Sayfa 21
2. a) İslamiyet Öncesi, İslami
Dönem ve Batı Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı Dönemlerine ait üç metin
okudunuz. Orhun Abideleri, gazel ve
Promete isimli bu metinleri içerik ve yapı bakımından değerlendiriniz.
Farklılıkları aşağıdaki tabloya yazınız.
b) Bu metinler arasındaki
farklılıkların sebepleri nelerdir? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla
paylaşınız.
Her bir metnin oluştuğu dönem farklıdır. Her eser kendi döneminin zihni yetini
yansıtır. Bir dönemin zihniyeti o dönemde yaşanan sosyal, siyasi, askeri,
ekonomik ve kültürel alandaki değişlimlerdir.
3. a) Tevfik Fikret’in yaşadığı
dönemin siyasi, sosyal ve kültürel özellikleri hakkında edindiğiniz bilgileri
arkadaşlarınızla paylaşınız.
Tevfik Fiktet Servet-i Fünun dönemi sanatçılarındandır. Bu
dönemde siyasi baskılar sanatçıların içe kapanmasına sebep olmuş. Eserlerde daha
çok bireysel temalar işlenmiş, sosyal ve siyasi olaylardan uzak durulmuştur.
Eserlerde karamsarlık, uzak ülkelere duyulan özlem konu olarak ön plana
çıkmıştır.
b) Bakî’nin gazeline hâkim olan
“kadere teslimiyet” inancıyla bilgi birikiminizden hareketle
Fikret’in
şiirindeki “insan aklının
yüceltilmesi” anlayışının hangi nedenlerden kaynaklandığını sözlü
olarak
ifade ediniz. Bunların, ait
oldukları dönemlerdeki toplumsal ve kültürel olaylarla ilişkisini
açıklayınız.
Eserler farklı dönemlerin zihniyeti ile yazılmıştır.
Bakinin yaşadığı dönemde İslam inancı etkili iken Tevfik Fikret’in yaşadığı
dönemde ise akıl ön plana çıkmıştır. Bu zihniyet değişimi aynı zamanda edebi
eserlere de yansımıştır.
c) Tevfik Fikret’in şiirinden
hareketle, her olayın ve nesnenin bir tarihi olduğu gibi edebî
metinlerin
de edebî ilişkilerin de bir tarihi
olduğu söylenebilir mi? Tartışınız. Ulaştığınız sonucu sözlü olarak ifade
ediniz.
Her olayın bir tarihi olduğu gibi edebi eserlerin ve edebi
kişilerin de bir tarihi vardır. Çünkü her dönemin kendine özgü yaşam biçimi,
sanat anlayışı farklıdır. Bu durum sanatçıları etkileyecek dolayısıyla sanat
eserleri de etkilenecektir.
5. Okuduğunuz metinlerden ve
yaptığınız araştırmalardan hareketle farklı uygarlıkların ve tarihî dönemlerin
Türk edebiyatı üzerindeki etkilerini karşılaştırınız. Ulaştığınız sonuçları
sözlü olarak ifade ediniz.
Toplumlar yaşadıkları coğrafyalara, dini inançlarına ve
kültürel seviyelerine ve gelecek düşüncelerine göre farklı toplum ve
uygarlıklardan etkilenirler. Türkler İslam öncesinde bazı uygarlıklardan
etkilenmelerine rağmen kendi kültürel kimliklerini büyük oranda korumuşlardır.
İslam’ın kabulü ile İslam uygarlıklarının etkisi altında kalmışlardır.
Tanzimat’la birlikte Batı kültürü toplumumuzu etkilemiş bu değişim edebiyatımıza
da yansımıştır. Bu etkileşimler neticesi edebiyatımız üç ana döneme ayrılmıştır.
İslamiyet öncesi, İslami devir ve Batı tesirinde gelişen Türk edebiyatı.
İslamiyet’in kabullü edebiyatımızın da şekil değiştirmesine
sebep olmuş divan edebiyatı doğmuştur.
