10. Sınıf Dil Ve Anlatım Dersi Etkinlikleri Sayfa 142-143

Syf 142:

19. Etkinlik
Durdu ^ geçişsiz 
Durdurdu <=> geçişli 
Okudu geçişli 
Okuttu <=> geçişli
• Fiillerdeki "-dır" ve "-t" ekleri fiillerin çatısını geçişsizken geçişli hâle getirmiştir. Anl** olarak da fiilin bildirdiği işi özne kendi yaparken (durdu, okudu) fiil "-dır ve -t" eklerini aldıktan sonra işi başkasına yaptırma (durdurdu, okuttu) anl**ını kazanmıştır.

Syf 143:

20. Etkinlik
Oldurgan yapan ekler -r , -t , -dır
Ettirgen yapan ekler -r , -t -dır

21. Etkinlik

yaz - Ettirgen Çocuklara yazı yazdırdım.
bil - Ettirgen Bana haberi bildirdiler.
çöz - Ettirgen Ayakkasının bağlarını çözdürdü.
gör- Ettirgen Kuşu bana o gördürdü.
PiŞ- pişir- Biraz yemek pişirdi.
yürü - yürüt- Arabayı ben yürüttüm.
gez- gezdir- Köpeği gezdiriyordum.
gül - güldür- Bütün sınıfı fıkralarıyla güldürdü.

Syf 144
22. Etkinlik
Trafik işaretlerinin trafik kurallarını bildirmede kullanılan bir iletişim aracı olduğu ve bunun da emredici anlatım yoluyla yapıldığı konusunda bir sunum hazırlayınız.

23. Etkinlik
* Virgül: Ben virgülüm. Birbiri ardınca sıralanan eş görevli sözcük ve sözcük gruplarının arasına konarım. Beni görünce "durakla".
* Ünlem:Ben ünlem işaretiyim. Sevinç, korku, acıma, şaşma gibi duygulan anlatan cümlelerin sonuna konarım. Beni görünce "şaşır, heyecanlan, bağır...".
* Soru işareti: Ben soru işaretiyim. Soru bildiren cümle ve sözlerin sonuna konarım. Beni görünce "cevapla".

24. Etkinlik
Sınıfınızda uyulması gereken kuralları belirleyiniz.
Belirlediğiniz kuralları emredici anlatımın özelliklerine göre düzenleyiniz.
Oluşturduğunuz metindeki fiillerin çatılarını bulunuz.

25. Etkinlik
* * Oyala-:Akş** arkadaşta biraz oyalandım.
* Sev-: Senden haber alınca çok sevindim
* Gör-: Yaşlı ad** hâlinden memnun görünüyordu.
* Ara-: Odanın içinde aranıyordu.
* Dola: Köpekler parkta dolanıyordu.

26. Etkinlik
Süsle--• Sınıfımızı süsledik. ■=> etken Bütün sokaklar süslenmiş. => edilgen Oya, aynanın karşısında süsleniyor. 
* Bak■=> dönüşlü Akş** parkta sana baktım. etken Bütün odalara bakıldı. ■=> edilgen Onu görebilmek için sağa sola bakındı. ■=> dönüşlü

27. Etkinlik
• "Yola çıktık, ulaştık, çıkmayacaktık, uzaklaştık" filleri beraber bir işin yapıldığı anl**ını verir ancak işteşlik ekleri olan "ış, -iş,-uş,-üş" eklerini almadıkları için işteş çatılı fiil olarak değerlendirilmezler.

28. Etkinlik
Özne-Yüklem İlişkisine Göre Fiil Çatıları 
Etken Bu kitabı okudum.
Edilgen Bu kitap okundu.
Dönüşlü Ali tarandı, süslendi.
İşteş Çocuklar gülüşüyordu.
Nesne-Yüklem ilişkisine Göre Fiil Çatıları 
Geçişli Top oynarken c**ı kırdık.
Geçişsiz **c** dün akş** geldi.
Oldurgan Arkadaşım beni çok güldürdü.
Ettirgen Bab** bakkaldan gazete aldırttı.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
1. * Emredici anlatımda emir, telkin ve öneri ifade eden kelimeler çok kullanılır.
* Emredici metinlerin eğitici ve öğretici yönleri de vardır.
2. * Edilgen ve dönüşlü çatılı fiiller "-1" veya "-ın" ekini alır. (D)
* "-1", "-n" veya "-ş" ekini alm**ış olan bütün fiiller etkendir.
3. Doğru yanıt C seçeneğidir. Kurallı birleşik fiiller her z**an bitişik yazılır.
4. Doğru yanıt E seçeneğidir. Emredici metinlerin okuyucuyu duygulandırmak gibi bir **acı yoktur.
5. A ve D seçeneklerindeki "-ma,-me" ekleri fiilden fiil yapma eki olarak, B, C ve E seçeneklerinde de isim-fiil olarak kullanılmıştır. Soru hatalıdır.
6. Doğru yanıt B seçeneğidir. Diğer seçeneklerde sıfat-fiil özne görevinde kullanılmış ancak B seçeneğinde ise nesne görevinde kullanılmıştır.
7. Doğru yanıt B seçeneğidir. Diğer seçeneklerde zarf-fiiller vardır ancak B seçeneğinde sıfat-fiil vardır.
8. Doğru yanıt D seçeneğidir. Diğer seçeneklerde olduğu gibi D seçeneğindeki sıfat-fiil, sıfat görevinde kullanılm**ıştır.
9. Doğru yanıt D seçeneğidir. "Anlatılanları" sözcüğü adlaşmış bir sıfat-fiil görevinde kullanılmıştır.
10. Emredici anlatımda bir iş yapmaya, bir eylemde bulunmaya zorl**a anl**ı vardır. Emredici anlatımın telkin, öneri ve emir anl**ları olduğu için sosyal hayatın düzenlenmesinde emredici anlatım kullanılır.

Read more