Paragrafta Anlatım Teknikleri Nelerdir?

PARAGRAF
Paragraf, yazı parçası demektir. Herhangi bir olayı, durumu, düşünceyi, kavramı veya varlığı anlatan cümleler topluluğudur. Paragraftaki cümleler anlam ve yapı olarak bir bütünlük oluşturur. Cümleler bir zincirin halkaları gibi birbirine bağlıdır. YGS’ de paragraf soruları 4 bölüm altında sorulmaktadır.
1)Paragrafta Anlatım Teknikleri
2)Paragrafta Konu-Ana Düşünce
3)Paragrafta Yapı
4)Paragrafta Yardımcı Düşünce

PARAGRAFTA ANLATIM TEKNİKLERİ
Paragrafın yazılmasında kullanılan yöntemlerdir. Yazar, anlatacağı konuya göre bu yöntemlerden (betimleme, öyküleme, açıklama, tartışma) birini seçer ve paragrafını oluşturur.

BETİMLEME
Varlıkların niteleyici özellikleriyle anlatıldığı yazılardır. Yazarın, gördüklerini okuyucunun gözünde canlanacak biçimde anlatmasına dayanır.

• Görme duyusu ağırlıklı olarak kullanılır, öteki duyulardan da yararlanılır.
• Varlıkların renk ve şekil özellikleri verildiği için nitelik bildiren sözcükler sık kullanılır.
• Varlıkların dış görünüşleri de iç dünyalarına ait özellikleri de anlatılabilir.
• Durağanlık söz konusu olduğundan, paragrafı okuyanın gözünde bir tablo canlanır.
• Kişisel duyguların katıldığı betimlemeye, öznel betimleme; görünenlerin değiştirilmeden aktarıldığı betimlemeye, nesnel betimleme denir.

ÖRNEK
Temmuz güneşinin ortalığı kavurduğu oldukça sıcak bir gün! Yemyeşil ve şehre hâkim bir tepeden maviyle yeşilin kucaklaştığı Yalova’yı seyrediyorum kuşbakışı. Güneş ufka doğru indikçe renkler beliriyor, büyüleyici manzaralar ortaya çıkıyor. Masmavi, çarşaf gibi deniz, renkler cümbüşünü andıran gün batımı; beni, özlediğim soylu yalnızlıklara doğru bir yolculuğa çıkarıyor. Feribotlar ve deniz otobüsleri bembeyaz köpüklerle yol desenleri işliyor uçsuz bucaksız mavilikte.
Bu parçada, şehri kuşbakışı seyreden bir kişinin gördükleri, betimlemeden yararlanılarak bir tablo hâlinde yansıtılmıştır.

ÖYKÜLEME
Belirli bir yer, zaman ve kişi ya da kişilere bağlı gelişen olayların anlatılmasında kullanılan anlatım tekniğidir.

• Hareket hâlindeki kişilerin anlatımı vardır.
• Anlatıcı (I. Kişi: olayı yaşayan, III. Kişi: olayı gözlemleyen), daha çok, geçmiş zaman kipiyle (-di, -miş) olayı anlatır.
• Anlatılmak istenen olay, film sahnesi gibi, okura yaşatılır.
• Anlatımda olaylar, oluş hâline uygun bir sırayla verilir.

ÖRNEK
Bol güneşli bir mayıs sabahı, uzun süren bir yolculuktan sonra dik yamaçlı vadileri, zümrüt yeşili yaylaları, gürül gürül akan dereleriyle Rize’ye ulaştık yedi arkadaş. Hiçbirimiz yıllardır böylesine bir renk armonisiyle karşılaşmamıştık. Biraz dinlendikten sonra çadırımızı kurup ateşimizi yaktık. Çay demlenirken kendimize güzel bir kahvaltı sofrası hazırladık. Sonra muhteşem manzaralar eşliğinde hem kahvaltımızı yaptık hem de bol bol fotoğraf çektik.
Bu parçada, yedi arkadaşın (kişi), bir mayıs sabahı (zaman) Rize’ye (yer) yaptığı doğa gezisinde yaşadıkları (olay) anlatılarak öyküleme yapılmıştır.

AÇIKLAMA
Bir konuda, okuru bilgilendirmek, ona bir şey öğretmek için yazılan yazılarda kullanılan anlatım tekniğidir.

• Kişisel düşüncelerden uzak, yalın bir anlatım hâkimdir.

ÖRNEK
Kardelen, nergisgiller içinde sınıflanan Galanthus cinsi bitki türlerinin ortak adıdır. İçerdiği ve ilaç olabilme özelliği bulunan alkaloit ve lektinler nedeniyle, çok sayıda araştırmaya konu olmaktadır. Türkiye’de halk arasında, toprak üstündeki kısımları kalbi kuvvetlendirici, mideye iyi gelen ilaç; toprak altındaki kısımları ise taze haldeyken ezilerek, çıbanları olgunlaştırmak için hazırlanan lapa olarak kullanılır.
Bu parçada, kardelenle ilgili açıklamada bulunulmuştur.

TARTIŞMA
Bir düşüncenin eleştirilip karşıtı olan başka bir düşüncenin savunulması amacıyla yazılan yazılarda kullanılan anlatım tekniğidir.

• Bu tarz yazılarda yazar, karşı olduğu görüşü ortaya koyup onu eleştirerek çürütmeye çalışır.
• Herhangi bir düşünceyi savunmak, okuyucuyu ya da dinleyiciyi bu düşünceye inandırmak amacıyla kullanılır.
• Genellikle okurla karşılıklı konuşuyormuşçasına bir üslup kullanılır.

ÖRNEK
Günümüzde kimi şair ve yazarlar, yazdıklarını anlayabilmek için okurların çaba harcamasını, zorlanmasını isterler. Bence bu, kendini beğenmişlikten başka bir şey değildir. Yazdıklarımı anlayabilmek için okur zorlanacağına, onları anlatabilmek için ben zorlanmalıyım. Bence okur bir kitabı, bir yazıyı okurken salt anlamak için değil, okuyup anladıktan sonra birtakım sonuçlar çıkarabilmek için çaba harcamalıdır.
Bu parçada, yazdıklarının anlaşılması için okurun çaba harcamasını isteyen şair ve yazarların bu düşüncesine tartışma yoluyla karşı çıkılmaktadır. Karşı çıkılan düşüncenin yerine yeni bir düşünce konulmaktadır.

Kaynak; edebiyatogretmeniyiz.com

Read more