11. Sınıf Türk Edebiyatı Sayfa 140-147 Cevapları ve Etkinlikleri ( BirYay Yayınları )

Millî Edebiyat Döneminin Oluşumu

1. “Milliyetçi edebiyat” söz grubundan ne anladığınızı açıklayınız.

Milliyetçi edebiyat, Türkçülük fikrinin hakim olduğu, sanatçılarının halka yönelerek yerli kaynaklardan yararlandığı, Türk milletinin maddi ve manevi değerlerini ön planda tutan edebiyattır.

2. Hayatımıza yön verirken akıl, mantık ve bilimden faydalanmanın önemi nedir?

Hayatımıza yön verirken akıl, mantık ve bilimin rehberliğine ihtiyacımız vardır. Kulaktan dolma bilgilerle, batıl inanışlarla kendimize yön veremeyiz. Aklı ve bilimi temel almalıyız. Çeşitli konularda karar verirken akıl ve mantık çerçevesinin dışına çıkarsak hayal kırıklıklarına, hüsrana uğrayabiliriz.

3. “Ne mutlu Türk’üm diyene!” sözünü milliyetçilik ilkesiyle bağdaştırarak açıklayınız.

Anayasamızda da ifadesini bulan kendini Türk hisseden, bu vatana gönül bağıyla bağlı, vatanın birliğini ve devamlılığını, ilerlemesini isteyen her vatandaşımız Türk’tür. Bir insanın yüceliği, annesinin, babasının, soyunun Türk olmasında değil milletinin, tarihinin, kültürünün önemini kavramak ve bunları yaşamaktadır.

“Batıcılık, Osmanlıcılık, İslamcılık ve Türkçülük” akımlarıyla ilgili sunumlarınızı arka­daşlarınızla paylaşınız.

Osmanlı Devletinde Fikir Akımları

Osmanlıcılık

*Fransız İhtilali’nden sonra etkili olan milliyetçilik (ulusçuluk)jdüşüncesine karşı ortaya çıkmıştır.

*“Din, dil, ırk farkı gözetmeksizin Osmanlı sınırları içinde yaşayan herkes Osmanlı vatandaşıdır” fikri esas alınmıştır.

*Azınlıkların devlete bağlılığını artırarak Osmanlı Devleti’nin bütünlüğünün korunması amaçlanmıştır. Bundan dolayı Mebusan Meclisi’nde azınlıklar da yer almıştır.

*Genç Osmanlılar Cemiyeti tarafından savunulmuştur.

*Ulusçuluk hareketlerinin güç kazanmasıyla beraber etkinliğini kaybetmiştir.

*Balkan Savaşları, bu fikir akımının önemini yitirdiğinin en önemli göstergesidir.

İslamcılık (Ümmetçilik – Panislamizm)

*Ülkenin bütünlüğünü korumak amacıyla “Hangi milletten olursa olsun bütün *Müslümanların halifenin etrafında toplanmasının gerekliliği” ilkesi esas alınmıştır.

*II. Abdülhamit devrinde, I. Meşrutiyet’e son verilince uygulanmaya başlanmıştır.

*Osmanlı dışındaki Müslüman toplumların sömürge durumundan kurtarılması amaçlanmıştır.

*I. Dünya Savaşı’nda Arapların ingilizler’le işbirliği yapması, islamcılık düşüncesinin gereken etkiyi gösteremediğinin ve milliyetçiliğin önem kazandığının göstergesidir.

Türkçülük (Pantürkizm – Turancılık)

*“Devlet ancak dili, dini, soyu ve ülküsü bir olan toplumla ayakta durabilir” düşüncesine dayanır.

*Amaç, Türk birliğinin (Turancılık) kurulmasıdır.

*II. Meşrutiyet döneminde İttihat ve Terakki Cemiyeti tarafından iç ve dış politikada uygulanmıştır.

*Türkçülük, Yeni Türk Devleti’nin temel ideolojilerinden biri olmuştur.

Batıcılık

*İlk olarak askeri alanda başlayan Batılılaşma hareketi, II. Meşrutiyet döneminde bir düşünce akımına dönüşmüştür.

*Batıcılar, Osmanlı Devleti’nin ancak Avrupa tarzı kurumlarla yıkılmaktan kurtarılabileceğini savunmuşlardır.

*Batıcılık, Yeni Türk Devleti’nin temel ideolojilerinden biri olmuştur.

Adem-i Merkeziyetçilik

*Merkezi yönetimin bazı yetkilerinin yerel yönetimlere bırakılmasını savunmuştur.

*Federatif bir yönetimin kurulmasını ileri sürmüştür.

Ziya Gökalp’ın iki eserinden alınan kitabınızdaki metinlerden ve daha önce edindi­ğiniz bilgilerden hareketle “Batıcılık, Osmanlıcılık, İslamcılık, Türkçülük” akımlarının temsil­cilerini ve temel düşüncelerini tabloya kısaca yazınız.

1.OSMANLI DEVLETİ’NDE DÜŞÜNCE AKIMLARI

	Batıcılık	Osmanlıcılık	İslamcılık	Türkçülük
Ortaya Çıkış sebepleri	Batının Osmanlı karşısında bilim,teknik,fen ve sanat alanlarında önde olması EDEBİYAT FATİHİ	Osmanlı’nın etnik yapısının farklı olması, Fransız İhtilali sonucu milliyetçilik akımından etkilemesinin istenmesi, ülkede iç-dış isyanların olması, devletin toprak kaybetmesi	Rusya’nın Balkanlarda uyguladığı Panislamizm düüncesi,ülkelerin bağımsızlık mücadelesi vermesi,siyasi otorite kurulmak istenmesi	BalkanSavaşları sonucunda Osmanlıcılık fikrinin geçerliliğini kaybetmesi,azınlıkların Osmanlı’dan ayrılması EDEBİYAT FATİHİ
amacı	Batıyı fen ,teknoloji,bilim ve sanat alanlarında örnek alarak ülkenin kalkınmasını sağlamak	Ülkedeki bütün etnik grupları ayrım gözetmeksizin Osmanlı milleti olarak görmek,devletin menfaati doğrultusunda birleşmek	İslamın değerlerine bağlı kalmak,öze dönmek, din çatısı altında birleşmek	Farklı coğrafyalardaki Türkleri Osmanlı bayrağı altında birleştirmek
Temel düşüncesi	Batı seviyesine çıkmak	Osmanlının eski ihtişamlı günlerine geri dönmek	İslamın temel düşüncesinin ilericilik olduğu, çalışmayı ve gelişmeyi emrettiği bütün Müslümanların kardeş olduğu	Dilde,dinde,vatanda,ülküde birlik düşüncesi edebiyatfatihi.blogspot.com
temsilcileri	Abdullah Cevdet,Tevfik Fikret,Celal Nuri	Jön Türkler Namık Kemal,Ziya Paşa,Agah Efendi,Ali Suavi	M.Akif Ersoy,Said Halim Paşa,M.Şemseddin Günaltay	Ziya Gökalp,M.Emin Yurdakul,Enver Paşa,Nihal Atsız

SAYFA 145

b. Aşağıdaki açıklamaların Batıcılık, İslamcılık, Osmanlıcılık ve Türkçülük akımlarından hangisinin amaçlarını belirttiğini yanlarındaki boşluklara yazınız.

Türk toplumuna Batı’da gelişen düşünce, yönetim biçimi, yaşam tarzını uygulayarak ülkenin ge­lişmesini, kalkınmasını sağlamak	Batıcılık
Osmanlı Devleti’nin kuruluş ve yükselme dönemlerinde sahip oldukları zihniyetin sanatta ve ede­biyatta da takip edilmesini sağlamak	Osmanlı­cılık
İslam'ın ilk dönemindeki değerleri XX. yüzyılın başlarına taşıyarak Türk toplumunu içinde bulun­duğu bunalımdan kurtarmak	İslamcılık
Türk toplumunun uzak geçmişinde kazandığı değerlerin araştırılmasını ve bilinmesini, halkın ya­şama biçiminin ve değerler dünyasının araştırılmasını sağlamak	Türkçülük

c. Yukarıdaki tabloda verilen amaçların modern milletin ortaya çıkarılmasına nasıl zemin hazırladığını açıklayınız.
Modern milletin ortaya çıkmasında Osmanlıcılık akımının etkisi diğerlerine göre daha azdır. Milletin dil, din, kültür bakımlarından bütünlüğü vardır. Modernleşmede Batı örnek alınmış, dini ve milli değerler korunmuştur.

ç. Aşağıdaki şemayı inceleyiniz. Okuduğunuz metinlerden ve şemadan yararlanarak belirtilen dört düşünce akımının, etkinlik ve çeşitli arayışların “millî devlet” fikri ve endişesi etrafında kendiliğinden nasıl oluştuğunu açıklayınız.

Bu düşünce akımları milli devletin oluşmasında az ya da çok etkili olmuştur. Milli devletin oluşmasında düşünce akımlarından yararlanılmıştır.

Aşağıdaki şemayı inceleyiniz. 1911 sonrası Türk edebiyatının millî devlet ve milletleşme çevresinde ileri sürülen hangi fikirler, başvurulan hangi anlatım ve metin türleri etrafında nasıl geliştiğini açıklayınız.

Ülkenin içinde bulunduğu durumdan kurtulması için ortaya konan bu düşünce akımları, çeşitli anlatım ve metin türleri ile dile getirilmiştir. Bunlardan en etkili olanlar; şiir, makale, eleştiri türleri olmuştur. Sanatçılar düşüncelerini gazete ve dergi aracılığıyla dile getirmişlerdir.

SAYFA 146

a. Grup olarak önceden okuduğunuz “Kızıl Elma, Cenge Giderken” şiirlerinin ve “Primo Türk Çocuğu” hikâyesinin temalarını grup sözcüleriniz aracılığıyla belirtiniz. Daha sonra sınıfça, temaların ortak yönlerini belirleyiniz. Millî Edebiyat Dönemine ait okuduğunuz bu eserler ve kitabınızda bulunan metinlerden hareketle yazar ve şairlerin aşağıda belirtilen konulardaki önerilerini verilen boşluklara yazınız.

Kültür: Bir milletin maddi ve manevi değerleridir. Bir milletin en önemli değeridir.

Devlet-vatandaş ilişkisi : Devlet vatandaşına sahip çıkmalı, vatandaş da devletin birliği ve dirliği için çalışmalıdır.

Gelecekle ilgili düşünceler: Gelecekte Türk milleti daha da güçlenerek eski ihtişamlı günlerine kavuşmalıdır.

b. Yukarıda sıraladığınız konuların “ulus devlet hâline gelmek” kaygısıyla nasıl birleş­tiğini açıklayınız.

Millî Edebiyat Dönemine ait bu bölümdeki sosyal, tarihî, fikrî ve İlmî temalı eserlerin dil ve anlatımıyla ilgili aşağıdaki seçeneklerden uygun olanları işaretleyiniz.

□ Sade bir dil □ Doğal bir söyleyiş ve anlatım

Aşağıdaki kutucuklarda bulunan kavram ve tanımları uygun şekilde eşleştiriniz. İki kav­ramın farklılığını açıklayınız.

Milli Edebiyat Dönemiyle ilgili kavramları karıştırmamak için şunlara dikkat edelim:

Milli Edebiyat Dönemi: 1911-1923 yılları arasındaki dönemdir. Milli Edebiyat Dönemi, tarihi bir dönem değildir, edebiyatımızda bir dönemdir.

Milli Edebiyat: Milletin maddi ve manevi değerlerinin işlendiği edebiyattır. Yakup Kadri, Reşat Nuri, Halide Edip gibi sanatçılar bu edebiyatın içinde sayılır.

Milliyetçi Edebiyat: Türkçülük fikrinin hakim olduğu, şiirde sade dil ve hece ölçüsünün kullanıldığı edebiyattır. Milliyetçi edebiyatın temsilcileri Ömer Seyfettin, Ziya Gökalp, Mehmet Emin Yurdakul gibi sanatçılardır.

Not: Milli Edebiyat Döneminde Milli edebiyat , milliyetçi edebiyat anlayışının dışında farklı eğilimler de görülmektedir.

SAYFA 146

YORUMLAMA- GÜNCELLEME

1. Ziya Gökalp’ın “Millet ve Vatan” adlı yazısında “Mekânın şerefi, oturan iledir.” sözüyle ilgili dü­şüncelerinizi açıklayan kısa bir yazı yazınız. Yazınızı arkadaşlarınızla paylaşınız.

Vatanın değeri, orada yaşayan insanlarıyladır. Vatanı o vatanda yaşayan insanlar değerli kılar.

2. Günümüz edebiyatından okuduğunuz eserleri “millî” olması açısından yorumlayınız.

Sade dille yazılmış ve toplumsal hayatı yansıtıyorsa, bizi anlatıyorsa millidir, diyebiliriz.

3. Günümüz sanat eserlerinde (edebiyat, resim, müzik, mimari vb.) millî kültürümüze ait hangi değerler kullanılmaktadır?

Günümüz sanat eserlerinde kültürümüz, geleneklerimiz, dünyaya bakışımız, hayat tarzımız yansıtılmaktadır.

SAYFA 147

DEĞERLENDİRME

1. Millî Edebiyat Dönemi akımları hakkında verilen bilgilerden hangisiyanlıştır?

A. Batıcılık anlayışını savunanların, Türk toplumuna Batı’da gelişen düşünce, yönetim biçimi, yaşama tarzını uygulama düşüncesini tartışmaları

B. Batıcılığı savunanların, bu anlayışlarını doğu-batı kültürünü kaynaştırarak benimsetmek ama­cında olmaları

3. İslamcıların, İslam’ın ilk dönemindeki inanç değerlerini XX. yüzyıl başlarına taşmak amacını gütmeleri
4. Osmanlıcılığı savunanların, Osmanlı’nın kuruluş ve yükselme dönemlerindeki zihniyetini sa­nat ve edebiyatla takip etmek amacını taşımaları
5. Türkçülüğü savunanların, Türk toplumunun uzak geçmişinde kazandığı değerlerin araştırıl­ması taraftarı olmaları

CEVAP: B (Batıcılarda genel olarak Doğu-Batı kültürünü kaynaştırma yoktur. Abdullah Cevdet, her bakımdan Batılılaşma taraftarıdır. Gerçi Celal Nuri ve arkadaşları Batı'nın tekniğini alalım demişlerse de B şıkkı Batıcılığa uzak düşüyor.

2. Aşağıdakilerden hangisi Mehmet Emin Yurdakul, Ziya Gökalp ve Ömer Seyfettin’in ortak özelli­ğidir?

A. Fecr-i Atî Topluluğuna dâhil olmaları

B. Genç Kalemler hareketinin başında bulunmaları

C. Hem nesir hem de nazım alanında eser vermeleri

D. Fikir adamı kişiliklerinin sanatçı kişiliklerinden güçlü olması

E. Türkçülük akımının öncüleri sayılmaları

(ÖYS-1991)

CEVAP: E

3. Millî Edebiyatla ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A. Millî Edebiyat Döneminde her edebî, fikrî etkinliğin ulus devlet hâline gelme kaygısını taşıması

B. Bu dönemde sosyal, tarihî, fikrî ve İlmî temaların, sade bir dille, doğal bir söyleyişle ele alınması

C. Millî Edebiyat Döneminin, tarihî bir dönem olarak bilinmesi

D. Milliyetçi edebiyatla millî özelliklere sahip bir anlayışın hâkim olması

E. Millî edebiyatın; sade dil, hece vezni ve Türkçülük hareketi çevresinde oluşması

CEVAP: C (Milli edebiyat dönemi edebiyatta bir dönemdir.)

4. Aşağıdaki cümlelerin başına yargı doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız.

(D ) II. Meşrutiyetten sonra Osmanlının hızla toprak kaybetmesi, milliyetçilik akımının değer kazanmasında önemlidir.

( Y) İslamcılık akımı, yalnızca Anadolu Müslümanlarıyla ilgilidir.

( D) Türkçülük akımında halkın yaşama biçiminin ve değerler dünyasının araştırılması esastır.

5. Batıcılık, Osmanlıcılık, İslamcılık ve Türkçülük akımlarının Millî Edebiyat üzerinde etkili olması­nın nedenlerini açıklayınız.

Türkçülük etkili olmuştur çünkü halkın dil, yaşama tarzı gibi kültürüyle bir bütün olduğunu dile getirmiştir.

Osmanlıcılık, İslamcılık, halkın dinine bağlılığını ortaya koyar. Batıcılık, bazı bakımlardan Batı’yı örnek almanın (teknloji, bilim gibi) kaçınılmaz olduğunu ortaya koymuştur.