İskoç baba çok cimriydi. Oğlu da kendine çekmişti. Bir gün oğlu gezmeye gitmiş ve akşam eve dönmüştü. Hemen babasına yaklaştı:
- Gelirken ne yaptım biliyor musun baba, otobüse bineceğime arkasından koştum, böylece bir sterlin kâr ettim, iyi mi?
- Neresi iyi bunun, diye babası homurdandı. Otobüs yerine bir taksinin peşinde koşsaydın on sterlin kâr ederdin!
Tasarruf, para yönetimi ve zenginlik bilimi açısından iyi bir alışkanlıktır. Etkili bir tasarruf alışkanlığı ise ancak bilinçli olarak yapıldığında geliştirilebilir. Finansal özgürlüğün anahtarı olan bütçe, size bir önceki bölümde bahsettiğim kazanç, harcama, tasarruf ve yatırımlarınızı ne kadar ve ne şekilde yönlendirmeniz gerektiğini söyler. Peki bütçe neden finansal özgürlüğün anahtarıdır? İşte sebepleri:
Bütçe, finansal hedeflerimize ulaşmamızı sağlayan yol haritasıdır.
Paranın bizi değil, bizim parayı yönetmemizi sağlar.
İmkanlarımız dahilinde yaşayıp yaşamadığımızı gösterir.
Tasarruf ve yatırım yapmamızı kolaylaştırır.
Ortak amaçlar için hareket edildiğinde evlilik hayatına katkıda bulunur.
Borca girmemizi önler ve varolan borçlarımızdan kurtulmamıza yardım eder.
Çocukların eğitimi ve emeklilik gibi uzun vadeli harcamaları karşılamamıza yardım eder.
Doğru ve kârlı yatırımlar yapmamızı kolaylaştırır.
En önemlisi, geceleri deliksiz uyumamızı sağlar!
Bütçe Nasıl Yapılır?
Bütçe yapmak bir süreçtir. Bu süreci dört farklı evrede bir tablo üzerinde inceleyebiliriz. Aşağıdaki tabloda bütçeleme sürecini bulacaksınız.
1. Evre: Şimdiki finansal durumunuzu belirleyin.
Net değeriniz nedir?
İhtiyaçlarınız ve şu anki finansal durumunuz nedir?
2. Evre: Finansal yönünüzü tayin edin.
Finansal hedeflerinizi belirleyin.
Bütçe hazırlayın.
3. Evre: Bütçenizi geliştirin.
Harcama, tasarruf ve yatırımlarınızı denetleyin.
4. Evre: Bütçenizi değerlendirin.
Finansal ilerlemenizi gözden geçirin.
Gerektiğinde finansal hedeflerinizi değiştirin ya da yenileyin.
Bütçe yapmanın birinci evresi şu anki finansal durumunuzu belirlemektir. Bunun için de öncelikle parasal olarak net değerinizi hesaplamanız gerekir. Halk arasında amiyane bir tabir olarak kullanılan kaç paralık adamsın ifadesi net değerin aslında tam olarak ifadesidir. Diğer bir deyişle net değer, toplam varlıklarımızdan toplam borçlarımızın çıkarılması sonucunda elde edilen rakamdır. Varlıklarımızdan borçlarımızı çıkardığımızda elde ettiğimiz rakam, bizim finansal değerimizi gösterir. İfadede yanlışlık olmaması için söylüyorum, hiçbir insanı parasal olarak değerlendirebilmek ya da para birimiyle bir insanın değerini ölçmek mümkün değildir. Buradaki net değer kişisel finans ve para yönetimi literatüründe kullanılan bir hesap birimidir. Toplam varlıklarımızdan toplam borçlarımızı çıkardığımızda elde ettiğimiz net finansal değerimiz artı ise sorun yoktur. Ancak aradaki fark eksi olduğu takdirde bu borçlarımız olduğu ya da kazandığımızdan daha fazlasını harcadığımız anlamına gelir. Net değerinizi aşağıdaki kişisel bilanço yardımıyla hesaplayabilirsiniz.
Kişisel Bilanço Net Değerinizi Hesaplayın
Varlıklar
A. Nakit Varlıklar (tasarruflar)
+
B. Yatırımlar
+
C. Sigortalar ve Emeklilik Planları
+
Ç. Gayri Menkul
+
D. Otomobil
+
E. Kişisel Mülkler (telif, şirket vb.)
+
F. Diğer Varlıklar
+
G. Toplam Varlıklar (A+B+C+Ç+D+E+F)
=
Borçlar
Kısa Vadeli Borçlar
Ğ. Cari Faturalar (elektrik, su, telefon vb.)
+
H. Kredi Kartları
+
Uzun Vadeli Borçlar
I. Tüketici Kredileri (ev, araba vb.)
+
İ. Eğitim Giderleri
+
J. Diğer Borçlar
+
K. Toplam Borçlar (Ğ+G+I+İ+J)
=
Net Finansal Değeriniz
G. Toplam Varlıklar
K. Eksi: Toplam Borçlar
-
L. Eşittir: Net Değeriniz
=
Yukarıdaki kişisel bilançoyu doldurduysanız artık net değerinizi biliyorsunuz demektir. Kişisel bilançonun çok sevdiğim bir başka özelliği daha var. Kişisel bilançonuzu doldurduğunuzda finansal olarak nerelerde güçlü nerelerde zayıf olduğunuzu da görme imkanına sahip oluyorsunuz. Böylece bilançonuzdaki hangi kalemlere daha fazla ağırlık vermeniz gerektiğini ya da finansal hedeflerinize ulaşabilmeniz için bilançonuzda başka nelerin olması gerektiği kararını verebiliyorsunuz. Örneğin almış olduğunuz kredi miktarı nakit varlıklarınızın üzerindeyse bu daha fazla kazanmanız gerektiğini ya da daha az borçlanmanız gerektiğini gösterir. Böylece şu anki finansal durumunuz hakkında fikir sahibi olabilir ve finansal hedeflerinizi daha gerçekçi olarak belirleyebilirsiniz. Net finansal değeri artırmanın ve zenginleşmenin formülü aynıdır:
Kazancınızı artırmak
Harcamalarınızı azaltmak
Tasarruflarınızı artırmak
Yatırımlarınızı artırmak
Bütçe yapmanın ikinci evresi finansal yönünüzü tayin etmektir. Konfüçyüs der ki, nereye gitmek istediğinizi bilmiyorsanız her yol sizin için makbuldür. Şu andan itibaren önümüzdeki bir, beş ya da on yıl içinde finansal olarak olmak istediğiniz noktadır bu. Finansal yönünüzü tayin edebilmek için öncelikle finansal hedeflerinizi belirlemelisiniz. Finansal hedeflerinizi belirleyebileceğiniz örnek bir tabloyu Finansal Hedeflerinizi Belirleyin başlıklı yazımın altında bulabilirsiniz. Sonraki aşama bütçeyi hazırlamaktır.
Bütçe yapmanın üçüncü evresi, hazırlamış olduğunuz bütçeyi geliştirmektir. Bütçenizi geliştirmek için yapmanız gereken, finansal hedeflerinize ulaşmanız için yapmanız gerekenleri yapmaktır. Aylık 1.000 YTL maaş alıyorsanız ve iki yıl içinde 300.000 YTL değerinde bir ev almak istiyorsanız, bunu tasarruf ederek yapamayacağınız rakamsal olarak açıktır. O halde yapılması gereken tasarruftan çok yatırımdır.
Bütçe yapmanın dördüncü ve son evresi bütçenizi değerlendirmektir. Altı aylık ya da yıllık aralıklarla finansal durumunuzu değerlendirmek çok faydalı olacaktır. Bir önceki örneğe geri dönecek olursak, 1.000 YTL aylık kazançla 300.000 YTL değerinde bir eve iki yıl içinde sahip olmak istiyorsanız ya hedefinizi küçültmelisiniz ya da kazancınızı artırmalısınız. Peki bunu yapmak söylemek kadar kolay mı? Tabii ki hayır. Ama eğer niçininiz varsa bütün nasılların cevabı vardır. Bunu biraz daha açalım. İnsan olarak hepimiz belli amaçlar uğruna çalışırız. Eğer çalışmak zorunda olmasaydı, acaba kaç kişi bugün yapmakta olduğu işi yapmaya devam ederdi? Çalıştığımız amaçlar kendimizi ve ailemizi geçindirmek, daha iyi bir yaşam standardına sahip olmak, muhtaç olanlara yardım etmek ya da başka bir şey olabilir. Çalışma amacımız ne olursa olsun niçin sorusunun cevabını verir. İşte bu yüzden diyorum ki eğer niçininiz varsa bütün nasılların cevabı vardır. Bir amacınız varsa ve ona gerçekten ulaşmak istiyorsanız, nasıl ulaşılacağı konusunda zihniniz size yol gösterecektir. Üniversite yıllarımdayken 2,5 sene Türkiye Zekâ Oyunları Kulübünde görev yaptım. O dönemde insan zekâsı ve beynin anatomisi konusunda oldukça araştırma yapma imkanım oldu ve şunu öğrendim. Beynimiz kandırılabilen bir organdır. Siz kendiniz bir hedefe inanmıyor olsanız bile, beyninize o hedefe ulaşmak istiyorum şeklinde bir komut gönderdiğinizde beyniniz onu bilinç altına atıyor. Daha sonra bilinç altına yerleşmiş olan o isteği gerçekleştirmek için size nasılların cevabını hiç beklemediğini anlarda vermeye başlıyor. Yaratıcı düşünme tekniklerinde buna arşimet tekniği adı veriliyor. Arşimet, suyun kaldırma kuvvetini hamamda bulmuştu. Ama onu bulmasına dair beynine gerekli komutları verip çalışmalarına daha öncesinde başlamıştı.
Bütçe Yapmanın Püf Noktası
Bütçe yapmanın püf noktası onu yüzde bazında yapmaktır. Bütçe yaparken bir çok insan elde ettiği gelire göre gelir ve giderlerini düzenler. Halbuki sahip olduğunuz gelire göre bütçe yapmak size orta ve uzun vadede ciddi zarar verebilir. 1.000 YTL aylık maaş alan biri kira bütçesi için aylık 300 YTL harcıyor olsun. Bu kişinin işinden ayrıldığını ve maaşının 700 YTLye düştüğünü düşünelim. Bu durumda kira için ne kadar bütçe ayırmalıdır sizce? Bu sorunun cevabını veren bir yapıya sahip değil maalesef eldeki bütçe. Tersini de düşünebiliriz, kişinin maaşına zam gelsin ve 2.000 YTLye yükseksin. Bu durumda yaşam standardı yükselecektir, ama ne kadar kira bütçesi olduğuna dair yine bir cevap bulamıyoruz. İşte bu ve bunun gibi durumlarda bütçeyi keyfi belirleyebilirsiniz. Para, ihtiyaçlarımız değil de isteklerimiz doğrultusunda harcandığında bize fayda yerine zarar veren bir araca dönüşebilir.
Bütçenin sağlıklı olabilmesini sağlamak, yüzde bazında bütçe yapmaktan geçer. Buna göre bütçemizdeki gider kalemlerinin her birini bir başlık altında toplarız ve karşısına da bütçemizin ne kadarını o gidere ayırdığımızı yüzde olarak yazarız. Aşağıda bir örneği sizinle paylaşıyorum:
Yüzde Bazında Aylık Bütçe
Kira
%25
Gıda
%25
Ulaşım
%10
Giyim
%5
Tasarruf
%10
Faturalar
%15
Krediler
%10
Toplam
%100
Örneğimize geri dönecek olursak, tabloya göre bütçenizin %25ini kira giderine ayırdık. Buna göre aylık ne kadar kira vermemiz gerektiği açıktır. Kazancınızın 1.000 YTL olduğu varsayımından hareketle, kiraya vereceğimiz maksimum bedel 250 YTL olmalıdır. Maaşımız 700 YTLye düşerse, bütçemizden ayrılan pay %25 olduğu için 175 YTL tutarında bir kira ödeyebiliriz. Maaşımızın 2.000 YTLye yükseldiği varsayımından hareket ettiğimizde ise kira bedeli olarak maksimum 500 YTL ödememiz gerektiği sonucuna varırız. Çünkü kur bazında yapılan bütçelerde oynama olabilir. Ancak yüzde bazında yapılan bir bütçenin sapma imkanı yoktur. Çünkü ne kadar kazanıyor olursanız olun, kazancınız yüzdelik bütçeyle hep %100dür. parasalzeka.com adresinden alımıştır.
.jpg "Beyonce Bikinili Fotoğrafını Paylaştı")