1.etkinlik
Okuduğunuz açıklayıcı metinlerde dil hangi işlevde kullanılmıştır?
CEVAP:
Okuduğumuz açıklayıcı metinlerde dil göndergesel işlevde kullanılmıştır.
Açıklayıcı anlatımla oluşturulan metinlerde ağırlıklı olarak dil hangi işleviyle kullanılır? Örneklerle açıklayınız.
CEVAP:
Açıklayıcı anlatımla oluşturulan metinlerde ağırlıklı olarak dil göndergeselişleviyle kullanılır.
Örneğin; aşağıdaki metinde bir eğitim uzmanının eğitim konusundaki açıklaması verilmekte ve bu metinde bilgi verme amacı olduğu için, dilin göndergesel işlevi öne çıkmaktadır:
Eğitim, ferdin “hayata” aktif biçimde uyumunu sağlayan bir etkinliktir. Bu dünya kurulduğundan beri şu ya da bu biçimde süregelmiştir. Ailede ana ve babanın, okulda öğretmenin, toplumda yöneticilerin asıl ödevi, çocuğun günlük yaşama daha iyi uyum sağlayabilmesi için uygun ortamı sağlamaktır. Bu bakımdan eğitim, yaşama başarıyla uyum sağlayacak insan yetiştirme bilim ve sanatı olarak da düşünülebilir.
2.etkinlik
Açıklayıcı anlatımda düşüncenin açıkça anlaşılmasını sağlamak ve ilgi uyandırmak için malzemenin iyi sıralanması gerekir. Düşüncenin açıkça anlaşılmasını sağlayan metotları aşağıda inceleyiniz.
Açıklayıcı anlatım metotlarını yukarıdaki kutucuklardan seçerek ilgili boşluklara yazınız.
CEVAP:
Sınıflandırma: Bu metoda göre, işlenilecek konu çözümlenerek bölümlere ayrıldıktan sonra, konu özelliği de göz önüne alınarak sıralanır; düşünceler belli bir noktadan yürüyerek ilerler. Örneğin; mektup ile ilgili bir yazıda malzeme: iş mektupları, özel mektuplar, resmi mektuplar olmak üzere üç sınıfa ayrılabilir.
Zaman ve mekân: Açıklayıcı anlatımda düşünceler bu iki özelliğe göre de ilerletilir. Malzemenin zamana göre sıralanması en çok biyografi, otobiyografi ve tarihle ilgili yazılarda görülür. Mekâna göre sıralanışta ise açıklama; coğrafi yerler veya çeşitli yerler göz önüne alınarak geliştirilir.
Çözümleme ve karşılaştırma: Düşüncelerin anlatılması için iki metot bir arada kullanılır. Çözümleme metodunda düşünceler, ona benzeyen veya onunla paralel özelliği bulunan başka düşünceler yoluyla; karşılaştırma metodunda ise o ifadenin karşıtı düşünce ve konular ona benzemeyen ifadeler yoluyla anlatılır. Bumetot, düşünceye açıklık kazandırır.
Resim, plan, harita: Bir konu hakkında bilgi verirken, bir konuyu tarif ederken gözün yardımından dafaydalanabiliriz. Özelliğine göre bazen bir resim, bir plan ya da bir harita, konuyu sayfalarca yazıdan daha iyi açıklayabilir. Örneğin; bir makinenin nasıl işlediği, gözün nasıl gördüğü, herhangi bir maddenin nasıl elde edildiği vb. fen bilimleri ile ilgili konular ya da bir nazım şekli, bir şehre ait bölüm, bu metotlarla daha açık ve ilgi çekici olarak açıklanmış olur.
Açıklayıcı öyküleme ve betimleme: Bu metot; bir bilgiyi öğretir veya haber verirken açıklama kadar okuyanların ilgisini de artırır. Bu tur yazılarda bir bilginin nasıl meydana geldiği ve gördüğüiş öykülenir. Fen bilimleri ile ilgili dergilerde araştırmaların nasıl yapıldığının betimlendiğini, tecrübe ve kazanımların fotoğraflar aracılığıyla anlatıldığını görürüz.
Tekrar: Bir bilginin öğretilmesi, bir fikrin doğrudan doğruya anlatılması için kullanılan birmetottur. Bu metoda göre; aynı fikir başka başka ifadelerle, değişik tarzda tekrarlanır.
3.etkinlik
Aşağıdaki metinde “ne zaman” sorusunun karşılığı olan zarfları bulunuz.
CEVAP:
Çıkınca, gelip, cumartesi pazar günleri, emekli olduğunda, bu zamanda.
Fiillerde bildirilen zamanla, zaman zarfı arasında nasıl bir fark olduğunun söyleyiniz.
CEVAP:
Fiillerde bildirilen zaman; fiillere getirilen “-ınca, dığında, -ken, -ir…-mez, gibi” zarf-fiil ekleri ile sağlanmakta ve zaman anlamı taşıyan zarf-fiil (fiilimsi) meydana gelmektedir ve isim soylu sözcükler olmadıkları halde bu sözcüklere zarf denebilmektedir. Zaman zarfları ise zaten isim soyludur ve kendinde yüklü olan zaman anlamını taşımaktadır.
.jpg "Beyonce Bikinili Fotoğrafını Paylaştı")
