2013 - 2014 11. Sınıf Edebiyat Sayfa 46 - 50 Soruları ve Cevapları ( Yıldırım Yayınları )

bu yazı edebiyatfatihi.blogspot.com sitesinden alınmıştır. Kaynak siteyi mutlaka ziyaret edin

1a) KÜLBE-İ İŞTİYAK ŞİİRİNİN AHENK UNSURLARI:

1.BİRİM:

eyler > redif ; âr > zengin uyak

-dir: redif, -iÎ > zengin uyak

2.birim:

-dir > redif ; -er> tam uyak

-dir: redif, -iÎ > zengin uyak

3.birim:

-undan > redif ;  -ûn > zengin uyak

-dir: redif, -iÎ > zengin uyak

UYAK ŞEMASI: aaaabb/ccccbb/ddddbb/....

ÖLÇÜ:Aruz ölçüsü

NAZIM BİÇİMİ: Müseddes (altılı)

b) Temaları farklı olduğu için söyleyişleri farklıdır.Ayrıca üç şiirin de nazım biçimi farklıdır.

2a)KÜLBE-İ İŞTİYAK müseddes nazım biçimiyle yazılmıştır.Genellikle felsefi ve tasavvufi konular işlenir.

b) KÜLBE-İ İŞTİYAK adlı şiirde dünyayı algılama çabası içindeki bireyin yalnızlığı işlenmiştir.TEMA: ALLAH’IN BİRLİĞİDİR.Bireyin kendini merkeze koyarak Allah’ın birliği temasını kendi gözünden anlatması modern döneme aittir.

3) Şiirdeki her birim temayı değişik yönlerden işleyen bir araç durumundadır.

10.ETKİNLİK:

Her iki şiir de son iki dizesi her bentte tekrar edilen müseddes (altılı) örneğidir.

11.ETKİNLİK:

Hürriyet Kasidesinde HÜRRİYET teması

Terkib-i Bent’te ZAMANDAN ŞİKAYET

KÜLBE-İ İŞTİYAK’ta ise ALLAH’IN BİRLİĞİ TEMASI işlenmiştir.

 Benzer tema divan şiirinde de görülmektedir.

SAYFA 47:

HER İKİ ŞİİRDE bireyin kendini merkeze koyarak  temayı kendi gözünden anlatması vardır.Bu durum modern döneme aittir.

4) KÜLBE-İ İŞTİYAK şiirindeki imgeler:

Semadan inen gülüşler, Allah’ın saçtığı gülüşler

Akşamları ruhu saran mavi yıldız, ümit yolunun hüzün ırmağına çevrilmesi

Aydınlık mehtabın mavi ışıklı düşüncesi, hüzünlü güzellik, sonsuzluk diyarı, sonszuluk perdesi....

5)  KÜLBE-İ İŞTİYAK şiiri nazım şekli bakımından Divan şiiri, anlatılanlar bakımından Tasavvuf geleneğiyle ilişkilidir.

6)....

13.ETKİNLİK:

Abdülhak Hamit Tarhan Kimdir? Abdülhak Hamit Tarhan Edebi Kişiliği

• Edebiyatımızın en bireysel şairlerindendir.
• Batılılaşma hareketinin asıl öncüsü olarak kabul gördüğü için kendisine "ŞAİR-İ AZAM"(büyük şair) lakabı verilmiştir.
• İkinci dönem Tanzimat edebiyatının en verimli, üretken, kudretli yazarlarından olan Abdülhak Hamit, modern edebiyatımızın kurucularındandır. Doğu ile Batı arasında bir köprü olabilecek kadar kuvvetli bir kültüre sahiptir.
• Şiirdeki Batılılaşma hareketinin asıl büyük öncüsüdür. Yaşadığı dönemde Şair-i Azam unvanıyla anılmıştır. Şiir biçiminde ve içeriğinde önemli değişiklikler yapmıştır. Onda ölçü, uyak, dil kaygısı görülmez; bundan dolayı eserleri dil bakımından kusurludur. Dili çok ağır üslubu dağınıktır.
• Abdülhak hamit Tarhan, şiirde tezatlara, şaşırtmacalara çok yer vermiş; lirik-felsefi bir anlayışla yazmıştır. Günlük hayat, ölüm, metafizik düşünceler, tabiat, aşk, vatan sevgisi gibi konuları işlemiştir.
• Tanzimat şiirine geniş ufuklar açan, divan şiiri gelenğini tamamıyla yıkan Abdülhak Hamit; Tanzimat şiirine yüksek bir anlatım yeteneği kazandırmıştır.
•  Veremden ölen eşi Fatma Hanım onun edebiyatını büyük ölçüde etkilemiştir. Böylelikle ölüm teması onun şiirlerinin en temel teması olmuştur. Ünlü Makber şiirini eşinin ölümü üzerine yazmıştır.
•  Tiyatrolarında ağır bir dil kullanmıştır. Ayrıca tiyatroları sahne tekniğine de uygun değildir. Abdülhak hamit tiyatrolarını sahnelenmek için değil okunmak için yazmıştır. nazım-nesir karışık tiyatrolarında tarihi olaylar ve hayallerini anlatmıştır.
•  Sanat için sanat anlayışını benimseyen sanatçı, romantizm akımın etkisindedir.
•  Abdülhak hamit Tarhan, edebiyatımızın ilk pastoral şiir örnekleri olan şiirlerini Sahra adlı eserde toplamıştır.

ESERLERİ:

ŞİİR: 
Sahra (1879) 
Ölü (1886) 
Hacle (1886) 
Bir Sefilenin Hasbihali (1886) 
Bâlâ'dan Bir Ses (1911) 
Validem (1913) 
İlham-ı Vatan (1918) 
Tayflar Geçidi (1919) 
Ruhlar (1922) 
Garâm (1923)

OYUN: 
İçli Kız (1874) 
Sabr ü Sebat (1875) 
Duhter-i Hindu (1875) 
Nazife yahut Feda-yı Hamiyet (1876, 1919) 
Tarık yahut Endülüs Fethi (1879, 1970) 
Eşber (1880, 1945) 
Zeynep (1908) 
Macera-yı Aşk (1910) 
İlhan (1913) 
Tarhan (1916) 
Finten (1918, 1964) 
İbn Musa (1919, 1928) 
Yadigar-ı Harb (1919) 

Hakan (1935)SAYFA 48)

1) Namık Kemal’in Hürriyet Kasidesi ve Ziya Paşanın Terkib-i Bendi Tanzimat 1.döneme, Külbe-i İştiyak ise Tanzimat 2.döneme aittir.

Her üç şiirde Divan şiiri geleneğine bağlı olup (nazım biçimi bakımından) şiirlerde genelde zengin ve tam uyak ve aruz ölçüsü kullanılmıştır.

Hürriyet Kasidesinde HÜRRİYET teması

Terkib-i Bent’te ZAMANDAN ŞİKAYET

KÜLBE-İ İŞTİYAK’ta ise ALLAH’IN BİRLİĞİ TEMASI işlenmiştir.

15.etkinlik:

Hürriyet Kasidesi ve Terkib-i Bent döneminin sosyal ve siyasi gerçekliğiyle ilişkilidir.Külbe-i İştiyak’ta Allah’ın birliği Dostlar Beni Hatırlasın şiirinde ölüm teması işlenmiştir.İki şiir de tema yönüyle bireyseldir.

SAYFA 49:

16.ETKİNLİK:

TANZİMAT VE DİVAN ŞİİRİNİN FARKLILIKLARI VE BENZERLİKLERİ

BenzerIikIeri:
Nazım şekiIIeri benzer: Kaside, gazeI, terkib-i bend, müseddes vb.
ÖIçü benzer: Aruz öIçüsüyIe şiirIer yazıIır.
KafiyeIeniş benzer.
DiI benzer: Arapça-Farsça keIime ve tamIamaIarın kuIIanıIması (Tanzimat edebiyatında dilin biraz daha sade olduğunu belirtmeliyiz.)
FARKLILIKLAR:

 Tema -Konu (İçerikIe İIgiIi)
Divan Şiirinde Tema: Aşk, tabiat, tasavvuf,ahIak,övgü (devIet ve din büyükIerine)
Tanzimat Şiirinde Tema: HaIkı aydınIatmaya yöneIik yeni tema ve konuIar işIenmiştir. Hürriyet, eşitIik, adaIet, kanun, yönetimden ve dönemden şikayet vb.

YAPI ÖZELLİKLERİ:
Divan Şiirinde: GeneIIikIe beyitIer kuIIanıIır, öIçü aruzdur, KafiyeIeniş nazım biçimi beIirIer Göz için kafiye benimsenir. Nazım biçimIerinin beIirIi böIümIeri vardır. Şiir, nazım biçimine göre adIandırıIır.
Tanzimat Şiirinde: Divan şiiri nazım biçimIeri kuIIanıImasına rağmen kIasik yapıda bazı değişikIikIer yapıIır. Beyit sayıIarının değiştiriImesi böIümIerin buIunmaması, bazen mahIasIarın kuIIanıImaması bazı şairIerin aruz öIçüsünü yanında heceyi kuIIanmaIarı, ayrıca şiirIerde başIıkIara nazım biçiminin yanında konu adının da ekIenmesi gibi.
Zengin kafiye benimsenmiş, divan şiirinin aksine “Kafiye kuIak içindir.” (Aynı ses veren değişik harfIer kafiye sayıIır.) anIayışı Recaizade Mahmud Ekrem Tarafından iIeri sürüImüş zamanIa taraftar kazanmıştır.
DİI VE ANLATIN ÖZELLİKLERİ: 
Divan Şiirinde:Arapça ve Farsça tamIamaIara söz sanatIarına yer veriImesinden doIayı ağır bir diI vardır.
Tanzimat Şiirinde: HaIkın anIayacağı bir diIde yazma anIayışına rağmen Arapça – Farsça keIime ve tamIamaIarın kuIIanıIdığı görüIür.DiIdeki en büyük farkIıIık yeni kavramIara yer veriImesidir.

DEĞERLENDİRME:

1) D, D, Y(aruz) D, Y

2)BÜTÜN GÜZELLİĞİ

YAPISINDA

KLASİZM VE ROMANTİZM

EŞİTLİK, KANUN, HÜRRİYET gibi konular

3) B

4) TANZİMAT ŞİİRYLE BİRLİKTE ORTAYA ÇIKAN DEĞİŞİMİN TEMEL NEDENİ, HER ALANDA GÖRÜLEN DEĞİŞİM VE BATIDAN GELEN FİKİRLER/AKIMLARDIR...