10. Sınıf Dil ve Anlatım 1. Dönem 3. Yazılı Soruları ve Cevapları

S. 1. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplandırınız. ( 15 puan)

1. Onların yedikleri ayrı gitmez, her zaman beraber gezerler.Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisinden kaynaklanmaktadır?
A) Deyimin yanlış kullanımından

B) Özneyle yüklem arasındaki uyumsuzluktan

C) Tümleç eksikliğinden

D) İlgi ekinin gereksiz kullanımından

E) Mantık hatası olduğundan 

2. Yaşlıların yapacağı işler yok mudur? Yaşlılar gençlerin yaptıkları işleri yapamazlar, bedensel güçleri yetmez, doğru. Ama çok daha büyük, çok daha değerli işler yapamazlar mı? Büyük işler, çeviklik değil; bilgi ve düşünce gücüyle yapılır. İnsan çok yaşayınca görmek istemediği şeyi görür, derler. İyi ama görmek istediği birçok şeyi de görür.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi

ağır basmaktadır?

A) Örneklendirme

B) Tartışma

C) Tanık gösterme

D) Öyküleme

E) Açıklama

3. Mektubunda “Sevgili babacığım,

I II

yaklaşık iki güne kadar

III IV

İstanbul’dayım.”diye yazmış.

V

Bu cümlede altı çizili sözcüklerden hangisi gereksiz kullanılmıştır?

A) I. B) II. C) III.

D) IV. E) V.

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?

A) Belediyemiz halkın güvenini kazanmak için hizmetlerine devam edecektir.

B) Çöplerinizi poşet içinde bulundurmanız sağlığınız açısından önemlidir.

C) Temiz toplum dürüst bireylerden oluşur.

D) Halkın donma tehlikesine karşı sayaçlarını kontrol ettirmeleri gerekiyor.

E) Fabrikaların atıklarını toplamak bizim görevimiz değildir.

5. Eski bir taş köprü ile dere geçildikten sonra fakir mahallelere giriliyor ve sefalet bütün dehşeti ve çirkinliği ile başlıyor. Birikmiş çamurlu sularında sarı çıplak çocuklarla köpeklerin oynadığı eğri büğrü, hüzünlü sokaklar... Tezekten, çamurdan yapılmış, yarı yarıya toprağa gömülü penceresiz kulübeler... Birçoğunun aralık kapılarından pis kokulu dumanlar tütüyor.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Eksiltili cümleler

B) Birden fazla duyuya seslenme

C) Niteleyici sözcükler

D) İnsana ait özelliğin doğaya aktarımı

E) Düşünceyi kanıtlama yoluna gitme

S. 2. Kelimeler, farklı ortamlarda değişik anlamlar ifade edecek şekilde kullanılabilir. Bu kullanımlara “bağlam” adı verilir. Bu tanımdan hareketle “etek” sözcüğünü 3 farklı bağlamda kullanınız. (3+3+4=10 P)

S.3. Aşağıdaki cümlelerde noktalı yerleri doldurunuz.

^{a) Metinler cümlelerden oluşan anlamlı birimlerdir. Bu bir örgüdür, bir sistemdir. Art arda gelen veya aynı düzlemde bir arada bulunan birimler dil bilgisi kurallarıyla birbirine bağlanırlar. Buna ……………..………….. denir. (4 P)}

^{b) Kişisel düşüncelerin ve duyguların ifade edildiği anlatıma ……………………………….……… denir. (3 P)}

^{c) Cümle içinde başkasına ait bir sözü cümleyi söyleyenin kendi söyleyişine göre değiştirerek aktarmasına ………………………………………………………………………….. anlatım denir. (3 P)}

S.4. Aşağıda verilen cümleler hangi anlatıma örnektir? Karşılarına yazınız. (3+3+2+2= 10 P)

^{Öğretmen, Ali’ye: “Arkadaşına söyle, yarın ödevini mutlaka getirsin. ………………………..................................}

^{En iyi romanların bir bunalım döneminde yazılacağını söylüyor Dostoyevski. ………………………………………………………...}

^{Dostluk, insanın ve insanlığın en büyük, en yüce değerlerinden biridir. ………………………………………………………..}

^{Yahya Kemal 20. yüzyılda yaşamış bir edebiyatçıdır. ……………………………………………………….}

S. 5. Aşağıdaki cümleleri okuyunuz. Cümledeki bilgi doğruysa “D”, yanlışsa 

“Y” yazınız. ( NOT: Bir yanlış bir doğruyu götürür. 2+2+2+2+2=10 P)

^{a) Yalınlık, düşünce ve duyguların kısa ve kesin ifadelerle dile getirilmesidir. ( )}

^{b) Duru bir anlatımda karmaşık ve anlaşılması güç cümleler kullanılmaz. ( )}

^{c) Anlatıcının tavrı ve amacı, temanın sınırlandırılmasında etkili değildir. ( )}

^{d) Bir betimlemenin en önemli kaynağı gözlemdir. ( )}

^{e) Alanında başarılı olmuş kişilerle yapılan karşılıklı konuşmaya münakaşa denir. ( )}

Ah! Ne kadar da güzeldi o serüven;

Daha güzeldi serüvende bir de sen,

------------------------------------------------

Uzaklarda kalsın yalancı şehir

Unutulsun hileler, yalanlar bir bir...

S. 6. Yukarıdaki iki dörtlükte işlenen temaları altlarındaki noktalı yerlere yazınız. (5+5=10 P)

S. 7. Aşağıdaki cümlelerde bağlaşıklığa veya bağdaşıklığa uyulmaması sonucu ortaya çıkan anlatım bozukluklarını düzelterek doğru şekillerini cümlenin altında boş bırakılan yere yazınız. (2+2+2+2+2= 10 P)

^{-- Ormanda yetişen bir çam fidanını salonunuzdaki saksıya ekemezsiniz.}

^{-- Derdini söylemeyen, ilaç bulamaz.}

^{--İhtiyar adamı karşıya geçirdi.}

^{--Annemin sinirleri epeyce bozulmuş ve çok üzülmüştü.}

^{--Alanya’yı çok sevmişti, dönmeyi düşünmüyordu.}

I. İkisi de bir insanın hayatını bu yapıtlardan üstün tutuyorlar.

II. İnsan sıcaklığı değerlerin en yücesidir.

III. Yıllar sonra da Fransız Sartre, bir insanın Chartes Katedralinden değerli olduğunu söylemişti.

IV. Büyük düşünce adamları ayrı kültürden olsalar da ortak noktada buluşabiliyorlar.

V. Sait Faik yıllar önce bir insanın Süleymaniye’den daha değerli olduğunu yazmıştı.

S. 8.a) Numaralanmış cümlelerden bir paragraf oluşturulursa, aşağıdaki sıralamalardan hangisi doğru olur? (5 P)

A) III. – IV. – V. – I. – II. B) II. – V. – I. – IV. – III. C) II. – V. – III. – I. – IV.

D) IV. – III. – V. – II. – I. E) III. – II. – I. – IV. – V.

S. 9. “Özlem ve sevinç” temalarının işlenebileceği üçer konu belirleyip sınırlandırarak aşağıda boş bırakılan yere yazınız. ( 10 P)

Bir haber döndürebilir beni

Buğulu mavi bozkır günlerime

Sarınıp yıldızlı gecelere, öyleki

Çekip gidebilirim ipsiz serseri

Çalımsız bir ıslık tutarak

Kırık dökük dizelerime benzeyen

S. 10. Yandaki şiirdeki alışılmış ve alışılmamış bağdaştırmaları bularak aşağıya yazınız. 

(2+2+2+2+2= 10 P)

Alışılmamış bağdaştırma           Alışılmış bağdaştırma

Cevaplar 

C. 1. 1/B 2/B 3/C 4/D 5/E

C. 2. Annem bugün çarşıdan kendine yeni bir etek almış./Toros Dağı’nın eteklerinde çiçek topladık./ Beklediği zamanında gelmeyince bizimkinin etekleri tutuştu.

C. 3. a) Bağlaşıklık b) Öznel anlatım c) Dolaylı anlatım

C. 4. Doğrudan (düz) anlatım – dolaylı anlatım – öznel anlatım – nesnel anlatım

C. 5.

a) (D) Yalınlık, düşünce ve duyguların kısa ve kesin ifadelerle dile getirilmesidir.

b) (D) Duru bir anlatımda karmaşık ve anlaşılması güç cümleler kullanılmaz.

c) (Y) Anlatıcının tavrı ve amacı, temanın sınırlandırılmasında etkili değildir.

d) (D) Bir betimlemenin en önemli kaynağı gözlemdir.

e) (Y) Alanında başarılı olmuş kişilerle yapılan karşılıklı konuşmaya münakaşa denir.

C. 6. Özlem – Şikayet (Nefret)

C. 7. Ormanda yetişen bir çam fidanını salonunuzdaki saksıya dikemezsiniz.

Derdini söylemeyen, derman bulamaz.

İhtiyar, adamı karşıya geçirdi.

Annemin sinirleri epeyce bozulmuş ve annem çok üzülmüştü.

Alanya’yı çok sevmişti, Alanya’ya (oraya) dönmeyi düşünmüyordu.

C. 8. C) II. – V. – III. – I. – IV.

S. 9. Memleket özlemi, anne özlemi, arkadaş özlemi – Şampiyonluk sevinci, üniversiteyi kazanma sevinci, takdir alma sevinci

C. 10. Alışılmış bağdaştırma Yıldızlı geceler Alışılmamış bağdaştırma :Buğulu mavi bozkır günleri/ İpsiz serseri/ Çalımsız bir ıslık/ Kırık dökük dizelerim