10. Sınıf Edebiyat Sayfa 69 - 86 Soruları ve Cevapları ( Biryay Yayınları )

Bu yazının tamamı http://edebiyatfatihi.blogspot.com/ sitesinden alınmıştır. Kaynak siteyide ziyaret etmeyi lütfen unutmayın

SAYFA 69:

HAZIRLIK ÇALIŞMALARI:

3. BİR MİLLET İÇİN DİLBİRLİĞİNİN ÖNEMİ

Dil; bir toplum için son derece önemli ve etkili bir araçtır. Dilini kaybetmiş bir millet milli benliğini değerlerini özünü daha doğrusu her şeyini kaybetmiştir.

Dil, duygu ve düşünceyi insana aktaran bir araç olduğu gibi, insan topluluklarının bir yığın ve kitle olmaktan kurtaran, aralarında “duygu ve düşünce birliği” olan bir millet haline getiren en önemli kültürel değerdir. Ayrıca dil, kültürün temeli olduğu gibi taşıyıcısıdır da. Dili yok ettiğiniz takdirde milli ruh ve kültür diye bir şey kalmaz. Bu sebeple dili korumak, koruyucu tedbirler almak önemlidir. Milli his ancak o milletin dili ile oluşturulabilir.

SAYFA 71:

1.ETKİNLİK:

a)

b) İslam inancı hakimdir.

  Devlet yönetiminde hükümdarlık vardır.

c) İslam dininin kabulü başlı başına bir kültürel değişmedir. Bu dinin kabulüyle dil ve söyleyişte değişmiş. Sanatçılar bu dinin kelime ve kavramlarını eserlerinde kullanmaya başlamışlardır. Metinde de bu yeni kavaram ve kelimelere sıkça görmekteyiz.

d) İslamiyetin kabulü metinlerde kendini hissettirmiş, yeni değerler İslam inancına göre işlenmiştir.

2.ETKİNLİK:

   Metinde kullanılan lehçe Hakaniye lehçesidir.    Hakaniye Lehçesi dendiği zaman akla Kaşgarlı Mahmut'un en çok beğendiği, öyle ki "Kaşgar dili","Kaşgar Türkçesi" olarak da adlandırılan, bir diğer şekilde "Karahanlı Türkçesi" (Karahanlıca)dilinin devirlerinden biri gelir.

            Kaşgarlı'nın şivelerle karşılaştırılırken "Türkçe" diye adlandırdığı Hakaniye lehçesi, ilk Türk yazı dilidir. Bu yazı dili devresinden gelen eserlerin büyük kısmı Uygur yazısı ile yazılmış olduğundan bu döneme Uygur dönemi, bu yazı diline de Uygurca denilebilir.  Fakat Türkoloji ve Türk dili öğretiminde Türkçenin bu ilk devresi için biz "Eski Türkçe" adlandırmasını yapıyoruz."Eski Türkçe" dönemini incelerken bu dönemin kapsadığı Hakaniye lehçesini ve özelliklerini de inceleyebiliyoruz... Türkçe'nin ilk devirlerinden olan Eski Türkçe devresi,dilimizin diğer evrelerindeki gelişmelerin kaynağıdır.Kısacası, Türkçemizin bütün şekillerinin kökenine inecek olursak Eski Türkçe dönemini incelemeliyiz.Türkçe'nin ana devresi ve temel yapıları bu dönemde temellenmiştir.

            Eski Türkçe döneminde Köktürk yazısı (6.-8. yy.),Uygur Türklerinin kullandığı Uygur Yazısı (8.-13. yy.) ve Müslüman olan Karahanlı Türklerinin Uygur yazısı ile birlikte Arap yazısını da kullanmaya başladıkları Karahanlıca (10.-13. yy.) dediğimiz birbirine çok yakın ağızlarda olan üç yazı dili meydana gelmiştir.Üç ayrı alfabe kullanılmış olmasına rağmen yazı geleneğimizin izleri üçünde de aynı özellikler gösterir. (Korkmaz,Zeynep)

B.Hakaniye Lehçesi

c)Kutadgu Bilig mesnevi nazım biçimi ve aruz ölçüsüyle yazılmıştır.İslami dönemin ilk eseridir.Eserde Arapça ve Farsça kelimeler kullanılmıştır.Dil Hakaniye Türkçesinin özelliklerini yansıtır. Olay örgüsü çevresinde düşünceler şahısların karşılıklı konuşması şeklinde ifade edilmiştir.

3.ETKİNLİK:

Metinde anlatılan olay: Hükümdar ve Aytoldu arasında geçen konuşmalar

Metnin birimi:beyit

Dizelerin uyak düzeni: aa/bb/cc/dd/ee

Mesnevi nazım biçimiyle anlatılmıştır.

4.ETKİNLİK:

Kitabı yazılma  amacı: Okuyana yol göstermek ve her iki dünyayada da insanı mutlu etmektir.. 

Kün Togdı: Adalet

Ay Toldı : Mutluluk

b)

Ay Toldı Kün-Togdı’nın huzuruna çıkar.

Hükümdar’ın Ay Toldıya suali

Ay Toldı’nın Hükümdara cevabı

Ay Toldı’nın hükümdara cevabı

SAYFA 73:

Olay örgüsü çevresinde düşünceler şahısların karşılıklı konuşması şeklinde ifade edilmiştir.

Olay farklı kavramları temsil eden dört kişinin karşılıklı konuşmaları etrafında örgülenmiştir.

SAYFA 75:

ATABETÜ’L HAKAYIK:

1)

2) Yaradan Tanrı, Rab, hak Resul gibi kelimeler kültürel değişimi yansıtmaktadır.

3a) Dörtlüklerde “bilgi” ile  kastedilen İslami değer, düşünce ve bilgilerdir.

Çünkü alimler bilgi ile  Rabbi’ni tanır ve sever.

Hz.Muhammet’in hadisinden örnek verilmesi  bilginin önemini ve faydasını halka daha iyi anlatmak içindir.

b) “Yaradan bilgi ile bilinir.”

“İnsanın ziyneti akıldır.”

İnsan bilgisi ile tanınır.

Bilgili adam ölür fakat adı kalır.

Bilgiyi Çin’de olsa bile arayınız.

5.etkinlik:

a) Hakaniye Lehçesi

c) Cahil temizlenmeyen bir kire benzetilmiştir.

Hz. Muhammet’in hadisi iktibas sanatına örnektir.

Metin dili yazıldığı çağa uygun olarak sade ve anlaşılırdır. Yabancı kelimelerde hiç değişim olmadan bu güne kadar gelmiştir. Örneğin kitap, dünya, mal, şah, neva…  Türkçe kelimelerde ise k-g değişimi, t-d değişimi, m-b değişimleri olmuştur. Bu değişimler hakaniye Türkçesinin en önemli özelliğidir.

Metnin Söyleyiş Özellikleri

Metin dörtlükler ve beyitler halinde aruz ölçüsüyle söylenmiştir. Metinde ahenk dörtlüklerle, beyitlerle ve kafiyeyle sağlanmıştır.

SAYFA 76:

Beyitler mesnevi geleneğine, dörtlükler de sözlü edebiyat geleneğine bağlı kalarak kaleme alınmıştır.

b) Kitap bir ahlak ve öğüt kitabıdır.Eserde bilginin önemi, faydaları, bilgisizliğin zararlarının yanında ahlak, erdem, cömertlik gibi konulara da yer verilmiştir.

Atebetü’l Hakayık, insanlara bilgi vermek için yazılmış, didaktik eserdir. Bu eserde Edip Ahmet, insanlara öğütler vererek hayatta hakikate ulaşmaları için neleri yapmaları gerektiğini anlatmaktadır.

Read more