Modernizmi Esas Alan Eserler Nelerdir?

Modernizmi esas alan eserlerde geleneksel anlatım ve yapı reddedilmiştir. Alegorik anlatıma önem verilmiş; duygu, düşünce ve davranışlarıyla insanın karmaşık bir insan olduğu kabul edilmiştir. Bireyin hayatının huzursuzluk üzerine kurulduğu düşünülmüş, kişinin bunalımlarına ve toplumsal çatışmalarına yer verilmiştir. Modernist yazarların temsilciliğini Kafka, Camus, Sartre’ın yaptığı varoluşçuluktan etkilendikleri görülür. Bu akım bireyin kendi özünü bulması gerektiğini, hür olmanın son derece önemli olduğunu, kişinin geleceğini kendisinin verdiği kararların oluşturduğunu ve bu yüzden bireyin kendini sorgulaması gerektiğini savunur. Modernizmi esas alan eserlerde bireysel yalnızlık, kaçış, topluma sırt çevirme, geleneklere başkaldırma tema olarak işlenmiş; yaşamın çok boyutlu ve kavranması zor gerçeklerden oluştuğu savunulmuştur. Anlatılanlar kişilerin iç dünyasının süzgecinden geçirilerek verilmiş; anlatıcı, büyük ölçüde birey bilinciyle kendi “ben”ini öne çıkarmıştır. Toplumsal değerleri yansıtma ve okurların merak duygusunu kamçılama amacı güdülmemiştir.
Oğuz Atay, Yusuf Atılgan, Orhan Pamuk, Sait Faik, Haldun Taner, Bilge Karasu, Nezihe Meriç, Attila İlhan, Adalet Ağaoğlu, Ferit Edgü, Rasim Özdenören, Füruzan, Vüs’at O. Bener, İnci Aral, Oktay Akbal bu anlayışta yapıtlar ortaya koymuşlardır.

ORHAN PAMUK (1952-…)

• Romanlarında Doğu-Batı sorunsalını kültürel ve felsefi açıdan ele almıştır.
• Romancılığı postmodern roman kategorisinde değerlendirilmektedir.
• 2006 yılında “Nobel Edebiyat Ödülü”nü kazanarak Nobel ödülü alan ilk Türk yazarı olmuştur.

Eserleri

• Cevdet Bey ve Oğulları, Sessiz Ev, Beyaz Kale, Kara Kitap, Benim Adım Kırmızı, Kar, Masumiyet Müzesi: Roman
• İstanbul: Hatıralar ve Şehir, Babamın Bavulu: Anı

HALDUN TANER (1915-1986)

• Gücünü gözlem, mizah ve yergiden alan sanatçı; öykülerinde büyük şehrin tipik ve türedi yaşamlarını konu edinmiştir.
• Eski ve yeni yaşam biçimi arasında kalmış insanların, sonradan görme zenginlerin yaşamlarını ele almıştır.
• Epik tiyatro örnekleriyle edebiyatımızda bir yeniliğin öncüsü olmuştur.
• Keşanlı Ali Destanı adlı epik oyunu ile dünya çapında tanınmış, oyun sinemaya aktarılmıştır.

Eserleri

• Yaşasın Demokrasi, Tuş, Şişhaneye Yağmur Yağıyordu, On İkiye Bir Var, Konçinalar, Kızıl Saçlı Amazon, Sancho’nun Sabah Yürüyüşü: Öykü
• Keşanlı Ali Destanı, Huzur Çıkmazı, Lütfen Dokunmayınız, Günün Adamı, Fazilet Eczanesi, Sersem Kocanın Kurnaz Karısı, Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım, Vatan Kurtaran Şaban, Astronot Niyazi, Yâr Bana Bir Eğlence, Zilli Zarife, Eşeğin Gölgesi, Ay Işığında Şamata: Oyun
• Devekuşuna Mektuplar: Düzyazılarını içerir.

YUSUF ATILGAN (1922-1989)

• Romanlarında psikolojik yabancılaşa ve yalnızlık temasını başarıyla işlemiş ve modern Türk edebiyatının önde gelen ustaları arasında yer almıştır.
• İlk romanı Aylak Adamda başkahraman C.’nin kişiliğinde yabancılaşma ve bunun zorunlu sonucu yalnızlık temasını başarıyla işlemiştir.
• Anayurt Oteli romanında, başkahraman Zebercet’in kişiliğinde iletişimsizlik, yaşamın anlamsızlığı, olayların rasyonel bir biçimde açıklanamayacağı, davranışların nedeninin bilinemeyeceği tezini işlemiştir.

Eserleri

• Aylak Adam, Anayurt Oteli: Roman
• Bodur Minareden Öte: Öykü

OĞUZ ATAY (1934-1977)

• Yapıtlarında toplum kurallarıyla çatışan aydınların iç dünyasını işlemiştir.
• İlk romanı Tutunamayanlarda küçük burjuva dünyasına ironiyle yaklaşmıştır. Romanda birçok kişi vardır ama her biri aslında Selim’in hayatındaki kişilerdir ve tüm anlatılanlar Selim Işık’ı aydınlatır. Selim, “düşünen ve sorgulayan insan’ın simgesidir ve bu yüzden “tutunamamış” tır.

Eserleri

• Tutunamayanlar, Tehlikeli Oyunlar, Bir Bilim Adamının Romanı: Roman
• Korkuyu Beklerken: Öykü
• Oyunlarda Yaşayanlar: Oyun

OKTAY AKBAL (1923-…)

• Yapıtlarında, sıradan insanların dramını, gelenek ve görenekler karşısındaki tutumlarını, sosyal ve ekonomik sebeplerden dolayı düştükleri ümitsizlikleri dile getirmiştir.
• Öyküleri, ince duygulu, aydın bir orta sınıf insanının toplum törelerine uymazlık ve bireysel ümitsizliklerini belirten; bu yönüyle birinci ve üçüncü kişilerin iç monologları görünümündedir.

Eserleri

• Önce Ekmekler Bozuldu, Aşksız İnsanlar, Bizans Definesi, Bulutun Rengi, Yalnızlık Bana Yasak, Lunapark, Ey Gece Kapını Üstüme Kapat: Öykü
• Garipler Sokağı, Suçumuz İnsan Olmak, İnsan Bir Ormandır, Düş Ekmeği: Roman
• Şair Dostlarım, Yazmak Yaşamak, Senin Adın Aşk, Temmuz Serçesi, Vatan Mahzun Ben Mahzun, Atatürkçülük Savaşı, Yaşayıp Görmek, Susmak mı Konuşmak mı, Şairlere Ölüm Yok: Anı-deneme-eleştiri

SAİT FAİK ABASIYANIK (1906-1954)

• Edebiyatımızda, öykücülüğümüzde yeni bir dönemin başlatıcısıdır.
• Edebiyatımızda Çehov tarzı durum öykücülüğünün temsilcilerindendir.
• Edebiyatımızda İstanbul öykücüsü olarak tanınmıştır.
• İşitilmemiş, okunmamış sözler, yadırganan bir üslup, konu sayılamayacak kadar aykırı karşılanan konular yapıtlarının başlıca özelliklerindendir.
• Yazmanın kendisi için bir ihtiyaç olduğuna inanmıştır.
• Gözlemci ve gerçekçi bir yazardır.
• Kişileri, yaşadıkları çevreye ve karakterlerine uygun olarak ele alır ve anlatır.
• Öykülerinde genellikle İstanbul’un kenar mahallelerini, Burgazada’yı, balıkçıları, sefil çocukları ve aylak insanları anlatmıştır. Özlem ve acılarıyla toplum içindeki bireyi şiirsel bir söyleyişle dile getirmiştir.
• Toplumu konu alan öykülerinde, toplumdaki bazı problemleri gerçekçi bir yaklaşımla ele alır.
• Öykülerini yapmacıklıktan ve sanat kaygısından uzak bir dille yazmıştır.

Eserleri

• Semaver, Şahmerdan, Sarnıç, Havada Bulut, Son Kuşlar, Alemdağ’da Var Bir Yılan, Lüzumsuz Adam, Mahalle Kahvesi, Tüneldeki Çocuk, Kumpanya: Öykü
• Medar-ı Maişet Motoru (1952’de Birtakım İnsanlar adıyla yayımlanmıştır), Kayıp Aranıyor: Roman
• Şimdi Sevişme Vakti: Şiir
• Açık Hava Oteli: Röportaj, makale

BİLGE KARASU (1930-1995)

• Postmodern romanın Türkiye’deki önemli isimleri arasında değerlendirilmektedir.
• Bireyin sorunlarına ağırlık veren, onun günlük hayatındaki açmazlarını işleyen bir yazardır.
• Sevgi, dostluk, yalnızlık, tutku, inanç-inançsızlık, korku ve ölüm gibi kavramları imgesel bir dille anlatır.

Eserleri

• Troya’da Ölüm Vardı, Uzun Sürmüş Bir Günah Akşamı, Göçmüş Kediler Bahçesi: Öykü
• Gece, Kılavuz: Roman
• Ne Kitapsız Ne Kedisiz, Narla İncire Gazel: Deneme

NEZİHE MERİÇ (1925-2009)

• 1970’li yıllardaki siyasî savrulmaları öyküleştirmiş, kadın ve çocuk sorunlarına eğilmiştir.
• Toplu yaşayışlarda bile kendi iç yalnızlığını sürdüren genç kız ve kadınları anlatmadaki başarısı ve yapıtlarının şiirli havasıyla ön plana çıkmıştır.

Eserleri

• Korsan Çıkmazı, Boşlukta Mavi: Roman
• Bozbulanık, Topal Koşma, Menekşeli Bilinç, Dumanaltı, Bir Kara Derin kuyu, Yandırma: Öykü

FERİT EDGÜ (1936-…)

• Romanlarında “niçin” sorusundan çok “nasıl” sorusu üzerinde durmuştur. Çevresiyle uyum sağlayamayan bireyin sorunlarına eğilmiştir.

Eserleri

• Kaçkınlar, Bozgun, Av, Bir Gemide, Çığlık, Eylülün Gölgesinde Bir Yazdı: Roman
• Kimse, O: Roman

ADALET AĞAOĞLU (1929-…)

• Yapıtlarında toplumun çalkantılı dönemlerini ve bu dönemlerin bireyler üzerindeki etkilerini irdelemiştir.
• İlginç konularının yanı sıra yapıtlarının biçimsel yetkinliğiyle, özellikle ayrıntılı değerlendirilişiyle, geriye dönüşler, iç monologlar gibi değişik tekniklerden yararlanmadaki başarısıyla dikkat çekmiştir.
• İlk romanı Ölmeye Yatmaktan itibaren tüm eserleri yoğun tartışmalara konu olmuştur. Ölmeye Yatmak, daha sonra yazdığı Bir Düğün Gecesi ve Hayır adlı romanlarla bir üçleme (Dar Zamanlar) oluşturmuştur.

Eserleri

• Ölmeye Yatmak, Fikrimin İnce Gülü, Bir Düğün Gecesi, Hayır, Ruh Üşümesi, Yazsonu, Romantik Bir Viyana Yazı: Roman
• Yüksek Gerilim, Sessizliğin İlk Sesi, Hadi Gidelim, Hayatı Savunma Biçimleri: Öykü
• Evcilik Oyunu, Çatıdaki Çatlak, Sınırlarda, Tombala, Üç Oyun: Bir Kahramanın Ölümü, Çıkış, Kozalar; Çok Uzak-Fazla Yakın: Oyun

VÜS’AT ORHAN BENER (1922-2005)

• Edebiyatımızda daha çok, öz yaşam öyküsel nitelik taşıyan öyküleriyle bilinir.
• Yapıtlarında gündelik olaylarla bilinçaltında birikmiş yaşam parçalarını birleştirir. Yapıtlarında ölüm teması önemli bir yer tutar.

Eserleri

• Buzul Çağının Virüsü, Bay Muannit Sahtegi’nin Notları: Roman
• Dost, Yaşamasız, Siyah-Beyaz, Mızıkalı Yürüyüş, Kara Tren, Kapan: Öykü
• Ihlamur Ağacı, İpin Ucu: Oyun

FÜRUZAN (1935-…)

• İlk romanlarında düşmüş kadınlar, kötü yola sürüklenen küçük kızların, çöküş sürecindeki burjuva ailelerin, yeni yaşama koşullarından bunalan, yurt özlemi çeken göçmenlerin, yoksulluk içinde yaşama savaşı veren, tek silahları sevgi olan yalnız kalmış kadınların, çocukların dramlarına sevecen bir bakışla eğilmiştir.
• Okumak isteyen bir kızı ve buna izin vermeyen üvey babayı anlattığı ilk öykü kitabı Parasız Yatılı ile Sait Faik Hikâye Ödülü’nü, 12 Mart Dönemi’ni anlattığı ilk romanı 47’liler ile Türk Dili Kurumu Roman Ödülü’nü kazanmıştır.

Eserleri

• Parasız Yatılı, Su Ustası Miraç, Kuşatma, Benim Sinemalarım, Gecenin Öteki Yüzü, Gül Mevsimidir, Sevda Dolu Bir Yaz: Öykü
• Lodoslar Kenti: Şiir
• 47’liler, Berlin’in Nar Çiçeği: Roman

İNCİ ARAL (1944-…)

• Yapıtlarında bireyin içinde bulunduğu çevre ve toplumsal koşullar tarafından belirlenen ruh hallerini; bunun sonraki yaşamlara nasıl yansıdığını; kadın-erkek arasındaki uyuşmazlık ve algılama farklılıklarını konu edinen bir yazardır.
• Yeşil (İlkin “Yeni Yalan Zamanlar” adıyla yayımlandı.), Mor ve Safran Sarı adlı romanlarını Yeni Yalan Zamanlar adlı bir üçleme haline getirmiştir.
• Yapıtlarında çoğunlukla modern ve zaman zaman da postmodern anlatım tekniklerini kullanmıştır.

Eserleri

• Ölü Erkek Kuşlar, Hiçbir Aşk Hiçbir Ölüm, İçimdeki Kuşlar Göçüyor, Yeşil, Mor, Safran Sarı, Sadakat: Roman
• Ağda Zamanı, Kıran Resimleri, Uykusuzlar, Sevginin Eşsiz Kışı, Gölgede Kırk Derece: Öykü

RASİM ÖZDENÖREN (1940-…)

• Anadolu’nun birçok yöresini gezerek güçlü bir tasvir yeteneğiyle, insanın evrensel yanlarını öne çıkararak yazmıştır öykülerini.
• Öykülerinde, değerlerinden koparılmış ve modern kentlerin varoşlarında kıstırılmış bireyin acılarını, yalnızlıklarını gündeme getirerek yanlışa yönlendirilmiş ülke insanının yaşadığı kültür şokunu kuşatıcı ve derinlemesine bir yaklaşımla yansıtmıştır.

Eserleri

• Hastalar ve Işıklar, Çözülme, Çok Sesli Bir Ölüm, Çarpılmışlar, Denize Açılan Kapı: Öykü
• Gül Yetiştiren Adam: Roman