Maddenin halleri nelerdir
Maddeler genel olarak katı, sıvı ya da gaz halinde bulunur, ancak Dünya dışında, evrendeki maddenin %99′u plazma (iyonlaşmış gaz) halindedir. Madde, istenildiğinde ortam şartları elverişli hale getirilerek bir halden diğerine dönüştürülebilir.
Maddeler genel olarak katı, sıvı ya da gaz halinde bulunur, ancak Dünya dışında, evrendeki maddenin %99′u plazma (iyonlaşmış gaz) halindedir. Madde, istenildiğinde ortam şartları elverişli hale getirilerek bir halden diğerine dönüştürülebilir.
KatıMaddenin katı hali belirli bir şekle ve hacme sahiptir. Katı maddeyi oluşturan atom ve moleküller yok denecek kadar azdır. Atom ve moleküller arasında bir düzenlilik vardır. Atomlar titreşim hareketi yaparlar. Maddenin en düzenli halidir.
Katı maddeler: Taş, tahta, demir gibi sert ve akışkan olmayan maddelere katı madde denir. Bu maddeler; akışkan özelliğine sahip değillerdir, belli şekilleri vardı ve şekil verilebilir yani şekillendirilebilirler.
SıvıMaddenin sıvı hali, belirli bir şekle sahip değildir. Sıvılar akışkan olduklarından bulundukları kabın şeklini alır. Sıvı halde atom veya moleküller katılardan daha düzensiz olup tanecikler arası boşluklar katılardan daha fazladır ama sıkıştırlamazlar. Birazcık düzensiz hareket vardır. Ayrıca bulundukları kabın şeklini alırlar ve bir halden başka bir hale girebilirler.
Sıvı maddeler: Su, zeytinyağı gibi akışkan olan maddelere sıvı madde denir. Sıvı maddeler katı maddelerin aksine; akışkandırlar, belli şekilleri yoktur ve bulundukları kabın şeklini alırlar ve ayrıca biçimlendirilemezler.
GazAtom veya moleküllerin arasında boşlukların en çok olduğu haldir. Gaz tanecikleri arasında boşluk fazla olduğunda gazlar sıkıştırılabilirler. Gaz tanecikleri düzensiz olarak hareket ederler. Bu hareketleri sırasında gaz molekülleri birbiri ile homojen olarak karışabilirler. Bunların yayılmaları hissedilebilir veya gözle takip edilebilir. Bir odaya damlatılan bir kolonyanın kokusu kısa sürede hissedilirken, bir sigara dumanının yayılması da gözle takip edilebilir. Konuldukları kabı dolduracak şekilde genleşerek kabın şeklini ve hacmini alırlar. Gazlar maddenin en düzensiz halidir ve sadece gazlar (tanecikler arasındaki boşluk fazla olduğu için) sıkıştırılabilme özelliğine sahiptir.
Gaz maddeler: Hava gibi yani uçucu özelliğe sahip maddeler gaz maddeler olarak adlandırılırlar. Oksijen, karbondioksit, vd.
Gazlar bulundukları kabı tamamen doldururlar. Balonun şişirilmesiyle her yerinin hava ile doldurulması gibi.
Gazların belli şekilleri yoktur. Tekerlek şişirildiğinde tekerleğin içindeki hava tekerleğin şeklini alması gibi.
Gaz maddeler akışkan özelliğe sahiptirler. Şişirilen balonun herhangibir yerinden sıkıldığında içindeki hava balonun diğer bir tarafına akar ve orada yoğunluk oluşturarak şirir.
Gaz maddeler bulundukları ortamda hızla yayılır. Üstümüze sıktığımız bir parfümün başka bir oda yada ortamda hissedilip kokması gibi.
PlazmaGaz halindeki maddeye enerji vermeye devam edersek, atomların dış kabuklarındaki elektronlar atomdan ayrılmaya başlar. Bu durumda madde, artı ve eksi yüklü parçacıklardan oluşan yüksek enerjili bir gaz haline gelir. Artı ve eksi yükler, birbirlerini çekmelerine rağmen, birleşerek nötr bir atom oluşturamazlar çünkü parçacıkların kinetik enerjileri, aralarındaki elektrostatik bağ enerjisinden fazladır. Güneş ve diğer yıldızlar (nötron yıldızları hariç) tamamen plazma halindedir. Plazma haline uzay boşluğunda da bolca rastlanır. Uzaydaki plazma çok daha soğuk olmasına rağmen, çok seyreltik olduğu için birleşerek nötr atomlar oluşturma ihtimali düşüktür.
Bir madde farklı sıcaklık ve basınç şartlarında üç halde de bulunabilir. Örneğin, saf su, H2O ile formüle edilir.
• Katı halde buz,
• sıvı halde su
• ve gaz halinde su buharı şeklinde bulunur.
• Katı halde buz,
• sıvı halde su
• ve gaz halinde su buharı şeklinde bulunur.
