Yom Kipur (İbranice: יוֹם כִּפּוּר)- kefaret günü, Yahudiler için yılın en kutsal ve dini ağırlığa sahip günüdür. Günü ana temaları kefaret ve tövbedir. Yahudiler genel olarak bu günü 25 saatlik bir oruç ve yoğun olarak dualarla günü büyük kısmını sinagogda geçirirler. Yom Kipur, Yahudilikteki On Pişmanlık Günü'nü (Yamin Nora'im) tamamlar. Yom Kipur, Tişri ayının onuncu günüdür. Yahudilik geleneklerine göre, Tanrı, Roş Aşana'da insanların kader kitaplarını açar ve Yom Kipur'da karar alıp kitapları kapatır. Pişmanlık Günleri'nde, davranışlarını gözden geçirir ve Tanrı'ya yaptığı yanlışlar (bein adam leMakom) ve diğer insanlara karşı yaptığı yanlışlar için (bein adam lehavero) af diler. Gün boyunca toplu olarak insanlar tövbe eder ve Yom Kipur sonunda kişiler kendilerini arınmış olarak hisseder.Yom Kipur ayinleri çeşitli farklılıklara sahiptir. Bunların birincisi, ayin sayısıdır. Diğer kutsal günlerin aksine (ki bu günlerde üç ve Şabat'ta dört ayin vardır; Akşam Ma'ariv – Öğle; Minha ve Sabah; Şahrit) Yom Kipur'da beş adet ayin vardır. Ayinler de ayrıca toplu günah çıkarma (Vidui) merasimleri de vardır.
Yahudi Kutsal günleri arasında en kutsalı olmasından dolayı, birçok laik Yahudi tarafından takip edilir. Birçoğu için Yom Kipur, yıl içinde sinagoga uğradıkları tek gündür . Bu nedenle Yom Kipur günlerinde sinagoglar çok kalabalık olur.
Konu başlıkları
1 Etimoloji
2 Dini Adetler
2.1 Önceki gün
2.2 Genel Adetler
2.3 Arife
2.4 Ayinler
2.5 Avodah: Tapınak ayinlerini hatırlamak
3 Yom Kipur Tarihleri
4 Tevrat'ta
5 İsrail'de Yom Kipur
6 Kaynakça
Etimoloji
İbranice "Yom" gün demektir. "Kipur" ise günah ve saklamak gibi anlamlara sahiptir, böylece kefaret verme olarak anlaşılır. Bu nedenle, Yom Kipur, "Kefaret Günü" demektir.
Dini Adetler
Önceki gün
Kefaret günü arifesi (Erev Yom Kippur), Yom Kipur'dan önceki gündür. Tişri ayının dokuzuncu gününe denk gelir. Arife günü, iki özel yemekle, yardımlar vererek ve diğer insanlardan af dileyerek geçer
Genel Adetler
Levililer 16:29 bu kutsal günün, 7. ayın onuncu gününde, kefaret günü olarak kabul edilmesini emretmiştir. Bu günü Şabatların Şabatı olarak adlandırmıştır. Yom Kipur'un bir dinlenme günü olmasını kanunlaştırmıştır.
Yom Kipur'daki adetler:
Oruç tutma
Deri ayakkabı giymeme
Yıkanmama, banyo yapmama
Parfüm ve losyon gibi ürünler kullanmama
Cinsel aktivitelerden uzak durma.
Bu adetlerle birlikte insanın, "cennet bahçesinden kovulmadan" önceki saf haline döndüğüne inanılır ve bu Yom Kipur'un ana amacıdır. Uzak durulan bu unsurlarla vücut rahat olmayan bir duruma girer ama hala hayattadır. Ruh, vücuttaki tek hayat kaynağı olur. Adetlerle birlikte hissedilen acı, diğer insanların hissettiği acılardan anlamayı sağlar. Bu yasakların asıl sebeplerinden biridir.
Yiyecek ve içeceklerden tamamen uzak durma, gün batımından 20 dakika önce başlar (tosefet Yom Kippur) ve diğer gün, akşamüzeri sona erer. Bütün sağlıklı yetişkinlerin orucu tutmaları şart olmakla birlikte, belirli sağlık sorunları olan yetişkinler orucu tutmayabilirler.
Bütün Yahudi Kutsal günleri, bir kutlama yemeğine sahiptir ama Yom Kipur'da oruç ibadeti bulunduğundan, Yemek, oruç başlamadan önce, Öğle ayininden (Minha) sonra yenir. Beyaz giyinmek Yom Kipur'da kişinin saflığını sembolize eder. Tanrı'dan af dilemek için;
Dua edilir,
Af dilenir,
Yardımda bulunulur.
Arife
Yom Kipur arifesinin gün batımı öncesinde ayine katılacaklar sinagogda toplanır. Sanduka açılır ve iki kişi Tevrat parşömenlerini çıkarıp Hazan'ın iki yanında yer alır. Bu kişiler İbranice okumaya başlar: "Cennet ve Dünya mahkemesinde, Tanrı'nın izni ve bu kutsal cemaatin izniyle, günah işleyenlerle dua etmeyi mubah sayıyoruz." Koro şefi, Kol Nidre (İbranice: כל נדרי) duasını Aramice (İbranice değil) okumaya başlar. Duanın adı, açılış kelimelerinden gelir "bütün yeminler": "Bu ve gelecek Yom Kipur arasında edeceğimiz yeminler ve vereceğimiz sözleri topluca terk ediyoruz. Hepsi terk edilmiş ve uzak durulmuş olsun. Bütün kişisel yeminlerimiz ve adanmalarımız yok sayılsın." Bunun üzerine, ayin lideri ve cemaat ayağa kalkar ve "Bütün İsrail halkı, yanlışlarda olan insanlar da dâhil olmak üzere affedilsin" der. Tevrat parşömenleri yerlerine konulur ve Yom Kipur akşam ayini başlar.
Ayinler
Bir çok evli erkek, genelde evlendikleri gün giydikleri, kittel adlı röpdeşambır benzeri beyaz elbiseler giyer. Ayrıca, sabah dualarında giyilen tallit giyilir . Ayin, Kol Nidre duasıyla başlar. Bu dua günbatımından önce başlayıp akşam ayiniyle devam eder. Yom Kipur'da bir çok tövbe duası okunur (Selihot). Öğle duası (minha) Yunus kitabının okunmasıyla devam eder. Bu kitap Tanrı'nın ne kadar bağışlayıcı olduğu temasına sahiptir. Ayin Ne'ila adlı bitirme duasıyla sona erer, ardından "dua kapıları kapanır". Yom kipur, Şema'nın okunması ve şofar üflemeyle biter . Bu orucun bitişini işaret eder.
Avodah: Tapınak ayinlerini hatırlamak .Yom Kipur ayinlerinin bir özelliği de, Kudüs Tapınağı zamanında yapılan kurban ayinlerini hatırlatacak okumalardır. Bu kurban ayinleri (Korbanot), Romalılar tarafından İkinci Tapınağın yıkılmasından beri yaklaşık 2000 yıldır gerçekleşmemektedir. Avodah'nın ana kısmı, üç bölmelik, birinci tapınak dönemindeki kefaret günlerini anlatan kısımlarıdır.
Yom Kipur Tarihleri
Yom Kipur, her yıl Tişri ayının 10. gününe denk gelir ve bu gün Roş Aşana'dan 9 gün sonradır. Gregoryen takvime göre, en erken Yom Kipur günü Eylül ayının 14'üne denk gelir. En geç Yom Kipur günü ise Kasım ayının 14'ü olur. Gregoryen Takvime göre önümüzdeki yıllara ait Yom Kipur günleri: - 2012 – Çarşamba, 26 Eylül, - 2013 – Cumartesi, 14 Eylül, - 2014 – Cumartesi, 4 Kasım, - 2015- Çarşamba, 23 Eylül
Tevrat'ta
Tevrat'ta bu gün, Yom HaKippurim (יוֹם הַכִּפּוּרִים) diye anılır ve Yom Kipur'da çalışmayı ve yemek yemeği yasaklar. Yom Kipur'daki kurallar Tevrat'ta 3 farklı pasajla anlatılır: 1-Levililer 16:1-34: Tanrı'nın, Harun'a bildirmek için Musa'ya verdiği emre göre; Harun yedinci ayın onuncu gününde işten uzak durmalı ve tövbe etmeliydi. 2-Levililer 23:26-32 Tanrı Musa'ya dedi ki; Yedinci ayın onuncu günü çok kutsal bir kefaret günüdür ve o gün kimse çalışmamalı. 3- Numaralar 29:71-11: Yedinci ayın onuncu günü Tanrı'ya sunmak adına, genç bir boğa, ve yedi kuzu (bir yaşında) kurban edilmelidir.
İsrail'de Yom Kipur
Yom Kipur, günümüz İsrail devletinde resmi tatildir. Radyo ve televizyon yayınları durmaktadır, havaalanları kapalıdır ve toplu taşıma araçları çalışmaz. Bütün dükkanlar ve işyerleri kapalıdır. Sadece 1973'te (Yom Kipur Savaşı), hava saldırısı alarmı sesi duyuldu ve radyolar halka, Mısır ve Suriye tarafından gerçekleşen bu saldırıyı haber vermek için çalıştılar. Oruç tutulduğundan, toplu alanlarda yemek yemek ve motorlu taşıt kullanmak hoş karşılanmamaktadır. Bu iki durum için yasadışı olduklarına dair kurallar yoktur ama halk tarafından oturmuş adetlere göre kaba algılanırlar. Acil durumlarda bu algı farklılaşır.
