9. Sınıf Türk Edebiyatı 4. Ünite Ders Notları etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
9. Sınıf Türk Edebiyatı 4. Ünite Ders Notları etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

9. Sınıf Türk Edebiyatı 4. Ünite Ders Notları ( Öğretici Metinler )


IV.ÜNİTE ÖĞRETİCİ METİNLER
Tanım: Bilgi ve haber vermek,ikna etmek,kanıları değiştirmek,uyarmak,düşündürmek,yönlendirmek,tanıtmak gibi 
amaçlarla yazılan metinlere denir.
Özellikleri:
* Bu metinler ele aldığı konuya göre deneme,makale,fıkra 
gibi farklı isimler alır.
* Hepsi düzyazı şeklindedir ancak konuyu ele alış şekilleri 
farklıdır.
* Bu tür metinlerde okuyucuya verilmek istenen mesaj 
genellikle doğrudan aktarılır.Bu mesaja ana düşünce denir.
* Öğretici metinlerde amaç bilgi vermek,öğretmek… olduğu 
için daha çok günlük dil kullanılır.
* Sanatsal anlatıma,mecaz anlamlı kelimelere fazla yer 
verilmez.
GAZETE ÇEVRESİNDE GELİŞEN METİNLER
Makale:
Bir gerçeği açıklamak, bir konuda görüş ve düşünceler öne 
sürmek ya da bir tezi savunmak, desteklemek için yazılan 
yazılara makale denir. 
*Anlatım yalın ve yoğundur, nesnel bir nitelik taşır. 
*Öne sürülen düşünce ve tez kanıtlanır.
* Gazete ve dergilerde yayımlanır.
Deneme:
Yazarın herhangi bir konudaki görüşlerini, kesin kurallara 
varmadan, kanıtlamaya kalkmadan, okuyucuyu inanmaya 
zorlamadan anlattığı yazı türüdür.
* Yazar, kendisiyle konuşuyormuş gibi bir hava sezdirir. 
* Samimi bir dil kullanılır. 
* Yazar, öne sürdüğü görüşleri ispatlamak zorunda değildir. 
* Yazarın kesin bir sonuca varma zorunluluğu yoktur. 
Yazar anlatımda ve konu seçiminde özgürdür.
Fıkra:
Yazarın, gündelik olayları, özel bir görüşle, güzel bir üslupla, 
kanıtlama gereği duymadan yazdığı kısa, günübirlik yazılardır.
*Gazete yazısıdır. 
*Yazar düşüncelerini kanıtlama yoluna gitmez. 
*Dil tabiidir.Günlük deyimlere, yer yer nükteli sözlere yer 
verilir. 
Sohbet (Söyleşi) :9.SINIF TÜRK EDEBİYATI DERS NOTLARI
15
Yazarın, gündelik olaylarla ilgili düşüncelerini, okuyucu ile 
karşı karşıya oturup konuşuyormuş gibi içten bir hava içinde 
yazdığı yazılara sohbet denir.. 
*Herkesi ilgilendiren konular seçilir. 
*Yazar, sorulu-cevaplı cümlelerle karşısındakiyle konuşuyormuş hissi verir. 
*İçtenlik, samimilik,doğallık sohbetin özelliklerindendir. 
Eleştiri :
Sanat, edebiyat, düşünce eserlerini hem öz hem yapı yönünden açıklayan, başarılı ve başarısız ya da değerli ve değersiz yönlerini gösteren, bunları örneklerle somutlaştırıp belirten yazı türüdür.
*Eleştiri objektif olmalıdır. 
*Eleştiride amaç okura ve yazara yol göstermektir. 
*Eleştirmenin kişisel duygularını kattığı eleştirilere öznel 
eleştiri, kişisel duygularını katmadığı,objektif olduğu eleştirilere de nesnel eleştiri denir. 
Röportaj :
Yazarın okuyucularına bir konuyu inandırmak için kişi, eş-
ya, eser ya da bir yerle ilgili olarak yaptığı incelemeleri, 
fotoğraflarla süsleyerek, kendi görüşlerini de katarak 
yazdığı gazete ve dergi yazılarına röportaj denir.
* Röportaj, bir çeşit haberdir. Fakat, röportajda bilgiden 
başka, yazarın izlenimleri, düşünceleri, görüşleri de yer 
alır. 
* Röportajı hazırlayan kişi, konuyu iyice öğrenmeli, yerinde 
ve gerekli incelemeleri yapmalı, gerekli belgeleri toplamalıdır. 
* Röportaj türü, gazeteciliğin gelişmesiyle ortaya 
çıkmıştır. Bu nedenle, röportaj, özellikle gazetecilerin 
uyguladığı bir türdür. 
KİŞİSEL HAYATI KONU ALAN METİNLER
Hatıra (Anı) :
Bir yazarın kendisini yaşadığı ya da tanık olduğu olayları, 
sanat değeri taşıyan bir üslupla anlattığı yazılardır.
*Geçmişteki olay üzerine yazılır. 
*Yazar, olayları kendi bakış açısından anlatır. 
*Anılar, yaşandığı dönem hakkında bilgi verir.
* Anı yazarken önce konu tespit edilmeli; sonra ya günü gü-
nüne tutulan notlar ya da hafızada saklanan olaylar zinciri, 
plâna göre düzenlenmelidir.
Günlük (Günce) :
Yaşanan olayların, izlenimlerin, tarih atılarak, günü gününe 
yazılması ile oluşan türe günlük denir.
*Kısa yazılardır. 
*Olayı yaşayan kişi tarafından yazılır. 
*Yazarın hayatından izler taşır. 
*İçten ve sevecendir. 
*Divan edebiyatında Ruzname denir. 
Gezi Yazısı :
Yazarın yurt içinde ve yurt dışında gezip gördüğü yerlerin 
ilgi çekici özelliklerini anlattığı yazı türüdür.
* Gezi yazısında yazar daima, gezdiği yerleri anlatmalı, uydurma, yanlış bilgiler vermemelidir.
*Yazar gördüklerini, okuyucusunun daha iyi algılaması için, 
karşılaştırma yapar.Okur sanki o yerleri sanatçıyla gezer 
gibi olur.
* Eskiden gezi yazılarına seyahatname, seyahat yazıları 
denirdi.
Biyografi (Yaşam öyküsü) : 
Edebiyat, sanat, siyaset, ticaret vb. alanlarda haklı bir üne 
kavuşmuş, tanınmış insanların hayatlarını, eserlerini, başarı-
larını okuyucuya duyurmak amacıyla yalın bir dille, tarafsız 
bir görüşle yazılan inceleme yazılarına (biyografi) denir.
*Kişiyi tüm yönleriyle tanıtır.
*Açık, sade bir dil kullanılır.
*Divan edebiyatında şairleri anlatan bu eserlere, "Tezkire" 
denirdi.
Otobiyografi (Özyaşam öyküsü) :
Kişinin kendi hayatını anlattığı yazıya otobiyografi denir.
* Çoğu zaman bunlarda, sanatçı kendisiyle beraber aile 
büyüklerinden, çevreden, aile içi durumlardan da söz eder.
Mektup :
Bir düşünce veya duygunun birilerine iletilmesi amacıyla 
yazılan özel yazılara mektup denir.
*Mektupta kullanılacak anlatım, bunu okuyacak kişinin kültür 
düzeyine göre ayarlanır.
*Edebiyatımızda mektup türü, Tanzimat Edebiyatı
döneminde gelişmeye başlar.
* Mektuplar, dört grupta sınıflanmaktadır:
(1) Özel Mektuplar (2) Edebî Mektuplar
(3) Resmî ve İş Mektupları
Read more