9.Sınıf Edebiyat Sorular Ve Cevapları Sayfa 94-99 Fırat Yayıncılık

1. Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma
(Masal ve Destandan, Hikâye ve Romana; Karagöz ve Seyirlik Oyunlardan Modern Tiyatro Metinlerine)
HAZIRLIK
1. Sınıfınıza getirdiğiniz metinleri okuyunuz. Okuduğunuz metinlerin birbirine benzeyen ve birbirinden farklı olan yönleri nelerdir? Belirleyiniz.
1.
2. Sınıfınıza getirdiğiniz Karagöz ve tiyatro metnini canlandırınız. Bu metinleri okurken ve canlandırırken yaptığınız etkinliklerde bir farklılık sezdiniz mi? Anlatınız.
2.
ÇÖZÜMLEME / İNCELEME
1. metin
BALIKÇI
GÜZELİ
1. Metindeki olay nedir? Belirtiniz.
1.

• Güzel olan balıkçının oğlunun mektepte okumaması
• Babasının yanında balık satmaya başlaması
• Sarayın önünde balık satarken saraydaki hanımın bunu görüp onunla evlenmek istemesi
• Hanımın balık aldıktan sonra fazlaca altın vermesi ve balıkçının babasının bu durumdan rahatsız olması
• Padişah kızının oğlana onunla evlenmek istemesini dile getirmesi ve oğlanın bir gün balıkçı olduğumu hatırlar ve başıma kalkarsın diye cevap vermesi
• Padişah kızının bu duruma itiraz etmesi
• Padişah kızının balıkçının oğlunun başına kakması
• Balıkçının oğlunun konuşmaması ve Mısır’a gitmesi
• Kızın da arkasında gitmesi
• Mısır padişahının padişah kızının idam ettirmesi
• Oğlanın inadından dönüp padişah kızıyla beraber tekrar dönmesi

2. a. Metindeki olay nerede ve hangi zamanda geçmektedir? Metindeki olayın geçtiği yeri ve yaşandığı zamanı belirtmede zorlandınız mı? Neden?
a. Metinde yaşanan zamanı belirtmekte elbette zorlanmaktayız. Masallarda mekan ve zaman belirtilmez.

b. Olay çevresinde oluşan metinlerde olay veya olay örgüsü bulunmalı mıdır? Niçin?
b. Bu tarz metinlerde en önemli unsur olaydır ve mutlaka bulunması gerekmektedir.

3. Balıkçı ve sultanın hangi ülkenin insanları olduğunu metinden öğrenebiliyor musunuz? Neden?
3. Nerde olduğunu bilemeyiz ama sultanın sadece Mısır’a gittiğini bilebilmekteyiz.

4. Metindeki olağanüstü olaylar nelerdir?
4. Sultanın kocasının balıkçı olduğunu başına kakınca balıkçı kocasının konuşma yeteneğini kaybetmesi
Geminin direğinin som altından olması ve yelkenlerinin atlastan ( ipekten) olması.

2. metin
MALÇI MERGEN

5. “Malçı Mergen” adlı metinde ve özette adı geçen yerleri haritadan gösterebilir misiniz? Neden?
5. Gösteremeyiz. Sanatsal metin oldukları için kurmaca metinlerdir.

6. “Malçı Mergen” adlı gerçeğe uymayan hangi olayları, durumları öğrendiniz?
6. Sıçanın otları yemesiyle eski halinden on kat daha iyi olması,
Malçı’nın da aynı ottan şifa bulması…
Altı kulaklı aygırın varlığı…
Atın sihirli olması ve konuşması ,
Atın Malçı’ya ad vermesi, kendi adını da değiştirmesi,
Malçı’nın şarkı söylemesiyle kurumuş yerlerin yapraklanması , ağaçların yapraklanmaya başlaması

7. Malçı’nın ve atının yetenekleri doğal bir durum mudur? Neden?
7. Yine aynı şekilde normal değildir, kurmaca gerçekliktir.

3. metin
O EN GÜZEL SEVGİ
8. İncelediğiniz metinlerin hangisinde tasvirlere yer verilmiştir? Metinlerden örneklerle soruyu cevaplandırınız.
8. Balıkçı Güzeli : “Bunun çok güzel, civan gibi bir oğlu varmış.”
Malçı Mergen : “ Ak ormanlık dağın koltuğunda , yer altı suyunun kenarında , sayılamayacak kadar mal besleyen dağ gibi serveti besleyen altı köşeli keçe evinde Aybıçı adlı bay yaşarmış…”
O en güzel sevgi : “Kırmızı ışıklı reklam yazıları ya da THY’nin o kocaman beyazlı , açık mavili reklamı bu sis içinde çok kötü gözüküyordu…”

9. Her üç metni, cümlelerinin yüklemleri açısından inceleyiniz. Cümlelerin hangi zaman kipleriyle bitirildiğini belirleyiniz. Edebî türlere göre cümlelerin zaman kipleri değişiyor mu? Belirtiniz.
9. Geçmiş zaman ekiyle kullanılmışlardır. Fakat anlatılan metinlere göre değişmektedir. Balıkçı güzelinde öğrenilen geçmiş zaman, Malçı Mergen’de öğrenilen geçmiş zaman, O en güzel sevgi metninde ise görülen geçmiş zaman kullanılmıştır.



4. metin
KARAGÖZ OYUNU
10. Bu bölümde incelediğiniz metinlerin benzer ve farklı yönleri nelerdir? Anlatmaya bağlı edebî metinlerin hangi türleri içinde yer alırlar? Açıklayınız.
10. Bu bölümde ele alınan metinlerin ortak özelliği olay çevresinde gelişen edebi metin olmaları ve olay, yer, zaman, kişi ve etrafında oluşmalarıdır. Farklılıkları ise diğer 3 metin anlatmaya bağlı metinken Karagöz Oyunu metni göstermeye bağlı edebi metin olmasıdır.

11. “Karagöz Oyunu” adlı metindeki olayın kişileri kimlerdir? Bu metinde niçin karşılıklı konuşmaya yer verilmiştir? İncelediğiniz diğer metinlerde karşılıklı konuşma verilemez miydi? Görüşlerinizi belirtiniz.
11. Karagöz ve Hacivat kişileridir. Göstermeye bağlı metin olduğu içindir. Çünkü burada diyaloglar önemlidir. Karışıklık olabilirdi.

5. metin
AH ŞU GENÇLER
12. İncelediğiniz metinlerden hangileri sahnede canlandırılabilir? Bu metinlerin hangisinde yay ayraç içinde açıklamalar vardır? Bu açıklamalar niçin verilmiştir?
12. Canlandırılabilir. Ayraç içindeki yerler okuyucuya kişilerin neler yaptığını tasvir eden bölümlerdir. Hikaye ve romandaki betimlemelerin işlevini yapar.

13. İncelediğiniz tiyatro metinlerini diğer üç metinden ayıran dil ve ifade farklılıklarını belirtiniz.
13. Diğer metinlerde anlatım ve ifadeler zihinde canlandırmaya yani tasvir yeteneğine uygunken tiyatro metni göstermeye uygundur. Birinde duygu ve düşünceleri ifade etmek gerekirken tiyatroda o duygu ve düşünceleri sahnede canlandırmaya uygundur.

14. “Ah Şu Gençler” adlı metindeki olay kaç kişi arasında geçmektedir? Karagöz metninde olayı niçin sadece iki kişi yaşamaktadır?
14. “Ah Şu Gençler” altı kişi arasında geçmektedir. Karagöz metninde ise olay örgüsü iki kişi arasında meydana geldiği için iki kişidir.

15. “Karagöz” metni ile “Ah Şu Gençler” metni arasında gördüğünüz farklılık ve benzerlikleri aşağıya yazınız. Bu metinlerin türü nedir? Bu metinler hangi sahne sanatında kullanılabilir? Belirtiniz.

Farklılıklar	Benzerlikler
Sahneleri farklıdır.	Göstermeye bağlı metindir
Karakterleri farklıdır	Olay, yer, zaman, kişi vardır.
Karagöz doğaçlama, Ah Şu Gençler yazılı metne dayanır.

14. Hazırlık bölümünde yaptığınız araştırmayı da kullanarak aşağıdaki tabloyu tamamlayınız.

TİYATRO TÜRLERİ
Geleneksel Tiyatro Türleri		Modern Tiyatro Türleri
Karagöz		Trajedi
Orta Oyunu		Komedi
Meddah		Dram
Köy Seyirlik Oyunu

ANLAMA – YORUMLAMA
1. “Balıkçı Güzeli” ve “Malçı Mergen” adlı metinlerde kullanılan unvanları aşağıya yazınız.Bu unvanlar günümüzde de kullanılıyor mu? Bu unvanlar metinlerde niçin kullanılmıştır?
1. Padişah, Sultan, Bay, Kağan , Hanım gibi unvanlar kullanılır ve bunlar kişileri özellikleriyle daha iyi tanıtmak için kullanılır.

2. “Balıkçı Güzeli”, “Malçı Mergen” ve “O En Güzel Sevgi” adlı metinlerdeki olaylar geçmiş zaman kipleriyle verilmiş. Siz bir olayı görseydiniz ya da duysaydınız hangi zaman kipiyle anlatırdınız?
2. Gördüğüm olay ise görülen geçmiş zaman (-di), duyduğum bir olay ise öğrenilen geçmiş zaman (-miş) olarak kullanırdım.

3. Okuduğunuz ilk üç metnin hangisinde günümüzde görebileceğiniz bir manzara betimlenmektedir?
3. O En Güzel Sevgi, günümüze yakındır.

4. Aranızdan, Karagöz ve Hacivat’ı canlandıracak iki arkadaşınızı seçiniz. Arkadaşlarınız, okuduğunuz metni canlandırsınlar. Metni okuduğunuzda mı yoksa canlandırılan oyunu seyrettiğinizde mi daha çok zevk aldınız? Neden?
4.

5. “Karagöz ve Hacivat” adlı metindeki “Hacivat” mı yoksa “Ah Şu Gençler” adlı metindeki “delikanlı” mı daha cahildir? Nedenleriyle açıklayınız.
5.

6. İncelediğiniz metinlerin özelliklerinden yola çıkarak anlatmaya bağlı edebî metinlerin hangi edebî türleri oluşturduğunu adlarını belirterek sıralayınız.
6. Anlatmaya Bağlı Edebi Metinler: Masal, Destan, Halk hikayesi, Mesnevi, Manzum hikaye, Hikaye , Roman, Fabl,
gibi türlerdir.

DEĞERLENDİRME
1. Aşağıdaki cümleleri, bu bölümde öğrendiğiniz bilgilere göre tamamlayınız.
a. Olay çevresinde oluşan EDEBİ metinler ANLATMAYA ve GÖSTERMEYE bağlı metinler olarak iki grupta incelenir.
b. Anlatmaya bağlı edebî metinler; masal, DESTAN, halk HİKAYESİ, hikâye ve ROMAN .
c. Göstermeye bağlı METİNLER, TİYATRO türlerini oluşturur.
ç. Geleneksel Türk tiyatrosu karagöz oyunu, KÖY seyirlik OYUNU gibi dallara ayrılır.
d. Tiyatro SAHNE sanatlarının bir dalıdır.

2. Anlatma ve gösterme sırasında dilde ve anlatılanların ifadesinde nasıl bir değişiklik olur?
2. Anlatmaya bağlı metinlerde tasvirleri daha ayrıntılı yapmalısınız. Göstermeye bağlı metinlerde ise o duygu ve düşünceleri sahnelenecek şekilde ortaya koymanız gerekir.

3. Aşağıdakilerden hangisi olay çevresinde oluşan edebî metinlerdendir?
A. Makale
B. Şiir
C. Deneme
D. Manzume
E. Gezi yazısı
CEVAP:D

4. Tiyatroda oyuncular, metni yazıldığı gibi canlandırmak zorunda mıdırlar? Niçin?
4. Hayır. Genelde yönetmen ve oyuncuların metinden çıkardıklarına göre değişir. Mesela herkes Hamlet eserini sahneye koymuştur ama herkes farklı şekilde aktarır.

5. Anlatmaya bağlı her metinde bir olay olmalı mıdır? Neden?
5. Kesinlikle olmalıdır. Çünkü olay çevresinde gelişen metinlerdir.

kaynak:http://edebiyatogretmeniyiz.com

Read more