2013 - 2014 11. Sınıf Türk Edebiyatı Sayfa 42 - 44 Soruları ve Cevapları ( Yıldırım Yayınları )

bu yazı http://yeniedebiyat.blogspot.com sitesinden alınmıştır. Kaynak siteyide mutlaka ziyaret edin

1. Okuduğunuz şiirin yapı özelliklerini belirleyerek;

yapı özellikleri:

nazım birimi:  üst birim : bent, alt birim : beyit

Kafiye düzeni: aa,ba,ca,da,ea,fa...hh

Ölçü: aruz ölçüsü

a. Birimlerini ve birimlerinde anlatılanları,

birinci birim: yakınlarını, çevresini  kayırma anlayışının ortaya çıkmasından  bahsediliyor.

ikinci birim:  Yalancılığın yaygınlaşmasından  bahsediyor.

üçüncü birim:Dedi kodu ve gıybetin yaygınlaşmasından bunu normal görülmesinden

dördüncü birim: Doru olanların itibar görmeyip devlet malını yiyenlerin iti,barlı olarak görülmesinden

beşinci birim:  Doğru söyleyenin değil hainlerin itibar  itibar görmesinden

altıncı birim:   acizin elindekini alıp haksıza destek olunmasından

yedinci birim: dinin devletin gerilemesine sepep olduğu anlayışının ortaya çıkmasından

sekizinci birim:  Milliliğin unutulup Batıcılığın benimsenmesinden

dokuzuncıu birim: Bütün bunların bize hiçbir şey kazandırmadığından bahsedilmiş.

b. Birimlerde anlatılanlardan hareketle temayı,

Tema:  Toplumun batıya uyma nedeniyle ahlaki değerlerinin bozulduğu

c. Birimlerin bir tema etrafında nasıl bir leştiğini,

Her birim temanın ayrı bir yanını ortaya koyarak ana temayı oluşturmuştur. daha doğrusu tema birimlerde ifade edilen düşünceelerin birleşimidir.

ç. Birimlerin metnin tamamı içindeki işlevlerini tartışınız. Elde ettiğiniz sonuçları defterinize yazınız.

Şiirde metni oluşturan her birim temanın ayrı bir yanını oluşturur. tema yan düşünceler vasıtasıyla metin içine yerleştirilir. sanat metinlerinde tema direk verilmez. sezdirme yoluyla okuyucuya ulaşır.

2. Şiirin temasının dönemin gerçekliği ile ilişkisi: her şiir döneminde yaşanan gerçeklikten etkilenir ve izler taşır. Bu şiirde Tanzimat döneminin sosyal hayatından izler taşımaktadır. bu dönemde Avrupa hayranlığı ve bunu yanlış yorumlanması sonucu devlet yapısı ve sosyal hayat yanlış etkilenmiş bilim ve teknik alınmalı düşüncesi pek hayat bulmayıp bunu yerine Batını yaşam biçimi ve kültürü taklit edilmiş. fakat burada da gerçek kültür değil batılıların da şikayet ettiği  düşük yaşam biçimi taklit edilmiştir.

bireyin hak ve özgürlüğünün önünde din bir engel olarak görülmüş. bireyin haklarını  savunalım derken devletin yapısı bozulmuş. devlet zaafa uğratılmıştır.

3. Aşağıda geçen beyitlerdeki söz sanatları:

Bî-baht olanın bağına bir katresi düşmez

Bârân yerine dürr ü g her yağsa semâdan

Er bab-ı ke mâ li çekemez nâkıs olanlar

Ren cî de olur dî de-yi huf fâş Zi yâ’dan

Yağmur inci ve mercana benzetilmiş. teşbih sanatı var.

noksan ve kemal  sözcükleri aarsında tezat var. yine kendini yetiştirememiş kişiler gözleri ışıktan rahatsız olan yarasya benzetilmiş. istiare santı var. alim ise bir ışığa benzetimliş. fakat alim söylenmemiş açık istiare var.

4. kanun devlet hak. adalet, bilim, dinin ilerlemeye engel olması( pozitivim anlayışı)

Bu ifeda ve kavramlar dönemin zihniyeti ile ilişkilidir. bu şiir Yenileşme dönemininde yaşananları eleştiriyor.

5. şiide ahengi sağlayan unsurlar:

kafiye düzeni:             aa, ba,ca,da......hh

Ölçü:                          aruz ölçüsü.

kafiye/ redif:               - siâyet-  yeni çıktı       yeni çıktı redif,   yet'ler  zengin kafiye

                                 - dirâyet-  yeni çıktı

                                 -  hamiyyet -  yeni çıktı

asonans:                     a,i

aliterasypn:                 y,t, d,m

6. şiir yazıldığı dönemin sant anlayışını yansıtmaktadır. Dil Arapça ve Farsça sözcük ve dil kaideleri ile doludur. sanatlı bir anlatım vardır. buna rağmen dil o gün diavan edebiyatında kullanılan dile göre daha sadedir.

7. Şiir dönemin sanat anlayışınını yansıtmaktadır. Tanzimat şiiri şekil olarak eskiye bağlı kalırken içerik olarak batıdan alınan temalar işlenmiştir. bu şiirde de tema divan şiirinde işlenen temadan farklıdır.

 8. ETKİNLİK

 Divan şiirinden alına örnekle Ziya paşanın terkib- benti şekil bakımından benzerlik göstermektedir. fakat içerik bakımından farklıdır. ölçü her iki şiirde de aruz ölçüsüdür. her iki şiirde de beyit nazım birimi ve aynı kafiye düzeni kullanılmıştır. farklşı olarak temalar dikkat çekmektedir.

8. Ziya Paşa'nın terkib-i benti ile Tanzimat şiiri arasında hem şekil hem de içerik bakımından benzerlik vardır. tema olarak sosyal bir  sorun işlenmiş. biçim olarak divan edebiyatı nazım şekli kullanılmıştır.

9. Terkib-i bentten hissedilenler: dönemin sosyal yaşantısının bozulduğunu toplumun değerlerinin ters yüz olduğunu görüyoruz. bu da bize Osmanlı devletinin nasıl yıkıldığı  hakkında bize fikir veriyor.

10. Şiir Tanzimat dönemi şiir anlayışını özelliklerini yansıtmaktadır.