Anlatım Bozuklukları
ANLATIM
BOZUKLUĞU
1. Kelimelerin Yanlış Anlamda
Kullanılması: Sözü söyleyenin, kullandığı
kelimenin anlamını tam olarak bilmemesinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğudur.
Sokakları
kapsayan çöpleri. belediye bir türlü kaldıramıyor.
kapsayan: dolduran
Davranışlarıyla
arkadaşlarının üzülmesini sağladı.
üzülmesini sağladı:
üzülmesine neden oldu
2. Aynı Anlama Gelen Kelimelerin
Kullanılması: Söyleyeceklerimizi
en az kelimeyle anlatmalıyız. Buna duruluk denir. Cümlede gereksiz kelimelerin
kullanılmasından ve duruluğun bozulmasından doğan anlatım bozukluğudur.
Öğretmeniyle
bütün ders boyunca tartıştı.
(“bütün” kelimesi
gereksiz)
Sanırım o da sizi bekliyor
olmalı.
(“koyu renkli”
kelimelerden biri çıkarılmalı)
Bu iş yerinde aşağı yukarı
üç-dört yıldan beri çalışıyorum.
(“aşağı yukarı”
kelime grubu gereksiz)
3. Anlamca Çelişen Kelimelerin
Kullanılması: Anlam yönünden birbiriyle
çelişen kelimelerin kullanılması, anlamın bulanık ve ifadenin çelişkili olmasına
sebep olur.
Bu istek,
hiç şüphesiz onun kulağına
gitmiş olabilir.
(“koyu renkli”
kelimelerin ifade ettigi anlam birbiriyle uyumsuz)
Bundan aşağı yukarı tam
iki yıl önceydi.
(“aşağı yukarı” ve “tam” kelimelerinin ifade
ettigi anlam birbiriyle uyumsuz.)
4. Söz Dizimi Yanlışları (Kelimelerin
Yanlış Yerde Kullanılması): Özellikle sıfat
ve zarfların uygun yerlerde kullanılmamasından doğan anlatım
bozukluklarıdır.
Haber programları tekrar
tekrar vurulan sivilleri gösteriyordu.
Doğru dizim: (Haber
programları vurulan sivilleri tekrar tekrar gösteriyordu.)
Cumhurbaşkanı birkac gün
içinde yapımı tamamlanan fabrikayı hizmete açacak.
Doğru dizim:
(Cumhurbaşkanı yapımı tamamlanan fabrikayı birkaç gün içinde hizmete
açacak.
5. Özne Eksikliği:
Bu tür hatalar genellikle birleşik cümlelerde yapılır. Birleşik
cümledeki yargılar tek özneye bağlanmak istenir. Eğer cümlelerin özneleri
farklıysa anlatım bozukluğu ortaya çıkar.
Katilin tabancası alındı, karakola götürülerek
sorgusuna başlandı.
(Bu cümlenin ikinci bölümünün öznesi “katil”dir.
Söylenmediği için karakola gätürülüp sorgusuna başlananın, birinci cümlenin
öznesi olan “katilin tabancası” olarak algılanmaktadır.)
6. Özne – Yüklem
Uyuşmazlığı: Bir cümlede özne ile yüklem;
kişi, teklik-çokluk, olumluluk-olumsuzluk bakımlarından uygun olmalıdır.
Otobüste bir ben bir de o
yaşlı adam kalmıştı. (yani biz kalmıştık)
Yürümekten ayaklarım
ağrıyorlar. (ağrıyor)
Hiçbirimiz onu yeteri
kadar tanıyorduk. (tanımıyorduk)
Eve geç dönececeğimi sen
de o da biliyordu. (yani siz biliyordunuz)
Kimse seni suçlamadı,
hak verdi. (…., herkes sana hak verdi.)
7. Nesne Eksikliği:
Birleşik cümlelerde iki farklı yüklem vardır. Fiil kökenli
yüklemlerin bzıları nesne ister, bazıları istemez. Nesne isteyen fiil
cümlelerinde nesneyi kullanmamak hataya sebep olur.
Her gün ona telefon
açıyor, çok sevdiğini söylüyordu.
Her gün ona telefon
açıyor, onu çok sevdiğini söylüyordu.
Doktor çocuğun
dişini çekip eve gönderdi.
Doktor çocuğun
dişini çekip çocuğu eve gönderdi.
8. Dolaylı Tümleç
Eksikliği: Birleşik cümlelerde dolaylı tümleç
isteyen fiilleri dolaylı tümleçsiz kullanmak hataya sebep olur.
Onu gördü ve her
şeyi anlattı.
Onu gördü ve her
şeyi ona anlattı.
Hasan benden nefret
ediyor, düşmanca davranıyordu.
Hasan benden nefret
ediyor, bana düşmanca davranıyordu.
9. Yüklemin Yanlış
Kullanılması: Birleşik cümlelerde fiillerin
çatı olumluluk-olumsuzluk bakımlarından uyuşmamasından doğan hatadır.
Bir şişe kolonya alınarak
hastayı ziyaret etti.
a) Bir şişe kolonya alınarak hasta ziyaret edildi.
b)
Bir şişe kolonya alarak hastayı ziyaret etti.
Leyla Hanım oldukça
titiz fakat kibirli
değildi.
Leyla Hanım oldukça
titizdi fakat kibirli değildi.
10. Yüklem Eksikliği:
Farklı yüklem isteyen birleşik cümlelerde yüklemlerden birinin
kullanılmamasından doğan hatadır.
Sabaha kadar dans ve
müzik dinlediler.
Sabaha kadar dans
ettiler ve müzik dinlediler.
Başbakan fabrikaya
geldiğinde halkoyunları ve kurban kesilerek karşındı.
Başbakan fabrikaya
geldiğinde halkoyunları oynanarak ve kurban kesilerek
karşındı.
11. Tamlama
Yanlışlıkları: Tamlayanın belirsizliği
cümlede anlam kopukluğuna sebep olur.
Geldiğini görmedim.
(senin mi? onun mu?)
Çocuk ilgi ister, çünkü
ilgisizliğe tahammülü yoktur.
Çocuk ilgi ister, çünkü
çocuğun ilgisizliğe tahammülü yoktur.
Doğa ve toplumsal
olayları inceledik.
Doğa
olaylarını ve toplumsal olayları inceledik.
Vali her konuda tüm
önlemleri alması gerekirdi.
Valinin her konuda tüm önlemleri alması gerekirdi.
12. Noktalama
Eksikliği: Adlaşmış sıfatlardan,
sıfat-fiillerden sonra ya da özneyi belirlemek için özneden sonra virgül
kullanmak gerekir. Kullanılmazsa cümlede anlam ikiliği olur.
Kapıcı kadın yazarımızla
görüştü.
Kapıcı, kadın
yazarımızla görüştü.
Genç kızın elindeki
çantayı açmaua çalıştı.
Genç, kızın
elindeki çantayı açmaua çalıştı.
İhtiyar polis müdürüne
her şeyi anlattı.
a) İhtiyar, polis müdürüne her
şeyi anlattı.
b) İhtiyar polis, müdürüne her şeyi anlattı.
![Katy Perry - Roar [ Türkçe Çeviri ]](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhpkZ16OcMpjeMMhAKnIcol594Usgr-XhF1i-9zkaWRGiXAQdEL4qeE616wgqMd_N186hobsoAct38u_6FMqp24zKWD3MSeD6367i1D6WmSeItlcopZTaCMx9nMk6-DlVQIES4kRxpAxQE/s72-c/Katy+Perry+-+Roar+%5B+T%C3%BCrk%C3%A7e+%C3%87eviri+%5D.jpg "Katy Perry - Roar [ Türkçe Çeviri ]")