| ZARFLAR ( Belirteçler) | |
Eylemlerin,
eylemimsilerin, sıfatların ya da kendi türünden olan
kelimelerin anlamlarını türlü yönlerden (yer-yön, zaman,
durum, miktar, soru) etkileyen; onları belirten, dereceleyen
sözcüklere zarf
denir.
Özellikleri
]Tek
başlarına iken sıfatlar gibi isimden başka bir şey değildir.
Zarf oldukları ancak cümlede belli olur.
]Cümlede
genellikle zarf tümleci olarak kullanılır.
]Çekimsiz
kelimelerdir. İsim çekim eki (hâl, iyelik, çoğul ekleri vb.)
almazlar. Ama isim olarak kullanılabilenler bu görevde iken bu
ekleri alabilirler.
]Zarfların
birçoğu sıfat ya da isim olarak da kullanılabildiği için
sıfatların ve zarfların tanımı ve özellikleri iyi bilinerek
bu fark ortaya konmalıdır. Sıfat isimden önce gelerek onu
niteler veya belirtir. Ama zarf isimden önce gelmez.
Örnekler:
Bugün
çok
yürüdüm. ………………………………. (eylemden önce)
Buraya
yarın
gelecekler. ………………………. (eylemden önce)
İki
eski dost akşama
kadar sohbet
etti………. (eylemden önce)
Yarın
da bayağı
çok
yürüyeceğiz. ……………….(zarftan önce, eylemden önce)
En
güzel
sen konuştun. ……………………………..(zarftan önce,
eylemden önce)
En
doğru kararı vermeliyiz. ………………………..(sıfattan
önce)
Çok
hararetli tartışmalar oldu. ………………….(sıfattan
önce)
Dün
hava daha
soğuktu. …………………………..(adlaşmış sıfattan
önce)
Mevsimlerin
en
güzeli ilkbahardır. …………….(adlaşmış sıfattan önce)
Dargın
durarak bir şey kazanamazsın. ………(eylemimsiden önce)
ZARFLARIN
ÇEŞİTLERİ:
1.)Yer-Yön
Zarfları : Bu
zarflar eylemin yönünü gösterirler.Ancak eylemin yönünü
gösteren bu zarflar aynı zamanda yer de ifade
ederler.İleri,aşağı,geri,yukarı,beri,içeri,dışarı,öte,alt,yan,karşı,uzak,yakın...
2.)Zaman
Zarfları :
Zaman ifade eden bu sözcükler,zarf olarak kullanılan çeşitli
zaman isimleridir.Başlıcaları şunlardır : dün , yarın ,
şimdi , artık , daima , yazın , kışın , sonra , hep , er ,
geç , erken , daha , öğleyin , henüz , gene , yine , akşam ,
sabah , nihayet , hâlâ , sabahleyin , akşamleyin , hemen ...
Yarın
görüşelim. Dün geldim. Oyun şimdi başlıyor. Oraları yazın
gezdik.Hâlâ gelmedi.
3.)Hâl
Zarfları :Hâl
ve tavır ifade eden zarflardır.Nasıllık ,nicelik,durum ve
tavır ifade eden isimler hâl zarfı olarak kullanılabilirler.bu
sebeple bu zarflerın sayıları sınırsızdır.
Güzel
konuştun. Kardeşçe geçinelim. Cahilce davranma. Durmaksızın
yürüdüm....
4.)Azlık-Çokluk Zarfları : Miktar ve derece bildiren , azlık-çokluk ifade eden zarflardır.Derece de bildirirler.Bir eylemin,bir sıfatın, bir zarfın anlamını pekiştirirler,artırırlar veya azaltırlar.Sayıları fazla değildir.Başlıcalarını örneklerle gösterebiliriz.
EN : En üstünlük ifade eder. Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.
DAHA :Üstünlük ve karşılaştırma ifade eder. Bu ev daha güzelmiş.
PEK , ÇOK , GAYET , FAZLA , AZ , BİRAZ , FEVKALÂDE : Değişik ölçülerde miktar bildirirler. Bu iş onu çok sevindirdi.Filmi pek beğendim. Şundan biraz alır mısınız ?
Ayrıca seyrek , eksik , sık , bol , fazlasıyla , çokça , hesapsız gibi sözcükler de azlık-çokluk zarfı olarak kullanılır. Para üstünü eksik almışım. Onunla seyrek görüşüyoruz. Bonncukları ipe sık dizeceksin. Öğretmen notlarımızı bol vermiş.
5.)Soru Zarfları :Eylemin anlamını soru yoluyla etkileyen sözcüklerdir.
Soru zarfları şunlardır : ne , nasıl , hani , ne kadar , ne biçim .
Nasıl gitti anlamadım ? Ne biçim çalışıyorsun ? Bunu nasıl çalıştırdın ?
Zarfların yapısı:
Çocukça hareket ediyorsun. Türemiş. İsimden isim yapma ekiyle.
Elbet bir gün buluşacağız. Birleşik. Sıfat tamlamasından oluşmuş.
Böyle gelmiş, böyle gider. Birleşik . bu öyle.( böyle)
Adam çekine çekine içeri girdi. Birleşik. Tekrar (ikileme) öbeğinden.
Hayvanları ve bitkileri hiç incitmem. Basit.
Sanıyorum aramaz. Basit. Çekimli fiilden.
Arkadaşlar, içeri girer misiniz? Türemiş.
Akşama kadar geri döner misin? Birleşik. Edat öbeğinden.
Günlerden beri yağmur yağıyordu. Birleşik. Edat öbeğinden.
Düşe kalka ilerledi. Birleşik. Zarf-fiil’den.
Çalışmadan başaramazsın. Türemiş. Zarf -fiilden.
Ödevini güzel yapmış. Basit.
|
|
Kaynak; AHMET TOK
