2013 - 2014 11. Sınıf Dil ve Anlatım Sayfa 27 - 41 Soruları ve Cevapları ( İletişim Yayınları )

Bu yazı http://edebiyatfatihi.blogspot.com/ sitesinden alınmıştır. Bu tarz yazıları bu sitede de bulabilirsiniz.

SAYFA 27:
ÖN HAZIRLIK:

 İnsanların geçmişten bugüne kadar kullandıkları iletişim araçları hakkında bir araştırma yapınız.

Günümüze kadar kullanılan iletişim araçlarının neler olduğunu yaptığınız araştırmalardan da yararlanarak söyleyiniz. Bu iletişim araçlarından hangilerinin hâlen kullanıldığını belirtiniz

 Geçmişte insanlar, duman, ateş, güvercin gibi çeşitli yollarla iletişim kurmaya çalışmışlardır. İlk Çağ'da insanlar, mağara duvarlarına çizdikleri resimlerle iletişim kurmuşlardır. Yazının icadıyla insanlar yazıyla daha kolay bir şekilde iletişimi sağlamışlardır. Günümüzde teknolojinin gelişmesiyle iletişim çok daha kolay hale gelmiştir. (telefon, televizyon, internet)

 2. Cemal Süreya ve Ahmet Hamdi Tanpınar’ın hayatları ve edebi kişilikleri hakkında bir araştırma yapınız.
***Ahmet Hamdi Tanpınar kısaca maddeler halinde...

 3. Özel mektup türünde yazılmış metinler bulunuz. Beğendiğiniz bir metni sınıfınıza getiriniz.

 HAZIRLANALIM

Atatürk Lisesi Müdürlüğüne, ANKARA Okulunuzun Hazırlık B sınıfı 368 numaralı öğrencisiyim. Babamın iş yerinden okulunuz öğrencisi olduğuma dair “Öğrenci Belgesi” istenmektedir. Bu belgenin tarafıma verilmesi için gereğini yapılmasını saygılarımla arz ederim. Adres: Emre sok. Birlik apt.                                                                                      22.01.2006No:12/17                                                                                                      İMZA: ANKARA                                                                                                                           Yelda KIZILDAĞ SAYFA 32 1.ETKİNLİK Cemal Süreya, Azra Erhat, Ahmet Hamdi Tanpınar’a ait mektupları ve sınıfa getirdiğiniz özel mektuplardan birkaç tanesini okuyunuz. Getirdiğiniz metinlerin yazılış amaçları, dil, anlatım ve şekil özellikleri hakkında tartışarak bu tür metinlerin ortak özelliklerini belirleyiniz. Belirlediğiniz özellikleri tahtaya yazınız.

	Cemal Süreyya’nın Mektubu	Azra Erhat’ın Mektubu	Tanpınar’ın Mektubu
Yazılış Amaçlan	Eşine duyduğu özlem	Azra Erhat, çok sevdiği arkada­şına uğrayamadığı için bu   mek­tubu yazmıştır.	Tanpınar yazar arkadaşın­dan yardım istemek için mektubu yazmıştır.
Dil ve Anlatım Özellikleri	Sanatlı, şairane bir dil vardır. Şiirsel anlatım, duygular ve imgeler yer alır.	Mektup, günlük konuşma diliyle yazılmıştır. Edebiyatla ilgili konu ve kavramlar dikkat çeker.	Mektupta günlük konuşma dili kullanılmıştır. Edebi ve sanatsal bir konu ele alın­mıştır.
Şekil Özellikleri	Düz yazı biçiminde yazılmıştır. Mek­tupların başlığı sol üst köşede, tarih sağ üst köşede, mektubu yazanın adı soyadı sonunda sağ alt köşededir.	Mektubun şekil özellikleri mek­tup türünün kurallarına uygun­dur.	Mektubun şekil özellikleri mektup türünün kurallarına uygundur.

2. ETKİNLİK

Cemal Süreya'nın mektubunda tarih sağ üstte, imza sağ alttadır. (sağa yakın)

( 3. ETKİNLİK )

Cemal Süreya’nın mektubunda kağıt düzeni kurallara uygundur. Kağıdın sağ - sol, alt - üst boşlukları uygundur.

Cemal Süreya, Azra Erhat ve Ahmet Hamdi Tanpınar’ın mektuplardaki hitap cümlelerini

inceleyiniz. Gönderici ve alıcı arasındaki yakınlığın hitap biçimini nasıl etkilediğini belirtiniz.

Cemal Süreyya’nın Mektubu	Azra Erhat’ın Mektubu	Tanpınar’ın Mektubu
İki eş arasındaki sevgi ve yakın­lığa bağlı olarak “hayatım” şeklin­de hitap ve sa­mimi bir anlatım vardır.	Yakın bir arkada­şı olan Halikarnas Balıkçısı'na yazdığı bu mek­tupta “Canım Balık­çım” hitabını kul­lanmıştır.	Yakın arkadaşı Bedri Rahmi Eyüboğlu’na yazmış olduğu mektupta “Kar­deşim, aziz kardeşim” gibi hitaplara yer vermiştir.

Cemal Süreya, Azra Erhat ve Ahmet Hamdi Tanpınar’ın mektuplarını dil ve cümle yapısı

bakımından inceleyiniz. Gönderici ile alıcı arasındaki ilişki metnin üslubunu etkiliyor mu? Metinlerden örnekler vererek düşüncelerinizi açıklayınız.

Metinlerin üçünde de açıklayıcı anlatım kullanılmış.  Yazarlar ve edebiyatçılar arasında yazılmış bu mektuplarda edebi ve özenti bir dil vardır. Duygu ve düşünceler bir sanatçı üslubuyla aktarılmıştır.

SAYFA 33

6. ETKİNLİK

“Şadan’ın düğününe gelemedim, o sırada seni de göremedim. Ama şimdi evdeymişsin, telefonla da konuşmak olmaz, sevmezsin bari birkaç satır yazayım diyorum. Mavi kâğıt üzerine de olsun, öylesini daha çok seversin, sen canım canım mavi ustam."

Yukarıdaki ifadelerinden hareketle mektuplaşmanın karşılıklı konuşmalardan farkını belirtiniz.

Mektuplarda anlatılanlar düşünülerek, mantık ve dil zevkinin süzgecinden geçirilerek yazılır. Karşılıklı konuşmalarda  ise ifadeler biraz daha sıradan bir üslupla dile getirilir.

7. ETKİNLİK

Cemal Süreya, Azra Erhat ve Ahmet Hamdi Tanpınar’a ait mektupların yazılış amacını ve amacın nasıl gerçekleştiğini yazalım.

	Cemal Süreya'nın mektubu	Azra Erhat'ın Mektubu	A. Hamdi Tanpınar'ın Mektubu
Yazılış amacı ve amacın nasıl gerçekleştiği	Eşinin yokluğunda hissettiklerini ona anlatmak için yazmış	Yazar, arkadaşına uğrayamadığı için bu mektubu yazmış	Yazar, arkadaşından bir tercüme için yardım istemek amacıyla bu mektubu yazmış

8 ETKİNLİK

Örnekte de görüldüğü üzere özel mektupların sonuç bölümünde muhatapla ilgili merak edilenler dile getirilir, selam ve iyi dilekler iletilir.

9 ETKİNLİK

öZEL MEKTUPLAR: (kısa bilgi)

Akraba ve dost gibi yakın çevredeki insanlara yazılan mektuplardır. Bu mektuplarda doğal ve samimi bir anlatım yer alır.

mektup türü ve özellikleri ayrıntılı bilgi: http://edebiyatfatihi.blogspot.com/2011/10/ekoyay-11sinif-dil-ve-anlatim-mektup.html?spref=bl

 10 ETKİNLİK

Cemal Süreya, Azra Erhat ve Ahmet Hamdi Tanpınar’ın mektuplarında dilin hangi işlevde kullanıldığını belirtiniz.

Cemal Süreya'nın Mektubu: Göndergesel işlev, şiirsel işlev

Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Mektubu: Göndergesel işlev, şiirsel işlev

Azra Erhat'ın Mektubu: Göndergesel işlev, şiirsel işlev

11. ETKİNLİK

Bir yakınınıza istediğiniz herhangi bir konuda özel mektup yazınız.

SAYFA 34

12. ETKİNLİK

Cemal Süreya'nın mektubundan alınan paragrafta dil bilgisi unsurları bağdaşıklık ve bağlaşıklık sağlayacak şekilde kullanılmıştır. Parçada yinelenen sözcükler, eş ve yakın anlamlı sözcükler anlatıma bütünlük katmıştır. Aynı kökten türeyen sözcüklerin tekrarıyla ses ahengi sağlanmıştır.

13 ETKİNLİK

Cemal Süreya’nın mektubundan alınan aşağıdaki cümlelerde noktalama işaretlerinin hangi amaçlarla kullanıldığını tabloya yazalım:

Nokta	* Bunu bilmeni isterim.	Yargı bildiren cümlelerin sonuna ko­nur.
Virgül	*   Ne yumuşak, çağrışımlı, bağışçı, düşçül şeydir ıhlamur. *   Akşam eve döneyim, kapıyı sen aç. *   N'olur, akkavakızı, anla beni.	Eş görevli kelimelr ara­sında, farklı eylem ve yargılar arasın­da kullanılır.
Tırnak İşareti	*   “Dolanırım Paris’imin sokaklarını, *   Orada ölmeye cesaretim yok.” *   Hiçbir şey bozamaz beraberliğimizi. “Üçüz, gözüz biz.”	Alıntı, söz ve cümleler tırnak içinde kullanılır. Vurgulanmak istenen sözler tırnak içinde kullanılır.
İki Nokta	*    Bir de şeyi bilmeni isterim: Benden yanlış yere, yok yere kuşkulanı­yorsun. *   Şöyle şeyler: “Ankara’ya gelince seni rahatsız ederiz.”	Açıklama bölümlerinden önce kulla­nılır.
Noktalı Virgül	* Adamlar geçiyor; yüzsüz, gözsüz, gülüşsüz adamlar.	Yargıları ve eş görevli kelimeleri bir­birinden ayırmak, gruplandırmak için kullanılır.
Üç Nokta	'Gözlerin... *Kimin malında gözümüz olmuş. (...) Kime kıl kadar kötülüğümüz olmuş.	Tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur. Anlamı tamamlanacak sözlerin yerine
Soru İşareti	*Sen de öyle şeyler düşünüyor musun? ’Bana her yönden güveniyorsun, değil mi?	Soru ifadesi taşıyan cümlelerin so­nunda kullanılır.
Yay ve Köşeli Ayraç	*... bir Fransız filmi: adı: “Je Suis un Sentimental" [jö Suin Sentimental (Duygulu Bir Adamım Ben)] Bende eski kahvemde oturmaktayım. (...) Karşıda Haydarpaşa Garı, gri bir ev ödevi gibi.	Açıklama amacıyla kullanılır. Yay ay­raç içinde tekrar açıklama yapmak gerekirse köşeli ayraç kullanılır.
Ünlem İşareti	’Zuhal’im, Hayat! *Aşk büyüdü, Aşk!	Seslenme, duygu ve coşku bildiren kelime ve cümlelerin sonunda kulla­nılır.
Kesme İşareti	*Gece Memo’yla hep seni konuştuk. *Ülkü Tamerler ve Buyrukçu’yla düğün eylemiştik.	özel isimlere gelen çekim eklerini ayır­mak için kullanılır.
Düzeltme İşareti	*Hâlâ başım dönüyor şenlen, esrikim şenlen, seviyorum seni.	Ünlüleri uzatmak için Bazı ünsüzlerin ince okunduğunu göstermek için (burada l ünsüzü ince okunur.

sayfa 35

14 ETKİNLİK

Cemal Süreya’nın mektubundan alınan aşağıdaki cümlelerde koyu yazılan sözcükleri inceleyiniz. Bu tür sözcüklerin yazılışıyla ilgili kuralları belirleyip verilen örnekteki gibi tabloya yazınız.

15. ETKİNLİK

Cemal Süreya’nın mektubunu akıcılık bakımından inceleyiniz. Metinde ses akışını engelleyen aynı ya da yakın seslerden oluşmuş sözcükler kullanılıp kullanılmadığını; karmaşık, anlaşılması güç cümle kuruluşlarına yer verilip verilmediğini belirleyiniz. Yaptığınız çalışmadan hareketle metnin akıcı olup olmadığını belirtiniz.

Şiirsel bir üslupla yazılmıştır. Akıcı bir anlatım vardır.

SAYFA 36

17. ETKİNLİK

Yukarıdaki mektubun göndericisini, alıcısını ve yazılış amacını söyleyiniz.

Yukarıdaki mektup resmi mektup örneğidir. Gönderici, İl Milli Eğitim Müdürlüğü, alıcı ise İlçe Milli Eğitim Müdürlüğüdür. Yazılışı amacı "Gönül Projesi" adlı etkinliğe öğrencilerin katılmasını sağlamaktır.

18. ETKİNLİK

4. metin olarak verilen mektubu şekil özellikleri bakımından inceleyiniz. Sayı, konu, tarih,gönderici, alıcı, isim, imza ve ekler bölümlerinin mektubun hangi kısımlarında yer aldığını belirtiniz. Resmî mektupların şekil özelliklerinin nasıl olması gerektiğini belirtiniz.

Resmi mektuplarda mektubu gönderen kurumun adı üst ortada yer alır. Başlığın sol alt köşesinde sayı ve konu, sağ alt kısmında tarih bulunur.

Alıcı olan kurumun adı asıl açıklamanın yapılacağı yere, yazının üst kısmına yazılır. Gönderici olan kurumun en yetkilisi adına mektubun sağ alt köşesinde isim açılır. Yetkilinin imzası bulunur.

19 . ETKİNLİK

İncelediğiniz resmî mektubun dil ve anlatım özelliklerini daha önce incelediğiniz özel mektuplarla karşılaştırarak aralarındaki farklılıkları belirtiniz. Resmî mektuplarda özel mektuplardaki gibi samimi bir dil kullanılır mı? Düşüncelerinizi nedenleriyle açıklayınız.

Resmi mektuplarda ciddi ve resmi bir dil kullanılır.

20 ETKİNLİK

İncelediğiniz resmî mektupta dilin hangi işleviyle kullanıldığını söyleyiniz.

Göndergesel işlevde kullanılmıştır.

21 ETKİNLİK

5. Metin

Yukarıdaki mektubun göndericisini, alıcısını ve ne amaçla yazıldığını belirtiniz.

Mektubun göndericisi: Umut Yılmazer

Mektubun alıcısı: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu

Atatürk Araştırma Merkezi Kitap Satış Bürosu

Mektubun Yazılış Amacı: Kitap istemek

22. ETKİNLİK:

Yukarıdaki mektubu şekil özellikleri bakımından inceleyiniz. Tarih, gönderici, alıcı, isim, imza bölümlerinin mektubun hangi kısımlarında yer aldığını belirtiniz. Sayı ve konu bölümlerinin iş mektuplarında yer alıp almadığını söyleyiniz. İncelediğiniz mektuptan hareketle iş mektuplarının şekil özelliklerinin nasıl olması gerektiğini açıklayınız.

Mektupta  tarih sağ üst köşededir. Tarihten sonra alıcının adresi yazılmıştır. Sonra alıcıya hitaben yazılmış açıklama mektubun yazılış amacını ortaya koyar. Göndericinin adı, soyadı, imzası sağ alt köşede, adresi ise sol alt köşededir. Bu mektup bir iş mektubudur.

İş mektuplarında sayı, konu gibi bölümler yoktur.

23. ETKİNLİK:

İncelediğiniz metinlerden hareketle resmî mektuplarla iş mektupları arasındaki farklılıkları belirtiniz.

Resmi Mektup	İş Mektubu
Sayı, konu gibi açıklamalar ve özellikler vardır.	Sayı,konu gibi özellikler yoktur. İş mektuplarında kullanılan dil resmi olsa da günlük konuşma diline biraz daha yakındır.

24. ETKİNLİK

İncelediğiniz iş mektubunun dil ve anlatım özelliklerini resmî ve özel mektupların dil ve anlatım özellikleriyle karşılaştırınız. Ulaştığınız sonuçları açıklayınız.

Resmi Mektup	İş Mektubu
Resmi, ciddi bir anlatım vardır. Üst makamdan alt makama gönderildiği için "rica ederim" ifadesiyle bitirilmiştir.	Ciddi bir dille yazılır. Dildeki resmiyet ve ciddiyet resmi mektuba göre daha azdır. Kişiden kuruma gönderildiği için "arz ederim" ifadesi kullanılmıştır.

25. ETKİNLİK:
İncelediğiniz resmî mektup ve iş mektubunda hangi anlatım türüne başvurulduğunu belirtiniz. Kullanılan anlatım türü ve mektupların yazılış amaçları arasında nasıl bir ilişki olduğunu açıklayınız.

Hem resmi mektupta hem de iş mektubunda açıklayıcı anlatım türü kullanılmıştır. Bu mektuplarda bir görevi bildirme, bir siparişte bulunma gibi durumlar söz konusu olduğu için açıklayıcı anlatım türünün kullanılması gerekir.

26. ETKİNLİK:

İncelediğiniz mektuplardan ve yaptığınız etkinliklerden hareketle iş mektuplarının özelliklerinin neler olduğunu belirtiniz.

28. ETKİNLİK:

İş mektuplarında dil alıcıyı harekete geçirme işlevinde kullanılır.

6 metin

DİLEKÇE

29. ETKİNLİK:

Yukarıdaki mektubun göndericisini, alıcısını ve ne amaçla yazıldığını belirtiniz.

Mektubun göndericisi: Ahmet Element

Mektubun Alıcısı: ASKİ Müdürlüğü

Yazılış Amacı: Su borusunun patlaması üzerine oluşan problemin çözülmesi

30 ETKİNLİK:

 http://edebiyatfatihi.blogspot.com/2011/10/ekoyay-11sinif-dil-ve-anlatim-mektup.html?spref=bl

31. ETKİNLİK:

İncelediğiniz dilekçede konu ve istek, kısa ve özlü bir şekilde anlatılabilmiş midir? Dilekçelerde konu ve isteğin kısa ve özlü anlatılması niçin önemlidir? Düşüncelerinizi açıklayınız.

Dilekçelerde istek kısa ve öz biçimde ifade edilmelidir. İsteğin ne olduğu, şikayetin konusu açık, yalın bir ifadeyle anlatılmalıdır.

33. ETKİNLİK:

Mektuplar yazılış amaçlarına göre özel mektup, resmi mektup ve iş mektubu olmak üzere üçe ayrılır.

34. ETKİNLİK:

“Arızanın giderilmesi hususunda gereğinin yapılmasını arz ederim.” cümlesinde dil hangi işleviyle kullanılmıştır? Dilekçenin yazılma amacı ile metinde kullanılan dilin işlevi arasında nasıl bir ilişki olduğunu belirtiniz.

Burada alıcıyı harekete geçirme işleviyle kullanılmıştır.

35. ETKİNLİK:

Cemal Süreya'nın mektubu- öyküleyici anlatım

Azra Erhat'ın mektubu - açıklayıcı anlatım

Resmi mektup - açıklayıcı anlatım

İş mektubu - açıklayıcı anlatım

Dilekçe - açıklayıcı anlatım

SAYFA  39

ANLAMA VE YORUMLAMA

1. İncelediğiniz özel mektuplardan hangisini daha içten buluyorsunuz? Niçin? Konunun, metnin üslubunu etkileyip etkilemediğini açıklayınız.

Kendiniz cevaplayınız.

2. “Haydarpaşa garı, gri bir ev ödevi gibi.”, “ Aynı sapta tüveyçlerini birbirine dönmüş iki çiçek gibiyiz, bir de tomurcuğumuz var.” dizelerinde yazar hangi söz sanatlarına başvurmuştur?

tüveyç: çiçek tacı

Benzetme sanatı vardır. Haydarpaşa garı, gri bir ev ödevine benzetilmiş. İkinci cümlede yazar, kendisini ve seslendiği kişiyi çiçeğe benzetmiş.

3. Cemal Süreya hakkındaki araştırmanızı sınıfla paylaşınız.

4. Cemal Süreya’nın şair olması dilini nasıl etkilemiştir? Düşüncelerinizi açıklayınız.

Cemal Süreya, mektupta günlük yaşam konularını şiirsel anlatımla yazmış.

5. “Yüzüğünden öperim.” , “Susunca seni sustuk. Uyuyunca seni uyuduk.” cümleleri gerçek anlam mı, yan anlam mı ifade etmektedir? Düşüncelerinizi açıklayınız.

Yan anlam ifade etmektedir.

6. “Epey çalıştım. Şimdi de o meşhur Fellows var ya, Xanthos’u soyup soğana çeviren, onun ilk yolculuğunun güncesiniçeviriyorum.” (Azra Erhat 1915-1982), “Adalet, bildiğin gibi. Şöyle bir sekiz senede Kafka’nın sevgilisi Milena’ya mektuplarını tercüme ediyordu.” (Ahmet Hamdi Tanpınar 1901-1962 ) cümlelerindeki altı çizili kelimeleri anlamları bakımından karşılaştırınız. Aynı yüzyılda yaşayan yazarların dil tercihindeki farklılıkları hangi nedenlerden kaynaklanabilir? Düşüncelerinizi açıklayınız.

Eş anlamlı sözcüklerdir. Aynı anlama gelen farklı sözcükleri kullanmaları yazarların kültürel ortamıyla ve çevresiyle ilgilidir.

7. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın mektubundaki “müsait, neşir, imkân, istida, müracaat, behemehâl, hâletiruhiyenin, izah, kabil, mesele, neşr, vasıta” kelimeleri yerine hangi kelimeler kullanılabilir? Ahmet Hamdi Tanpınar hakkında yaptığınız araştırmadan yola çıkarak onun dil tercihi ile zihniyeti arasında bir ilişki olup olmadığını açıklayınız.

müsait- uygun

imkan-olanak

neşir-yayın

istida- dilekçe

behemehal- mutlaka

kabil-mümkün

neşr-yayın

müracaat-başvuru

haletiruhiye-psikoloji, ruhsal durum

izah-açıklama

mesele-sorun

vasıta-araç

8. Tebrik, davetiye, teşekkür, taziye yazıları hangi mektup türü içerisinde değerlendirilebilir?
Düşüncelerinizi açıklayınız.

Özel mektup türü içinde değerlendirilebilir.

9. Mazeret sınavına alınmanız için okul idaresine bir dilekçe yazınız.

10. Aşağıdaki mektup üzerinde hitap, gövde, bağlama ve sonuç bölümlerini gösteriniz. Yay ayraç içerisinde verilen tarih ve gönderici adını mektubun uygun yerlerine yazınız (4 Temmuz 1958, Halikarnas Balıkçısı). Ayrıca mektupta adres kısmının nereye yazılması gerektiğini belirtiniz.

Merhaba canım canım canım, (hitap bölümü)
Çarçabuk çırpıştırıyorum. (...) “Romanı ver satayım şu sıkıntıdan kurtulayım, sana başka bir tane yazarım.” dedim. Ha meşe odununa konuşmuşsun ha ona. Avukat bir resmî ültimatom yazacaktı. Çünkü üç sene basmayınca editör haklarını kaybediyor. Adam kıvrandığımı görüyor, söylediğim de pek makul fakat oralı değil. Yine çatmak için dün matbaada odasına gittim, kimse yok. Dolapta da bizim roman. Romanı aldım, çıktım. Şimdi İstanbul’a geleceğim, birkaç gün sonra. Romanı satacağım. Ama hâlim fena, sıkıntıdan bütün gövdem ürtiker gibi bir şey oldu. Kaşınmaktan uyuyamıyorum. İstanbul’a beş altı gün sonra geleceğim. Sen gazetelere göz kulak ol. Roman yani “Yol Ver Deniz Uluç Ali Geliyor” cinsinin en iyilerindendir. On ila yirmi bin arasında alabilirim. Akşam’a bak, 200 tefrikalıdır, altı ay sürer. Hâlim ürtiker. Ha, Azra! Guide Blue (Gayd Blu)’yu benim için satın al. Gelince parasını veririm.
Seni çok öperim. (sonuç bölümü)

Hitap bölümünden sonraki paragraf gövde ve bağlama bölümü

yazılış tarihi sağ üst köşeye

göndericinin adı soyadı sağ alt köşeye

adres sol alt köşeye yazılmalıdır.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

A. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun sözcükler yazınız.

• Mektuplar yazılış amaçları bakımından ÜÇ  gruba ayrılır. Bunlar ÖZEL mektuplar,
İŞ mektupları, RESMİ  mektuplar ve .......................(EDEBİ MEKTUPLAR ayrı bir gruba alınabilir. Edebi Mektuplar, özel mektplar içerisinde de sayılabilir.) (Bir de AÇIK MEKTUP vardır.)
• “Konu” ve “sayı” bölümleri RESMİ mektuplarda yer alır.
• Kişilerce çeşitli makamlara ya da dairelere bir dileği iletme amacıyla yazılan mektuplara DİLEKÇE denir.
B. Aşağıdaki cümlelerde yargı doğru ise yay ayraç içerisine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
• Asıl söylemek istediklerimiz, mektubu bize yazdıran nedenler mektubun gövde bölümünde
dile getirilir. (D )
• Mektubun dil ve anlatım özellikleri; mektuplaşanların yakınlıklarına, kişilik özelliklerine göre değişiklik gösterir. ( D )
• Dilekçelerde dil, alıcıyı harekete geçirme işleviyle kullanılır. ( D )
• Dilekçeler alt makamdan üst makama yazılmışsa “... rica ederim.” ifadesiyle biter. ( Y)
• Özel mektuplarda dilin göndergesel ve heyecana bağlı işlevi genellikle bir arada kullanılır. (D )
• Özel mektuplar el yazısından ziyade bilgisayar veya daktilo gibi araçlarla yazılmalıdır. (Y )

C. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları yanıtlayınız.
1. Özel mektuplarla ilgili aşağıda verilen yargılardan hangisi yanlıştır?
A) Kâğıdın sağ üst köşesine mektubun yazıldığı yer ve tarih yazılır.
B) Hitap bölümü, alıcıyla gönderici arasındaki yakınlığın derecesine göre değişebilir.
C) Hitap cümlesinden sonra satır başı yapılarak gövde kısmına geçilir.
D) Sonuç bölümünde sevgi, saygı ve iyi dilekler bildiren ifadelere yer verilir.
E) Kâğıdın sol alt köşesine göndericinin ismi yazılır ve imza atılır.

cevap E

2. Aşağıdakilerden hangisi mektupların dil ve anlatımını etkileyen hususlardan değildir?
A) Mektubun yazılış amacı
B) Alıcı ve gönderici arasındaki yakınlık
C) Mektubun konusu
D) Mektubun planı
E) Yazarın dil tercihi

cevap D

Read more

A101 26 Eylül 2013 İndirimli Ürünler Listesi

Canon Pixma E514 yazıcı : 109,00 TL
A4Tech G3-280A kablosuz optik mouse : 19,95 TL
Kulaklık : 14,95 TL
Laptop bölmeli sırt çantası : 19,95 TL
Pop Art halı : 19,95 TL
Tek kişilik yorgan : 22,50 TL
Dört mevsim kapitone set : 35,95 TL
Adidas deodorant/duş jeli 150/250 ml : 7,95 TL
Lisanslı çocuk parfüm 12 ml : 2,95 TL
Silk&Blue üçlü bay çorap : 3,95 TL
Bay casual ayakkabı : 19,95 TL
Elseve 200 ml saç bakım spreyi : 6,90 TL
Stopever horlama bandı : 3,95 TL
Canlı çiçek çeşitleri : 5,95 TL
Cam kapaklı seramik sahan çeşitleri : 23,95 TL/24,95 TL/19,95 TL
Sultanzade katlanabilir yaylı yatak : 109,90 TL
Sunny dik süpürge : 49,95 TL

Read more

Coğrafi Konum Nedir ? Özellikleri Konu Anlatımı – Ders Notları

Herhangi bir yerin Dünya üzerinde bulunduğu alana coğrafi konum denir.

A. ÖZEL KONUM

Herhangi bir yeri diğer yerlerden ayıran, sahip olduğu kendine has özelliklerin tümüne özel konum denir. Özel konum, insanları, çevreyi, ülkelerin ekonomik ve politik durumunu çok yönlü etkiler. Dünya üzerinde, özel konum etkisine şu örnekler verilebilir:

• Norveç, Japonya, İngiltere, İzlanda gibi deniz ve okyanuslara komşu ülkeler balıkçılıkta ileri gitmişlerdir.
• Kuzeybatı Avrupa kıyıları, yüksek enlemlerde bulunmasına rağmen, Gulf – Stream sıcak su akıntısının etkisiyle ılıman bir iklime sahip olmuştur.
• Orta Asya ve Orta Avrupa denizlere uzak olduğu için karasal bir iklime sahip olmuştur.
• Kanarya, Havai, Kıbrıs, vb. adalar, deniz ve hava yollarının gelişmesiyle ikmal ve uğrak yeri haline gelmişlerdir. Buna bağlı olarak bu adaların önemi artmıştır.

Türkiye’nin Özel Konumu ve Sonuçları

• Türkiye, Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının birbirine en çok yaklaştığı yerde bulunur.
• Farklı kültürlerin kurulduğu, Dünya’nın en eski kültür hazinelerine sahiptir.
• Dünya’da en fazla petrol çıkaran ülkelere komşudur.
• Üç tarafı denizlerle çevrilidir ve yeryüzü şekilleri çeşitlidir.
• Karadeniz’i Akdeniz’e bağlayan İstanbul ve Çanakkale boğazlarına sahiptir.
• Türkiye’nin ortalama yükseltisi fazladır. (Yaklaşık 1132 m)
• Yükselti batıdan doğuya doğru gidildikçe artmaktadır.
• Zengin yeraltı kaynaklarına sahiptir.

B. MATEMATİK KONUM

Herhangi bir yerin, Dünya üzerinde bulunduğu alanın, enlem ve boylam dereceleriyle belirtilmesine matematik konum denir.

PARALEL (ENLEM)

Ekvator’a paralel olarak çizildiği varsayılan hayali çemberlere paralel denir.

Paralel çemberlerinin, Başlangıç paraleline (Ekvator) olan uzaklığının açı cinsinden değerine ise enlem denir. Enlem ve paralel birbirlerinin yerine kullanılırlar.

Paralellerin Özellikleri

• Ekvator’un 90 kuzeyinde, 90 da güneyinde olmak üzere, toplam 180 paralel bulunur.
• Başlangıç paraleli Ekvator’dur.
• En büyük paralel dairesi Ekvator’dur.
• Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe paralellerin boyları kısalır. Buna karşılık paralel numaraları büyür.
• İki paralel arası uzaklığa bir enlem derecesi denir. Matematik konumu daha ayrıntılı olarak belirleyebilmek için, her paralel dairesi 60 dakikaya, her dakika 60 saniyeye bölünmüştür.
• 90° paralelleri nokta halindedir.
• Paraleller birbirleriyle kesişmezler, birleşmezler.
• Paraleller doğu – batı doğrultusunda uzanırlar.
• Ekvator ile dönenceler arasında kalan enlemlere alçak enlemler, dönenceler ile kutup daireleri arasında kalan enlemlere orta enlemler, kutup daireleri ile kutup noktaları arasında kalan enlemlere de yüksek enlemler denir.
• Ardışık iki paralel arası uzaklık yaklaşık olarak 111 km dir. Bu uzaklıktan yararlanarak kuzey güney doğrultusunda ve aynı meridyen üzerinde bulunan iki nokta arasındaki uzunluk hesaplanabilir.

Paraleller arası uzunluk işlemlerinde şu yol takip edilir:

• Aralarında uzaklığı sorulan noktalar arasındaki enlem farkı bulunur. İstenilen merkezlerin her ikisi de aynı yarım kürede ise, numarası büyük paralelden küçük paralel çıkarılır. Farklı yarım küredeler ise paraleller toplanır.
• Bulunan paralel farkı sabit uzaklık olan 111 ile çarpılır.

Enlemin Etkileri

Enlem; iklimi, güneş ışınlarının düşme açısını, sıcaklık dağılışını, denizlerin tuzluluk oranlarını, gece ile gündüz arasındaki zaman farkını, kalıcı kar sınırı yükseltisini, yerleşme ve tarım faaliyetlerinin sınırını, bitki örtüsü çeşitliliğini, toprak çeşidini, akarsu rejimlerini, tarım ürünleri çeşitliliğini, yerleşme biçimini, hayvanların dağılışını, vs. etkiler.

MERİDYEN (BOYLAM)

Bir kutuptan diğer kutba ulaşan, paralelleri dik açıyla kesen hayali yarım çemberlere meridyen denir.

Meridyenlerin, Başlangıç meridyenine (Greenwich) olan uzaklığının açı cinsinden değerine ise boylam denir. Meridyen ve boylam birbirlerinin yerine kullanılırlar.

Meridyenlerin Özellikleri

• Başlangıç meridyeninin 180 doğusunda, 180 de batısında olmak üzere, toplam 360 meridyen vardır.
• Başlangıç meridyeni İngiltere’nin başkentindeki Greenwich istasyonundan geçen meridyendir.
• İki meridyen arası uzaklığa bir boylam derecesi denir. Koordinatlarla bir yeri daha iyi belirleyebilmek için, her meridyen derecesi 60 dakikaya, her dakika 60 saniyeye bölünmüştür.
• Ekvator üzerinde iki meridyen arası uzaklık 111 km dir. Kutuplara doğru gidildikçe bu uzaklık azalır. Türkiye üzerinde ise iki meridyen arası uzaklık, yaklaşık olarak 85 – 86 km dir.
• Bütün meridyenlerin boyları birbirine eşittir.
• Aynı meridyen üzerinde bulunan bütün noktaların (Güneş karşısından aynı anda geçtiklerinden) yerel saatleri aynıdır.
• Meridyen dereceleri Greenwich’ten doğuya ve batıya gidildikçe büyür.
  • Meridyenler kuzey – güney doğrultusunda uzanır.
  • Bütün meridyenler kutuplarda birleşirler.
  • Meridyenler bir paralel boyunca birbirlerinden eşit uzaklıkta bulunurlar.
  • Ardışık iki meridyen arasındaki yerel saat farkı 4 dakikadır.
  Boylamın Etkileri
  Boylamın Dünya üzerindeki en belirgin etkisi, yerel saat farklarını oluşturmaktır.
  YEREL SAAT
  Herhangi bir yerde, Güneş’in en tepede olduğu ana ya da gölge boyunun en kısa olduğu ana öğle vakti denir. Öğle vakti gün ortasıdır ve saat 12.00 olarak kabul edilir. Buna göre ayarlanan saat dilimine yerel saat denir.
  Yerel saat farkları, meridyenlerden faydalanılarak hesaplanabilir. Yerel saat hesaplarını yapabilmek için şunları öğrenmekte fayda vardır:
  • Aynı meridyen üzerinde bulunan bütün noktaların öğle vakitleri aynı anda olur ve yerel saatleri birbirine eşittir.
  • Aynı meridyen üzerinde bulunan noktaların yerel saatleri birbirine eşit olmasına rağmen (21 Mart ve 23 Eylül tarihleri hariç) Güneş’in doğma ve batma saatleri farklıdır. Bunun nedeni, Dünya ekseninin 23° 27′ eğik olmasıdır.
  ORTAK SAAT (ULUSAL SAAT)
  Çalışma hayatında, yerel saatlerin hepsini kullanmak mümkün değildir. Ticari ve ekonomik ilişkilerin kolaylaştırılması, haberleşme ve ulaşım hizmetlerinin hızlı ve düzenli bir şekilde yapılabilmesi için, yerel saatten farklı olarak, ortak saat ya da ulusal saat uygulamasına ihtiyaç duyulmuştur. Bu nedenle her ülkenin, kendisine en uygun meridyenin yerel saatini bütün ülke sınırlarında geçerli hale getirmesiyle oluşan saate ortak saat adı verilmektedir.
  Doğu – batı doğrultusunda geniş olan ülkeler (A.B.D, Kanada, Çin, vb.) aynı anda birden çok ortak saat kullanırlar. Ancak doğu – batı yönünde dar olan ülkeler (Türkiye, İtalya, Bulgaristan, İspanya, vb.) ise aynı anda tek ortak saat kullanırlar.
  Türkiye’de, 1978 yılına kadar, 2. saat diliminde yer alan 30° Doğu meridyeninin yerel saati ortak saat olarak kullanılmıştır. 1978 yılından sonra, güneş ışınlarından daha fazla yararlanarak enerji tasarrufu sağlamak amacıyla, ileri ve geri saat uygulamasına geçilmiştir. Şöyle ki;
  • Yaz döneminde 3. saat dilimine giren 45° Doğu meridyeninin yerel saati esas alınarak ileri saat uygulamasına geçilmiştir.
  • Kış döneminde ise 2. saat dilimine giren 30° Doğu meridyeninin yerel saati esas alınarak geri saat uygulamasına geçilmektedir.
  SAAT DİLİMLERİ (ULUSLAR ARASI SAAT)
  Bilim ve tekniğin hızla gelişmesiyle ülkeler arası ekonomik ve siyasi ilişkilerin artması, buna bağlı olarak iletişimin hızlı olması uluslararası saatin doğmasına yol açmıştır. Bu sebeple saat dilimleri oluşturulmuştur. Dünya üzerinde 24 saat dilimi vardır.
  
  TARİH DEĞİŞTİRME ÇİZGİSİ
  Dünya’nın doğu ve batı yarım kürelerinin uç noktaları arasında bir günlük zaman farkı vardır. Bu nedenle, Başlangıç meridyeninin devamı olan 180° meridyeni, tarih değiştirme çizgisi olarak kabul edilmiştir.
  
  • 180° boylamının batısına doğru gidildiğinde, Doğu Yarım Küre’ye geçildiği için, tarih 1 gün ileridir.
  • 180° boylamının doğusuna doğru gidildiğinde, Batı Yarım Küre’ye geçildiği için, tarih 1 gün geridir.
  TÜRKİYE’NİN MATEMATİK KONUMU VE SONUÇLARI
  Türkiye, 36° – 42° Kuzey paralelleri ile 26° 45° Doğu meridyenleri arasında yer alır. Diğer bir ifadeyle, Türkiye Ekvator’un kuzeyinde ve Greenwich’in doğusunda bulunan bir ülkedir. Türkiye’nin matematik konumunun sonuçları şöylece sıralanabilir:
  • Doğu – batı istikametinde 76 dakika yerel saat farkı bulunur.
  • Aynı anda tek ortak saat kullanılır. Çünkü doğu – batı yönünde fazla geniş değildir.
  • Güneş ışınları hiçbir zaman dik açıyla gelmez.
  • İki meridyen arası uzaklık yaklaşık olarak 85 – 86 km dir.
  • Orta kuşakta yer alır.
  • Mevsimler belirgin olarak görülür.
  • Kışın cephesel yağışlar fazladır.
  • Güneyden kuzeye gidildikçe güneş ışınlarının geliş açısı küçülür.
  • Güneyden kuzeye gidildikçe cisimlerin gölge boyu uzar.
  • Güneyden kuzeye gidildikçe gece – gündüz süreleri arasındaki fark artar.
  • Kuzeyden esen rüzgârlar sıcaklığı düşürürken, güneyden esen rüzgârlar sıcaklığı yükseltir.
  • Dağların güney yamaçları daha sıcaktır. Buna bağlı olarak güney yamaçlarda yerleşmeler fazladır.

Read more

Gezegenimiz Dünya Nedir? Özellikleri

A.Dünya’mızın Şekli Neye Benzer

Yeryüzünde bulunduğumuz noktadan Dünya’ ya baktığımızda onu düz görürüz

Dünya’yı düz gibi görmemizin sebebi dünya’nın çok büyük olmasıdır.

Çevremize baktığımızda Dünya’nın küçük bir bölümünü görebiliriz. Dünya’nın tamamı göremeyiz. Dünya’nın tamamını görebilmek için Dünya’ ya uzaydan bakmak gerekir.

Eskiden bazı toplumlarda Dünya’nın düz olduğuna inanılırdı. Gemilerle denizlere fazla açıldıklarında boşluğa düşeceklerini zannederlerdi

Ancak cağlar boyunca bazı bilim insanları Dünya’nın yuvarlak olduğunu söylerlerdi

Dünya’nın küreye benzer bir şekli vardır. Dünya’nın küreye benzer şekli sahip olduğu bazı gözlemlerle anlaşılabilir.

Dünya’nın üzerinde bir noktada havalanan bir uçak hep aynı yönde ilerlesin. Uçak düz bir çizgide ilerliyor gibi görünür. Ancak uçak bir süre sonra harekete başladığı noktaya geri döner. Bunun sebebi dünyanın yuvarlak olmasıdır

Denizin üzerindeki daha ilerisi görülmeyen ve denizle gökyüzünü birbiriden ayıran düz çizgiye UFUK ÇİZGİSİ adı verilir. 

Ufuk çizgisinden sahile doğru yaklaşan bir geminin önce direklerinin ucu görünür. Sonra direklerin tamamı ve en son geminin gövdesi görünür. Geminin bu şekilde görünmesi geminin yuvarlak bir yüzeyde yol adlını gösterir.

Dünya’nın şekli, dünya’nın uzaydan çekilmiş fotoğraflarıyla herkes tarafından açıkça görülmektedir.

B.Dünya’mızın Gözlemlenebilir Katmanları Nelerdir?

Dünya’mız katmanlardan oluşur. Dünya’nın üzerinde yaşadığımız, yürüdüğümüz bitkiler yetiştirdiğimiz kısmına yer kabuğu yâda taş küre adı verilir.

Yer kabuğundaki çukurları dolduran suların tamamı su küreği oluşturur.

Yeryüzünün çevresini saran katman ise hava küre olarak adlandırılır. 

Taş küre, su küre ve hava küre dünya’nın gözlemlenebilir katmanlarıdır.

TAŞ KÜRE

Taş küre üzerinde insanlar yaşar, bitkiler büyür ve diğer canlılar besin ve barınak bulur. Taş küre, yer kabuğu olarak da adlandırılabilir.

Yer kabuğu:’toprak ve çeşitli kayaçlardan oluşur.

Dünya’nın büyüklüğüyle karşılaştırıldığında yer kabuğu çok incedir.

Dünya’yı bir elmaya benzetirsek elmanın kabuğu taş küreyi temsil eder.

Yeryüzünde dağlar, tepeler, ovalar ve düzlükler yer kabuğunun parçalarıdır.

SU KÜRE

Dünya’mızın yüzeyine baktığımızda büyük bir kısmının sularla örtülmüş olduğunu görürüz.

Dünya, uzaydan bakıldığında mavi bir küreye benzer. Dünya’nın  mavi görülmesini üzerini kaplayan su tabakası sağlar.

Dünya’nın kahverengi görünen kısımları ise karalardır.

Dünya’nın, sularla çevrili geniş kara parçalarına KITA adı verilir. 

Kıtaların arasında bulunan birbirine bağlı su kütlelerine ise OKYANUS denir. 

Dünya’nın 3/4’ ü sularla kaplıdır. Okyanuslar, denizler, akarsular, göller ve yer altı suları su kürelerinin bir parçasıdır.

Canlılar, yaşamlarını sürdürebilmek için suya ihtiyaç duyar. Bu sebeple su, canlılar için çok önemlidir,

Canlıların büyük bir kısmı için yaşama alanıdır. Balıklar, yengeçler ve diğer bazı su canlıları su ortamlarda yaşar.

Göller, akarsular ve yer altı suları tatlı su kaynaklarıdır,  bu sular içme suyu olarak ve toprakların sulanmasında kullanılır

Deniz ve okyanuslar tuzludur. Tatlı su kaynaklarımız sınırlıdır.

HAVA KÜRE

Hava küre Dünya’yı çepeçevre saran gaz örtüsünden oluşur. Hava içerisine çeşitli gazlar bulunur.

Havanın varlığını yüzümüze doğru bir yelpaze salladığımızda yâda hareket halindeki camını açtığımızda hissederiz.

Hav kürenin alt sınırı kara ve su katmanın yüzeyinden başlar. Buradan itibaren hava kürenin 12 km.lik kısmında yaşam devam eder.

Soluk alırken kullanılan hava, ilk 12 km’lik kısımda bulunur. Ayrıca yağmur, kar, rüzgâr ve fırtına gibi hava olayları da  bu kısımda gerçekleşir.

Hava kürenin ilk 12 km’lik kısmı ile uzay boşluğu arasında değişik özelliklere sahip katmanlar bulunur.

C.Dünya’mızın Gözlemlenemeyen Kısımlarında Neler Var?

Dünya’nın dışındaki katmanın taş küre olduğunu öğrenmiştiniz. Dünya’nın taş kürenin altındaki katmanına ateş küre, en içteki kısmına da çekirdek adı verilir.

Ateş küre ve çekirdek, Dünya’nın gözlemlenemeyen kısımlarıdır.

ATEŞ KÜRE

Ateş küre yer kabuğunun altında yer alan katmandır.

Ateş küre çok sıcaktır. Ateş kürenin sıcaklığında kayaçlar eriyerek akışkan hala gelir. Ateş küre akma özelliğine sahip hareketli bir katmandır.

Ateş küreyi oluşturan maddeye magma adı verilir.

Magma yanardağlardan yeryüzüne çıkabilir. Yeryüzüne çıkan magmaya, lav adı verilir.

ÇEKİRDEK

Çekirdek Dünya’nın merkezindeki en iç katmandır.

Çekirdeğin sıcaklığı ateş küredekinden daha fazladır. Çekirdek Dünya’nın en kalın ve sıcak  katmanıdır. En sert ve dayanıklı metaller bile çekirdekte erir.

Çekirdeğe, dünya’nın ortasında Sıçak ve ağır bir küre şeklinde bulunur bu sebeple çekirdeğe ağır küre de denir.

Read more