İşte Alp Gürkan'ın Hürriyet'te yayımlanan o röportajı:
Jeoloji mühendisi Alp Gürkan, 1970'li yıllarda İzmir Bayındır'da kurşun-çinko madenini işletmeye soyundu.
Maden kazalarında 73 yılda 3 binden fazla işçi öldü
1970'li yılların sonlarına doğru yaşanan akaryakıt sıkıntısı ve makine ithalatındaki zorluklar onu işletmenin kapısına kilit vurma noktasına getirdi.
Alp Gürkan, kendi şirketini kapattıktan sonra borçlarını nasıl ödeyeceğini kara kara düşünürken, karşısına Koç Grubu'na ait Tirebolu'daki madeni taşeron olarak işletme fırsatı çıktı. Bazı profesyonel yöneticilerin olumsuz rapor vermesine karşın o dönemde 80'li yaşların başında olan Vehbi Koç kararını verdi:
- Bu işten iki taraf da kazanabilir. Alp Gürkan, bu madeni bizim için işletsin.
Vehbi Koç'un verdiği vize, Gürkan için dönüm noktası oldu:
- Rahmetli Vehbi Bey'in öngörüsü doğru çıktı. Hem biz çok iyi kazandık, hem de onlara kazandırdık. Ben tüm borçlarımı temizleme şansı buldum.
- Sonra ne oldu?
- 2.5 yıllık işletme dönemi sonrasında Koç Grubu, "Bu işe kendimiz devam edeceğiz" kararı aldı.
- Siz ne yaptınız?
- Borçlarımız temizleyip düze çıkmanın verdiği cesaretle Soma'da kömür madeni işine girdim.
- Yönetim Kurulu Başkanlığını yürüttüğünüz Soma Holding de bu vesileyle doğdu değil mi?
- Evet... Ancak, Soma'daki işlerin asıl büyümesi Türkiye Kömür İşletmeleri'nin (TKİ) 2005'te aldığı kararla oldu.
- Neydi o karar?
- TKİ, rödovans karşılığı işleri özel sektöre devretme kararı aldı. O döneme kadar çoğunlukla zarar eden TKİ, bu karar sonrasında kâra geçti.
- Nasıl oldu? Sihirli bir formül mü devreye girdi?
- TKİ, Soma'da kömürü kendisi çıkarırken tonunu 130-140 dolara mal ediyordu. Biz ihaleye girip, tonun TKİ'ye yüzde 15'lik rödovans payı dahil 23.80 dolara çıkarma taahhüdü verdik.
- TKİ, kömürün maliyetini oldukça indirmiş. Bu model size de para kazandırıyor mu?
- Gerek biz, gerekse diğer özel şirketler kâr etmesek bu işe girmezdik.
- Kârlılığa ulaşmak nasıl oldu?
- Bizim mühendis ve işçilerimiz uzaydan gelmedi. Sadece işi iyi planlamak, özel sektörün çalışma tarzı devreye girdi o kadar.
- Yakın zamanda Zonduldak'ta da Türkiye Taşkömürü Kurumu'nun (TTK) açtığı ihaleyi kazanıp, orada da çalışmalara başladınız.
- TTK, MTA'nın verilerine dayanarak ihaleye çıkardığı bölgede 100 milyon tona yakın taş kömürü rezervi olduğunu belirtti. Biz de teklifimizi verip, işi aldık. Şu anda tünelleri açıp, galerileri oluşturma yolunda ilerliyoruz.
- Size söylendiği kadar rezerv var mı?
- Aslında ilk sondajımızda sonuç olumsuz çıktı. Ancak, ben ısrarla bu işi sürdürmemiz gerektiğini söyledim. Sonra nispeten olumlu işaretler almaya başladık. Karadeniz'in altına doğru tünellerimizi ilerleteceğiz.
- Tünel ne kadar ilerleyecek?
- TTK, kendi işlettiği noktalarda 350 metre kadar ilerlemişti. Biz 2-2.5 kilometre kadar ilerleyebiliriz. Aslında 4 kilometreye kadar kömür olabilir ama Karadeniz çukuru riski var.
- Devraldığınız madendeki kömürün parasal değeri ne kadar?
- Eğer TTK'nın bize verdiği raporlardaki kadar kömür çıkarsa, değeri 12 milyar doları bulur. TTK, elini hiçbirşeye sürmeden bu sahadan sönem sonuna kadar 10 milyar lira gelir elde edebilir.
Alp Gürkan'la konuşurken Alarko Holding Yönetim Kurulu Başkanı İshak Alaton'un yıllarca savunduğu görüş aklıma geldi:
- TTK, o madenleri işleteceğine işi bıraksın. İşçilere evde otururken maaş ödeyelim. Devlet böylece büyük zarardan kurtulur.
Soma Holding'in Zonduldak'ta, Hattat Holding'in Amasra'da attığı adımlar, durumun hiç de öyle olmadığını gösteriyor...
Bölgedeki taş kömürü, işletmeyi yapan özel şirketler ile TTK'ya, dolayısıyla Türkiye'ye çok şey kazandıracak gibi görünüyor...
Kömürü artık mekanize pano çıkarıyor işçiler makine başında duruyor
SOMA Holding Yönetim Kurulu Başkanı Alp Gürkan'la İstanbul 'daki sohbetimizden sonra oğlu ve Holding'in Başkanvekilliği, CEO'luk görevini yürüten Can Gürkan, Soma Metalik Maden İşletmeleri A.Ş. CEO'su Mehmet Ali Deniz, Soma İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. CEO'su Mehmet Özdemir ve danışmanları Necla Zarakol'la Soma'ya gittik.
Can Gürkan, Soma'da yılda 6 milyon ton kömür çıkardıklarını belirtti:
- Yeraltı kömür üretiminde biz ilk sırada yer alıyoruz.
- Soma'da kaç kömür ocağı işletiyorsunuz?
Yürekleri dağlayan facia! Ölenlerin sayısı 200'ü geçti
- TKİ'nin iki ocağı bizde. Birinde rödovans üzerinden işletme yapıyoruz. Diğerinde taşeron modeliyle işi yürütüyoruz.
Can Gürkan, birlikte madene girmeden önce mekanize panoları gösterdi:
- Yer altında kömürü çıkarmak üzere kazı işlemini bu panolar yapıyor. İşçilerimiz bir taraftan o panoları çalıştırıp kontrol ediyor, diğer taraftan yürüyen bantları denetliyor.
- Mekanize oranınız nedir?
- Yüzde 50 mekanize olmuş durumdayız. 2013'te bu oran yüzde 80'e çıkacak. Tam mekanizeye doğru ilerliyoruz.
İthal panoların yanındaki makinelere işaret etti:
- Kendimiz yarı mekanize pano üretimi yapıyoruz. Böylece makine üretimine de geçmiş olduk.
Kömür ocağına inerken şu noktaya dikkat çekti:
- İşiçilerin çalışma koşulları iyileştikçe verim artıyor.
Soma'da ilk ocağı 1983'te işletmeye başladıklarını anımsattı:
- O ocak artık kapanmak üzere... Orada üretim 1986'da başlamıştı...
- Soma Holding'te kaç kişi çalışıyor?
- 6 bin personel görev yapıyor.
- Soma'da çıkardığınız kömürün kalorisi ne kadar?
- Soma linyitinin kalori düzeyi 4500.
Kömür madeninde ana tünele artık arazi aracıyla girilebiliyor
SOMA Holding Yönetim Kurulu Başkanı Alp Gürkan, Zonduldak'taki taş kömürü işindeki heyecanını ortaya koydu:
- Eğer Zoguldak'ta TTK'dan bir-iki işletme daha alabilirsek 15 bin kişiye istihdam yaratır hale gelebiliriz.
Soma'dam Zonguldak'a geçerken de Can Gürkan, kömür madenciliğinde ulaşılan noktaya dikkat çekti:
- Soma'da ocaklara raylı sistemle indik. Zonguldak'ta galerilere yönelecek tünelleri rahatlıkla araçların içinde dolaşacağı şekilde yapıyoruz.
Soma Holding'in Zonguldak'taki işletmesine varınca bizim için hazırlanan arazi araçlarına bindik, doğrudan yeni açılan tünellere yöneldik, aşağıda girişle çıkışın birleştiği kavşakta durduk.
Can Gürkan, kavşakla ilgili iddiasına vurgu yaptı:
- Burası yeraltında çalışacak personelimizin toplanma noktası olacak. Galerilerimiz tam devreye girdiğinde yapacağımız açılış törenini yer altındaki bu kavşakta yapmayı çok istiyorum.
Kömür madenciliğinde ulaşılan noktanın altını bir kez daha çizdi:
- Eski ocaklara önceleri yaya, sonra da daracık tünellerden raylı sistem veya kömür de çeken bantlar üzerinde iniliyordu. Şimdi tünellerde araçlar rahatça dolaşabilecek. Bu durum personele de büyük kolaylık sağlayacak. Ayrıca galerilere yakın noktalara asansörle de inilebilecek.
Hattat Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Hattat da geçen akşam Çinli Harbin'le imzaladığı anlaşma sonrasındaki sohbette Amasra'daki kömür ocakları için benzeri mesaj verdi:
- Kömüre ulaşmak için açtığımız tünellerden neredeyse bir TIR geçecek...
Zonguldak'ta kömür madeninin galeriler öncesi bölümüne arazi aracıyla rahatlıkla girince, 35-40 yıl önce Keban'daki krom madenine orada çalışan akrabamla yaya girdiğim günü anımsadım...
