıyla hareket edilmiştir.
• Ziya Gökalp çevresinde gelişen bu şiir hareketinin oluşmasında Genç Kalemler dergisi önemli rol oynamıştır.
• “Millî edebiyat” anlayışıyla halk edebiyatına yönelme olmuş, ancak modern şiirin söyleyiş özelliklerinden de yararlanılmıştır.
• Şiirler; hece ölçüsü ve dörtlük nazım birimiyle yazılmış; ancak dörtlüğün yanı sıra üçlük, beşlik gibi nazım birimleri de kullanılmış ve Batı edebiyatına ait nazım şekillerinden yararlanılmıştır.
• Halkın anlayabileceği sade bir Türkçe kullanılmış, sanatlı söyleyişten uzak durulmuştur.
• Anadolu halkının yaşamı, Türk tarihi ve kahramanlığı gibi yerli ve millî konular işlenmiştir.
• Türkçülük ve millîyetçilik fikirlerine geniş yer verilerek millî coşkuyu artırcı şiirler yazılmıştır.
• Düşünce yönü ön planda olan didaktik şiirler yazıldığı için imge ve sembollere pek yer verilmemiştir. 
• Tanzimat’ın ilk dönem sanatçılarının ortaya attığı ancak gerçekleştiremedikleri “halka ve ülke sorunlarına yönelme” düşüncesi hayata geçirilmiştir.
• Bu dönemde Ziya Gökalp, Mehmet Emin Yurdakul ve Beş Hececiler bu anlayışla şiir yazmıştır.

HALKIN YAŞAYIŞ TARZINI VE DEĞERLERİNİ ORTAYA KOYAN ŞİİR

• Bu dönemde toplumun siyasî ve ekonomik problemlerinin gerçekçi biçimde yansıtıldığı manzumeler yazılmıştır. Konusunu halkın yaşama biçimi ve değerlerinden alan manzumelerle ön plana çıkan isim ise Mehmet Akif Ersoy’dur.
• Nazmın nesre yaklaştığı ve didaktik bir üslubun göze çarptığı manzum hikâyelerde sanatçı, ele aldığı konuyu bir olay örgüsü içinde vermiştir.
• 
  
• Sanatını toplumun hizmetine adayan Mehmet Akif; manzumelerinde Ziya Gökalp gibi Türkçülüğü değil, İslamcılığı öne çıkarmıştır. Onu Ziya Gökalp ve çevresindeki şairlerden ayıran diğer bir özellik ise hece yerine aruz ölçüsünü kullanmasıdır.
• Sanatçı, manzumelerinde Arapça, Farsça sözcüklerin yanı sıra, günlük deyişlere ve sokak diline de yer verilmiştir.

HAZIRLIK

1. Bir şiirde ne gibi özellikler olmasını istersiniz?

2. Servet-i Fünun ve Fecr-i Ati sanatçıları Milli Edebiyat döneminde bir araya gelselerdi dönemin zihniyeti gereği sade dil ve heceye yönelebilirlerdi.Amaçları toplum için sanat olabilirdi, bireysel temalar yerine milli, milliyetçi temalara yönelebilirlerdi...

3. “Saf (öz)”sözcüğü; var olan bir şeyin katıksız, arı, halis, has olma haline denir. Saf şiirise “şiirin şiirsel olmayan unsurlardan ayıklanarak saflaştırılmış bir duruma getirilmesi” demektir.