Denetim 5. Ünite Ders Notları
http://nettebuldum.blogspot.com/2013/02/denetim-5-unite-ders-notlar-2013-final.html
Denetim 6. Ünite Ders Notları
http://nettebuldum.blogspot.com/2013/02/denetim-6-unite-ders-notlar-2013-aof.html
Denetim 7. Ünite Ders Notları
http://nettebuldum.blogspot.com/2013/02/denetim-7-unite-ders-notlar-2013-aof.html
Denetim 8. Ünite Ders Notları
http://nettebuldum.blogspot.com/2013/02/denetim-8-unite-ders-notlar-aof-2013.html
Daha önce yayınladığımız Denetim Dersi 1. Ünite ders notlarında bir göz atın; http://nettebuldum.blogspot.com/2012/11/aof-4-snf-denetim-unite-1-ders-notlar.html
1. Ünite soruları ve cevapları için
http://nettebuldum.blogspot.com/2012/11/denetim-dersi-1-unite-2013-guz-donemi.html
4. Ünite Ders Notları;
http://nettebuldum.blogspot.com/2012/12/aof-4-snf-denetim-dersi-4-unite-ders.html
4. Ünite Ders Notları;
http://nettebuldum.blogspot.com/2012/12/aof-4-snf-denetim-dersi-4-unite-ders.html
Açık Ögretim 4. Sınıf Denetim Dersi 3. Ünite ders notlarıdır. Yeni kredili sisteme göre hazırlanmıştır. İnternette hiç bir yerde yoktur. Ögrenci ders notlarından alınmıştır.
ÜNİTE 3
DENETİM SÜRECİ VE İÇ KONTROL
Denetimin Amacı ve Tarafların Sorumlulukları
Finansal tabloların denetçi tarafından denetlenmesinde temel amaç; finansal tabloların işletmenin finansal durumunu ve nakit akışlar' da dahil olmak üzere faaliyet sonuçlarını GKGMİ'ne uygun şekilde, tüm önemli yönleriyle, gerçeğe uygun gösterdiği konusunda bir görüş belirtmektir.
Yöneticilerin Sorumluluğu; Finansal işlemlerinin GKGMİ ve standartları ile yasal gereklere ve düzenlemelere uygun şekilde kaydetmek, sınıflandırmak ve finansal tablolarda sunulmasını sağlamaktır.
Denetçinin sorumluluğu; Finansal tablolardaki bilgilerin hata ve hileden kaynaklanan önemli yanlışlıklar içermediği konusun‑
da, makul bir güvence sağlayacak şekilde denetimi planiamak ve denetim görevini yerine getirerek görüşünü içeren raporunu pay ve çıkar sahiplerine sunmaktır.
Finansa Tabloiann Denetiminde Kullanılan MetoctrAojiler
Denetçi; denetlediği işletmenin faaliyet özelliklerini, işletmeyi çevreleyen ekonomik, politik ve teknolojik koşulları, zamanı ve fayda maliyeti göz önünde bulundurarak en uygun denetim metodolojisini seçer ve uygular.
Denetim sürecinde en sık kullanılan denetim yaklaşımları;
Önemlilik yaklaşımı,
Sistem temelli yaklaşım,
işlem döngüsü yaklaşımı, (Finansal tabloda sunulan bir hesap kaleminin bu hesap bakiyesinin kaynağını oluşturan işlemlerin ilgili olduğu diğer hesaplarla bağlantılı şekilde denetlenir ve denetimi kolaylaştırır)
Doğrudan inceleme yaklaşımı
Risk temelli yaklaşım
Denetimin planlı bir şekilde yürütülmesinin nedenleri;
Koşullara uygun yeterli kanıt elde etmek,
Denetim maliyetlerini makul bir seviyede tutabilmek,
Müşteriyle sorun yaratacak yanlış anlaşılmaları önlemek
DENETİM SÜRECİNİN AŞAMALARI
Müşterinin Kabulü Denetim
Stratejisi ve Planlama
Kontrol Testleri ve Tözel
Testler
Analitik İnceleme Teknikleri
ve Kalanlarla İlgiii Ayrıntılı
Testleri
Denetim Çalışmalarının
Birleştirilmesi / Raporlama
Amaç, genel kabul görmüş denetim ilke ve standartlarına uygun, nitelikli bir denetim
Amaç, risk değerlendirerek yeterli ve uygun denetim kanıtı toplamak.
Amaç, finansal bilgilerin gerçeğe uygun ve doğru olduğuna ilişkin bağımsız görüş oluşturmak
Genel Denetim Planı ve Denetim Programının Hazırlanma Evreleri
Müşterinin kabulü ve ön planlama,
Müşteri işletmenin ve iş kolunun anlaşılması,
işletme riskini değerlendirme,
Analitik incelemeler yoluyla ön incelemeler,
Önemliliğin belirlenmesi, kabul edilebilir denetim riski ve doğal riskin değerlendirilmesi,
İç kontrollerin anlaşılması ve kontrol riskinin değerlendirilmesi,
Hile riskinin değerlendirilmesi için bilgi toplanması,
Genel denetim planı ve denetim programının oluşturulması.
DENETİM SÜRECİNİN İŞLEYİŞİ VE İÇ KONTROL
1) MÜŞTERİNİN KABULÜ VE ÖN PLANLAMA
Denetim çalışması, ülkemizde müşterinin denetim şirketinden denetim talebiyle başlar.
Sermaye Piyasası Mevzuat' kapsamın da bağımsız denetim hizmeti almak isteyen işletmeler, SPK'dan denetirrı yapma onayı almış ve SPK' nın tebliğlerle ilan ettiği listede adi geçen denetim şirketlerine başvururlar.
Müşteri hakkında ön araştırma yaparlar. Uluslararası denetim standartlarına göre işin kabulünden önce ön araştırma yapılması zorunludur.
Denetim şirketinin müşteriyi uygun görerek teklif vermesi ve rnüşterinin de verilen teklifi kabul etmesini takiben standartlara uygun bir yazılı sözleşme imzalanarak denetim çalışması başlar.
a) Ön Araştırma, Müşterinin Kabulü ve Ön Planlama
Firmanın kuruluş ve gelişme süreci, hızlı ya da istikrarlı şekilde büyüyüp büyümediği, finansal durumu, başarısı,
Piyasadaki itibarı, sektördeki konumu; vergi, sosyal güvenlik, kredi vb. kurumlarla ilişkilerinin firma ve ortaklar açısından durumu,
Firmanın etik kodlan, uygulamaları, müşteri ve satıcılarıyla ilişkileri,' kamuya yansımış devam eden ya da sonuçlanmış önernli davalar,
Önceki denetim firması ile ilişkileri, firma hakkında hazırlanmış önceki denetim vb, değerlendirme raporlar!,
işletmenin örgütsel yapısı, faaliyet birimleri, yabancı ülkelerdeki faaliyetleri, üstlenilecek denetim görevinin kapsamı, getireceği iş yükü ve denetim şirketinin kendi kapasitesi ile olası iş yükünün tırtarlılığı. Denetçinin bağımsız denetim çalışmasının başlangıcında yapması gerekenler;
Müşteriyle olan ilişkinin ve bağımsız denetim çalışmasının devamına ilişkin işlemlerin gerçekleştirilmesi,
Bağımsızlığı da içeren etik gerekliliklere uyumun ölçülüp değerlendirilmesi,
Denetim çalışmasının koşullarında müşteriyle mutabakata varılması.
b) Müşteriyle Sözleşme imzalanması: Denetim şirketinin, görevi kabul etmesiyle başlar, denetimin amacını, kapsamıni, raporun türünü ve karşılıklı sorumlulukları içerir.
Denetim sözleşmesinde yer alması gereken maddeler;
Finansal tabloiarın denetiminin amacı ve denetim dönemi,
işletme yönetiminin finansal tablolara ilişkin sorumluluğu,
Finansal tablolar düzenlenirken esas alınan finansal raporlama standartları,
Denetçinin uymakla yükümlü olduğu denetim standartları ve denetimin kapsamı,
Denetim çalışması sonucunda sözleşme gereğince düzenlenecek diğer rapor türleri,
Denetimin örnekleme yöntemiyle yapılan testlere dayanması, muhasebe ve iç kontrol sistemleri ıle denetimin doğasından kaynaklanan kısıtlamalar nedeniyle önemli yanlışlıklarin ortaya çıkarilamaması gibi kaçınılmaz bir riskin söz konusu olduğu hususu,
Denetimle ilgili olarak istenen her türlü kayıt, doküman ve diğer bilgilere sınırsız bir şekilde erişimin gerekliliği, Denetimden sorumlu ekibin unvanları, öngörülen çalışma süreleri ve her biri için uygun görülen ücret tutarının ayrıntılı dökümü ile toplam bağımsız denetim ücreti.
c) Denetim Ekibinin Belirlenmesi ve Göreve Başlanması; SPK denetim standartları, bir denetim ekibinin 3 asil, 3 yedek şeklinde en az altı kişiden oluşmasını öngörmüştür.
DENETİM
Uluslararası denetim standartlarına göre denetim ekibinden beklenen yetenek ve yeterlilikler şunlardır:
Uygun eğitim almak, denetim işini anlayabilecek ve gerçekleştirebilecek deneyime sahip olmak,
Uluslararası denetim standartları ile hukuki ve yasal düzenlemeler konusun da yeterli bilgiye sahip olmak,
ilgili bilgi teknolojileri dahil uygun düzeyde teknik bilgi sahibi olmak,
Müşterinin faaliyette bulunduğu sektör hakkında yeterli bilgi sahibi olmak,
Mesleki karar verme yeteneğin° sahip olmak,
Denetim kuruluşunun kalite kontrol politika ve yöntemlerini kavrama yeteneğine sahip olmak.
d) Denetimde Dışarıdan Uzman ihtiyacının Değerlendirilmesi; Muhasebe ve denetim dışında bir alanda özel yetenek, bilgi ve deneyim gerektiren konularda; örneğin kıymetli taşların ya da madenlerin, sanat eserlerinin vb. değerlemesinde uzman görüşünden yararlanabilirler.
2) İŞLETMENİN VE iŞ KOLUNUN ANLAŞILMASI;
Denetim. Standartlarına Göre Denetçinin İşletmeyi ve Faaliyet Ortamını Değerlendirmesinde Yapması Gerekenler;
İşletme ve faaliyet ortamı hakkındaki bilgilerin kaynaklarını belirlemek
işletmenin risk yönetimi, iç kontrolleri ve faaliyet ortamını değerlendirmek İşletme riskinin boyutu, kaynakları ve gerçekleşme olasılıklarını dikkate almak
Değerlendirme sonuçlarını işletme yönetimi ve yönetişimden sorumlu kişilerle görüşmek
Tüm aşamaları belgeiendirerek çalışma kağıtlarıyla ilişkilendirmek
Denetçinin işletmeyi ve işletmenin faaliyet gösterdiği iş kolunu anlayabilmesi yardımcı olacak genel stratejik yaklaşımı; Denetçinin işletmenin faaliyet gösterdiği sektör, yasal düzenlemeler ve diğer dış faktörler ile finansal raporlama esaslarını anlaması,
işletmenin yapısını ve faaliyet süreçlerini anlaması,
İşletnıenin amaç ve stratejileri ile bunlara ilişkin faaliyet risklerini anlaması,
işletmenin finansal performansının ölçülmesi ve gözden geçirilmesi.
3) İŞLETME RİSKİNİ DEĞERLENDİRME; İşletme riski, işletmenin faaliyet amaçlarını başaramama tehlikesidir. İşletme riski, müşteri işletmeyi ve onun faaliyette bulunduğu ortamı etkileyen unsurlardan kaynaklanır. Örneğin;
Müşterinin nakit akışını tehdit eden ekonomik düşüşler,
Rekabet gücünü olumsu: etkileyen yeni teknolojiler
Rakiplerine karşı yeni stratejiler geliştirememek gibi
ANALİTİK ÖN İNCELEMELER; Analitik inceleme teknikleri; denetçiye işletmeyle ilgili farkında olmadığı hususları ortaya
çıkarması ve diğer denetim tekniklerinin yapısını, zamanlamasını ve kapsamını belirlemesinde yardımcı olur.
BAŞLANGIÇ ÖNEMLİLİK DÜZEYİNİN BELIRLENMESI VE ÖNEMLİLİĞİN KABUL EDİLEBİLİR DENETİM RİSKİ VE DOĞAL RİSKLE İLİŞKİSİ; Denetimin başında hem finansal tabloların geneli açısından hem de her bir hesap kalanı, işlem türü ve dip notlarda yapılan açıklamalar bakımından önemlilik düzeyi belirler. Önemlilik düzeyi ile kabul edilebilir denetim riski arasında ters bir ilişki vardır. Kabul edilebilir denetim riskinin planlanması, denetçinin ne kadar kanıt toplaması gerektiği kararında yardımcı olur.
MüŞTERİ İŞLETMENİN İÇ KONTROLLERININ ANLAŞILMASI VE KONTROL RİSKİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ;
a) İç Kontrolün Tanımı ve Amaçları; İç kontrol, işletmenin yönetim kurulu, yöneticileri ve diğer personeli tarafından etki‑
lenen ve aşağıda sınıflandınlmış olarak belirtilen işletme amaçlarını başarmak üzere makul bir güvence sağlamak için tasarlanan bir süreçtir.
Amaçları;
Faaliyetlerin etkililiği ve verimliliği (Faaliyetlerinde başarılı olması)
Finansal raporlamanın güvenilirliği ( Paydaşlarına güvenilir finansal bilgiler sunmak)
İlgili yasalara ve düzenlemelere uygunluk (Faaliyetleri yasalara ve diğer düzenlemelere uygun şekilde gerçekleştirmesidir)
Maliye Bakanlığının yaptığı İç Kontrol Tanımı : idarenin amaçlarına, belirlenmiş politikalara ve mevzuata uygun olarak faaliyetlerin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini, varlık ve kaynakların korunmasını, muhasebe kayıtlarının doğru ve tam olarak tutulmasını, mali bilgi ve yönetim bilgisinin zamanında ve güvenilir olarak üretilmesini sağlamak üzere idare tarafından oluşturulan organizasyon, yöntem, süreç ile iç denetimi kapsayan mali ve diğer kontroller bütünüdür.
b) Yönetimin ve Denetçinin İç Kontrollere ilişkin Sorumlulukları; Yönetimin temel görevi, her örgüt tipi için geçerli olan ve üç temel amacın başarılmasını sağlayacak politikalar ve yordamlar oluşturmak ve bunların etkili bir şekilde uygulanmasını sağlamaktır. işletmede etkili iç kontrollerin oluşturulması ve işletilmesinin temel sorumluluğu, işletmenin en tepedeki yönetimine aittir.
c) İç Kontrol Yaklaşımları ve COSO İç Kontrol Modeli
Bilgi ve İletişim
Izleme
Kontrol Eylemleri
Risk Değerlendirme
Kontrol Ortamı
Bilgi ve İletişim
1) Kontrol Ortam Kontroller, işletmenin içinde bulunduğu ortamdan/çevreden etkilenir. İç kontrol ortamı, çalışanların faaliyetlerini ve sorumluluklarını yerine getirebilecekleri ortamdır. Diğer unsurlar için temel oluşturur. Kontrol ortamını, belirleyen unsurlar;
Dürüstlük ve Etik Değerler: Bir işletmede iç kontrollerin tasarımında, yürütülmesinde ve gözlemlenmesinde dürüstlük ve etik değerler çok önemlidir.
Yetkinlik : Çalışanların aörevlerini yapabilme yetenekleridir. İnsanlar, görev tanımlar] kapsamındaki işlemleri yapabilecek yetkinlikte olmalıdır. Bir işletmede ne gibi görevlerin yapılacağı; kurumun amaçları ve bu amaçları gerçekleştirmek amacıyla yönetim tarafından belirlenen stratejiler, planlar ve yönetsel karariarla belirlenir.
Yönetim Kurulu ve Denetim Komitesinin Oluşumu: Bir işletmede kontrol ortamı ve üst yönetimin tavrı o işletmenin yönetim kurulu ve denetim komitesi tarafından önemli şekilde etkilenmektedirYönetim kurulu içinde finansal raporlama, iç kontrol, risk yönetimi ve denetim konularında uzmanlık sahibi bağımsız yönetim kurulu üyelerinden oluşan denetim komitesi bulunmasınf angörmektedir.
Yönetimin Felsefesi ve Çalışma Tarzı: işletmenin risk kabulünü ve yönetim şeklini etkiler.
Örgütsel Yapı: Amaçlann başarılması için gerçekleştirilen faaliyetlerin kontrol edilmesini ve gözlemlenmesini sağlar.
Yetki ve Sorumlulukların Dağıtılması: İşletme faaliyetlerinin etkili ve verimli bir şekilde yürütülmesinde yetki ve sorumlulukların uygun şekilde dağıtılması, raporlama ilişkilerini de kapsayacak şekilde yetkilendirmeyle ilgili protokollerin yapılması önemli bir rol oynar.
İnsan Kaynakları Politikaları ve Uygulamaları: işe alma, eğitim, değerlendirme, terfi ettirme, ücret ve tazminat gibi insan kaynakları politika ve uygulamaları şirketin dürüst, yetenekli ve güvenilir insanlarla çalışma yaklaşımları konusunda önemli bilgiler verir.
2) Risk Değerlendirme: Arnaçların belirlenmesi, bu amaçların başa.rılmasının önünde ne gibi tehlikelerin olduğu, bu tehlikelerin tanılanması ve tanısı konan tehlikelerin (risklerin) çözümlenerek etkisinin olabilecek en düşük seviyeye indirilmesini sağlayacak kontrollerin belirlenmesinden oluşan üç aşamalı bir süreçtir.
Aşama : Amaç E3elirleme : (Finansal raporlama, faaliyetle ilgili ve yasal düzenlemelerle ilgili amaçlar)
Aşama : Risk Tanılanıa : (Finansal raporlama, faaliyetle ilgili, uygunlukla ilgili)
Aşama : Çözümleme : (Finansal, Faaliyet ve uygunlukla ilgili)
Finansal raporlamada uygun sunum şekli;
Seçilen ve uygulanan muhasebe ilkeleri genel kabul görmüş olmalı,
Koşullara uygun muhasebe ilkeleri olmalı,
Finansal tablolar; bunların kullanılmasını, anlaşılmasını ve yorumlanmasını etkileyebilecek konular hakkında bilgilendirici olmalı,
Sunulan bilgiler mantıklı biçimde sınıflandırılmalı ve özetlenmeli,
Ayrıntılı ve karmaşık olmamalı,
Finansal tablolar; ilgili işlem ve olayları, finansal durumu, faaliyet sonuçlarını ve kabul edilebilir sınırlar dahilindeki finansal tablolara koyacak kadar önemli ve sınırlar içindeki nakit akımlarını yansıtmalıdır.
3) Kontrol Eylemleri: Alınan riskleri tanımlayan, yönetim kararlarının uygulandığını garanti eden politikalar ve bu politikaları uygulayanlar tarafından geliştirilen yordamlardan oluşur. Başlıca kontrol eylemleri;
a. Görevlerin Uygun Şekilde Ayrımlanması: İşletme görevlerinin uygun şekilde ayrımlanmış olması, hata ve hileleri önle‑
yici en önemli kontrol araçlarından biridir. Görevlerin ayrımı üç temel alana göre belirlenir;
İşlemlere ilişkin yetkilendirmeler
Varlıkların korunması
işlemlerin kayıtlanması Bu üç alan birbiriyle örtüşmemeli; yani bir alanda görevli olan aynı zamanda diğerinde görevli olmamalıdır.
