ÜNİTE - 5 1.Yerinin işlenerek kullanılabilir, anlamlı ve yararlı bir biçime dönüştürülmesiyle elde edilen aşağıdakilerden hangisidir? A) BilgiB) MetinC) İleti D) RaporE) Sinyal 2.Bilgisayar sistemine ilişkin fiziksel öğeler bütününe ne denir? A) İşletim sistemiB) Sistem yazılımı C) Uygulama yazılımıD) Donanım E) Yazılım 3. Aşağıdakilerden hangisi bilgi işleme amacıyla donanımın çeşitli bileşenlerinin işlevini sağlayan, denetleyen ve donanıma yaşam veren her tür programlardan oluşur? Programlama dilleri Merkezi işlem Birimi Yazılım RAM ROM 4.Kullanıcının özel uygulamalarına ilişkin gereksinim‑ lerini karşılamak üzere hazırlanmış programlar aşağıdakilerden hangisidir? A) İşletim sistemiB) Sistem yazılımı C) Uygulama yazılımıD) Donanım E) Yazılım 5. Aşağıdakilerden hangisi uygulama programındaki komutları yorumlayarak bunları nasıl yürüteceğini donanıma söyleyen programlar dizisidir? A) ROMB) RAM C) Uygulama yazılımıD) Sistem yazılımı E) Donanım Aşağıdakilerden hangisi ana işlem birimindeki işlemleri denetleyen programlar bütünüdür? A) İşletim sistemiB) Sistem yazılımı C) Uygulama yazılımıD) Donanım E) Bilişim teknoloji Benzer işlemlerin bir araya getirilmesi, gruplanması (sayı veya zaman açısından) ve işlenmesi prensibine dayalı bilgi işleme sistemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Uygulama yazılımıB) Yığın işlem sistemleri C) İşletim sistemleriD) Çevrim içi sistem E) Donanım Girdi verilerinin oluştuğu yerden ve anında girildiği, çıktı bilgilerinin ise gereksinilen yerde ve gereksinilen anda alınabildiği bilgi işleme sistemi aşağıdakilerden hangisidir? Uygulama yazılımı İşletim sistemi Çevrim içi sistem Veri tabanı Yığın işlem sistemi 9. Aşağıdakilerden hangisinde veri, bilgisayara doğrudan verilir ve daha sonra, yani farklı bir zamanda, işlenmek üzere elektronik olarak saklanır? Uuygulama yazılımı İişletim sistemi Ççevrim içi gerçek zamanlı işlem Ççevrim içi yığın işlem Yyığın işleme 10. Aşağıdakilerden hangisinde veri, anında yani zaman farkı gözetmeksizin işlenmesi prensibine dayalıdır? Ççevrim içi gerçek zamanlı işlem Ççevrim içi yığın işlem Uuygulama yazılımı İişletim sistemi Yyığın işleme 11. Birbiriyle ilişkili kütüklerin birleştirilerek birbirinden bağımsız alanlarda ortaklaşa kullanımına olanak veren yapılanma aşağıdakilerden hangisidir? Uuygulama yazılımı iişletim sistemi Ççevrim içi Yyığın işleme Vveri tabanı sistemi 12. Aşağıdakilerden hangisi veri tabanı uygulamasının faydalarından biri değildir? Bbelirlenmiş olan bir konudaki tüm bilgileri kapsar, Vverilerin birden fazla yerde saklanmasına olanak tanır. Vveriye erişini hızlandırır, Bbilgilerin çelişmesini önleyerek tutarlılığı sağlar, Ddisk belleğinde tasarruf sağlar, 13. Uygulama programları ile veri arasında yer alan bir ara birim olup veriyi yöneten ve kontrol eden bilgisayar programlarından oluşan sistem aşağıdakilerden hangisidir? Vveri Tabanı Yönetim Sistemi Bçilgi işlem Sistemi Udygulama işlem Sistemi İişletim Sistemi Pprogramlama sistemi 14. On-line sistemlerin yığın işleme sistemlerinden farkı nedir? Vveri girişi biçimi Ççıktı alma zamanı Ddonanım yapısı Aanında işlem Bbellek yapısı 15. BT kontrollerinin işletmede inşa edilmesi, yürütülmesi ve değerlenmesi için öncelikli olan aşağıdakilerden hangisidir? BBT'nin taraflarca anlaşılması Ddonanımın anlaşılması Öörgüt bileşenlerini anlamak Kkontrol ve tözel testlerin uygulanması Rrisklerin tanımlanması ve analizi 16. Aşağıdakilerden hangisi BT'nin iç kontrolün verimli ve etkin çalışması için sağladığı yararlardan biri değildir? Bbilginin zamanlılığını, elde edilebilirliğini ve doğruluğunu artınr. Bbilginin ek analizlerini yapmaya gerek kalmaz. Vvarlık hareketlerini ve bunlara ilişkin politikaların ve yordamların izlenme yeteneğini artınr. Kkontrollerin, hataları ve hileleri atlama ve kaçırma riskini azaltır. Uuygulamalardaki, veri tabanındaki ve işletim sistemindeki güvenlik kontrolleri uygulamasıyla görev ayrımlarının etkinliğinin başarısını artınr. 17. Aşağıdakilerden hangisi BT kullanımının iç kontrol üzerindeki özgül risklerinden biri değildir? Vverinin doğru olmayan biçimde işlenmesi Vverinin yıkımına yol açacak yetkisiz erişim Aana kütüklerdeki yerinin yetkisiz değiştirilmesi Kkontrollerin, hataları ve hileleri atlama ve kaçırma riskini azaltılması Ssistemlerin ve programların yetkisiz değiştirilmesi, 18. Aşağıdaki yaklaşımlardan hangisi bilgisayarı bir "kara kutu" olarak görmek şeklinde tanımlanmakta olup yetersiz ve sonuçlarına güvenilmeyecek bir denetim yaklaşımıdır? Bbilgisayarın çevresinde denetim Bbilgisayarın içinden denetim İiç denetim Ddış denetim Bbilgisayarlı denetim 19. işletmelerde karşılaşılabilecek olası birçok muhasebe sorununu göz önünde bulunduran denetim programlarından oluşan yazılım paketi aşağıdakilerden hangisidir? BBDDT GGVGS GGDY LLOGO TTABİM 20. Aşağıdakilerden hangisi BT ortamındaki Genel Kontrollerden biri değildir? ÖÖrgütsel kontroller İİşletim sistemi kontroller VVeri kaynağı kontrolleri UUygulama kontrolleri SSistem geliştirme kontrolleri 21. Aşağıdakilerden hangisi işletim sisteminin kendisinin yerine getireceği kontrol amaçlarından biri değildir? İİşletim sistemi, kullanıcıyı diğer kullanıcılardan koruyabilmelidir. İİşletim sistemi, kullanıcılarını kendilerinden koruyabilmelidir. İİşletim sistemi, kendisinden korunmuş olmalıdır. İİşletim sistemi, çevresinden korunmuş olmalıdır. KKullanıcıları, işletim sisteminden koruyabilmelidir. Aşağıdakilerden hangisi erişim kontrollerindeki Biometrik personel karakteristikleri arasında yer almaz? A) Parmak iziB) Ses izi C) ParolaD) Göz izi E) İmza İntranet'i dış ağdan (İnternet' den) ayıran duvar aşağıdakilerden hangisidir? A) Güvenlik duvarıB) Filtre C) Biometrik süzgeçD) Parola E) Kullanıcı kodu Aşağıdakilerden hangisi veri iletişimin bileşenlerinden biri değildir? A) Gönderme birimiB) Uygulama yazılımı C) İletişim ara birimleriD) İletişim hatları E) Alıcı birimleri Aşağıdakilerden hangisi veri iletişiminde kullanılan iletişim hatlarından biri değildir? A) Telefon hatlarıB) Coaxial kablolar C) İletişim YazılımıD) Uydular E) Mikrodalga sistemler 26. Uygulama kontrollerinde temel süreç aşağıdakilerden hangisidir? Girdi —> ÇıktıBilgi işlerne Bilgi işleme --> Girdi —> Çıktı Çıktı — Bilgi işleme —> Girdi GirdiBilgi işlemeÇıktı Girdi —> Bilgi işlemeKontrol 27. 3 5 4 11 3 2 kodunun sağlama sayısı modulus 11'e göre aşağıdakilerden hangisidir? A) 4B) 5C) 6D) 38E) 42 28. Aşağıdakilerden hangisi bellek biriminde sakladığı bilgileri işleyerek uzmanlık gerektiren sorunlara çözüm önerileri üretebilen bir bilgisayar yazılımıdır? A) Yığın işlem SistemleriB) Yapay Sinir Ağları C) Uzman SistemD) Yapay Zeka E) İşletim Sistemleri 29. Aşağıdakilerden hangisi insan zekâ beyindeki nöronların diğer nöronlara sinyal göndermesiyle etkileşiminden ortaya çıkması kuramına dayanarak bilgisayar sistemlerinin tasarımında insan beyninin fonksiyonunun (yeteneklerinin) taklit edilmesiyle ortaya çıkar? Yığın işlem Sistemleri Yapay Sinir Ağları Uzman Sistem Yapay Zeka İşletim Sistemleri 30. Aşağıdakilerden hangisi bilgisayar biliminin insana özgü olan dili kullanabilme, öğrenme, akıl yürütme, problem çözme gibi karakteristikleri bir araya getirerek insan davranışlarını taklit eden, bilgisayar donanım ve yazılım uygulamalarını tasarımlayan dalıdır? Yapay Zeka Yığın işlem Sistemleri Yapay Sinir Ağları Uzman Sistem İşletim Sistemleri CEVAPLAR 1a 2b 3c 4c 5d 6a 7b 6c 9d 10a 11e 12b 13a 14d 15 16b 17d 18a 19c 20 21e 22c 23a 24b 25c 26d 27c 28c 29b 30a
Güz Dönemi Final Sınavına Hazırlık Denetim Dersi 8 ve Son Ünite Ders Notlarıdır. Umarım Sınavınız İyi Geçer. Biraz Size Yardımcı Olabildiysek Ne mutlu Bizlere -NetteBuldum.Blogspot.com DENETİM
ÜNİTE 8 DENETO GÖRÜŞÜ VE DENETİM RAPORU Denetim çalışmasının son aşaması, denetim faaliyetlerinin tamamlanması ve tüm denetim çalışmalarının son kez gözden geçirilerek denetçi görüşünün oluşturulmasıdır. Denetim çalışmalarının son aşamasında; TTüm çalışmalar genel olarak gözden geçirilir DDenetim programında yer almayan fakat finansal tabloları ve denetim raporunu etkileyebilecek başka olay ve işlemlerin olup olmadığı araştırılır. KKanıtların yeterliliği sorgulanır.Gerekirse ilave testler yapılır ve kanıt toplanır. SSona bırakılmış fakat yapılmamış işler varsa tamamlanır. RRisk ve önemlilikle ilgili değerlendirmeler yapılır. ÇÇalışma mizanı çalışma kağıtları gözden geçirilir. GGörüş oluşturulur. Denetimin tamamlanmasında iki temel aşama vardır:
A. DENETİM FAALİYETLERİNİN TAMAMLANMASI GGelecekteki olası belirsizliklerin incelenmesi BBilanço tarihinden sonraki önemli olayların incelenmesi YYönetimden beyan mektubu istenmesi AAnalitik testler yapılmasıB. DENETİM FAAALİYETLERİNİN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ VE SONUCLANDIRILMASI Denetim programının gözden geçirilmesi Çalışma mizanının gözden geçirilmesi Risk ve önemlilik düzeyinin tekrar gözden geçirilmesi Çalışma kağıtlarının gözden geçirilmesi Toplanan kanıtları değerleme ve görüş oluşturma A.DENETİM FAALİYETLERİNİN TAMAMLANMASI 1.GELECEKTEKİ OLASI BELİRSIZLİKLERİN İNCELENMESİ Gelecekteki olası belirsizlik, işletme ile üçüncü kişiler arasında süren ;ancak denetim raporunun yazılma tarihinde kesin olarak sonuçlanmamış,işletmeye gider ve borç doğurma olasılığı olan durumlardır. Şarta bağlı giderlerin tahakkuku ilkesine göre; bilanço tarihinde var olan sonucu belirsiz olayların gelecekte ortaya çıkma olasılığına bağlı gider ve zararlar tahakkuk ettirilerek gelir tablosunda; Borçların tümünün gösterilmesi ilkesine göre; tutarları tahmin edilebilen kesinleşmemiş tüm borçların bilançoda; Tutarları tahmin edilemeyen borçların da bilanço dipnotlarında gösterilmesi zorunludur. Işletmeye borç ve zarar getirebilecek olası belirsiz durumlar şunlardır: KKaybedilmesi durumunda işletmeye borç yükü getirebilecek davalar MFaliye ile devam eden vergi cezası davaları iİşletmenin yerine getirme gücünü aşan sözleşme ve garantiler iİşletmenin 3. kişilere verdiği kefalet yükümlülükleri AAlınması işletme için hayati önem arz eden kredi talepleri Denetçi işletmeye borç ve zarar yükü getirebilecek olası belirsiz durumlar için kanıt toplarken soruşturma denetim yordamını kullanır. Bu kapsamda: İİşletme yönetimi ve çalışanlar ile görüşmeler yapılabilir. YYönetim ve genel kurul toplantı tutanakları ,karar defterleri incelenebilir. VVergi idaresinden işletmeyle ilgili bilgi alınır. iİşletmenin borç ilişkisinde olduğu bankalardan bilgi alınır. İİşletme avukatlarıyla görüşülebilir. Denetçi gelecekte ortaya çıkma olasılığı olan belirsiz bir olay tespit ettiyse bunu işletme yönetimine iletir,finansal tablolara yansıtılması gerektiğini belirtirYönetimin finansal tablolarda değişiklik yapmaması ve gelecekteki belirsizliğin önemine göre denetçi bu durumu raporuna şöyle yansıtır: BBelirsizlik önemli ancak finansal tabloların bütünü için olumlu görüş bildirmeye engel değilse olumlu rapor ve açıklama paragrafı ekler. BBelirsizlik çok önemli ise şartlı olumlu görüş bildirir. BBelirsizlik işletme için hayati önem arz ediyorsa görüş bildirmekten kaçınabilir. 2.BİLANÇO TARİHİNDEN SONRAKİ ÖNEMLİ OLAYLARIN İNCELENMESİ Finansal tablolar 1 Ocak-31 Aralık dönemi için 31 Aralık itibariyle çıkarılır.Ancak finansal tablo hazırlıkları Mart Nisan aylarına kadar sürer. Denetçi raporunun hazırlanması da bu zaman sonunda tamamlanır. Bilanço tarihi (31 Aralık) ile finansal tabloların düzenlenip açıklandığı süre zarfında meydana gelmiş olayların bilanço dip‑ notlarında gösterilmesi gerekir.Örneğin bilanço tarihinden sonra meydana gelmiş bir doğal afet (yangın,sel,deprem... gibi) ve zararları ,büyük kredi anlaşmaları gibi. Denetçi bilanço sonrası önemli olayları ortaya çıkarabilmek için şu yordamları kullanabilir: 331 Aralık sonrası yapılmış işlemler ve kayıtların incelenmesi İİşletme tarafından düzenleniyorsa ara mali tabloların incelenmesi YYönetim kurulu kararları ve toplantı tutanaklarının incelenmesi İİşletme avukatlanyla görüşme yapma Denetçi böyle bir olay tespit ettiğinde bunu işletme yönetimine iletir, bilanço dipnotlarında belirtilmesini ister.Denetçi olayın önem derecesine göre olumlu rapor verip açıklama paragrafı ekleyebilir; şartlı olumlu ya da olumsuz görüş bildirebilir. 3.YÖNETİMDEN BEYAN MEKTUBU İSTENMESİ Finansal tabloların GKGMİ ne göre uygun hazırlanması sorumluluğu yönetime aittir. Denetçi bazı durumlarda kullanılmak üzere yönetimden tabloların doğru ve eksiksiz sunulduğuna dair bir beyan mektubu ister. Beyan mektubunda yer alan konular: iİşletmenin finansal tablolarının düzenlenmesinde esas sorumluluğun yönetime ait olduğunun belirtilmesi FFinansal tabloların eksiksiz düzenlendiği,hiçbir hata,hile,yanlış içermediğinin belirtilmesi TTüm muhasebe kayıtlarının,destekleyici belgelerin,genel kurul ve yönetim kurulu kararlarının denetçiye açık olduğunun belirtilmesi FFinansal tablolara veya dipnotlarına yansıtılması gereken tüm hususların açıklandığının belirtilmesi 4. ANALİTİK TESTLER YAPILMASI Analitik testler, finansal tablo verilerinde; bütçe rakamlarına,önceki senelere veya endüstri ortalamalanna göre anormal sapmaların olup olmadığının araştırılmasını Sağlar. Analitik test çalışmaları: incelenen döneme ait finansal tablo toplamlarını ve kalemlerini, hesaplanmış oranları;üretim,satış hacmisayıları gibi tablolara yansımayan verileri,önceki dönem ve bütçelenmiş tutarlarla karşılaştırmayı ve incelenen döneme ait oranları sektör ortalamalarıyla karşılaştırmayı içerir. B.DENETİM FAALİYETLERİNİN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ VE SONUÇLANDIRILMASI DENETİM PROGRAMININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ Denetim programı yapılacak işler için yol gösterici olduğu kadar biten işlerin takibi için de iyi bir araçtır.denetçi bu aşamada denetim programını tamamlanmamış işlerin tespiti için kullanacaktır.Sona bırakılan işler varsa bunların hala yapılması gerekip gerekmediğine karar verecektir.Gereksiz hale gelenlerin yapılmasından vazgeçecektir. ÇALIŞMA MİZANININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ Çalışma mizanı,denetçinin bilanço ve gelir tablosu kalanlarını test etmede kullandığı önemli bir çalışma kağıdıdır.Denetçi, çalışmalar sırasında yaptığı düzeltici veya ilave günlük defter kayıtlarını bu mizan üzerinden takip eder.Denetçi çalışma mizanı üzerinde kayıtları doğruluk açısından ve gerekli olup olmadığı açısından son kez gözden geçirir.Çalışmalar sırasındaki bir günlük defter kaydının sonradan gereksizliği ortaya çıkabilir. Bu durumda kayıt iptal edilir.Son olarak mizan toplamları alınır ve düzeltilmiş hesap kalanlarına ulaşılır. RISK VE öNEMLİLİK DÜZEYLERININ TEKRAR GÖZDEN GEÇİRİLMESİ Önemlilikle ilgili son değerlendirme,finansal tablolarla ilgili görüş oluşturma safhasında gerçekleşir.Denetçi toplanan kanıtlara göre olası yanlışlar toplamını belirler ve önemlilikle ilgili ilk belirlemesiyle karşılaştırır. Olası yanlışların toplam tutannın,ilk önemlilik belirlemesindeki toplam tutardan az olduğu durumda denetçi,finansal tablolarla ilgili olumlu görüş oluşturabilir. Olası yanlışların toplam tutarı, ilk önemlilik tutarından büyükse denetçi işletmeden düzeltmeler isteyecektir.Eğer işletme düzeltmeyi kabul etmezse denetçi şartlı veya olumsuz görüş bildirebilir. Denetçi bu aşamada başlangıçta belirlediği ve kendisine kanıt toplamada yol gösteren denetim risk düzeyini tekrar ölçer.Denetçi hesapladığı denetim riskinin başlangıçta belirlenen kabul edilebilir denetim riski düzeyinde olduğuna karar verirse olumlu gödüş bildirir.Tersine durumlarda şartlı veya olumsuz görüş bildirebilir. ÇALIŞMA KAĞITLARININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ Çalışma kağıtları bir denetim firmasının iş disiplininin göstergesidir.Gözden geçirme çalışma kağıtlarının ve firmanın kalitesini arttırır.Çalışma kağıtları sürekli dosyada saklanır ve herhangi bir sorunlu durumda bu dosyaya başvurulur.Çalışma kağıtları sorunlu durumlarda denetimin, denetim standartlarına uygun yürütüldüğünü göstermelidir Ayrıca denetim faaliyetinin bir kısmı mesleğe yeni girmiş yardımcılar tarafından yapılmıştır.Bu yardımcıların eksikliklerini görmeleri ve yetiştirilmeleri açısından da çalışma kağıtları gözden geçirilmelidir. TOPLANAN KANITLARI DEĞERLENDİRME VE GÖRÜŞ OLUŞTURMA Denetçi bu aşamada topladığı kanıtların bildireceği görüşü destekleyip desteklemediğine karar verir.Eğer toplanan kanıtların görüş için yeterli olduğuna karar verirse denetim raporunun yazım aşamasına geçer. DENETİM RAPORU BİÇİMLERİ Genel Kabul Görmüş Denetim Standartlarından, Raporlama Standartlarına göre bir denetim raporunda en az şunlar yer almalıdır: GKGMİ ne UYGUNLUK standardına göre; denetçi raporunda incelemiş olduğu finansal tabloların GKGMİ ne uygun düzenlenip düzenlenmediğini belirtmek zorundadır. GKGMİ nin uygulanmasında DEĞİŞMEZLİK standardına göre; denetçi raporunda incelediği finansal tabloların düzenlenişi sırasında değişmezlik kavramına uygun hareket edilip edilmediğini belirtmelidir. AÇIKLAMA standardına göre; denetçi incelediği finansal tablolarda tam açıklama kavramına uygun hareket edilmemişse bunu raporunda belirtmelidir.Eğer tam açıklama kavramına uyulmuşsa bunu belirtmesine gerek yoktur. GÖRÜŞ BİLDİRME standardına göre; denetçi raporunda mutlaka bir görüş bildirmelidir.Bunlar; olumlu görüş bildirme, şartlı olumlu görüş bildirme, olumsuz görüş bildirme,görüş bildirmekten kaçınmadır. STANDART OLUMLU DENETİM RAPORU Muhasebe denetiminden beklenen sonuç, denetçinin olumlu görüş bildirmesidir.Denetçi ,finansal tabloların bütününün GKGMİ ne uygun olarak doğruyu yansıttığına kanaat getirirse olumlu görüş bildiren standart bir rapor hazırlayacaktır. Standart olumlu bir denetim raporunun bölümleri BAŞLIK (BAĞIMSIZ DENETÇİ RAPORU) MÜŞTERİNİN ADRESİ: Ortaklara,işletmeye veya yönetim kuruluna hitaben yazılabilir. GİRİŞ BÖLÜMÜ : Denetlenen finansal tablolar belirtiliryapılan çalışmanın denetim faaliyeti olduğu vurgulanır,finansal tablo-ların hazırlanma sorumluluğunun işletme yönetimine; finansal tablolarla ilgili görüş belirtme sorumluluğunun denetçiye ait olduğu belirtilir. KAPSAM : Denetimin genel kabul görmüş denetim standartlarına uygun yapıldığı, makul bir güvence oluşturmak için planlandığı ve makul güvence ifadesinin gereği olarak testlerin örnekleme yoluyla uygulandığı vurgulanmalıdır. AÇIKLAMA PARAGRAFI : Denetçi gerekli gördüğü hallerde açıklama paragrafı ilave eder. GÖRÜŞ : Denetçinin görüşünü belirttiği bölümdür. DENETİM KURULUŞUNUN veya DENETÇİNİN ADI İMZASI VE DENETİM RAPORUNUN TARİHİ Standart Olumlu Denetim Raporuna "Açıklama Paragrafı" ilave Edilmesinin Nedenleri iİşletmenin muhasebe politika veya yöntemlerinde bir önceki döneme göre değişiklik yapmış olması (Denetlenen işletme herhangi bir muhasebe politikasında veya yönteminde değişiklik yapmış ve bu durumu bilanço dipnotlarında gerekçeleriyle ve kalemlere olan etkileriyle açıklamamış ise bu değişmezlik ilkesinden sapmadır.Denetçi bunu GKGMİ den sapma olarak değerlendirecektir.) iİşletmeyle ilgili gelecekte ortaya çıkma olasılığı olan önemli bir belirsizlik BBilanço sonrası meydana gelmiş önemli bir olayın vurgulanma gereği DDenetçi tarafından haklı bulunan , o ülkede geçerli olan veya işletmenin tabi olduğu GKGMİ den sapma( İşletme yayımlanmış GKGMİ den bir sapma yapmış fakat bu durum denetçi tarafından yerinde bulunmuş ise olumlu rapor verip açıklama paragrafı yazabilir.) KKısmen başka denetçilerin çalışmalarına bağlı kalmak veya başka denetçilere atıf yapma ihtiyacı STANDART OLUMLU RAPORDAN SAPMALAR Şartlı Olumlu Görüş bildirme Olumsuz Görüş bildirme Görüş Bildirmekten Kaçınma ŞARTLI OLUMLU GÖRÜŞ BİLDİREN DENETİM RAPORU Denetçi, bazı sınırlamalar dahilinde finansal tabloların bütününün GKGMİ ne uygun olarak doğruyu yansıttığına kanaat getirirse şartlı olumlu görüş bildirir. Bu görüş bildirme biçimindeki denetim raporunda standart olumlu rapordaki üç paragrafa ek olarak şartlı görüşün gerekçelerinin yer aldığı bir paragraf ilave edilir. Şartlı olumlu rapor yazılmasını gerektiren durumlar: GKGMİ den önemli fakat finansal tabloların bütünü hakkında olumlu görüş vermeye engel teşkil etmeyecek bir sapmanın olması DDenetçiye denetim incelemeleri konusunda işletme tarafından bir kapsam sınırlandırması getirilmesi fakat bu durumun finansal tabloların bütünü hakkında olumlu görüş bildirmeye engel teşkil etmemesi iİşletmeyle ilgili gelecekte çok önemli bir belirsizliğin olması fakat bu durumun finansal tabloların bütünü hakkında olumlu görüş bildirmeye engel teşkil etmemesi OLUMSUZ GÖRÜŞ BİLDİREN DENETİM RAPORU Denetçi, incelediği finansal tabloların bütünüyle GKGMİ ne uygun olmadığı ve doğruyu yansıtmadığına kanaat getirirse olumsuz görüş bildiren rapor hazırlayacaktır.Olumsuz görüş bildiren denetim raporunda kapsam paragrafı ile görüş paragrafı arasına olumsuz görüşün nedenleri yazılır. GÖRÜŞ BİLDİRMEKTEN KAÇINMA BİÇİMİNDE GÖRÜŞ BİLDİREN DENETIM RAPORU Denetçi finansal tablolar hakkında olumlu ya da olumsuz bir görüş oluşturamamışsa görüş bildirmekten kaçınacaktır.Bu tür bir denetim raporunun giriş kısmında denetçinin denetleyeceği finansal tablolar ve işletmenin sorumluluğu belirtilir.Kapsamda görüşün nedenleri açıklanınGörüş bildirmekten kaçınma durumları: 1.Denetçinin çalışma alanının sınırlandırılmasi nedeniyle görüş bildirmesi için gerekli kanıtın toplanamaması 2.İşletmeyle ilgili gelecekteki belirsizlik durumunun hayati önem arz etmesi DENETÇİLERİN HUKUKİ SORUMLULUKLARI Genel hukuk açısından denetçiler; yazdıkları denetim raporu,beyan ettikleri görüş nedeniyle işletme yönetimine ve üçüncü kişilere karşı sorumludurlar. Meslek yasası açısından denetçiler (YMM); yaptıkları tasdikin doğruluğundan sorumludurlar. Tasdik YMM'ler tarafından işletmenin vergi beyannameleri ve bağlı finansal tablolarının vergi mevzuatı açısından onaylanmasıdır. YMMIer verdikleri onay nedeniyle devletin zarar görmesi durumunda müşteriyle beraber müteselsilen sorumlu tutulmaktadır. Sermaye Piyasası Kurulu mevzuatında denetçilerin sorumluluğu; finansal tablolarda hata ve hileden kaynaklanabilecek önemli yanlışlıkların bulunmadığına dair makul ölçüde güvence vermektir.Ayrıca bağımsız denetimin, bağımsız denetim standartlarına uygun yapılmaması nedeniyle müşteri ve üçüncü şahıslara karşı doğacak zararlardan,genel hükümler saklı kalmak koşuluyla ,bağımsız denetim kuruluşuyla birlikte bağımsız denetim raporunu imzalayanlar müteselsilen sorumludur. Türk ticaret kanununda denetçilerin sorumluluğu; denetçiler denetimi dürüst ve tarafsız bir şekilde yapmak ve sır saklamakla yükümlüdürler.Tüm denetçiler, kusurlu davranışlarıyla hem şirkete hem de bağlı şirketlere karşı vermiş oldukları zararlardan sorumludur.Bu hükümlerden doğan tazmin yükümlülüğü kaldırılamaz, daraltılamaz.
Denetim 7. Ünite Ders Notlarıyla Karışınızdayız. Düşüncelerinizi Yorum Yazarak Bizimle Paylaşın Lütfen. İyi Çalışmalar Kolay Gelsin 7. ÜNİTE İŞLEM DÖNGÜLERİ VE DENETİM işlem döngüsü yaklaşımı ise denetçinin denetime konu olan finansal tablo kalemlerini birbiriyle ilgili işlemleri birlikte inceleyecek şekilde bölümlere ayırarak denetlemesidir. DDöngü yaklaşımı denetimin etkinliğini arttırır. HHerbir döngü denetim alanı olarak kabul edilir. DDenetçi döngüleri belirlerken her bir döngünün kontrol amaçlarını bekler Denetim ekibinin üyeleri denetim alanlarında görevlendirilir. DDöngülere ayırma iç kontrollerin değerlendirilmesinde önemli bir araçtır. DDenetçinin döngüleri belirlemedeki kabul yaklaşımları farklılık gösterir. DDenetim sonunda denetim alanlarında yapılan çalışmalar birleştirilir. Denetçinin her işlem döngüsü için geçerli olacak denetim faaliyetleri şunlardır: iİşlem sınıfları ve hesapların tanımlanması BBelge ve kayıtların belirlenmesi iİç kontrollerin anlaşılması KKontrol testlerinin tasarlanması ve uygulanması iİşlemlerin tüzel testlerinin detaylı testlerin yapılması Hesap kalanlanna ilişkin detaylı testlerin belirlenmesi ve uygulanması Sunum ve açıklamalara ilişkin detaylı testlerin uygulanması * Denetçi döngü yaklaşımında şu yaklaşımları geliştirmeli ve inceleme yöntemleri uygulamalıdır. 1. Döngü kapsamındaki işlemlere ilişkin testler. Denetim amaçları gerçekleşme, tamlık, doğruluk, doğru sınıflandırarak kaydetme, dönemselliktir. Döngüde yer alan işletme faaliyetlerinin belirlenmesi Işlemlerle ilgili iç kontrollerin işleyişi ile bilgi toplama Anahtar kontrollere, kontrol testlerinin ve tözel testlerin uygulanması İşlerrılere ilişkin planlanan kontrol riskinin belirlenmesi 2. Hesap kalanlarına ilişkin detaylı testler Denetim amaçları, var olma, tamlık, doğruluk, uygun sınıflandırma, kaydetme, hak ve yükümlülüklerin işletmeye ait olması ve dönemselliktir. İşletme riskinin değerlendirilmesi Kontrollerin kontrol riskinin değerlendirilmesi Kontrollerin test edilmesi ve tözel testlerin yapılması Analitik inceleme yöntemlerinin uygulanması Denetçinin bulma riskine karar vermesi Denetim programının hazırlanarak uygulaması 3. Finansal tablolarda sunum ve açıklamalara ilişkin testler Denetim amaçları, varolma, tamlık, doğruluk, uygun sınıflandırma kaydetme, hak ve yükümlülüklerin işletmeye ait açık olması, yeterli ve anlaşılabilir açıklama. DÖNGÜ YAKLAŞIMI ÇERÇEVESINDE ŞU BÖLÜMLEMELER YAPILMIŞTIR. Satışlar ve tahsilatlar döngüsü Satın alma ve ödemeler döngüsü Ücretler ve personel döngüsü Stoklar ve maliyetler döngüsü işletmeye kaynak sağlanması ve geri ödemeler döngüsü Kasa ve banka hesap kalanları (para varlıklar]) PBÖ'de Denetçinin Örneklem Büyüklüğünü Belirlemek İçin Yapacağı Ön Belirlemeler Defter Değeri (Evrenin toplam parasal değeri) Yanlış Kabul Riski İçin Güvenilirlik Derecesi Kabul Edilebilir Yanlışlık (Önemlilik eşiği) Beklenen Yanlışlık (Denetçinin evrene ilişkin tahmin ettiği parasal hata tutarıdır) Genişleme Faktörü ( Büyüme katsayısı, tahmini hatalara ekstra örnekleme hatalarının eklenmesini sağlar) ÖB = Defter değeri x Yanlış kabul riski için güvenilirlik derecesi / Kabul edilen yanlışlık — (Beklenen yanlışlık x Genişleme faktörü) NİCELİK (DEĞİŞKENLER) ÖRNEKLEMESi: Denetçinin niceliksel tahminlere ulaşmak istediği durumlarda kullandığı örnekleme türü Bir hesaba ya da hesap kesimine ilişkin parasal hata tahmini yapmak için kullanılan örnekleme türü Denetçi bir hesap kalanında önemli yanlışlık olup olmadığını incelerken yararlanır Hesap kalanlarındaki hataların parasal tutarının tahmini için kullanılır ÖRNEKLEM SEÇİMİ RASSAL SEÇİM: Tüm evren birimlerine eşit seçilme şansı verilir. Rassal sayılar tablosu: Örneklem birimlerinin rassal olarak seçilmesinde kullanılır. Tablo rassal olarak oluşturulan sıfır ile dokuz arasındaki sayılardan üretilen dizileri içerir. Dizilim tamamen keyfi ve anlamsızdır. Rassal olarak seçilen birimin örnekleme girmesini engelleyecek hiçbir neden yoktur. Bilgisayarla rassal sayıların oluşturulması: Bilgisayarla rassal sayılar bir yazılım yardımıyla yapılır. Bu yöntemde rassal sayılar tablosuna gerek yoktur. Böylece hızlı biçimde insan hatalarına olanak vermeden seçim yapılmış olur. SİSTEMATİK SEÇİM: Denetçinin öncelikle bir örnekleme aralığı hesapladığı ve bunun büyüklüğüne göre örneklem birimlerin' seçtiği yöntemdir. Sistematik seçim kolaydır ancak örneklemede ilk birim rassal olarak seçilirken diğerlerinin otomatik seçilmesi yanlı bir örneklem yaratmaktadır. Bu etkiyi azaltmak için birden fazla başlama noktası oluşturulur KATMANLI SEÇİM; Bir örneklem seçimi tekniği değildir, ancak örneklem tasarımının etkinliğini artırmada kullanılır. Evren katmanlarına ayrılarak büyük tutarların temsil edilmesine olanak verilir. Böylece denetçi örneklem risk düzeyini planlamak için gerekli olan ömeklem büyüklüğünü küçültme olanağı bulur. En önemli üstünlüğü evrenin değişkenliğini azaltabilmesi ve bu yolla tahminlerin daha isabetli olmasını sağlamasıdır BLOK SEÇİM: Evrenden, zaman olarak veya fiziksel olarak birbirine çok yakın bölgelerin seçilmesiyle oluşur. Örneğin nisan ve kasım ayında kesilen tüm çekler nakit ödemeleri incelemek üzere örneklem oluşturur. Blok seçim örneklem temsili değildir, evren hakkında istatistiksel tahmin veremez Blok seçim özenli kullanılma'', genellikle blok seçimi kullanmaktan kaçınılmalıdıR 1. SATIŞLAR VE TAHSİLAT DÖNGÜSÜ 1 Satışlar ve tahsilatlar döngüsündeki hesaplar SSatışlar HHesaplanan KDV AAlıcılar SSatış iade ve iskontolar KKasa ve Banka AAlınan çek ve senet ŞŞüpheli Alacaklar KKarşılık Giderleri 1 Satış faaliyetlerine ilişkin kontrol testleri ve tözel testler İİç kontrollerin yapısı ve işleyişi ile ilgili bilgi toplama ve belgelendirme (akış şemaları, iç, kontrol soru formu, seçilmiş satış işlemlerinin içine girerek kontrolleri test etme yöntemleri not alma). PPlanlanmış kontrol riskini değerlendirme KKontrol testlerinin kapsamını belirleme İİşlemlere ilişkin denetim amaçlarını karşılayacak kontrol testleri ve tözel testleri belirleme (denetim yöntemleri, örneklem hacmi, işlem kalemleri, zamanlama) Satış iade ve indirim işlemlerine ilişkin kontrol testleri ve tözel testler; Bu aşamada denetçi iki konuda dikkatli olma‑ lıdır; ÖÖnemlilik düzeyi iİade ve iskontoların gerçek olup olmadığı İade ve iskontolar yaygın şekilde kullanılan hileli finansal raporlama araçlarındandır. 2. SATIN ALMA VE ÖDEMELER DöNGüSÜNüN DENETİMİ Denetim amaçları; gerçekleşme, tamlık, doğruluk, kayıtlara uygun şekilde aktarma, sınıflandırma, dönemsellik. 1 Satın alma ve ödemeler döngüsünde yer alan hesaplar SSatıcılar KKasa / banka İİndirilecek KDV DDuran varlıklar MMal stokları PPeşin ödenen giderler PPazarlama satış giderleri GGenel yönetim giderleri AAlış iskontoları VVerilen çekler ve senetler 3. ÜCRETLER VE PERSONEL DöNGÜSÜNÜN DENETİMİ Denetim amaçları; gerçekleşme, tarnlık, do'ğruluk, kayıtlara uygun şekilde aktarma, sınıflandırma, dönemsellik. Ücret ve personel döngüsünde yer alan hesaplar ÖÖdenecek personel ücret ve giderleri ÖÖdenecek SSK ÖÖdenecek Vergi KKasa / banka AAR - GE giderleri PPazarlama satış giderleri GGenel yönetim`giderleri DDirekt işçilik maliyetleri GGenel üretim maliyetleri 4. STOKLAR VE MALİYET DÖNGÜSÜNÜN DENETİMİ Stoklar ve maliyet döngüsünde yer alan hesaplar; Direkt ilk madde giderleri Diret işçilik giderleri Genel üretim giderleri Üretim ve yarımamuller Satın rrıamullerin maliyeti Stoklar ve maliyet döngüsünde yer alan faaliyetler ve belgeler SSatın alma (satın alma talebi, satın alma emri) GGiriş - Hammadde alımı (Alış raporu, alış faturası) DDepolama (Sürekli envanter hammadde stok kartları ana dosyası) iİşleme tabi tutma - hammaddenin üretimde kullanılması (hammadde istek fişi, maliyet kayıtları) MMamulleri depolama (sürekli envanter mamul stok kartları ana dosyası maliyet kayıtları) SSevkiyat (yükleme belgesi) maliyet kayıtları sürekli envanter mamul stok kayıtları ana dosya) * Stoklar; farklı yerleşim birimlerinde çok çeşitli tür kalite, miktar ve fiyattan takip edilmeleri gerektiğinden kontrol ve yönetimi kritik önem taşıyan önemli bir bilanço kalemidir. Döngüde yer alan işlem ve hesapların denetimi ÜÜretimle ilgili girdilerin sağlanması ve kaydedilmesi İİşletme içi varlık ve maliyetlerin akışı MMamullerin satış dolayısıyla sevki, gelir ve maliyetlerin kaydedilmesi SStok varlıklarının kontrolü ve fiziki gözlem testleri SStok kayıtlarındaki fiyatlandırmalara ve envanter listelerine detaylı kalan testlerinin uygulanması 5. İŞLETMEYE KAYNAK SAĞLANMAS! VE GERİ ÖDEMELER DÖNGÜSÜNÜN DENETİMİ ı> Borçlanarak kaynak temini ile ilgili hesaplar BBanka kredileri TBahviller Çıkarılmış bonolar Finansman giderleri KKasa ve banka in Özkaynak temini ile ilgili hesaplar SSermaye ÖÖdenmemiş sermaye Emisyon primleri ÖÖdenecek temettüler GGeçmiş yıl karı KKasa ve banka 6. PARA VARLIKLARININ DENETİMİ Kasa ve banka hesapları, stoklar ve üretim döngüsü hariç diğer döngülerle ilgili hesaplardır. Küçük tutarlar dışındaki tahsilat ve ödemeler banka hesaplarından yapıldığından kasa hesabının kalanı genellikle önemsiz tutarları kapsar. Bu yüzden denetçiler banka hesaplarının denetimine daha çok önem verirler. Tüm işlem döngülerinde yer alan hesaplar için hesap kalanlarına uygulanan detaylı testler şunlardır. HHesabı etkileyen işletme risklerin belirlenmesi (doğal risk, kabul edilebilir risk ve önemlilik düzeyine etkisinin değerlendirilmesi) iİşlem döngüsündeki kontrollere ilişkin risklerin değerlendirilmesi (kontrol riskinin değerlendirilmesi) iİşlem döngüsündeki kontrollerin test edilmesi ve tözel testlerin yapılması AAnalitik yöntemlerin uygulanması (büyük ve olağandışı kalemlerin belirlenmesi) PPlanlanan bulma risklerine karar verilmesi, denetim yardımlarının uygulanması
Arkadaşlar Merhabalar. Denetim 6. Ünite Ders Notlarıdır. Düşüncelerinizi Yorum Olarak Bizimle Paylaşırsanız Seviniriz. ÜNİTE - 6 DENETİMDE ÖRNEKLEME ÖRNEKLEME İLE İLGİLİ KAVRAMLAR ÖREKLEME: Evrenden bir örneklem seçilmesi ve sadece bu örneklemin incelemeye alınması ile varılacak sonucun evrene mal edilmesi DENETİMDE ÖRNEKLEME: Denetim yordamlarının hesap kalanları ve işlem sınıflarının bir kısmına uygulanması ile elde edilecek kanıtların değerlendirilmesiyle hesap kalanı veya işlem sınıfının tamamı hakkında görüş elde edilmesidir EVREN: Denetçinin bilgi edinmek istediği ve aynı türden birimlerin oluşturduğu alan veya ana kütle ÖRNEKLEM ÇERÇEVESİ: Evreni oluşturan elemanların listesi Denetçi örneklem birimlerini evren birimlerinin listesi olan örnekleme çerçevesinden çeker ÖRNEKLEM: Belli bir evrenden belli kurallara göre seçilen ve çekildiği evreni temsil eden birimler topluluğudur istatistiksel rassal seçimde örnekleme alınacak birimlerin seçilme şanslarının eşit olması gerekir Başarılı Bir Örneklemenin Temel ilkeleri Örneklem seçilecek evren hakkında bazı bilgiler baştan elde edilmeli Seçme işlemi ilgilenilen özellik veya değişkenden bağımsız olmalı Örneklem bir önyargıya yer verilmeden seçilmeli Örnekleme alınan birimlerin her biri diğerinden bağımsız olmalı Verilerin seçildiği alanlarla diğer alanlar arasında temel ayrımlar bulunmalı Örnekleme alınacak verilerin hepsine aynı koşullar ayrıcalıksız olarak uygulanmalı TEMSİLİ ÖRNEKLEM: Evreni temsil eden bir örneklem oluşturmaktır. Örneklemin evreni temsil etmesini sağlayan iki faktör vardır; Örneklemin rassal olarak seçilmesi, Örneklemin yeterli büyüklükte olması ÖRNEKLEME RİSKİ: Denetçinin örneklemi temel alan sonuçlanyla evrenin tamamına aynı yolla uyguladığı testlerden elde edeceği sonuçlar arasında fark olması olasılığıdır. Örneklemi inceleyerek elde ettiği sonuçlarla gerçek durum arasında fark olma olasılığı Örneklem büyüklüğünün bir fonksiyonudur geniş bir örneklemin örnekleme riski göreli olarak düşüktür Tamamen şansa bağlıdır. ÖRNEKLEME HATASI: Evrenin tamamının incelenmesiyle elde edilen sonuçlarla örneklemden elde edilen sonuçlar arasındaki farktır (Örnekleme Hatası = Gerçek Hata Oranı Örnekleme Hata Oranı) İÇ KONTROL UYGUNLUK TESTLERİNİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİNDE ÖRNEKLEME RİSKLERİ ALFA RİSKİ (TİPİ I ): İç kontrol yeterince güvenilir olduğu halde denetçinin, örneklemden elde ettiği sonuçlara bakarak iç kontrolün yeterli güveni sağlamadığı sonucuna varmasıdır. BETA RİSKİ (TİPİ Il ): Denetçinin örneklemden elde ettiği sonuçlara bakarak iç kontrol yeterince güvenilir olmadığı halde güvenilir olduğu kanısına varmasıdır. TÖZEL TESTLERİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİNDE ÖRENEKLEME RİSKİ YANLIŞ RET RİSKİ ( TİP I): Hesap kalanları önemli yanlışlıklar içermediği halde örneklem sonuçlarının hesap kalanlarının önemli yanlışlıklar içerdiği sonucunu desteklemesi riskidir YANLIŞ KABUL RİSKİ ( TİP Il): Örneklem sonuçları, hesap kalanlarında bir maddi hata olmadığını desteklemekle birlikte maddi bir hata olması riskidir ÖRNEKLEME DIŞI RİSK: Evrenin tamamı incelendiğinde olabilen insan hatasından doğan risktir. Matematiksel olarak ölçülemez. Denetçinin denetim kalitesini artırması ile azaltılabilir. Denetçinin yanlış planlama yapması, Örnekleme yöntemi yeterince iyi uygulamaması Örnekleme sonuçlarını iyi yorumlayamaması Yanlış yordamlar uygulaması Zaman baskısı gibi nedenlerle ortaya çıkan risktir. ÖRNEKLEME TÜRLERİ İSTATİSTİKSEL OLMAYAN ÖRENEKLEME: Olasılığa dayanmayan ve örneklem birimlerinin seçiminde veya örneklem büyüklüğünün belirlenmesinde denetçinin öznel davranmasıyla gerçekleştirilen örnekleme türüdür. Denetçi örnekleme riskini sadece mesleki yargısını kullanarak belirler İSTATİSTİKSEL ÖRENEKLEME: Olasılık kuramına dayanan, örneklem birimlerinin evrenden rassal ( tesadüfi ) olarak seçildiği, evrenin tüm karakteristiklerini yansıtan, sonuçların sayısal ve matamatiksel olarak değerlendirilebildiği örneklemedir. istatistiksel Örneklemenin Üstünlükleri (Avantajları) Örneklem sonuçları güvenilir ve kanıtlanabilirdir Elde edilen sonuçların risk derecesini matematiksel olarak ölçer Örneklem büyüklüğünün nesnel olarak belirlenmesini sağlar Etkin bir örneklem tasarımına yardımcı olur Hata tahminini verir Örneklemeler farklı denetçiler tarafından tamamlanmış olsa da birleştirilebilir ve değerlendirilebilir Test sonuçlarının nesnel olarak değerlendirilmesini sağlar Maliyeti azaltır MUHASEBE DENETİMİNDE İSTATİSTİKSEL ÖRNEKLEME TÜRLERİ Nitelik Örneklemesi (İç kontrol uygunluk testleri için uygundur) Parasal Birim Örneklemesi (Tözel testler için uygundur) Nicelik Örneklemesi (Tözel testler için uygundur) NİTELİK ÖRNEKLEMESİ: Bir muhasebe evrenindeki hataların ortaya çıkış oranını tahmin etmek için kullanır Önemli olan hata ya da hilenin parasal olarak ne kadar olduğu değil var olup olmadığıdır Denetçi bulduğu hataların oranı ile ilgilenir Belli kontrollerden sapma oranını belirlemek için kullanılır Nitelik örneklemesinde evren büyüklüğünün, örneklem büyüklüğüne etkisi ya çok küçüktür ya da yoktur Denetçi örnekleme riskini kabul edilebilir düzeye indirmek için yeterli bir örneklem büyüklüğü belirlemelidir. Nitelik Örneklemesinde Denetçinin Öncelikle Belirlemesi Gereken Noktalar Kontrol test amaçlarını belirlemek Kontrol politika ve yordamlarında sapmayı tanımlamak Evreni tanımlamak Örneklem birimini tanımlamak Örneklem büyüklüğünü belirlemek Nitelik Örneklemesinde Örneklem Büyüklüğünün -Belirlenmesinde Göz Önünde Tutulacak Faktörler Kabul Edilebilir Risk: Beta riski genellikle °/05-`)/.10 olarak belirlenir. Kabul edilebilir riskin büyüklüğü ile örneklem büyüklüğü arasında ters orantılı ilişki vardır Kabul Edilebilir Sapma Oranı: Denetçinin kontrol prosedürlerine ilişkin duyduğu güvenden sapmanın maksimum oranıdır. Kabul edilebilir sapma oranı ile örneklem büyüklüğü arasında ters yönlü bir ilişki vardır Evrenin Beklenen Sapma Oranı: Denetçinin evrenin geçmiş yıllardaki ya da kılavuz (pilot) örneklem sonuçlarına baka‑ rak saptadığı beklentisidir. Evrenin beklenen sapması ile örneklem büyüklüğü arasında doğrusal ilişki vardır BULUŞ ÖRNEKLEMESİ: Nitelik Örneklemesinin Bir Türüdür. Denetçinin bir sapmayı sıfıra yakın bir olasılıkla beklediği durumlarda kullandığı örnekleme türüdür. Sahte çek düzenlenmesi gibi sık rastlanmayan, özel durumları belirlemek için kullanılır. PARASAL BİRİM ÖRENEKLEMESİ: Nitelik örneklemesi teknikleriyle bir hesap sınıfına veya hesap kalanına ilişkin parasal tutar hatalarının tahminlerinde kullanılır. Denetçinin bir evren içindeki hatanın toplam parasal tutarı hakkında sonuçlara varmasına olanak verir Parasal birim örneklemesinde, yüksel tutarlı kayıtların örnekleme girme şansları düşük tutarlı kayıtlara göre daha fazladır En yoğun kullanılan teknik PBÖ'de Denetçinin Örneklem Büyüklüğünü Belirlemek İçin Yapacağı Ön Belirlemeler Ddefter Değeri (Evrenin toplam parasal değeri) Yyanlış Kabul Riski İçin Güvenilirlik Derecesi Kabul Edilebilir Yanlışlık (Önemlilik eeşiği) Bbeklenen Yanlışlık (Denetçinin evrene ilişkin, tahmin ettiği parasal hata tutarıdır) GGenişleme Faktörü ( Büyüme katsayısı, tahmini hatalara ekstra örnekleme hatalarının eklenmesini Sağlar) ÖB = Defter değeri x Yanlış kabul riski için güvenilirlik derecesi /Kabul edilen yanlışlık — (Beklenen yanlışlık x Genişleme faktörü) NİCELİK (DEĞİŞKENLER) ÖRNEKLEMESİ: Denetçinin niceliksel tahminlere ulaşmak istediği durumlarda kullandığı örnekleme türü Bbir hesaba ya da hesap kesimine ilişkin parasal hata tahmini yapmak için kullanılan örnekleme türü Ddenetçi bir hesap kalanında önemli yanlışlık olup olmadığını incelerken yararlanır Hhesap kalanlarındaki hataların parasal tutarının tahmini için kullanılır ÖRNEKLEM SEÇİM' RASSAL SEÇİM: Tüm evren birimlerine eşit seçilme şansı verilir. Rassal sayılar tablosu: Örneklem birimlerinin rassal olarak seçilmesinde kullanılır. Tablo rassal olarak oluşturulan sıfır ile dokuz arasındaki sayılardan üretilen dizileri içerir. Dizilim tamamen keyfi ve anlamsızdır. Rassal olarak seçilen birimin örnekleme girmesini engelleyecek hiçbir neden yoktur. Bilgisayarla rassal saplantı oluşturulması: Bilgisayarla rassal sayılar bir yazılım yardımıyla yapılır. Bu yöntemde rassal sayılar tablosuna gerek yoktur. Böylece hızlı biçimde insan hatalarına olanak vermeden seçim yapılmış olur. SİSTEMATİK SEÇİM: Denetçinin öncelikle bir örnekleme aralığı hesapladığı ve bunun büyüklüğüne göre örneklem birimlerini seçtiği yöntemdir. Sistematik seçim kolaydır ancak örneklemede ilk birim rassal olarak seçilirken diğerlerinin otomatik seçilmesi yanlı bir örneklem yaratmaktadır. Bu etkiyi azaltmak için birden fazla başlama noktası oluşturulur KATMANLI SEÇİM; Bir örneklem seçimi tekniği değildir, ancak örneklem tasarımının etkinliğini artırmada kullanılır. Evren katmanlarına ayrılarak büyük tutarların temsil edilmesine olanak verilir. Böylece denetçi örneklem risk düzeyini planlamak için gerekli olan örneklem büyüklüğünü küçültme olanağı bulur. En önemli üstünlüğü evrenin değişkenliğini azaltabilmesi ve bu yolla tahminlerin daha isabetli olmasını sağlamasıdır BLOK SEÇİM: Evrenden, zaman olarak veya fiziksel olarak birbirine çok yakın bölgelerin seçilmesiyle oluşur. « Örneğin nisan ve kasım ayında kesilen tüm çekler nakit ödemeleri incelemek üzere örneklem oluşturur. « Blok seçim örneklem temsili değildir, evren hakkında istatistiksel tahmin veremez Blok seçim özenli kullanılma'', genellikle blok seçimi kullanmaktan kaçınılmalıdır
Arkadaşlar Merhabalar. Güz Dönemi Final Sınavı Sorularına Hazırlık Kapsamında Denetim Dersi 5. Ünite Ders Notlarıyla Karşınızdayız. Bu Ünite Diğer Ünitelere Göre Kolaydır. Çok Fazla Yoğunlaşıp Vaktinizi Harcamayın. Sadece Sorular Üzerinden Çalışabilirsiniz, Ama Bir Kere Sizler İçin Hazırladığımız Ders Notlarına Bakın. Güncel ve Yeni Sisteme Göre Hazırlanmış Ders Notlarıdır.
Düşüncelerinizi Yorum Olarak Bizimle Paylaşın Lütfen :) -Nettebuldum.blogspot.com Ekibi DENETIM ÜNİTE 5 BİLGİ TEKNOLOJİLERİ ORTAMINDA DENETİM BİLGİ TEKNOLOJISI (BT) NEDİR Verinin işlenerek kullanılabilir, anlamlı ve yararlı bir biçime dönüştürülmesiyle bilgi elde edilir. Bilgiyi yaratmaya, değiştirmeye, saklamaya, kullanmaya, çoğaltmaya, paylaştırmaya, geliştirmeye, bütünleşik ve etkileşimli hale getirmeye yönelik karmaşık yapının tümü; bilgisayar temelinde işlev gören bilgi teknolojilerini oluşturmaktadır. BİLGİSAYAR Donanımı: Bilgisayar sistemine ilişkin fiziksel öğeler bütünüdür. Yazılım: Bilgi işleme amacıyla donanımın çeşitli bileşenlerinin işlevini sağlayan ve denetleyen her türlü programlardan oluşur. Donanıma yaşam veren, yazılımdır. Yazılım ikiye ayrılır; Uygulama Yazılımı: Kullanıcının özel uygulamalarına ilişkin hazırlanmış programlardır. (Örneğin stok programı, ücret bordrosu programı) Sistem Yazılımı: Uygulama programındaki komutlan yorumlayarak bunları nasıl yürüteceğini donanıma söyleyen programlar dizisidir. Işletirn sistemi; ana işlem birimindeki işlemleri denetleyen programlar bütünüdür. BİLGİ İŞLEME SİSTEMLERİ Yığın işleme Sistemleri: Benzer işlemlerin bir araya getirilmesi, gruplanması ve işlenmesidir. (Sayı ve zaman rol oynar) Çevrim içi Sitemler: Veri biriktirmeksizin işlem yapılmasını öngörür. (Çevrim içi terminalden doğrudan ana işlem birimine girilir.) Çevrim içi yığın işleme sistemi: Veri, bilgisayara doğrudan verilir ve sonra işlenmek üzere elektronik olarak saklanır. Çevrim içi gerçek zamanlı işlem: Verinirı anında zaman farkı gözetmeksizin işienrnesidir. Kullanıcı, bilgiyi beklemeksizin girer ve çıktıyı da anında alabilir. Veri Tabanı Sistemi: Birbiriyle ilişkili kütüklerin birleştirilerek bağımsız alanlarda ortaklaşa kullanımına olanak vermesidir. Veri tabanı uygulamasının özellikleri;Veri Tabanı Yönetim Sistemi (VTYS) : Uygula‑ Verilerin birden fazla yerde gereksizce sakian-ma programları ile veri arasında yer alan bir ara masını önler,birim olup veriyi yöneten ve kontrol eden bilgisa‑ Belirlenmiş olan bir konudaki tüm bilgileri kapsar,yar programlarından oluşur. Bilgilerin çelişmesini önleyerek tutarlılığı sağlar, Disk belleğinde tasarruf sağlar, Veriye erişimi hızlandınr, Kullanıcının öğrenmesi kolaydır. BT ORTAMINDA DENETİM İşletme; BT ortamında doğru ve güvenilir finansal tabloları zamanında elde etmek, tüm işletme süreçlerinin etkin ve verimli bir yapıda çalışmasını sağlamak ve işletme politika ve yordamlarına uygun bir faaliyet yürütebilmek için sistemini kontrollerle metodolojik olarak örmeli ve sistematik biçimde işletmelidir. Bu kontrollerin oluşturulması ve yürütülmesi görevi yönetimindir. Bilgi işleme uygulamalarının denetlenmesi, gerekir. Denetçilerin temel güvencesi, öncelikle bağımsız ve nesnel bir değerleme yapmaktır. BT'nin iç kontrolün verimli ve etkin çalışması için sağladığı yararları; Yürütülmekte olan geniş hacimdeki işlemlerin ve verilerin karmaşık hesaplamalarını yerine getirir. Bilginin zamanlılığını, elde edilebilirliğini ve doğruluğunu artınr. Bilginin ek analizlerini kolaylaştırır. Varlık hareketlerini ve bunlara ilişkin politikaların ve yordamların izlenme yeteneğini artırır. Kontrollerin, hataları ve hileleri atlama ve kaçırma riskini azaltır. Uygulamalardaki, veri tabanındaki ve işletim sistemindeki güvenlik kontrolleri uygulamasıyla görev ayrımlarının etkinliğinin başarısını artınr. BT kullanımının, iç kontrol üzerindeki özgü! riskleri; yerinin doğru olmayan biçimde işlenmesi, yerinin yıkımına yol açacak yetkisiz erişim Ana kütüklerdeki yerinin yetkisiz değiştirilmesi, Sistemlerin ve programların yetkisiz değiştirilmesi, Sistemlerin veya programların gerekli değişiminde başarısızlık, Uygun olmayan ele dayalı müdahaleler, Olası veri kayıpları BT ORTAMINDA DENETİM YAKLAŞIMLARI Bilgisayarın Çevresinden Denetim: Denetçi; bilgisayar ortamında yer alan girdi, işlem, çıktı sürecinin öğelerine doğrudan ulaşamaz. Bu durum denetçiyi "bypass" yaparak bilgisayarın çevresinden denetim yapmak zorunda bırakır. Bilgisayarı bir kara kutu olarak görür. Bilgisayarın içinden Denetim: Muhasebe sistemleriyle ilgili olarak bilgisayar olgusunu dışlamayan, bilgisayarı bir kara kutu olarak görmeyen denetimdir. Bilgisayarla Denetim: Bu yaklaşım da veri analizleri yaparak denetçinin denetim etkinliğini önemli ölçüde artıran yazılımlar kullanılır. GDY; işletmelerde karşılaşılabilecek olası bir çok muhasebe sorununu göz önünde bulunduran denetim programlarından oluşan bir yazılım paketidir. BT ORTAMINDA DENETİMİN TEMEL SÜRECİ BT ortamına özgü denetim amacının belirlenmesi ve denetim planının yapılması. BT temelli iç kontrolün değerlenmesi ve risklerin belirlenmesi. BT ortamı kontrol testlerinin yapılması. Tüzel testlerinin yapılması ve değerlemesi. Denetimin tamamlanması ve denetim raporunun hazırlanması. Genel Kontroller; işlemlerini BT ortamında yürüten bir işletmenin çok geniş bir kesimine ya da tümüne uygulanan ve onların faaliyetlerini güvence altına alan politika ve yordamlardır. GENEL KONTROLLER
1. Örgütsel Kontroller Bilginin ayrımı işlemlerin ayrımı Çalışanların ayrımı Kayıtların ayrımı Kayıt tutmanın ayrımı Defter tutma basamaklarında ayrım Denetlemenin, faaliyet sorumluluklarından ayrılması2. İşletim Sistemi Kontrolleri (Yazılım, bellenim, donanım) Kendini kullanıcılardan koruyabilmelidir. Kullanıcıyı diğer kullanıcılardan koruyabilmelidir. Kullanıcılarını kendilerinden koruyabilmelidir. Kendisinden korunmuş olmalıdır. Çevresinden korunmuş olmalıdır. 3. Veri Kaynağı Kontrolleri * Erişim kontrolleri., her türlü yetkisiz erişimi önlemek amacıyla oluşturulur.(Parola) Biometrik erişim önleme tekniği; personel karakteristikleri temel alınır (parmak izi, ses izi, göz izi, imza) * Fiziksel Güvenlik ve Yedekleme Kontrolleri Güvenlik duvarı; işletmenin kendi iç bilgisayar ağını inşa etmek için İnternet ağ yapısında kullandığı standartları ve web teknolojisini kullanması olarak tanımlayabileceğimiz "Intranet"i dış ağdan (internet'den) ayıran bir duvar olarak düşünülebilir. Periyodik yedekleme (günde 1 kez) işlem günlüğü kütüğü Kontrol noktası ( checkpoint) Veri kurtarma modülü 4. Sistem Geliştirme Kontrolleri Standart belgelerin kullanılması Standart yöntemlerin kullanılması Yeni uygulamaların tasarlanması ve program değişikliklerinin ancak yetkili organlarca yapılabilmesi için belirli yöntemlerin getirilmesi Uygulamadan önce gerekli sınamaların yapılması Program ve belgeleri koruyucu bir sistemin oluşturulması 5. Sistem Bakım Kontrolleri Programların işletim sürelerinin artırılması ve makinelerin denetimi ile ilgili çalışmalar, donanım bakımını; program‑ ların günlenmesi, belgeleme ve programların geliştirilmesi çalışmaları ise yazılım bakımını oluşturur. Bu alandaki kontroller; Bakımın yetkilendirilmesi, test edilmesi ve yetkilendirilmesine ilişkin kontroller, Kaynak program kitaplık kontrolleridir. Bilgi işlem Merkezi Güvenliği ve Kontrolü BİM, yetkisiz erişim ve zarar görme riski taşımayan güvenli bir alanda olmalıdır. BİM, sağlam, kapalı, telefon ve iletişim hatları yer altında güven altına alınmış, filtre sistemine sahip bir yapıda yer alma‑ lıdır. BİM'e erişim, belirlenmiş kişilerle son derece sınırlandırılmış olmalı; BİM'in tek bir girişi olmalı, yangın söndürme sistemleri ve alarmlarla donatılmış olmalıdır. Kapalı devre güvenlik kameraları, monitörleri ve video kayıt sistemleri kurulmuş olmalıdır. BİM'Ier için önemli bir sorun da havalandırmadır. BİM'in belirli bir ısıda ve nem oranında tutulmasına dikkat edilmelidir. Yine BİM'de kesintisiz güç kaynağının bulundurulması kaçınılmazdır. 7. Veri İletişim Kontrolleri Veri iletişim sistemleri, veriyi iletişim hatları üzerinden veya uydular aracılığıyla ileten sistemlerdir. Bir veri iletişiminin beş temel bileşeni vardır: Gönderme birimi: Terminal, mikrobilgisayar, mini bilgisayar, ana bilgisayar, giriş/çıkış birimleri gibi, İletişim ara birimleri: Modem, multiplexor, konsantratör, faks gibi, İletişim hatları: Telefon hatları, coaxial kablolar, uydular, mikrodalga sistemler gibi, Alıcı birimleri: Bilgisayarlar, İletişim yazılımı 8. Elektronik Veri Değişim Kontrolleri Bilgisayarda işlenebilir duruma getirilmiş standart formattaki işletme bilgilerinin işletmeler arasındaki değişimidir. Temel Özellikleri; EVD, işletmeler arası bir uygulamadır. işlem, veri değişiminde bulunan her işletmenin kendi bilgi sisteminde otomatik olarak işlenir işlenen bilginin standart bir formatta karşı işletmeye iletilmesidir. UYGULAMA KONTROLLERİ Girdi verisinin; doğru, tam, yetkilendirilmiş olmasını, Verinin kabul edilebilir bir zaman aralığında işlenmesini, Verinin doğru ve tam olarak elde edilmesini, Bir kaydın, girdiden saklamaya ve çıktısının elde edilmesine kadar ki süreçte izinin sürülebilir olmasını sağlamak üzere tasarlanmış kontrollerdir. UYGULAMA KONTROLLERİ Uygulama Kontrolleri; ücretler, satışlar, satın almalar, ödemeler, tahsilatlar, stoklar gibi işletmenin bilgisayarda yürütülen işlem döngülerine ilişkin uygulama yazılımlarına yerleştirilen kontrollerdir. GİRDİ KONTROLLERİ Kaynak Belge Kontrolleri: Hatalı çıktı, hatalı girdinin bir sonucudur. Kaynak belgeler üzerinde kontrol oluşturmak amacıyla kaynak belgeler sırasal olarak önceden numaralandırılmalıdır. Veri Kodlama Kontrolleri: Muhasebede yürütülen uygulamaların birçoğu, bir tanıtım kodunu (numarasını) gerektirmektedir. Örneğin; hesap kodu 4100173 olan bir müşteri kodunun sağlama sayısı şu şekilde hesaplanacaktır: 4 1 0 0 1 7 3Not : Hesap Kodu'nun en son raka‑ x x x x x x xmından başlanarak 3-2-1 sayıları denk 3123123gelecek şekilde yerleştirilip çarpılır. 12+ 1 + O + O + 1 +14+ 9 = 37 37/ 11= 3 (kalan=4) 11 - 4= 7 (sağlama sayısı) Yığın İşlem Kontrolleri: Yığın işlemede hataları ortadan kaldırabilmek için bir iletim föyünün düzenlenmesi gerekir. İletim föyü; Bir yığın numarası ve tarihi işlem kodu Yığındaki kayıt sayısı Parasal tutarların toplamı Parasal olmayan nitelikteki sayıların toplamı gibi öğeler taşır. 4. Girdi Geçerlilik Kontrolleri: İşlenmeden önce kontrol ederek hataları ortaya çıkaran program kontrollerinden oluşmakta‑ dır. Kodun geçerliliği Karakterin geçerliliği Alan boyutunun geçerliliği Sıra kontrolü Uygulamalara ilişkin kontroller 5. Genelleştirilmiş Veri Girdi Sistemleri: işletmenin tüm işlemlerinin işlenmesinde girdi verisini yöneten merkezi yordamları içerir. Üstünlükleri; Birincisi, tüm veri girişlerinin ortak bir sistem tarafından yerine getirilmesinden yararlanarak kontrol olanağı sağla«. İkincisi, her bir muhasebe bilgi sistemi uygulamasında veri geçerliliği için standart oluşturularak kontrol sağlanır. Üçüncüsü ise sistem geliştirme etkinliğinin bu şekilde artınlmasıdır. BİLGİ İŞLEME KONTROLLERİ Geçiş Kontrolleri: Sistem için deki her bir geçişin tam ve doğru olarak işlemesini sağlar. Bu uygulamada dört geçiş bulunmaktadır: Satış verisinin girilmesiAlacakların günlenmesiStokların günlenmesi — Çıktı İşletmen (Operatör) Kontrolleri: Yeni bazı sistemler, işletmen müdahalesini sınırlayarak en aza indirirler ve böylece bu noktadan kaynaklanan hataları da çok azaltırlar. Denetim izi Kontrolleri: Bilgisayar kullanılan bir sistemde her bir işlem, kaynak işlemlerden finansal tablolara yansıyışına dek bilgi işlemenin her aşamasında izlenebilir olmalıdır. ÇIKTI KONTROLLERİ Çıktıların kontrolü açısından üzerinde durulması gerekli üç temel nokta: Çıktıların doğrulanması, Dağılımı ve Özel raporlar. Çıktı kontrollerinde kontrol işlevi, çıktılar' doğrulamada uzlaştırıcı bir rol oynamalıdır. Uzlaşma, girdi belgeleri ile çıktı raporlarının denkleştirilmesi anlamına gelir. BT ORTAMINDA KONTROL TESTLERİ Etkin, çağdaş ve bilgisayar bir kara kutu olarak görmeyen denetim yaklaşımı; bilgisayar dışlamak yerine destek olarak gören yaklaşımdır. Denetçinin Kontrol Riskini belirlemede kullandığı test teknikleri; VVeri Testi Tekniği: Denetçinin elinde, tipik bir işletmede karşılaşılan bütün durumları yansıtıcı nitelikte muhasebe işlemlerini içeren bir veri testi paketi vardır. Bu teknikle elde edilen sonuçlar beklenen sonuçlarla çelişkili ise kontrollerin test edilen koşullarda yetersiz olduğu ve bu açıdan yeterli güveni sağlamadığı sonucuna varılır. BBütünleşik Test Tekniği: Veri testinin bir türü olan bu teknikte denetçi, hayali kayıtlar oluşturup bu kayıtları süreğen bir temelde kukla verilerle çalıştırabilir ve testin etkinliği önemli ölçüde artırılmış olur. PParalel Benzetimdir: Bir muhasebe uygulamasında yerinin, işletmenin ve denetçinin programlarında paralel olarak işlenmesi sürecidir. Denetçi, kendi programının işletmenin programı ile aynı sonuçları vermesini bekleyecektir. Ortaya çıkan herhangi bir farklılık, işletmenin programının kontrol zayıflıkları içerdiğini gösterecektir. BT ORTAMINDA TÖZEL TESTLER Finansal tablolarda yer alan parasal hataları ve yanıltmaları ortaya çıkarmak için yapılan testlerdir. işletmenin hazırladığı finansal tabloların niteliği ve tözel testlerin ölçüsü, o işletmedeki muhasebe kontrolleri ve bu bağlamda iç kontrolün etkinliğiyle doğrudan ilgilidir. Tözel Testlerde Genelleştirilmiş Denetim Yazılımı (GDY): Denetçilerin gereksindiği belirli bilgi işleme işlevlerini yerine getirmek için düzenlenmiş bilgisayar programı veya programları dizisidir. (Tözel testlerde kullanacağı en önemli tekniktir.) Bilgi işleme işlevleri; Kayıtların nitelik tamlık, tutarlılık ve doğruluklarının incelenmesi, Hesapların test edilmesi, Kütüklerin veya seçilen veri kalemlerinin okunması, Kütüklerde yer alan ve gereksinilen verilerin seçilmesi, ayrıntılı raporların alınması, Veri kütüklerinden istatistiki örneklem birimleri seçerek örneklem oluşturulması, Raporlardaki test sonuçlarının formatlanması, Kütükler arasında karşılaştırmalar yapmak ve farkları belirlemek, Veri alanlarını yeniden hesaplamak. BT ORTAMINDA DENETİMDEKİ GELİŞMELER Karar destek sistemleri (KDS); Karar alma sürecinde bilgisayar donanımı ve yazılımı desteği karar alıcının gereksindiği bilgiyi üreterek sunan ve bu şekilde yönetime karar desteği sağlayan etkileşimli sistemlerdir.
Uzman Sistem: Bellek biriminde sakladığı bilgileri işleyerek uzmanlık gerektiren sorunlara çözüm önerileri üretebilen bir bilgisayar yazılımıdır. Kullanım alanları; işletmelerin mevcut iç kontrol sistemlerini değerlendirmek ve yeni iç kontrol uygulamalarının tasarlanması, Kredi kartı uygulamalarında kredi kayıplarının ve sahteciliklerin minimize edilmesi, Denetçilere ve vergi uzmanlarına vergi planlaması ve uygunluk denetiminde yardımcı olmak, Tahminlerle güncel sonuçlarının sürekli olarak karşılaştırılması ve finansal planlama tahminlerinin düzeltilmesi. Yapay Sinir Ağları; Biyolojik zekânın benzetimi kavramını temel almaktadır. Gerçekleştirilen, insan zekâsının beyindeki nöronlann diğer nöronlara sinyal göndermesiyle etkileşiminden ortaya çıkması kuramına dayanarak bilgisayar sistemlerinin tasarımında insan beyninin fonksiyonunun (yeteneklerinin) taklit edilmesidir. Kullanım alanları; YSA'lar, kredi kartı hilelerinin belirlenmesinde kullanılmakta ve uzman sistemden daha iyi sonuç vermektedir. YSA, deneyimlerle öğrenebildiğinden bir uzmanca umulamayacak hile olasılıklarını da ortaya koyabilmektedir. YSA'lar müşteri işletmenin kazançlarını öngörmede de kullanılmaktadır. İç kontrolün zayıf noktalarını araştırmada, denetim kanıtlarını yorumlamada, iflas öngörülerinde bulunmada, ürün maliyetlerini tahmin etmede, satış tahminleri yapmada, kredi riskini tahmin etmede ve birçok muhasebe uygulamasında YSA'lar başarıyla kullanılmaktadır. Yapay Zeka; Bilgisayar biliminin insana özgü olan dili kullanabilme, öğrenme, akıl yürütme, problem çözme gibi karakteristikleri bir ara ya getirerek insan davranişlarini taklit eden, bilgisayar donanım ve yazılım uygulamalarını tasarımlayan dalıdır.
