9. Sınıf Dil ve Anlatım Sayfa 82 - 83 Soruları ve Cevapları ( ADA Yayınevi )

1. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun kelimeleri yazınız.
• Kelimelerin yan anlamları bir cümle içinde doğmaktadır.
• Bir kelime yan anlamı cümle içinde kazanır.
• Mecaz anlamlı bir kelimenin gerçek anlamıyla hiç ilgisi yoktur.
• Sanat metinleri kurmaca üzerine kuruludur.

2. Aşağıdakilerden hangisinde “ateş” kelimesi mecaz anlamda kullanılmıştır?
A. Bu tencere ateş gibi olmuş.
B. İçimdeki ateşi kimse söndüremez.
C. Çocuğun ateşi 39′u gösteriyor.
D. Çıralı’daki kayalardan yükselen ateşin nedeni nedir?
E. Ateş yakalım yoksa üşürüz bu dağ başında.

CEVAP: B

3. “Gövde” kelimesi aşağıdaki cümlelerden hangisinde terim anlamıyla kullanılmıştır?
A. Sarmaşık gül, ağacın gövdesine dolanmış.
B. Oğuz, başkanlık seçimi için gövde gösterisi yaptı.
C. Bu gövdeyle yarışmaya zor katılırsın.
D. Bir kelime gövdesine birden fazla çekim eki getirilebilir.
E. Gövdesi duvara dayalı şekilde yere doğru yığıldı.

CEVAP: D

4. İlk anlam ve mecaz anlam arasındaki farkı belirtiniz.
İlk anlam sözcüğün akla gelen ilk anlamı, sözlükteki ilk anlamıdır. Mecaz anlam ise sözcüğün temel anlamından tamamen uzaklaşarak kazandığı anlamdır.

5. • Dere kenarını bodur ağaçlar kaplamış sanki.
• Suyun gözünü bulmuşsunuz.
• Acılı köfteyi ağzında evirdi çevirdi uzun süre, yutamadı.
• Yelkenli Boğaz’ın serin sularına kendini bırakmıştı.
• Bu beyaz gömleği hakkıyla taşır inşallah.
Yukarıdaki cümlelerde altı çizili kelimelerden hangisi ilk anlamıyla kullanılmıştır?
A. Bodur
B. Göz
C. Ağız 
D. Boğaz
E. Taşır

CEVAP: C

6. I. Onun bu pişkinliğine bir anlam veremedik.
II. Çoğunluk sağlanamadığı için toplantı ertelendi.
III. Cesaretinin kırılmasına sen sebep oldun.
IV. Çevre temizliğine önem vermek gerekir.
Yukarıdaki cümlelerin hangilerinde altı çizili sözcükler gerçek anlamı dışında (mecaz anlamıyla) kullanılmıştır?
A. I ve II B. I ve III
Cilve III D. II ve IV
E. III ve IV
(ÖSS – 1991)

CEVAP: B

7. “Kıyıya dikine inen bu sokak gül kokuyor, hanımeli kokuyordu ama insan kokmuyordu.” cümlesindeki “insan kokmamak” sözü, gerçek anlamının dışında kullanılmıştır. Benzer bir kullanım, aşağıdaki cümlelerin hangisinde görülmektedir?
A. Denizin yarattığı bu güzelliklerde göz nuru yoktu.
B. Yalılarda oturanların inceli kalınlı seslerini işitiyorduk.
C. Deniz küçük dalgalıydı, kıyılar sebze artıklarıyla doluydu.
D. Kıyı boyunca yürürken resimden, müzikten konuştuk.
E. Gezintiden dönenlerin neşelerine diyecek yoktu.
(ÖSS – 1985)

CEVAP: A