10. Sınıf Türk Edebiyatı Sayfa 139 Soruları ve Cevapları ( Biryay Yayınları )

a.  Şiirin yapısıyla ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız.
•    Birimlere verilen adı söyleyiniz.
Şiirde birim olarak dört dizelik bentler vardır.
•    Birim sayısını belirtiniz.
Şiirde 7 bent vardır.
•    Uyak örgüsünü tahtada şema üzerinde gösteriniz.
Aaaa/bbba/ccca…
•    Şiirin ölçüsünü belirtiniz.
Şiir aruz ölçüsüyle yazılmıştır.
•    Temasını söyleyiniz.
Aşk teması işlenmiştir.
 
b.  Yaptığınız incelemeden ve bilgi birikiminizden yararlanarak Ahmet Paşa'nın şiirinin hangi nazım şekliyle yazıldığını söyleyiniz.
Ahmet Paşa, şiirini murabba nazım şekliyle yazmıştır.
 
b.  Osmanlı Devleti'nin XV. yüzyıldaki yapısıyla Ahmet Paşa'nın Murabba'sına hâkim olan söyleyiş arasında nasıl bir ilişki olduğunu açıklayınız.
Osmanlı Devleti’nin 15.yüzyılda gittikçe güçlendiği, siyasi ve askeri alanda geniş bir coğrafyaya hükmetmeye başladığı İstanbul’un başkent olmasıyla yüksek bir kültürün oluştuğu görülmektedir.
 
1.      Sınıfta yedi grup oluşturunuz. Grup üyelerinizle incelediğiniz birimde, kendi anlamı dışında kullanılan kelimeleri belirleyiniz. Bu kelimelerin şiirde hangi anlamda kullanıldığını söyleyiniz.
Şiirde yan ve mecaz anlamda kullanılan kelimeler:
Birinci Bent: kuru(boş abes), dolaşmak(sarılmak, tutunmak)
İkinci Bent: Ayağa düşürmek(değerini düşürmek), toprak etmek( yolunda feda etmek, harcamak), kul edinmek( değer vermek)
Üçüncü Bent: Zehir(acı, keder), diken( kahır, keder), baş koşmak(başbaşa vermek), kadeh(aşk)
Dördüncü Bent: Peşine takılmak(peşinden gitmek), hercai(karasız, vefasız)
Beşinci Bent: Başını feda etmek( kendini adamak
Altıncı Bent: Candan üstün tutmak( kendinden daha çok önemsemek),  akıvermek( çabucak sevmek)
Yedinci Bent: Sözlerimin ateşi( etkileyicilik), hareketli( dokunaklı, duygulu), aşk elbisesi( aşıklık hali)
 
2.      a. Şiirdeki imgeleri belirleyiniz.
Şiirdeki imgeler: zülüf, gönül, zehir, kadeh, diken, hançer, ağyar, gam, aşk hengamesi, ateş, aşk elbisesi
 
b.  Okuduğunuz murabba ve Bakî'nin gazelinde bulunan ortak imgeleri söyleyiniz.
Okuduğumuz murabba ile Baki’nin gazelinde “gönül” imgesi ortaktır.
 
c.  Murabbanın birinci dörtlüğünde sevgilinin neye teşbih edildiğini açıklayınız.
•    Ayrıca "gönül" bir insan gibi perişan hâldedir, boş sevdalar peşindedir. Bu dizedeki söz sanatının adınısöyleyiniz.
•    Murabbanın diğer dörtlüklerindeki söz sanatlarınıda bulup bunların nasıl yapıldığını açıklayınız.
Murabbanın ilk dörtlüğünde sevgilinin yüzü güle benzetilmiştir.
Gönül kavramı insan gibi düşünüldüğü için teşhis sanatı yapılmıştır.
Murabbadaki diğer söz sanatları:
Birinci Bent: “Vay gönül, eyvah gönül” – nida
İkinci Bent: Şair kendini heva yolunda toprağa benzetiyor— teşbih
Kakül sevgilinin bir parçasıdır— Mecaz-ı Mürsel
Ayağa düşmek ve kul olmak arasında anlam ilişkisi vardır—tenasüp
Üçüncü Bent: Zehri kadehlerle içmekte, cefa dikenleri göğsünü doğramaktadır—mübalağa
Dördüncü Bent
Köpek sürüsü ifadesiyle rakipler kastedilmiştir—istiare
Rakiplerin köpek sürüsü kadar çok olması— mübalağa
“Yar, güzel, şuh” kelimeleri arasında—tenasüp
Beşinci Bent
Aşk ve gam, insan gibi ney ve çalgı aletlerini çalamaz—Teşhis
Altıncı Bent:
İki dünya sözüyle dünya ve ahiret hatırlatılmıştır—telmih
Sevgilinin boyu selvi ağacına benzetilmiştir—teşbih
Yedinci Bent:
Şairin sözlerinin ateşi aşk mevsimini ısıtır—mübalağa
Aşk elbisesinin gönül tarafından giydirilmesi—teşhis
“Boy” kelimesiyle “vücut” kastedilmiştir—mecazımürsel
Şiirin her bendinin sonunda “vay, eyvah, gönül” kelimeleri tekrarlanmıştır.—Tekrir
 
ç. Belirlediğiniz söz sanatları ve imgelerin şiirdeki işlevini söyleyiniz.
Belirlediğimiz imgeler ve söz sanatları şiirin anlam bakımından etkileyici olmasını sağlamıştır.
 
3.      Şiirde şairin gözlem, izlenim, sezgi ve kişisel duyarlılığınıyansıtan ifadeleri açıklayınız.
Şair, gözlem, izlenim ve duyarlılıklarını duygusal bir söyleyiş ve bakış açısıyla dile getirmiştir. Aşkı anlatırken çeşitli imge ve benzetmelere başvurmuştur.
 
4.      Şiirin yan anlam bakımından zengin olup olmadığını örneklerle belirtiniz.
Şiir yan ve mecaz anlam bakımından zengin bir ifade özelliğine sahiptir.
 
5.      Murabbada kullanılan Arapça ve Farsça kelimelerin altını çiziniz. Bunların şiirde kullanılma nedenini belirtiniz.
zülf, sevda, hay, hak, heva, illa, nuş, niş, cefa, ağyar, aşk, gam, vaz, vasl, cihan, nam, name, came, felek
Farsça kelimeler: gül, semen-say, bi-serü bi-pay, pay-mal, zülf-i semensa, sagar, har, dilber, diriğ, yar, hercai, dildar, ser-baz, dil, serv, ab-ı revan, suz, hengame
Arapça ve Farsça kelimelerin yoğun olarak kullanılması Divan şiirinin dil ve söyleyiş geleneğiyle ilişkilidir.
 
6.      Şiirin hangi geleneğin ürünü olduğunu söyleyiniz.

Divan şiiri geleneğine göre yazılmıştır.