SAYFA 182:
1a.METNİN İLETİSİ: insan
elindekiyle yetinmelidir, daha çoğunu istememelidir; istediği takdirde
elindekini de yitirebilir."
b.Olay örgüsü ve
kişiler bu iletiye uygun olarak düzenlenmiştir.Bu ögeler iletiyi vermek için
birer araç olarak kullanılmıştır.
5.ETKİNLİK:
A.HARNAME MESNEVİSİNDE KİŞİLER VE
ÖZELLİKLERİ
Öykünün
kahramanlarından eşek, zayıf, güçsüz, yük taşımaktan bitkindir. Sırtında yaralar
açılmış, dudağı sarkmış, yaşamın zorluklarına göğüs geremeyecek kadar perişan
bir duruma düşmüştür, öküzler ise eşeğin karşıtı besili, boynuzları ay gibi, yük
taşımayan, yular ve palan kaygısı olmayan sağlıklı ve talihli hayvanlardır.
Yaşlı eşek; ulu, kâmil, âkil, ehil, fâzıl niteliklerinden anlaşılacağı gibi
güngörmüş bilge olan bir varlıktır. Ekin sahibi, çıkarlarını koruyan öfkeli
biridir.
Öyküde
zayıf eşek, şairin kendisi; öküzler, Şeyhi'ye verilen tımarın (toprakların) ilk
sahipleri ile yetkili kişi ve kuruluşlardır. Yaşlı bilge eşek ise Osmanlı
toplumunu belirli ülkü ve düşünceler doğrultusunda yönlendiren aydınlar ve
düşünürlerdir. Bunlar şiirde "bilge-filozof" olarak tanıtılmaktadır.
b.Temsil edilen kişilerin benzerleriyle
karşılaşmak mümkündür.
2.Mesnevide ”otlak buğday tarlası”
şeklinde de mekan ifadeleri vardır.Mekan olayların geçtiği yer işlevine
sahiptir.
b.Mekan yeryüzünde bilinen bir yer
değildir.
c.Mekanlar yer adı
olarak geçmiş tasvire yer verilmemiştir.
3.Belirsiz zaman
ifadeler vardır.
4.Metindeki kişi ,zaman
ve mekan arasındaki ilişki uuymludur.
6.ETKİNLİK:
b.Harnamenin yazılış amacı
yaşanan bazı olayları edebi bir biçimde ifade etmektedir.Bu nedenle eserde,şiir
dilinin ifade biçimleri kullanılmıştır.
c.Metnin mısra örgüsü
beyittir. Kafiye şeması: aa/bb/cc/dd/ee/ff/gg/hh...
Kafiyeli
olan, "zâr/nizâr" sözcüklerinde, üç ses benzeşmesinden olan zengin kafiye
vardır. Su-da idi/ kısu-da idi" sözlerinde yer alan "-da" hal ekleriyle "idi"
sözcükleri aynı görevde olduğundan rediftir. Kalan bölümlerde iki ses
benzeşmesinden oluşan tam kafiye vardır.
5.Metnin teması
elindeki ile yetinmektir.Tema evrenseldir.
b.Şeyhi, II. Murat döneminde yaşamıştır. Bu fabl
şairin padişaha sunduğu bir övgüde "Münasip Hikâye" başlığı altında yer
almıştır. Eser, 126 beyitten oluşmaktadır. Şair, mesnevisinin başında padişahı
över. Devrinde herkesin mutlu olduğunu; kendisinin ise kederli olduğunu
belirtir. Yaşamda rahatlık istedikçe zahmet çektiğini, mutluluk istedikçe belaya
düştüğünü dile getirir, öyküsünde kendisini bu eşekte simgeleyerek Sultan
Murat'tan yardım diler.
c.Metindeki tema ve tema
etrafında şekillenen olaylar,sosyal hayattaki bireylerin ellerindekilerle
yerinme,onlara rıza gösterme,daha fazlasını elde etmek için birtakım yollara
sapma ilkeleriyle örtüşmektedir.
d.Elindeki ile yetinme
teması insana özgü bir gerçekliği dile getirmektedir.
6.Harname mesnevi
geleneğine bağlıdır.
7.Anlatıcı her şeyi
bilen olayların öncesi ve sonrasına hakim olan ilahi bakış açılı hakim
anlatıcıdır.
Osmanlı tarihinde Doña Gracia Mendes adlı zengin Yahudi kadının adı geçiyor. 1510-1569 tarihleri arasında yaşamış olan bu kadın kocası Francisco Mendes'in ölümünden sonra 1553 yılında servetiyle birlikte İstanbul'a gelir. 3 yıl sonra yeğeni Yasef Nassi'yi de yanına getirtir. Tarihi kaynaklara göre, II. Selim'in tahta çıkmasında Dona Gracia'nın servetini kullanmasının çok etkisi olmuştur. 
