Cevapları etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
Cevapları etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

11. Sınıf Türk Edebiyatı Cevapları (Biryay) Sayfa 28

13. Padişahın sarayı ile Çakır Ali’nin köyünü, evini karşılaştırınız. Farklılıkları aşağıya sıralayınız.

Padişahın sarayı ile Çakır Ali'nin köyü ve evi arasında dağlar kadar fark vardır. Çakır Ali'nin köyü, sarayın bahçesi kadar bir alana sahip değildir. Evi ise saraydaki kümes kadar yoktur. Bu farklılık o dönemde yönetici kesim ile halk arasındaki ekonomik dengesizliği göstermektedir.

14. Metnin anlatımını açıklık, kesinlik, yalınlık ve duruluk açısından değerlendiriniz.

Metinde duru, yalın, kesin bir anlatım vardır. Metin sadeleştirilmiş hali göz önünde bulundurulursa metin fazla akıcı değildir.

15. “Sözleşme, seçim, hak, vekil, görev, sorumluluk, yetki, istifa, ceza, öşür, hukuk, vergi, hükûmet, kabahatli, ortaklık, imdat” kelimelerinden hangileri kavram veya terimdir? Bu kelimelerden hangileri günlük hayatta da kullanılmaktadır?

"Öşür" kelimesi dışındaki diğer kelimeler günlük hayatta kullanılmaktadır. Hak, görev, yetki, ceza, sorumluluk, hukuk, ortaklık sözcükleri birer kavramdır.

16. Yazar, günlük hayattan alınan kelimelerle kavram ve terimleri niçin bir arada kullanmış olabilir?

Kavramların daha iyi anlaşılması için

a. Batı’daki Rönesans ile bizdeki Tanzimat hareketi arasında tespit ettiğiniz benzerlikleri arkadaşlarınızla paylaşınız.

İkisinde de yenilik amacı var
Özgürlük, eşitlik, düşünce ve ifade serbestliği hedeflenmiştir.Bu serbeslik Tanzimat'ta sınırlıdır.
Rönesansta kralların, Tanzimat'ta padişahın yetkileri sınırlandırılmıştır.
Rönesansta Batı'da bilim ve sanat alanında yenilikler yapıldı, gelişmeler yaşandı. Tanzimat Döneminde de sanat alanında değişim yaşandı.
İkisinde de aydınlar, yenilikler öncülük yapmıştır.

b. Metinde geçen, Tanzimat’ın getirdiği özgür ortamla dile getirilebilen yeni kavram,
terim ve ifadeleri bularak tahtaya sıralayınız.

Hürriyet, hak, hukuk, adalet, eşitlik, seçim, sözleşme, vekil ...
c. On altıncı yüzyılın İstanbul’unda da sanatçılar bu kavramları, terimleri, ifadeleri dile getirebilirler miydi? Tartışınız. Ulaştığınız sonuçları defterinize yazınız.

Dile getiremezlerdi. Çünkü o dönemde padişahın mutlak otoritesi vardı.Ortam müsait değildi. Dönemin siyasi anlayışı bu düşünceleri dile getirmeye engeldi.

17. Yazar, makalesinin ilk bölümünün son paragrafında sözleşmenin yenilenmesi gerektiğini söylüyor. Bunu niçin istemektedir?
Sözleşmenin eskimiş olduğunu ifade ediyor.
Sözleşmenin yenilenmemesi durumunda devletin ve hilafetin zarar görebileceği endişesini dile getiriyor.
18. “Şeyh, halife, padişah” gibi ifadelerle “seçim, hürriyet, hak, istifa” gibi kelimelerin aynı metinde kullanılmasını nasıl değerlendiriyorsunuz? Düşüncelerinizi aşağıya yazınız.

Bu kelimelerin kullanılması dönemin siyasi ve sosyal ortamını yansıtır. Hem padişahlık devam ediyor hem de demokratikleşme yolunda adımlar atılıyor.

19. Metin, hangi geleneğe bağlı kalınarak yazılmıştır?
Dil ve anlatım yönünden divan nesrine yakın. İçerik bakımından Tanzimat edebiyatı geleneğine bağlı.

20. Okuduğunuz metinden somut ifadelere örnekler veriniz. Yazarın, bu ifadelerden nasıl yararlandığını açıklayınız.
kitap, padişah, vali, mahalle, köy, tarla, mera, dağ, kasaba, Çakır Ali.... Yazar bu somut ifadeleri hak ve görevlerin kapsamı ile ilgili konular olarak kullanmış.

Muallim Naci ile Recaizade Mahmut Ekrem arasında geçen tartışmalar ve Tanzimat
Dönemindeki “eski-yeni” çatışması ile ilgili araştırma sonuçlarını arkadaşlarınızla paylaşınız.
Muallim Naici ile R. Mahmut Ekrem şiirde kafiye göz için midir, yoksa kulak için midir tartışması yapmışlardır. M. Naci, eski edebiyat anlayışıyla kafiye göz içindir demiştir. R. Mahmut Ekrem yenilik yanlısıdır kulak için kafiye anlayışını benimsemiştir. Eski edebiyat taraftarları M. Naci'nin yanında yer almışlar, yenilikçi sanatçılar R. M. Ekrem'i desteklemişlerdir.

a. Tanzimat Dönemi gazeteleri ile ilgili olarak kitabınızın 14. sayfasındaki “3. ODE” nin a, b ve c maddeleri doğrultusunda yaptığınız araştırma sonucu edindiğiniz bilgileri hatırlayınız.

b. Makale ve sohbet gibi öğretici metinlerin gazete aracılığıyla halkla buluştuğu; tiyatro, hikâye, roman örneklerinin öncelikle gazetelerde yayımlandığı Tanzimat Döneminde gazetelerin önemini gözden geçirerek yeniden değerlendiriniz.

Tanzimat gazeteciliği yeni düşünceleri halka benimsetmeyi amaçladığı gibi Batı'dan alınan edebi türlerin halka tanıtılmasında da önemli bir rol oynamıştır. Makale, roman, tiyatro, hikaye,eleştiri gibi türlerin ilk örnekleri gazetelerde yayımlanmıştır. Gazeteler yeniliklerin sözcüsü olmuştur.
21. Eserden hareketle yazarın fikrî ve edebî yönü hakkında çıkarımlarda bulunarak eser-yazar ilişkisini belirleyiniz.
Read more

11. Sınıf Edebiyat Kitabı Cevapları Sayfa 45-46 | Biryay Yayınları


Tanzimat şiiri ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur?

A. Şiirlerin hepsi Batı’dan alman yeni nazım şekilleri ile yazılmıştır.

B. Realizm akımının etkisi bariz bir şekilde hissedilir.

C. Şiirin içeriği divan şiiriyle aynıdır.

D. Divan şiirinde olduğu gibi aruz ölçüsü de kullanılmıştır.

E. İlk dönemde “sanat için sanat” anlayışı esas alınmıştır.

Cevap D

2. Tanzimat şiiri, divan şiirinin en çok teknik özelliklerine bağlı kalmıştır. Bu dönemde hece ölçüsüne duyulan ilgi biraz artmış ama aruz eski egemenliğini sürdürmüştür. Divan mazmunları, biçimleri ve sanatlarından da büsbütün vazgeçilmemiştir. Bunun içindir ki biçim bakımından, Tanzimat şiirinde terimsel anlamıyla bir bütünlük yoktur. Bunun yanı sıra, şiirin konu alanı genişlemiş, divan şiirinde olmayan yeni kavramlar şiire girmiştir.

Bu parçada Tanzimat şiiriyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

A. Söz sanatlarına yer verildiğine

B. İçeriğin değiştiğine

C. Hece ölçüsünün denendiğine

D. Kalıplaşmış sözlerin kullanıldığına

E. Halk dilinden yararlanmaya çalışıldığına

Cevap E

(ÖSYM-1991)

3. Aşağıdaki cümlelerin başına yargı doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız.

(D ) Tanzimat şiirlerinde “Aydınlanma Dönemi”nin etkisi görülür.

(Y ) Şiirde içerik ve biçim divan şiiriyle aynıdır.

(Y ) Tanzimat’ın bütün şairleri romantizm ve klasisizmin etkisi altında kalmışlardır.

( D) Şinasi, Ziya Paşa, Namık Kemal gibi sanatçılar “Sanat, toplum içindir.” anlayışıyla ürün vermişlerdir.

4. Aşağıdaki cümleleri uygun sözcüklerle tamamlayınız.

Tanzimat şiirinde genellikle.ARUZ.ölçüsü kullanılır.

Tanzimat şiirleri..GAZE, KASİDE, TERKİBİBENT, TERCİİBENT...gibi klasik nazım birimleri ile yazılmıştır.

HÜRRİYET, ADALET, HAK, EŞİTLİK, VATAN, MİLLET.....kavramları ilk kez Tanzimat şiirlerinde kullanılmıştır.




6. Tanzimat şair ve yazarları batılılaşma anlayışını ve bu anlayışın getirdiği düşünceleri halka tanıtmış ve tartışmaya açmıştır. Bu dönemdeki gazetelerin de bu konuda önemli rolü olmuştur. Birinci kuşak sanatçılarının yazmış olduğu eserler halk tarafından ilgiyle okunmuştur. Namık Kemal’in Vatan Yahut Silistre adlı oyunu ilk sahnelendiği gün oyunu izleyen kalabalıklar İstanbul'da saltanat rejimine karşı miting yapmıştır. Bu olay, Tanzimat sanatçılarının sosyal yaşamı nasıl etkilediğine en güzel örnektir.

7. Hürriyetin Allah'ın hediyesi olması, hürriyetin doğru yolun davetçisi olması....

Read more

11. Sınıf Türk Edebiyatı Cevapları Sayfa 25 Biryay

SAYFA 25
II. Ünite: TANZİMAT DÖNEMİ EDEBİYATI
2. Öğretici Metinler

Hazırlık
1. Tanzimat’tan sonra edebiyatımızda ortaya çıkan türlerden hangilerini öğretici metinler kapsamında değerlendirebiliriz?
Tanzimat'tan sonra edebiyatımızda ortaya çıkan MAKALE, FIKRA, ELEŞTİRİ türleri öğretici metinlerdir.

2. Dokuz ve onuncu sınıfta edindiğiniz bilgileri hatırlayarak öğretici metinlerin yazılış amaçlarını maddeler hâlinde tahtaya yazınız.
Öğretici metinler;
bilgi vermek,
okuyucuya farklı bakış açıları kazandırmak
okuyucuyu yönlendirmek
amaçlarıyla yazılır.

3. “Çağdaş uygarlık düzeyi” sözünden ne anladığınızı sözlü olarak ifade ediniz.
Bilgi, teknik ve medeniyet bakımlarından en yüksek düzeyi ifade eder.

SAYFA 27

1. Metni oluşturan paragraflarda anlatılanların, iletisi etrafında nasıl birleştiğini açıklayınız.
Metnin bütününe baktığımızda devletin vatandaşlarına karşı vazifeleri ve sorumluluklarının anlatıldığını görüyoruz. (Mizancı Murat Bey'in Mizan gazetesinde yazdığı Vazife ve Mesuliyet Had ve Hak adlı metin)

2. Seçilenlerin ve onları seçenlerin birbirlerine karşı görevlerini metinden yola çıkarak ifade ediniz.
Seçilenler hizmet için gelmişlerdir. Vaatlerini yerine getirmezlerse halk onları görevden alır.
Seçilenlerden beklenen en önemli şey, görevlerini yerine getirmeleridir.
Seçilenler görevini yapmazsa halkın başkasını seçme yetkisi vardır.
Seçilenler görevlerini yerine getiremezse bu durumu halka şikayet edebilir ya da istifa edebilir.
Seçme gibi seçilmde de kabul ve isteğe bağlıdır.


3. Metinde “had (sınırlılık)” sözcüğü, kimler için kullanılmaktadır?
Hem yöneticiler hem de halktan kişiler için kullanılmıştır.

4. Eserin yazılış amacı nedir, yazarın hedeflediği okuyucu kitlesi kimler olabilir?
Eserin yazılış amacı devletin halka, halkın da devlete karşı görev ve sorumlulukları olduğu konusunda insanları bilgilendirmektir. Eser hem vatandaşa hem de yöneticilere hitap etmektedir.

5. Metnin tamamında yazarın iletmek istediği düşünceyi (ana düşünce) bir cümle ile belirtiniz.
Herkes hak ve sorumluluklarını iyi bilmelidir.

6. Ana düşünce ile Tanzimat Dönemi arasındaki ilişkiyi açıklayınız.
Tanzimat Döneminde hak, hukuk, hürriyet, adalet, eşitlik gibi kavramların öne çıktığını görüyoruz. Bu anlayış Tanzimat edebiyatının birinci döneminde de görülür. Metnin ana düşüncesi Tanzimat döneminin siyasi ve hukuki yenilikleriyle ilgilidir.

7. Ana düşünce soyut bir kavramı mı, teknik bir gelişmeyi mi, siyasi bir düşünceyi mi, sosyal bir buluşu mu ifade etmektedir? Sözlü olarak ifade ediniz.

Metnin ana düşüncesi siyasi bir düşünceyi ifade etmektedir. (demokrasi)

8. Bu metnin ana düşüncesini hikâye, roman, şiir gibi türlerle ifade etmek mümkün müdür? Niçin?
Metnin ana düşüncesi hikaye, roman, şiir gibi türlerle ifade edilebilir ancak ifade ediş tarzı ve gerçekliği ele alışı değişecektir. Bu ana düşünce öğretici bir metinde ele alındığı için gerçeklikle tam olarak örtüşür. Hikaye ve roman türlerinde ele alınmış olsaydı sanatsallık, kurgulama da işin içine girecekti. Şiirde doğrudan anlatmak yerine sanatlı üslup, heyecan, coşku, hissettirme ön plana çıkacaktı.

9. Ana düşüncenin, Tanzimat Döneminin sosyal hayatı ile nasıl bir ilişkisi olduğunu açıklayınız.

Vatandaşın devlete, devletin vatandaşa karşı yerine getirmesi gereken görevlerle ilgili bulduğunuz gazete yazılarını arkadaşlarınızla paylaşınız.
10. Mizancı Murat, “hükûmet” ve “Çakır Aliler” sözleriyle kimi veya kimleri anlatmaktadır?
Yazar, hükümet sözüyle padişah rejimini, Çakır Aliler sözüyle de halkı anlatmaktadır.

11. Metinde verilen bilgilerin ışığında Çakır Ali’yi kendi cümlelerinizle betimleyiniz.
Yazarın halkı anlatmak için kullandığı hayali bir örnektir. Osmanlı halkının genel özelliklerini yansıtır.
12. Metinde kullanılan anlatım türünü 10. sınıf dil ve anlatım dersinde öğrendiklerinizden hareketle belirleyiniz. Bu anlatım türünün özelliklerini tahtaya yazınız.
Metinde açıklayıcı anlatım kullanılmış, düşünceyi geliştirme yollarından da örneklendirme ve karşılaştırmalara yer verilmiştir.
Read more

11. Sınıf Edebiyat Kitabı Cevapları Sayfa 30 (Biryay)


sayfa 30
 
1. Ebuzziya Tevfik'in "Hürriyet" adlı metninde hürriyet kavramının dünya milletleri açısından önemi anlatılmaktadır. En eski medeniyetlerden olan Yunan medeniyetinde hürriyete çok önem verildiği ifade ediliyor. Yunan devletinden sonra kurulan Roma İmparatorluğunda insan hak ve hürriyetlerine geniş yer verilmiştir. İslam medeniyetinde insanların seçimine saygı duyulmuş, zorlama yapılmamıştır.
Osmanlılar döneminde zaman zaman hürriyete yer verilmiştir. Ancak sınırlarını ve amacını aşan hürriyet devlet için zararlıdır. I. Selim zamanında fazla özgür kalan yeniçerilerin padişahın çadırını kurşunlaması gibi.
"Halkımız bilgi ve kültür seviyesi bakımından hürriyete hazır değildir." diyenler yanılmaktadır. Halkımızın tek eksiği eğitimsizliktir. Cahil bir halka hürriyet sağlanırsa devlet düzeni bozulur. Ancak halkımız cahil olmadığı için kendisi için sağlanan özgürlüğü kötüye kullanmayacaktır. Şu an bütün şartlar uygundur. Bu halk esaretten kurtulmalı, özgür olmalıdır.
 
2. Metinde “hürriyet” ile ilişkilendirilen kavramları tespit edip defterinize yazınız.
 
"Vatan, yurt, halk, hak, egemenlik, ilerleme, bilgi, kültür, eğitim" vb kavramlar
 
3. Yazar, medeni üstünlüğe sahip ülkelerin her alanda gelişmesinin sebebini neye bağlıyor?
Hürriyete önem vermelerine bağlıyor.
 
4. Uygarlık tarihinin çeşitli dönemlerinde söz ederek özgürlüğün ne kadar önemli olduğunu örneklerle ispatlamak istemiştir.
 
5. Yazara göre halkın çektiği sıkıntıların sebepleri nelerdir?
Bilgi, kültür eksikliği, eğitimsizlik
 
6. Eserin yazılış amacı nedir, yazarın hedeflediği okuyucu kitlesi kimler olabilir?
Bilgi vermek, aydınlatmak ve öğretmektir. Bunlardan hareketle hürriyetin bir millet için ne kadar önemli olduğunu göstermek. Hedef kitle toplumdur.
 
7. Metnin tamamında yazarın iletmek istediği düşünceyi (ana düşünce) belirtiniz.
Hürriyet insanlığın hakkı ve var oluşunun ve huzurunun kaynağıdır.
Read more

11. Sınıf Türk Edebiyatı Cevapları Sayfa 28 Biryay

13. Padişahın sarayı ile Çakır Ali’nin köyünü, evini karşılaştırınız. Farklılıkları aşağıya sıralayınız.

Padişahın sarayı ile Çakır Ali'nin köyü ve evi arasında dağlar kadar fark vardır. Çakır Ali'nin köyü, sarayın bahçesi kadar bir alana sahip değildir. Evi ise saraydaki kümes kadar yoktur. Bu farklılık o dönemde yönetici kesim ile halk arasındaki ekonomik dengesizliği göstermektedir.

14. Metnin anlatımını açıklık, kesinlik, yalınlık ve duruluk açısından değerlendiriniz.

Metinde duru, yalın, kesin bir anlatım vardır. Metin sadeleştirilmiş hali göz önünde bulundurulursa metin fazla akıcı değildir.

15. “Sözleşme, seçim, hak, vekil, görev, sorumluluk, yetki, istifa, ceza, öşür, hukuk, vergi, hükûmet, kabahatli, ortaklık, imdat” kelimelerinden hangileri kavram veya terimdir? Bu kelimelerden hangileri günlük hayatta da kullanılmaktadır?

"Öşür" kelimesi dışındaki diğer kelimeler günlük hayatta kullanılmaktadır. Hak, görev, yetki, ceza, sorumluluk, hukuk, ortaklık sözcükleri birer kavramdır.

16. Yazar, günlük hayattan alınan kelimelerle kavram ve terimleri niçin bir arada kullanmış olabilir?

Kavramların daha iyi anlaşılması için

a. Batı’daki Rönesans ile bizdeki Tanzimat hareketi arasında tespit ettiğiniz benzerlikleri arkadaşlarınızla paylaşınız.

İkisinde de yenilik amacı var
Özgürlük, eşitlik, düşünce ve ifade serbestliği hedeflenmiştir.Bu serbeslik Tanzimat'ta sınırlıdır.
Rönesansta kralların, Tanzimat'ta padişahın yetkileri sınırlandırılmıştır.
Rönesansta Batı'da bilim ve sanat alanında yenilikler yapıldı, gelişmeler yaşandı. Tanzimat Döneminde de sanat alanında değişim yaşandı.
İkisinde de aydınlar, yenilikler öncülük yapmıştır.

b. Metinde geçen, Tanzimat’ın getirdiği özgür ortamla dile getirilebilen yeni kavram,
terim ve ifadeleri bularak tahtaya sıralayınız.

Hürriyet, hak, hukuk, adalet, eşitlik, seçim, sözleşme, vekil ...
c. On altıncı yüzyılın İstanbul’unda da sanatçılar bu kavramları, terimleri, ifadeleri dile getirebilirler miydi? Tartışınız. Ulaştığınız sonuçları defterinize yazınız.

Dile getiremezlerdi. Çünkü o dönemde padişahın mutlak otoritesi vardı.Ortam müsait değildi. Dönemin siyasi anlayışı bu düşünceleri dile getirmeye engeldi.

17. Yazar, makalesinin ilk bölümünün son paragrafında sözleşmenin yenilenmesi gerektiğini söylüyor. Bunu niçin istemektedir?
Sözleşmenin eskimiş olduğunu ifade ediyor.
Sözleşmenin yenilenmemesi durumunda devletin ve hilafetin zarar görebileceği endişesini dile getiriyor.
18. “Şeyh, halife, padişah” gibi ifadelerle “seçim, hürriyet, hak, istifa” gibi kelimelerin aynı metinde kullanılmasını nasıl değerlendiriyorsunuz? Düşüncelerinizi aşağıya yazınız.

Bu kelimelerin kullanılması dönemin siyasi ve sosyal ortamını yansıtır. Hem padişahlık devam ediyor hem de demokratikleşme yolunda adımlar atılıyor.

19. Metin, hangi geleneğe bağlı kalınarak yazılmıştır?
Dil ve anlatım yönünden divan nesrine yakın. İçerik bakımından Tanzimat edebiyatı geleneğine bağlı.

20. Okuduğunuz metinden somut ifadelere örnekler veriniz. Yazarın, bu ifadelerden nasıl yararlandığını açıklayınız.
kitap, padişah, vali, mahalle, köy, tarla, mera, dağ, kasaba, Çakır Ali.... Yazar bu somut ifadeleri hak ve görevlerin kapsamı ile ilgili konular olarak kullanmış.

Muallim Naci ile Recaizade Mahmut Ekrem arasında geçen tartışmalar ve Tanzimat
Dönemindeki “eski-yeni” çatışması ile ilgili araştırma sonuçlarını arkadaşlarınızla paylaşınız.
Muallim Naici ile R. Mahmut Ekrem şiirde kafiye göz için midir, yoksa kulak için midir tartışması yapmışlardır. M. Naci, eski edebiyat anlayışıyla kafiye göz içindir demiştir. R. Mahmut Ekrem yenilik yanlısıdır kulak için kafiye anlayışını benimsemiştir. Eski edebiyat taraftarları M. Naci'nin yanında yer almışlar, yenilikçi sanatçılar R. M. Ekrem'i desteklemişlerdir.

a. Tanzimat Dönemi gazeteleri ile ilgili olarak kitabınızın 14. sayfasındaki “3. ODE” nin a, b ve c maddeleri doğrultusunda yaptığınız araştırma sonucu edindiğiniz bilgileri hatırlayınız.

b. Makale ve sohbet gibi öğretici metinlerin gazete aracılığıyla halkla buluştuğu; tiyatro, hikâye, roman örneklerinin öncelikle gazetelerde yayımlandığı Tanzimat Döneminde gazetelerin önemini gözden geçirerek yeniden değerlendiriniz.

Tanzimat gazeteciliği yeni düşünceleri halka benimsetmeyi amaçladığı gibi Batı'dan alınan edebi türlerin halka tanıtılmasında da önemli bir rol oynamıştır. Makale, roman, tiyatro, hikaye,eleştiri gibi türlerin ilk örnekleri gazetelerde yayımlanmıştır. Gazeteler yeniliklerin sözcüsü olmuştur.
21. Eserden hareketle yazarın fikrî ve edebî yönü hakkında çıkarımlarda bulunarak eser-yazar ilişkisini belirleyiniz.
Read more

9.Sınıf Edebiyat Sayfa 76-79 Şiir Okuma Cevapları


Şiir Okuma
HAZIRLIK
1. Sınıfınıza getirdiğiniz şiir CD’leri ve kasetlerini dinleyiniz. Şiiri okuyan kişinin ses tonu, telaffuzu hakkındaki düşüncelerinizi belirtiniz.
1.
2. İyi şiir okuyabilmek için neler yapılmalıdır? Düşüncelerinizi belirtiniz.
2. İyi bir ses, vurgu ve tonlama iyi yapılmalı, aynı zamanda şiirde anlatılan, verilen duyguya uygun tonda okunmalı.
3. Divan şiiri, halk şiiri ve modern şiir zihniyeti ve bu şiirlerin hangi şiir geleneğinin ürünü oldukları hakkında yaptığınız araştırma sonucu hazırladığınız raporunuzu sununuz.
3. Divan şiiri, İslamiyet’in kabulünden sonra 13.yüzyılda edebiyatımıza girmiş olan Arap ve İran etkisi görülen bir şiirdir. Halk şiiri, en eski dönemlerden yani sözlü kültürden itibaren yapı ve tema olarak çok değişmeden günümüze gelen ve bizim kendi şiirimizin yapısını oluşturur. Modern şiir ise 19. Yüzyılda Fransız şiirinin etkisiyle oluşmuş şiirimizdir.

ÇÖZÜMLEME / İNCELEME
1. a. Sınıfınızda gruplar oluşturunuz. Gruplarınızla “Gazel”, “Türkü”, “Git Bahar”, “Çakıl” ve “Ağustos Çıkmazı” adlı şiirleri okuyunuz. Şiirleri okurken ses ve kelimelerin telaffuzuna dikkat ediniz.

1. metin
GAZEL
I. Tûti-i mu’cize-gûyem ne desem lâf değil
Çarh ile söyleşemem âyinesi sâf değil

II. Ehl-i dildir diyemem sinesi sâf olmayana
Ehl-i dil birbirini bilmemek insâf değil

III. Yine endişe bilir kadr-i dür-i güftârım
Rüzgâr ise denî dehr ise sarrâf değil

IV. Girdi miftâh-i der-i genc-i ma’ânî elime
Âleme bezl-i güher eylesem itlâf değil

V. Levh-Mahfûz-ı sühendir dil-i pâk-i Nef’î
Tab’-i yârân gibi dükkânçe-i sahhâf değil
Nef’î

Günümüz Türkçesiyle
I. Ben, mucize gibi sözler söyleyen bir papağanım; ne söylesem bayağı söz değildir. Felek ile söyleşemem onun aynası (kalbi) saf (temiz) değildir.
II. Kalbi temiz olmayana, gönül ehlidir diyemem. Gönül ehlinin birbirlerini bilmemesi insaflı bir davranış değildir.
III. Her ne kadar zaman alçak ve dünya kıymet bilmezse de sözümüzün incisinin değerini yine düşünce sahipleri bilir, anlar.
IV. Anlamlar hazinesinin kapısının anahtarı elime geçti, âleme inci saçsam, bunları boşuna harcamış olmam.
V. Nef’î’nin temiz kalbi, sözün Levh-i Mahfuz’u (Allah tarafından takdir edilenlerin yazıldığı yazı) gibidir. Dostlarınınki gibi küçücük bir kitapçı dükkânı değildir.

2. metin
TÜRKÜ
Gurbet elde bir hâl geldi başıma
Ağlama gözlerim Mevlâm kerimdir
Derman ararken derde dûş oldum
Ağlama gözlerim Mevlâm kerimdir

Hüma kuşu yere düştü ölmedi
Dünya Sultan Süleyman’a kalmadı
Dedim, yâre gidem, nasip olmadı
Ağlama gözlerim Mevlâm kerimdir

Kâğıda yazılmış ufak yazılar
Anadan ayrılmış körpe kuzular
Derdi olan yüreğinden sızılar
Ağlama gözlerim Mevlâm kerimdir
Anonim

3. metin
GİT BAHAR
Çekil, bu gölgeli yolda gezinme,
Bahar, bakışların yine pek sarhoş
Yanılıp gönlüme misafir inme
Kapısı kilitli, mihrabı bomboş,

Mâbeddir orası, meyhane değil!

Ziyalar, kokular, sesler, çiçekler…
Ömrümün her günü başka bir düğün!
Bülbüller koynunda aşkı çiçekler,
Güller dökülürler göğsüne bütün:

Gerçekten güzelsin, efsane değil.

Altınlı başında papatya niçin?
Sarı saçlarına pembe gül takın!
Git bahar, gönlümde ibadet için
Diz çöken kızları ürkütme sakın!

Kalbime girme, o kâşane değil!

Git bahar, git bahar… Uzaklarda gül
Denize renginden bırak hediye;
Ufuklarda gezin, semaya süzül,
Kalbime sokulma “Peymâne!” diye,

Gördüklerin kandil… Peymâne değil!

Halide Nusret ZORLUTUNA

4. metin
ÇAKIL
Seni düşünürken
Bir çakıl taşı ısınır içimde
Bir kuş gelir yüreğimin ucuna konar
Bir gelincik açılır ansızın
Bir gelincik sinsi sinsi kanar

Seni düşünürken
Bir erik ağacı tepeden tırnağa donanır
Deliler gibi dönmeye başlar
Döndükçe yumak yumak çözülür
Çözüldükçe ufalır küçülür
Çekirdeği henüz süt bağlamış
Masmavi bir erik kesilir ağzımda
Dokundukça yanar dudaklarım
Seni düşünürken
Bir çakıl taşı içimde
Bedri Rahmi EYUBOĞLU

5. metin
AĞUSTOS ÇIKMAZ
I
beni koyup koyup gitme
ne olursun
durduğun yerde dur
kendini martılarla bir tutma
senin kanatların yok
düşersin yorulursun
beni koyup koyup gitme
ne olursun

bir deniz kıyısında otur
gemiler sensiz gitsin bırak
herkes gibi yaşasana sen
işine gücüne baksana
evlenirsin çocuğun olur
sonun kötüye varacak
beni koyup koyup gitme
ne olursun

elimi tutuyorlar ayağımı
yetişemiyorum ardından
hevesim olsa param olmuyor
param olsa hevesim
yaptıklarını affettim
seninle gelemeyeceğim attilâ ilhan
beni koyup koyup gitme
ne olursun
Attilâ İLHAN

b. Şiir okumada ses ve kelimelerin telaffuzunun niçin önemli olduğunu grubunuzla tartışınız.
b. Şiirde anlam kadar duyguyu verebilmek için telaffuzda önemlidir. Çünkü doğru okunmadığı zaman duygu içerikli bir şiir komedi unsuru oluşturabilir.

c. Tartışmanız sonucu ulaşılan görüşü okuduğunuz şiirlerden örnekler vererek açıklayınız.
c.
ç. Okuduğunuz şiirlerin yazılmasına sahip olan zihniyet ve şiirin ait olduğu gelenek şiiri okumanızda etkili oldu mu? Niçin?
ç. Şiirlerin okunmasında gelenek ve zihniyet biraz etkili de olsa güzel olan her şiiri okumakta sıkıntı duymayız.

2. a. “Git Bahar” adlı şiiri önce alçak bir ses tonuyla ve heyecansız olarak, daha sonra da yüksek bir ses tonuyla ve coşkulu bir biçimde okuyunuz.
a.
b. Bu okuma biçimlerinden hangisinde kullandığınız ses ve söyleyişin şiire daha çok yakıştığını nedenleriyle belirtiniz.
b. Tabi ki heyecanla ve coşkulu şekilde olanı daha çok yakışıyor. Diğeri şiirin anlamında uzak düşmemize neden oluyor.

c. “Çakıl” adlı şiir “Git Bahar” adlı şiirle aynı ses ve söyleyişle okunabilir mi? Düşüncelerinizi belirtiniz.
c. Okunamaz. Duyguları farklı. Bütün şiirler aynı ses tonu ve söyleyişle okunmaz.

ç. Şiirlerde ses ve söyleyişi iyi kullanmanın niçin önemli olduğunu belirtiniz.
ç. Ses ve söyleyiş en az anlam kadar önemlidir. Hatta Ahmet Haşim gibi şiirdeki ahengi ve sesi anlamdan daha önemli gören şairlerimiz de vardır.

3. a. “Ağustos Çıkmazı” adlı şiiri tekrar okuyunuz. Şiiri okurken hissettiğiniz ahenk unsurlarını belirtiniz.
a. Serbest nazımla yazılmıştır. Ahengi sağlayan iç sesler vardır.

b. Ahenk ve anlam ilişkisi iyi şiir okumak için gerekli midir? “Ağustos Çıkmazı” adlı şiirden örneklerle düşüncenizi açıklayınız.
b. Gereklidir. Biri olmadan eksik kalır diye düşünüyoruz.

4. a. Bu konuda incelediğiniz şiirlerden birini ya da sevdiğiniz bir şiiri ezberleyiniz.
a.
b. Ezberlediğiniz şiirden ne anladığınızı anlatınız.
b.
c. Ezberlediğiniz şiirde şair hangi olayı durum ya da hissi okuruna iletmek istemiştir? Belirtiniz.
c.
ç. Şiir ezberlemenin o şiiri anlama ve yorumlamadaki önemini ezberlediğiniz şiirden örneklerle açıklayınız.
ç.

ANLAMA – YORUMLAMA
1. a. Sınıfınızda bir şiir dinletisi düzenleyiniz. Ezberlediğiniz şiirleri arkadaşlarınıza okuyunuz.
a.
b. Sevdiğiniz şiirlerden oluşturduğunuz antolojinizden metinler okuyunuz. Sınıfta okunan, beğendiğiniz şiirleri antolojinize ekleyiniz.
b.
2. İncelediğiniz gazelin beyitleri arasında anlam bütünlüğünün olması şiiri okumanızda etkili oldu mu? Nasıl?
2. Hayır. Gazel zaten beyitleri arasında anlam bütünlüğü olmadan nazım şeklidir.

3. “Git Bahar” şiirinde savaşın değil de baharın kovulması ne tür duyguların tepkisidir? Bu şiiri okuyunca hissettikleriniz, gazeli ya da türküyü okuyunca hissettiklerinizle aynı mıdır? Niçin?
3. Halide Nusret Zorlutuna, Milli edebiyat zevk ve anlayışı ile şiir yazan şairimizdir. Kurtuluş savaşı içerisinde baharın gelmesinin kimseye bir katkısı olmadığı düşündüğü için böyle yazmıştır. Gazel ve türküdeki anlamla bu şiirin anlamı aynı değildir.

4. “Çakıl” şiirinde, kişisel duygulanmanın sanatla ortaya konulması vardır. Sizce bu şiir nasıl bir ses tonuyla okunmalıdır?
4. Bu şiirde kişinin kendi içindeki çıkmazları ele alınmıştır dolayısıyla bu şiir daha duygusal okunmalı.
5. “Ağustos Çıkmazı” şiirini okuduğunuzda neler hissettiniz? Siz ne tür durumlarda bu şiirdeki duyguları yaşarsınız? Açıklayınız.
5.

DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Aşağıda adları verilen metinlerin hangisinin telaffuzu daha zordur?
A. Türkü
B. Git Bahar
C. Gazel
D. Çakıl
E. Ağustos Çıkmazı
CEVAP:C

2. Bir şiiri okurken aşağıdaki özelliklerin hangisine dikkat etmezsiniz?
A. Şiirdeki ses ve kelimelerin doğru telaffuz edilmesine
B. Şiirdeki ahenk unsurlarının okumaya yansıtılmasına
C. Şiirin hangi geleneğe göre oluşturulduğuna
D. Şiirde ritim olup olmadığına
E. Şiirdeki dizeler arasındaki anlam ilişkisinin yansıtılmasına
CEVAP:C

4. Şiir okurken şiirleri birbirinden farklı kılan hangi özellikler dikkatinizi çeker? Açıklayınız.
4.
  • Ahenk unsurları
  • Ses ve söyleyiş özellikleri
  • İçinde musiki olması
  • Dizeler arasındaki anlam ilgisi
  • İçerdiği anlam ve duygunun bizde yankı bulup bulmaması

5. Aşağıdaki cümleleri okuyunuz. Doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.
( D ) “Çakıl” şiirinde imge kullanılmıştır.
( Y ) “Git Bahar” şiirinde kafiye yoktur.
( D ) Türküdeki “Ağlama gözlerim mevlâm kerimdir.” dizesi nakarattır.
( Y ) “Gazel” didaktik şiire örnektir.
( Y ) “Ağustos Çıkmazı” şiirinde ahenk yoktur.

6. Aşağıdaki cümleleri bu bölümde öğrendiğiniz bilgileri kullanarak tamamlayınız.
Şiirde REDİF, kafiye ve SES akışı ahengin oluşmasında yardımcı olur.
Şiir her OKUNDUĞUNDA yeni anlamlar kazanır.
Şiirde anlam okurun BİLGİSİNE,KÜLTÜRÜNE göre değişebilir.
Read more